Kanser Hücrelerinin Yeni Düşmanı Tuz Nano Parçacıkları Olabilir

(1)

Bilim ve Teknik Temmuz 2020

Kanser Hücrelerinin

Yeni Düşmanı

Tuz Nano

Parçacıkları

Olabilir

Georgia Üniversitesinde yapı-lan yeni bir araştırma ile kanser

hücrelerini hedef almanın has-talara daha az zarar veren bir

yolu bulunmuş olabilir. Advanced

Materials dergisinde yayımlanan

makaleye göre, sofra tuzu olarak da bilinen sodyum klorürün nano

parçacıkları, kanser tedavisi için bi-linen yöntemlerin aksine, olumsuz

yan etkileri olmayan potansiyel bir tedavi sunuyor.

Dr. Tuncay Baydemir [ TÜBİTAK Bilim ve Teknik Dergisi

74_77_tuznano_parcaciklari_temmuz_2020.indd 64

(2)

75

(3)

M

emelilerdeki hüc-reler, hücre dışına oranla daha düşük derişimde sodyum ve klorür iyonları içeriyor. Hücre içi potasyum derişimi ise hücre dışı-na göre daha yüksek. Bu asimetrik iyon derişimleri hücre fonksiyonla-rı için kritik önem taşıyor ve ami-no asitlerin taşınması, hücresel pH değerinin korunması ve hücre hac-minin kontrolü gibi temel süreçleri yönlendiriyor.

Hücre dışı sodyum ve klorür konsantrasyonlarını azaltmak hüc-re yapısının tahribatına, hüchüc-re dön-güsünün durmasına ve hücrelerin ölmesine neden oluyor. Hücre içi derişimlerin artırılması da benzer etkilere neden oluyor ancak

iyon-ların transferi canlı hücreler tara-fından sıkı bir şekilde düzenlendiği için bunun gerçekleştirilmesi daha zor görünüyor.

Jin Xie önderliğinde yapılan bu çalışmada, sodyum klorür nano parçacıkları hücre içindeki iyon derişimlerini artırmak ve hücrenin iç dinamiklerini bozmak için “Tru-va atı” gibi kullanıldı ve kanserli hücreler bu sayede öldürüldü. Hid-rofobik (suyu sevmeyen) özellikte sentezlenen nano parçacıklar bu sayede sıvıda iyi bir şekilde dağılı-yorlar ve hücre zarı tarafından da fark edilmiyorlar. Nano parçacıklar hücre içerisine girdiklerinde ise za-manla çözünerek iyonlarına ayrışı-yor ve böylece hücre içerisindeki iyon derişimini artırıyorlar. Bunun

yanında, kullanılan bu nano parça-cıkların vücuda zararlı olmaması yapılan araştırmayı daha da önem-li hâle getiriyor.

Sodyum klorür nano parçacıkla-rı hücrelere enjeksiyon yöntemiyle kolay bir şekilde verilebiliyor. Normal şartlar altında, hücre zarları hücrele-rin iç kısmındaki tuz konsantrasyo-nunun hücre dışına göre daha düşük tutulmasını sağlar ve sodyum iyonla-rının hücreye girişini engeller. Ancak hücre onları iyon olarak algılamadı-ğından sodyum klorür nano parça-cıkları bu bariyeri geçebiliyor. Nano parçacıklar hücreye girdiklerinde ise sodyum ve klorür iyonlarına ayrıla-rak ortamda milyonlarca iyon oluş-masına, bu iyonlar da plazma zarının parçalanmasına ve hücre ölümüne

76

(4)

77

yol açıyor. Tüm bu mekanizma kanser hücreleri için normal hücrelere göre daha ölümcüldür. Çünkü kanser hüc-releri diğer hücrelerle kıyaslandığın-da başlangıçta kıyaslandığın-daha yüksek orankıyaslandığın-da sodyum içerir.

Katılımcılar üzerinde yapılan ça-lışmalarda tümörlü hücrelere enjekte edilen sodyum klorür nano parçacık-larının tümör büyümesini %66 ora-nında azalttığı gözlendi. Araştırma-cılar tedavi sonucunda katılımAraştırma-cıların vücut ağırlığında azalma olmadığını ve hayati organlarında herhangi bir zehirlenme belirtisi oluşmadığını bil-dirdi.

Araştırmanın başka bir bölümün-de, sodyum klorür nano parçacıklar yoluyla veya dondurularak öldürül-müş kanserli hücreler enjekte edi-len katılımcıların daha sonra gelişen canlı kanser hücresi tehdidine karşı çok daha fazla direnç gösterdiği kay-dedildi. Bununla birlikte, tüm katılım-cılarda iki haftadan uzun sürelerde herhangi bir tümör oluşumu gözlen-medi.

Kanser karşıtı bağışıklık üzerine yapılan çalışmalarda ise birincil tü-mörlere enjekte edilen nano parça-cıkların ikincil tümörlerin büyüme hızında %53’lük bir azalmaya neden olduğu bulundu.

Dolayısıyla, yapılan çalışmanın nihai sonucu olarak sodyum klorür nano parçacıkların kanser hücrelerini öldürmekle kalmadığı, aynı zamanda bu hücreleri bulundukları yerde kan-sere karşı bir aşıya dönüştürdüğü de vurgulanıyor.

Sulu çözeltilerde kısa bir yarı-lanma ömrüne sahip olan sodyum klorür nano parçacıklar sistematik kanser tedavisi yerine bölgesel kan-ser tedavilerinde daha etkili özellik gösteriyor. Tedavi gerçekleştikten sonra bu nano parçacıklar herhan-gi bir zehirlenmeye neden olmaya-cak şekilde tuzlara indirgeniyor ve vücudun sıvı sistemiyle birleşiyor. Yüksek doz enjeksiyonlarda bile vü-cutta herhangi bir zehirlenme göz-lenmiyor. Yalnızca plazma zarı yırtıl-dığında hücreden sızan moleküller bağışıklık sistemine bölgede doku hasarı olduğu sinyalini gönderiyor ve vücudun patojenlerle savaşma-sına yardımcı olan yangısal tepkiyi tetikliyor.

Geliştirilen teknoloji kanser hüc-relerinin bölgesel olarak hedeflenme-si ve yok edilmehedeflenme-si için oldukça uygun görünüyor. Bu nedenle araştırmanın

mesane, prostat, karaciğer, baş ve bo-yun kanseri tedavilerinde geniş uy-gulamalar bulması bekleniyor.

Gerçekleştirilen çalışmalar, sod-yum klorür nano parçacıkların sa-dece kanser hücrelerini öldürmekle kalmayıp aynı zamanda kansere kar-şı bağıkar-şıklığı da arttırdığını gösteri-yor. Potasyum klorür ve kalsiyum klorür gibi farklı nano parçacıklar kullanılarak da çalışmalar gerçekleş-tirilmesi gerektiğini belirten Xie ve ekibi nano parçacık tabanlı tedavile-re yeni bir bakış açısı getiriyor.

Kaynaklar

Jiang, W., Yin, L. ve ark., “NaCl Nanoparticles as a Cancer Therapeutic”, Advanced Materials, 31, 1904058, s. 1-11, 2019.

https://phys.org/news/2020-01-salt-nanoparticles-toxic-cancer-cells.html