Protokol Yönetimi Protokol Yönetimi
Öğretim Görevlisi Meral GÜNEŞ ERGİN
Öğretim Görevlisi
Meral GÜNEŞ
ERGİN
PROTOKOL
DAR ANLAMDA: Kamu belgelerinin aslı, milletlerarası konferansların,
anlaşmaların tutanaklarına denir.
GENİŞ ANLAMDA: Devlet ve diploması alanındaki törenlerde, resmi ilişkilerde ve sosyal yaşamda uygulanması
gereken kuralların toplamıdır.
Protokol, devlet yaşamında ve uluslararası ilişkilerde önemli olduğu gibi, iş ortamında ve sosyal hayatta da önemlidir.
İş ortamında protokol; devlet ve kamu
görevlileri, kamusal alanda ve yaşamda, resmi kurallara uymak zorundadır. Protokol kuralları kamusal alanda düzenlenen resmi etkinliklerde uygulanır.
Protokolün Anlam ve
Önemi
Özel sektör kuruluşlarında ise kurum gelenek ve kültürüne dayanan, kurumsal norm ve ilkelerden oluşan kurallar uygulanır.
Bu kurallara ve normlara kamusal ve kurumsal alanda
“protokol kuralları”;sosyal yaşamda ise “görgü ve
nezaket kuralları” denir.
Protokol ve Sosyal Davranış Kuralları
Yaşam Alanımız
GÖRGÜ VE NEZAKET KURALLARI
PROTOKOL KURALLARI
Sosyal Alan Özel Alan
Kamusal (Resmi)
Alan
5
Protokol sözcüğü, Fransızca
“protocole” kelimesinden Türkçe’ye geçmiştir.
Bu sözcük, ilk kez Fransa’da 1330 yılında “resmi tutanak” anlamında kullanılmış;
1829 yılından itibaren Fransa’da
“resmi ilişkilerde ve törenlerde öndegelme hakkı ve biçimsel
davranışlar konusunda uyulması gereken kurallar bütünü” olarak kullanılmaya başlanmıştır.
Protokolün
Anlamı
Osmanlılarda, resmi alanda “teşrifat” kelimesi; sosyal alanda
“adab-ı muaşeret” terimi kullanılmıştır.
Günümüzde, resmi alanda “protokol”
sosyal alanda ise
“saygı ve nezaket
kuralları” deyimleri
kullanılmaktadır.
Toparladığımız zaman protokol; kamusal ve kurumsal alanda ve
yaşamda düzenlenen tüm etkinliklerde (tören,
ziyaret, davet vb.)
uyulması ve uygulanması gereken kurallar
bütünüdür.
1. Törendüzen;
Protokol, devlet törenlerinde ve devletlerarası diplomatik
ilişkilerde uyulması ve uygulanması gereken biçimsel kurallardır.
2. Sıradüzen(öncelik- sonralık);
Protokol, devlet organlarının ve kamu kurumlarının temsilcileri ile makam, resmi unvan ve rütbe
sahibi şahsiyetlerin öndegelme sıralamasıdır. Devlet Protokol Listesi, İl Protokol Listesi vb.
Türkiye’de Protokol Kelimesinin
Kullanıldığı Yerler ve Anlamları
Resmi toplantı ve törenlere;
kabul, davet, ve ziyafetlere katılma hakkı olan devlet
organlarının, devlet ve kamu kurumlarının, sivil toplum
kuruluşlarının temsilcileri olan önemli şahsiyetler
protokolde devlet erkanı ile devlet ricalini
oluşturmaktadır.
3. Devlet Erkanı,
Devlet Ricali ve Önemli Şahsiyetler;
Devlet erkanı, devlet organlarının ve
kurumlarını temsil eden 1. şahsiyetleri; devlet ricali ise devlet organlarının ve kurumların 2.
derecedeki temsilcilerini (vekilleri,
yardımcıları, üyeleri ifade eder.)
Uluslararası ilişkilerde, kamusal ve kurumsal yaşamda uyulması gereken biçimsel ve
törensel saygı ve nezaket kurallarına da “protokol”
denir.
4. Saygı ve Nezaket Kuralları;
Protokol, belirli bir
konuda kurumlar ya da uluslar arasında yapılan toplantı veya çalışma sonunda yetkili
taraflarca imzalanan resmi tutanak ve
5. Anlaşma Belgesi
Protokol kuralları her ülkede önemlidir. Fakat Fransa, İspanya, Rusya, Almanya, İngiltere, İtalya, Avusturya ve Türkiye gibi bazı ülkelerde daha önemlidir.
Özellikle Fransızlar 14.Louis döneminde protokole büyük önem vermişler, protokolü çekici ve seçkin bir meslek haline
getirmişlerdir.
Protokol kuralları her devletin, kurumun ve kişinin saygınlığının koruyucusudur.
Protokol kurallarına uymak ve bunları uygulamak, kişinin olmaması ya da kendisi olmaması demek değildir.
Protokolün Önemi
Tarih boyunca bütün devletler ve örgütler törensel ve biçimsel
kurallardan oluşan belirli bir düzen içinde yöneltilmişlerdir.
Diplomatik alanda protokol kurallarının temeli Yunanlılar tarafından atılmıştır.
Osmanlı Devleti'nde "protokol kuralları ilk kez Fatih Sultan Mehmed tarafından
Kanunname-i Âl-i Osman" da belirlenmiştir.
Protokolün Tarihçesi
Kanunî Sultan Süleyman
tarafından da devlet büyüklerinin unvanları, resmi kıyafetleri, devlet büyüklerine gösterilecek saygı
kuralları, padişahın huzuruna kabul esasları ve Harem'deki hiyerarşik unvanlar ile törensel kurallar
"Teşrifat Nizamnamesi/ Protokol Tüzüğü" olarak düzenlenmiş ve ilk defa sarayda Teşrîfat-ı Divan-ı Hümayun/Protokol Dairesi kurulmuştur.
Kanunî Sultan Süleyman
tarafından da devlet büyüklerinin unvanları, resmi kıyafetleri, devlet büyüklerine gösterilecek saygı
kuralları, padişahın huzuruna kabul esasları ve Harem'deki hiyerarşik unvanlar ile törensel kurallar
"Teşrifat Nizamnamesi/ Protokol Tüzüğü" olarak düzenlenmiş ve ilk defa sarayda Teşrîfat-ı Divan-ı Hümayun/Protokol Dairesi kurulmuştur.
İLK PROTOKOL DAİRESİ
1.
Uluslar arası Sözleşmeler
2.
Kanunlar
3.
Tüzükler
4.
Yönetmelikler
5.
Yönergeler
6.
Genelgeler
7.
Kurumsal Yönetmelik ve Yönergeler
PROTOKOL MEVZUATI
Ulusal ve kurumsal öncelik- sonralık sıradüzeni.
Milli, resmi, askeri, mahalli ve kurumsal törenler.
Devlet adamlarını, yabancı konuklerı ve üst yöneticileri karşılama ve uğurlama
törenleri.
Toplantılarda masa ve oturma düzenleri.
Ulusal, kurumsal ve yabancı bayraklar.
Protokol Kuralları ve Uygulanma Alanları
Protokol yazıları, resmi yazılarda protokol kuralları.
Görev devir-teslim usul ve törenleri.
Resmi taşıtlarda oturma düzenleri.
Kamusal yaşamda ve resmi ortamda giyim kuralları.
Davet ve ziyafetlerde masa ve oturma düzenleri.
İş ortamında ve sosyal yaşamda davranış
kuralları.
Protokol ve Sosyal Davranış Kuralları
BİR İNSANIN
NİTELİĞİ, KIYAFETİYLE;
NEZAKETİ, DAVRANIŞIYLA;
BİLGİSİ, KONUŞMASIYLA;
BECERİSİ, İŞİYLE;
GÖRGÜSÜ, YEMESİ-İÇMESİYLE ortaya çıkar.
21
Protokol
• Sosyal davranışın temelini
oluşturan TERBİYE, NEZAKET,
ZARAFETİN, içerikleri protokol
uygulamalarına yön verir, anlam
kazandırır.
TERBİYE
NEZAKET
ZARAFET
ESTETİK
22
KRALA SAYGI MECBURİYET, DİLENCİYE SAYGI NEZAKET…
İNGİLİZ ATASÖZÜ
23
24
TERBİYE :
• İnsanın ailesi ve toplumu içinde
eğitilerek toplum kurallarına uyum
göstermede alışkanlık kazanmasıdır.
25
• NEZAKET: Geleneklere uygun, saygılı, hoşgörülü, dürüst, haksever, hatır
sayar,minnettar, v.b. gibi kişisel
niteliklerin bütünüdür.
26
• ZARAFET: zorunluluk olmadan, karşılık beklemeden geleneklere uygun, güvenli, ölçülü, yakışan sadelik içinde rahat ve
akıcı sözler ve hareketlerle kişinin
yarattığı etkidir.
27
ESTETİK: insanın zekası ile duyuları arasında oluşan bir ahenktir.
Estetik
• ODA,
SALON,
TÖREN ALANI, MASA ÜSTÜ
DONATIMINDA ve SÜSLEMELERİ ile
KIYAFET SEÇİMİNDE
önemlidir .
Protokol kurallarını bilmek insana güven
verir, üstünlük ve saygınlık kazandırır.
Protokol kurallarına uyan kişi, iş
yaşamında fark edilir, tercih edilir
ve yükseltilir.
28
BAŞARIDA PROTOKOLÜN YERİ
Bir yöneticinin başarısını
%33 Kişiliği
%33 İşi (Bilgi ve becerisi)
%34 Protokol (Temsil niteliği) oluşturur.
29
Protokol Öncelikleri
PROTOKOLDE,
KONUKLAR
YÖNETİCİLER
HANIMLAR ÖNEMLİDİR:
PROTOKOL KURALLARI BU ÜÇ KİŞİYLE OLAN İLİŞKİLERDE
TAM OLARAK UYGULANIR.
30
31
Protokolün Önemi
DİPLOMATLAR
KAYMAKAMLAR / VALİLER
SUBAYLAR
BÜROKRATLAR
HANIMLAR
HERKESİ PROTOKOL AÇISINDAN
DENETLER VE DEĞERLENDİRİRLER.
32
Protokolün Önemi
Protokol kuralları her devletin, kurumun ve kişinin saygınlığının koruyucusudur.
“Protokol, insanı küçültmez. Ama protokole önem verilmezse, oturulan mevkiin hakkı
gözetilmezse, devlete ve millete zarar gelir.”
(İsmet İnönü)
BİR KİŞİNİN
PROTOKOLE ÖNEM VERMEMESİ YA DA UYMAMASI;
taşıdığı unvanın, çalıştığı kurumun veya
temsil ettiği makamın itibarını düşürür.
Protokol kuralları kurumsal, ulusal ve uluslararası düzeyde diplomatik, hukuksal,
yönetsel ve sosyal olarak bir takım ana kurallara dayanır.
-saygı ve nezaket
-öncelik-sonralık sıra düzeni
-temsil
-düzey eşitliği ve denklik
-karşılıklılık
Protokolde Ana Kurallar
Protokol kurallarının temeli davranışsal olarak saygı ve nezakettir. Protokol
kuralları ile saygı ve nezaket kuralları iç içedir.
Protokol Kurallarının amacı ulusal, kurumsal ve bireysel itibarı korumak, devlete, ulusa. Kuruma ve kişiye hak ettiği ve layık olduğu önem ve değeri vermektir. Bu ancak saygı ve nezaket kurallarına uymakla mümkündür.
Saygı ve Nezaket
Protokolde titizlikle uygulanması gereken temel ilkelerden biri,
törenlerde, toplantılarda, davet ve ziyafetlerde öncelik-sonralık
sıralamasıdır.
Öndegelme ve öncelik hakkı protokol yönetiminde en önemli konulardan biridir.
İki tür sıralama ölçütü vardır.
Kurumsal Sıralama ve bireysel sıralama.
Öncelik-Sonralık Sıra Düzeni
Protokolde kurumların önceliği esastır.
Kurumsal temsilde kişinin kıdemi, rütbesi, unvanı, yaş ve cinsiyeti önemli değildir.
Protokolde öndegelme sırası dikey önce gelme sıralaması ise yatay olarak yapılır.
Ön de ge lm e?
Ön ce ge lm e?
Alf ab eti k
sır ala ma ?
Protokolde öndegelme, sıralama düzeninde üstte yer alma
hakkıdır. Bu sebeple öndegelme hakkı hiyerarşik yapıdan, hukuksal ve yönetsel statüden doğar.
Öncegelme(kıdemli olma) hakkı, bir kurumda aynı unvan, rütbe, mevki, statü, kariyer ve meslekte daha önce göreve başlamış olmak demektir.
Öndegelme;
Öncegelme;
Üniversite Yönetim Şeması
38
Protokolde eşdüzey kişi ve kurumlar arasında sıralama sorunu olduğunda alfabetik sıralama uygulanır.
Alfabetik sıralamada kişiler soyadlarına, kurumlar
adlarına göre sıralanırlar.
Alfabetik sıralama;
Protokolde hiç kimse kendisi değildir ve kendisini temsil
etmez; daima kurulunu, makamını ve unvanını temsil eder.
Örgütsel yaşamda temsil hak ve yetkisi taşıyan kişiler şunlardır:
Temsil
Örgütü kurum amiri olan yönetici temsil eder.
Kurum amiri, örgütün kişiselleşmiş bir simgesidir.
Yöneticinin bulunmadığı durumlarda geçici olarak görevlendirilen kişidir.
Kurumun yurt içindeki bölge, il ve ilçe müdürleri ile yurt dışındaki müşavir ve ataşelerin ya da müdürleri kurumun yasal
temsilcileridir.
Kurum amiri;
Vekil yönetici;
Kurum temsilcisi;
Yönetici temsilcisi, yöneticinin kendisi adına bir yardımcısını ya da astını kurum dışında bir etkinlikte geçici olarak
görevlendirmesidir.
Yöneticinin eşi kamusal ve kurumsal alanda(etkinlikte), yönetici olan eşiyle birlikte ev sahibidir.
Bu sebeple, yöneticinin eşi yönetici statüsündedir; yönetici gibi protokol olarak resmi kurallara tabidir.
Yönetici temsilcisi;
Eş;
Toplumsal, kurumsal, siyasal ve ulusal tüm ilişkilerde,
görüşmelerde, toplantılarda , konuşmalarda , davet ve
kabullerde , ziyaret ve
ziyafetlerde , resmi yazışmalarda imzalarda düzey eşitliği ve
denklik esastır.
Zira toplumsal , siyasal ,kamusal ve kurumsal alanda ve özellikle uluslararası ilişkilerde herkes kendi dengine muhattaptır.
DÜZEY EŞİTLİĞİ VE DENKLİK
Karşılıklılık ,hukuki olarak bir devletin ya da kurumun biriyle
anlaşmış olduğu belirli bir konuda , karşılıklı olarak birbirlerine
tanınmış olan işlem ve eylem eşitliliğidir.
