ÇEŞİTLİ ÜLKELERE AİT NÜFUS TOPLAM ULUSAL GELİR KİŞİ BAŞINA \ Doç. Dr. Hayati TABANLIOĞLU
Mimar (İTÜ) GİRİŞ
Ulaşım, canlıların korunması ve ya- şantısının sürdürülebilmesi için önemli .bir fonksiyondur! Ulaşımda gerekli olan güvenlik ve hızın sağlanmasında, kara, deniz ve hava ulaşımı günümüze kadar belirli aşamalar göstermişlerdir.
Savunma zorunluğu, topluluklar arası ekonomik, kültürel ve politik ilişkilerin artması, özellikle Hava Ulaşımını geliş- tirmiş, bunun sonucu ilişkiler artmış, iliş- kiler arttıkça Hava Ulaşımı gelişmiştir.
Hava Ulaşımı bir noktadan başlayıp di- ğer bir noktada biten belirli eylemler dizisini kapsamaktadır. Bu fonksiyonla- rın sağlanmasında taşınacak yolcu veya.
-yüklerin, Kara Ulaşım araçlarından uçak- lara veya tersine transferinde Hava Li- manları büyük bir düğüm noktası olmak- tadırlar. Son gelişmelerle Hava l'imanla- rı, uçak iniş ve kalkış pistleri, Taksi- vvayler, Apronlar, yolcu terminali, kargo.
Endüstri Ticaret v.b. gerekli tesisleri kap- sıyan ve kapasitesine göre 60.000 kişiye kadar çalışanların bulunduğu bir komp- leks haline gelmişlerdir. Günümüzde Ha- va Limanları, Hava Ulaşım Sistemi için- deki önemli fonksiyonları ile, kamû hiz- meti gören bir tesis olmanın yanında,
"büyük bri gelir kaynağı ve bufundukları memleketlerin önemli bir tanım merkezi -durumundadırlar.
Bu nedenlerle Hava Limanı Planla- ma ve Tasarımı çok yönlü inceleme ve araştırmaları gerektirmektedir.
1. E t k e n I e r 1.1. İSTATİSTİKLER VE GELİŞME
TAHMİNLERİ
— Dünya nüfusu (UNO) tahminleri- ne göre 1980 yılında 4.33 Milyona vara-
— Nüfus artışına paralel olarak gere- cek on yılda üretimin her yıl ortalama % -4,5 artacağı tahmin edilmektedir. Kişi başına gei'ir artışı ekoonmjk gelişme, ül keler içi ve ülkeler arası ilişkileri arttır makta, bunlar da Dava trafiğini etkilemek tedir. (,) Son 20 yılda Hava trafiği yol- cular için % 14, kargo için % 16 orta- lama artış saptamıştır. 1980 e kadar bu ortalama değerlerin geeçrlj olacağı be- -nimsenmektedir (T. 2 - T. 3).
1.2 T e k n i k g e l i ş m e l e r 1.2.1. Uçak Endüstrisinde gelişme-
ler:
— 1960 — 1970 döneminde büyük
gelişmeler gösteren endüstriye paralel olarak, uçak tekniğindeki ilerlemeler Ha- va Ulaşımını etkilemektedir.
Çeşitli uçak tipleri söz konusu ol- duğundan, bunlarla ilgili, hız, yolcu ka- pasitesi, boyutlar, ağırlık gibi hususlar özellikle yer tesislerinde gözönüne alın- mak durumundadırlar.
— 1958 den beri jet uçaklarının hiz.
mete girmesiyle hava ulaşımında hız ve bir anda taşınan yolcu sayısı bakımın- dan büyük aşamalar yapılmıştır. Piston motorlu uçakların kullanılması gittikçe azalmakta, jet uçakları çoğalmaktadır.
1980 de 8500 jet uçağının işletileceği tahmin edilmektedir. Böylece Hava Tra- fiği bir kitle trafiği durumuna girmiştir.
(T.4)
— Uçakların havalanma ve iniş uzunlukları pist uzunluklarını etkilemek- tedir.
— Uçak boyut ve ağırlığındaki bü- yümelere rağmen, teknik gelişmelerle pist uzunluğunun aşırı artmaması sağ- lanmıştır.
— Uçak ağırlıklarının artmasının ze- mine etkisi özel 'teknik tedbirlerle azal- tılabilmektedir.
— Uçakların kanat ve gövde uzun.
lukları arttıkça pistlerden taxiway'lere dönüş büyüklükleri ve apron alanları da artmaktadır.
— Uçak yolcu kapasitelerinin bü.
yümesi, Hava Ulaşımını bir kitle ulaşı- mı haline getirdiğinden, ayni anda çok sa- yıda yolcunun yer hizmetlerini karşıla- ma sorunu büyümektedir.
— Elektronikteki gelişmeler, ço karmaşık bir duruma giren hava ulaşımıı da, hava trafik kontrolü, hava trafiğini bütün dünya hava ağındaki koordinasy<
nu, merkezi bilgi toplama ve dağıtırı, sistemi gibi çok öneml'i hususları pre siz, hızlı ve daha ucuz olarak çözmel tedir
1.3 Ş e h i r c i l i k l e i l g i l i
e t k e n l e r
Hava Limanının bir yerde tesisi, ş ana hususlarla doğrudan ilgilidir:
— Hava Limanı-çevre bağlantısı, ti ?4 lep merkezinin uzaklığı, ulaşım sorunli j rı. Belirli bir hareket noktasından Hav Limanına olan uzaklık ve kara ulaşım oli l naklarının durumu, zaman kaybı yönür s|
den çok önemlidir Uzaklığın 20 km de fazla olması ekonomik olumluluğu ter yönde etkiler.
Yapılan istatistiklere göre Hava L manında her bir milyon yolcu 1200-160 jl kişi için iş yaratmaktadır. Hava Lims jl nında, gerek çalışanların gerekse yolcı : ların kara trafiği önemle gözönünde tL ş|
tulacak niteliklerdedir.
— Gürültü Sınırlandırmaları:
Uçak iniş kalkış doğrultusuna di :•
olarak (67 db) gürültü sınırı olarak ks ; , bul edildiğinde halen hizmette bulunaı ip jet uçaklarına göre (3-6 km) gürültü s>
nırları içindedir. Uçakların iniş-kalkış doç rultusunda bu sınır 20-25 km. yi bulmak tadır. Süpersonik uçaklarda gürüîtü sınıı ları daha da artacaktır. Bu değerler Hav.
Limanının yerleşmesinde ve pist doğrul- tularının seçiminde çevreyle ilgili önem- li bir tekendir. (T.5)
— Gerekli Alan Büyüklüğü:
Hava Limanının genel planlamasın- da gelecekteki gelişmeleri de kapsıyan tesis büyüklüklerine göre bir yerleşme söz konusudur. Çeşitli tesis bölgeleriy- le yıllık 20-25 Milyon yoi'cu kapasiteli bir Hava Limanı için yaklaşık 1500 ha.
alan gerekmektedir.
— Topografya özellikler:
Hava Limanın genel yerleşmesinde büyük uzunluk ve yüzeylere yayılan çe- şitli tesis bölgelerinin (pist, apron v.b.) yapı koşulları belirli eğim sınırları ge- rektirdiğinden, arazi topografyasının bağ.
daştırılmasında doğal engebelerin duru- mu, maliyeti etkiler.
1.4 İ ş l e t m e
Hava Limanı üzerindeki hava mekâ- nı trafiğin yoğun zamanlarında uçakla- rın sıra beklemeleri ve iniş yollarının toplamı olarak yeter büyüklük gerekti- rir. Başka bir Hava Limanı ile bir girişim bu büyüklüğü sınırlar. Bu sınırlama Hava limanının yer çekimini etkiler.
— Pistlere yaklaşan veya pistlerden kalkan uçakların belirli açılarla sınırlan- mış hareket alanları içinde hiçbir engel bulunmamalıdır. Bunlar, Uluslararası an- laşmalarla belirlenmiştir. Bu husus yer seçimi için önemlidir.
— Meteorolojik koşullar . Isı dereceleri, . Rüzgâr yön ve şiddetleri, . Görüş şartları, bulut tavan yük- sekliği,
. Yağmur ve kar miktarları.
Hava limanını etkileyen meteorolo-
jik koşullardır. Özellikle rüzgâr bilgileri pist yönü konumunda çok önemlidir. Yan rüzgâr bileşkesi değerleri Uluslararası anlaşmalarla sınırlanmıştır. Bir pistini), kullanış süresinin en az % 95 inde yan rüzgâr bileşkesi 10-m/sn.yi geçmemeli- dir.
II. HAVA LİMANI GENEL PLANLAMA İLKELERİ
Hava Ulaşımında etkenlerin incelen- mesiyle ortaya çıkan ilk verilerin anali- zi, konunun çok yönlü ve ileriye doğru
•büyük bir gelişme içinde olduğunu gös- termektedir.
Bir tesisin yapım süresinin minimu- ma, hizmet süresinin ise maksimuma yöneltilmesi, yatırımın olumlu olarak de- ğerlendirilmesini sağlar. Hava Ulaşımın- da ihtiyaçların çok yönlü, fonksiyonların yaygın, hizmet periyodlarının dengesiz oluşu, zaman faktörünü ön plana çıkar- maktadır.
Hava Limanı planlamasında yalnız bölgesel çevrenin değil, Dünya Hava Ulaşım ağının gözönüne alınması zorun- ludur. Bu nedenle. Uluslararası standart- lar ve koşulların saptanması gerekmek- tedir.
AMAÇLAR
Genel Planlamanın amaçları şöyle özetlenebilir :
. Mevcut veya yeni yapılacak bir Hava Limanının, Dünya Hava Ulaşım ağı- nın bir ünitesi olarak düşünülmesi,
. Hava Limanının, saptanan belirli bir gelecekteki ihtiyaçlara ve gelişmele- re elverişli ve fleksibl olması,
. Bölgesel ve Ulusal değerlendirme- lerim birlikte Uluslararası koşul ve stan- dartların sağlanması.
II. 1 PLANLAMA SÜRECİ
Hava Limanı planlamasında (Mimari- tasarıma) yaklaşmada sürdürülecek aşa- malar şöyle sıralanabilir:
1.1 SİSTEM PLANLAMASI Temel Planlama olarak da adlandırı- labilecek Sistem Planlaması, «Hava Li- manı Planlama Otoritesi »nce yürütüle- cektir. Mimar, Şehirci, İnşaat Mühendi- si, Trafik Mühendisi, Elektronikçi, ikti- satçı, Meteoroloji uzmanı, İşletme uzma- nı ve Havacılık Uzmanı'ndan kurulu bir (TİM) le planlama sürdürülecektir.
Sistem planlaması şu hususları orta- ya koymalıdır.
. Söz konusu Hava Limanının Dün- ya Ulaşım Sistemi içindeki durumunun*
belirlenmesi.
Tablo : 4
. Hava Limanında sağlanması gerek- li niteliklerin ve maksimum kapasitenin belirlenmesi,
. Master plan öncesi çalışmalarına esas olacak bölgesel, ulusal ve Uluslar- arası verilen belirlenmesi (T.6-T.7) Hl. 1. 2 MASTER PLAN ÖNCESİ
ÇALIŞMALARI
Bu aşamanın amacı, Sistem planla- masıyla ortaya konan esasların bölgesel ve Ulusal koşullar açısından değerlendi- rilmesi ve optimum ihtiyaçlarla öncelik- lerin belirlenmesidir. (T.8) dl. 1.3 MASTER PLAN
20. Yüzyılın ikinci yarısının genel ka- rakteristiği şöylece özetlenebilir :
. Dünya nüfusu hızla artmaktadır Buna paralel olarak üretim ve gelir de artmaktadır.
. Teknik gelişme ve modernleşme 20.
Yüzyılın birinci yarısına göre daha bü- yük bir hızla etkilerini göstermektedir.
. Şehirleşme bütün dünyada geliş- mektedir.
. Uluslararası sosyal, politik, ekono- mik ve özellikle ilişkiler gittikçe artmak- . Bütün ülkelerde yukarıda belirtilen gelişmelere paralel olarak haberleşme, ulaşma ve özellikle Hava Ulaşımı, tah-
minlerin çok üstünde artışlar göstermek- tedir.
Bu nedenlerle Hava Limanının gele- ceğini belirleyen Master plan dengesiz gelişmelere göre ihtiyaçları ortaya koy- mak durumundadır. Olanakların en iyi şe- kilde değerlendirilmesi ve geleceğin, tah- minlerin de üstünde artan gelişmelere göre ihtiyaçlarını karşılıyacak olanakların planlanması gereklidir. Kısaca «Hava Li- manının geleceğinin belirlenmesi» söz konusudur. Master plan araştırmalarıyla verilecek kararlar büyük yatırım konula- rıyla birlikte ülke için önemli sosyo-eko- nomik etkiler yaratacaktır.
Özet olarak Master planın sağlama- sı gerekli hususlar şunlardır:
. Hava Limanının, varolan ve gele- cekteki ihtiyaçları belirli bir süre isteni- len niteliklerde karşılaması,
. Planlamanın en az 20 yıllık gelece- ğin ihtiyaçlarını tüm olarak kapsaması ve 5 yıllık periyodlarda ortaya çıkacak gelişmelere göre kademeli gerçeçkleş- tirme olanaklarının sağlanması.
. Tesislerde belirli periyodlardaki maksimum kapasite esas alınmakla be- raber, kısa süreli gelişmelere uygun ek ve değişmelere olanaklı fleksibilite'nin sağlanması,
. Tesis ilk yatırım, bakım ve işlet-
HAVA LİMANI SİSTEM PLANLAMASI YÜRÜTÜCÜLERİ Kaynak : planning manual the Dcpartement of İndustry,
Trade and commerce canadaBTO Tablo: 6 me masraflarının, sağlanması gerekli hiz- metlerle dengeli olarak planlanması,
. En az harcama ve en çok kazancı hedef tutan «Optimum ölçülerde bir Ha- va Limanı» sisteminin belirlenmesi. Mas- ter plan konunun bütün yönlerini kapsa-
Bunlar şöylece sıralanabilir:
— Hava Ulaşımı ile ilgili kuruluşla- rın belirlenmesi :
Ulaştırma ve Sivil Havacılık, Güm- rük, Sağlık, Emniyet, Maliye, Havacılık Planlama Yetkilileri, I.C.A.O., I.A.T.A., Pilotlar, Hava Trafik Kontrolları, Havaala- nı idarecileri. Uçak İmalâtçıları, Donatım İmalâtçıları, Uçak İşleticileri.
— Yürütücüler Grubunun belirlen- mesi :
Mimar, Şehirci, İnşaat Mühendisi, Trafik Mühendisi, Elektronik Mühendisi.
İktisatçı, Meteoroloji Uzmanı, Havacılık Uzmanı.
— Ekonomik koşulların saptanması : . İhtiyaçların ve gelişmelerin belir.
lenmesi,
. Hizmet edilen çevrenin durumu (Coğrafi koşullar, nüfus artışı. Sosyal ve Kültürel durum, Endüstri, Ticaret geli- şimleri)
— Yolcu-yük ahreketleri, istatistik ana- lizleri, trafik tahminleri, gelen-gidenlerin seyahat başlangıcı-sonu, gelirlerin ortay»
konması,
. Gelecekteki arazi ihtiyaçlarının be- lirlenmesi (başlıca kiracılar, resmî, aske- ri uçak işleticileri, diğerleri.)
. Alt yapı etüdleri, . Hava Ulaşım Sistemi etüdü, . Diğer ulaşım olanaklarının durumu, nun belirlenmesi,
. Turizm hareketleri,
. İş olanaklarının saptanması, . ilgili endüstrinin belirlenmesi, . Gelirlerin saptanması, . Ulusal nüfus, Toplam Ulusal gelir, Jlusal gelir dağılımı, Sosyo-ekonomik îtüdler,
Pazarlama olanaklarının belirlenme- - Uçak hareketlerinin saptanması:
Yolcu uçağı hareketleri (Uçak tipi arışımı, koltuk sayısı, uçak boyutları)
Yük uçağı hareketleri (Uçak tipi :arışımları, hacim, uçak boyutları)
Genel Havacılık uçak hareketleri Uçuş eğitimi, pilot ihtiyacı, uçak tipi, ığitim ihtiyacı tahminleri)
. Seyahat tahminleri . (özel, iç, dış, nî, turistik)
— Hizmet birimlerinin ve büyüklük- erinin etüdü :
Trafik yardımcıları etüdü, Trafik yardımcıları etüdü, Yolda. Bölge işletme ve arazi ge- ekleri, radyo yayın alanı, yer işaretleri,
|/OR, DME, NDB,
Limanda. Bölge, işletme ve arazi (erekleri, ASR, SSR, DME, VOR, radyo nenzili, NDB
iniş yardımcıları (görmeden iniş, lölge işletme ve arazi gerekleri, ILS şiş- emi, her türlü hava koşullarında işlet- görerek engel kaldırma ve işaretle- mevki, bölge işıetme ve arazi ge.
ekleri, yaklaşma ışıklandırması, eşik şıklandırması ve işaretlenmesi, pist ışık- andırması ve işaretlenmesi, Taxiway,
ıklandırması ve işaretlenmesi) . Arazi ihtiyaçlarının saptanması : Bölge planlaması Hareket alanı (Pist- r, taxiway'ler, aproniar, Yolcu hizmetle- bölgesi, yük hizmetleri bölgesi. Genel lavacılık alanı. İşletme afanı, Bakım ala-
Ticaret alanı. Yol sistemi, Endüstri ölgesi)
Tesislerdeki büyüklüklerin etüdü Yolcu hizmetleri, bagaj hizmetleri, idari onksiyonlar, uçak işletme fonksiyonları, alka ait olan tesisler, kiralanacak tesis-
otopark bina hizmetleri ile ilgili üni- eler)
Genel Havacılık (Hizmet işletme- Uçak personeli yolcu prosesleri, angarlar, servis bakım üniteleri, oto.
ark)
Hava Limanı genel işletmesi ve ba- (Bina hizmetleri, malzeme depola- ı, yangın istasyonu, diğer işletme tesis- 3ri)
— işletme etüdleri : . İşletme koordinasyonu (İç. dış hat- etüdü, uçak tipleri karışımı. Genel 'acıfık, uçak hareketleri, çıkış kapıla- n kullanılışı, kara ulaşımı, uçak akar- akıt ikmali, yakın çevredeki Hava Li-
Tablo : 9 manlarının durumu)
. İşletmede amaçların saptanması (Yolcu işlemleri zaman standartları trans- fer sistemi, bagaj işlemleri zaman stan.
dartları transfer sistemi, kargo işlemleri zaman standartları transfer sistemi, uçak işlemleri zaman standartları transfer sis-
kilerini azaltma etüdleri)
. Hava trafik kontrol analizi (Hava^
Limanı hava bölgesi, yakın hava limanla- rı, kontrol, koordinasyon)
— Optimum mallouş etüdleri (Çevre- standartlarının saptanması, inşaat stan- dartlarının saptanması, teçhizat standart-
« larının saptanması, gelişme etüdleri, iş- mı, malî aranjmanlar, para temini, işlet- me maliyeti, bakım maliyeti, gelirler).
(T.9.T.10) . Kapasite analizi (Pist durumu, pist kullanılışı, yalnız iniş, yalnız kalkış, karı- şık işletme), VFR gelişleri (Hakim rüz-
gâr yönü. pist uzunluğu), IFR gelişlerim SONUÇLAR - HAVA LİMANI (ILS yaklaşma, pistin kullanılma miktarı,TASARIMI jçjN BAZI ÖNERİLER uçak tipleri, karışımı, pist, taxiway geçiş-
leri, kesişmeler, dönüşler, eşik, eğitim hareketleri) VFR/IFR gidişleri (Hava Li- manı genel yerleşmesi, pist uzunluğu, gürültü kısıtlamaları), Pist ölçüleri
sayıları,
Hava Limanı planla-
(Uzunluklar, dönüş tipleri ı eşikler, kesişen pistler, pist sınıfını lirlenmesi)
. Gürültü etüdleri (Pistlerde seçim, uçak hareketlerinin sınırlandırılması, gü- rültü sınırı, gürültü etki bölgelerinin be.
lirlenmesi ve arazi kullanması, gürültü et-
Hava Ulaşımı - ma ve tasarımında.
. İstatistikler, gelişme tahminleri, . Teknik gelişmeler, . Şehircilikl'e ilgili etkenler, . İşletme yönünden etkenler, incele- nerek veriler belirtilecektir. Çözüme yak- laşmada saptanan bir planlama süreci ile, eylemler ve ihtiyaçlar ortaya konarak,, ta- sarıma girişirebilir. Bütün bunlarla birlikte ve bunların araştırılması, incelenmesi sı- rasında, konuya ilişkin örneklerin de göz-
deıî geçirilmesi, karşılaştırmalar yapıl- ması, istenilen sonuca yaklaşmada ya- rarlıdır.
Hava trafiğinin hızla artması, En- düstride ve özellikle Uçak tekniğindeki gelişmeler karşısında pek çok Hava Li manları kapasitelerini arttırma yoFuna gitmişlerdir. Ayrıca çok sayıda yeni Hava limanı projeleri ve uygulamaları yapıl- maktadır .
Hava Limanı Tasarımına esas olacak ana veriler şöyle özetlenebilir :
. Dünya Hava trafiği son on yılda ortalama % 14 artmıştır. Buna göre yol- cu sayısı her 5 yılda 2 kat olmaktadır.
. Jet motorlu uçakların kullanılma oranları gittikçe artmakta, süpersonik uçakların hizmete girmesi için hazırlıklar tamamlanmaktadır.
. Uçakların hız ve yolcu kapasitele- ri gittikçe artmaktadır.
. Uçak boyutları ve teknik karakte- ristiklerinin 15 yıllık bir zaman süresi İçin tesisleri etkileyecekleri kabul edil- mektedir.
. Elektronikteki gelişmeler. Hava Ulaşımında pek çok karmaşık sorunları çözecek niteliklerdedir.
. Hava Ulaşımı kitle ulaşımı haline gelmektedir. Havada kazanılan zamana paralel olarak yerde geçirilen zamanın da kısaltılması gerekmektedir.
. Hava Limanlarının kapasitesi git- tikçe artarak bölge ve ülke çapında et- kiler yaratan büyük bir aktivite merke- zi ortaya çıkmaktadır.
. Hava Limanı çevresi, Hava Limanı üzerindeki Hava Mekânı, engel ve gü- rültü sınırlandırmaları ile etki altındadır.
II. 1 HAVA LİMANI GENEL YERLEŞMESİ İÇİN BAZI ÖNERİLER
Genel Yerleşmede şu ana ilkeler gözönüne alınmalıdır :
— Hava Limanının hizmet edeceği çevreye mümkün olan yakınlıkta olması, çevreye yapacağı olumlu ve olumsuz et- kilerin gözönünde tutulması,
— Bütün hizmet bölgelerinin geliş- melere açık, yeterli ve dengeli büyüklük- lerde düzenlenmesi,
— Hava Limanının en az 20 yıllık gelişme tahminine ve beşer yıllık ger- çekleştirme aşamalarına göre planlama- Bütün bu ana verileri ve bölgesel koşulları en uygun bir şekilde değerlen- dirilerek Hava Limanı genel yerleşme- sinde istenen sonuçlara belirli noktalar- da yaklaşabilen bir yexleşme şemasını
esas olabilecek öneri (T. 11) de göste.
ri İm iştir.
Önerinin esasları şöylece özetlene- bilir :
. Uygun rüzgâr, gürültü vo engel sı nırlamalarına göre ve arazi topografik koşulları iyi kullanılmış 1 pist veya 2 paralel pist (Aralık uzaklığı yaklaşık 1500 m.) veya açık (V) pist sistemi,
. Çeşitli tesis bölgelerini çevreye bağlayan kara ve demiryolu ulaşım ola- nakları.
. Hava Limanı gerekli tesis bölgele- rinin birbirleriyle ilişkileri gözönüne alı- narak ve gelişmelere açık yerleştirme düzeni,
. Özellikle yolcu Terminalinde opti- mum kapasitede ünitelerin, pist konumu- na uygun ve artan kapasiteye göre üreye, bilir sayıda düzenlenebilmesi.
III. 2 YOLCU TERMİNAL BİNASI İÇİN BAZI ÖNERİLER
Bir Hava Limanında Yolcu Terminal Binasında aranan ana amaçlar: Yolcu ve bagajların transferinin en kolay, en çabuk ve en ekonomik şekilde sağlanmasıdır.
Bunun için yolcu ve bagaj akışının zor- lanmaması, yolcuların rahat ve güvenlik içinde hareket edebilmeleri, maksimum işletme rantabiliteainin en uygun bir maliyetin sağlanması gereklidir.
Bu amaçlar için:
. Yürüyüş uzaklıklarının kısa olması, . Uçağa düzey değiştirmeden doğru- ca ulaşabilmek,
. Tesis içinde yolcunun kendisin! bir bütünlük içinde hissetmekle birlikte, ulaşması gereken yeri kolaylıkla görme- si vs oraya rahatça gidebilmesi,
. Gelen ve giden yolcu akışının dü- şey olarak ayrılabilmesi (iki yüzeyde ya- P")
. Uçakların doğrudan doğruya bina- ya yanaşması,
. Tesislerde belirli ölçüde değişen ihtiyaçları karşılamak üzere düzen deği- şiklikleri yapılabilecek fleksibilite sağ- lanması, ve bu değişikliklerin ana inşaat ve tesisat sistemi bozulmadan ve gün- lük işletmelerde büyük kesintiler olma- dan yapılabilmesi, gerekmektedir.
Terminal sisteminde 1. derecede yoi- cu hizmetlerinin tam olarak yerine ge- tirilmesi birlikte yolcuya sağlanacak 2. derecede hizmetlerin yukarıda belirti- len ana koşullar gözönüne alınarak çö- zümlenmesinde, merkezî ve merkezi ol- mayan sistemlerin sakıncaları bilinmek, tedir. İstenen sonuçlara yaklaşmada bun- ların karışımı (kompakt) bir düzen olum- lu görünmektedir. Bu düzenlemelere iliş- kin karşılaştırmalar (T. 12) de gösteril- miştir.
Gelişmelere açık genel yerleşme dü-
zeninde bir İ-İava Limanında Terminal te- sislerinin birbirine zincirlenen üniteler olarak planlanması uygun olacaktır. Üni- te büyüklükleri için yapılan araştırmalar, bir Terminal . kompleksi için yıllık 5.6 Milyon yolcunun optimum kapasite oldu- ğunu ortaya koymuştur. Bu büyüklük esasına göre. gerekli sayıda uçakların Terminal binasına doğrudan doğruya ya- naşması gözönüne alınarak, binanın ap- ron yönü biçimi belirlenebilir. Gelecek on yılda kritik uçak tipi olarak kabul edi- len B-747 karakteristiklerine göre, Ap- ron yönünde bina yüzü büyüklüğü ortaya çıkacaktır. Böylece elde edilecek poligo- nun içinde gerekli hizmet tesisleri uy.
gun biçimlerde düzenlenebilir.
Bu ilkelerle elde edilen kompakt sis- temde merkezi ve merkezi olmayan dü- zenlemelere göre şu yararlı ana hususlar sağlanabilir :
. Binanın Apron yönü ve şehir yönü- nün en uygun kullanışlılıkta olması,
. Yolcuların bina içinde, uygun 'uzak*
lıklardaki tesislerde, bir bütünlük içinde ve kolayca yön belirleyerek hareket ede- bilmeleri,
. Tesislerde dengeli büyüklüklerin ve kullanma alanlarının sağlanması,
. İyi işletme olanakları.
TERMİNAL BİNASI DÜZENLEMESİNDE
KARŞILAŞTIRMALAR . T 12
o o o o o o o o
©©•©©©< o
MERKEZİ OLMAYAN SİSTEM
DENGESİZ KULLANIŞ ALANLARI BİNA UZUNLUĞUNUN ARTMASI HİZMETLERİN DAĞILMASI
MERKEZİ SİSTEM
DENGESİZ KULLANIŞ ALANLARI
m
KOMPAKT SİSTEM ( P ) DENGELİ KULLANMA ALANLARI HAVA VE KARA YANI EN UYGUN KULLANISLIKTA YOLCULARIN İYİ YÖNLEMESİ
İYİ İŞLETME OLANAKLARI
