3. HAFTA
Dinin Kaynağı İle İlgili Görüşler
XIX. yüzyıldan itibaren Batı’daki gelişmeler yüzünden din kurumuna, din adamlarına olan güvenin sarsılması din konusunda da şüphenin kaynağı oluyor.
Onlara en önemli bakış açısını Charles Darwin’in görüşleri sunuyor.
1859 Türlerin Kökeni:
Karmaşık biyokimyanın, basit kimyasal reaksiyonlar ile hayatı oluşturduğu.
Suda tesadüfen tek hücreli bir varlık oluştu, dalgalarla kıyıya vurdu, değişmelerle çeşitli canlı türleri oluştu, ihtiyaç ve ortama bağlı bazı özellikler kazandı, irsiyet ile nakledildi, doğal ayıklama sonucu güçlüler ayakta kaldı, zayıflar yok oldu.
Çıkmazlar
Cansız kimyevi madde nasıl canlı oldu?
Ara geçiş formu neden yok?
Doğal ayıklama
1912 Charles Dawson 1912'de Pildtdown Adamı adı verilen fosil buldu 500 Doktora tezi yapıldı.
1949 flor testi, kemiklerin yaşı farklı. İnsan kafatasına Orangutan çenesi
Darwin’den önce evrim fikri yok mu?
Nazzam’ın Kumun teorisi
Araf, 189, “Sizi bir nefisten yaratan Allah”
Cahız, Biruni, İbn Haldun
Darwin Teorisi neden Meşhur oldu?
Din kurumlarının ve din adamlarının Batı’da itibar kaybı, şüpheye yol açtı Bilimsel gelişmelere dini referansla karşı çıkma
Dinin baskı, yaptırım ve sorumluluklarından kaçış Din karşıtlığından siyasi ve ekonomik çıkar umanlar
Bilimsel düşünceye sahip çıkma, dini bilimsel gelişmeye karşı görme.
Sömürgeciliğin en yüksek düzeye ulaşması (üstün ırk, doğal ayıklama sömürgeciliğe meşruiyet sağlıyor) Bütün Olaylar Evrimle açıklanmaya başladı.
Dinin Kökeniyle İlgili Teoriler (Teori Nazariye, kuram) Neden ilkel kavimler temel alındı? Prototip.
Animizm
Edward Burnett Tylor, Ruhlar Doktrini, 1871 “Primitive Culture”
Rüyada çeşitli olaylar, avlanma, arkadaşlık etme. Aslında kulübesinde uyurken gezip dolaşan ne?
Rüya geçici, ölüm tamamen terk ölümün alameti, soluğun kesilmesidir.
Ruhun mahiyeti, spritus, esprit, ataman=rüzgar, nefes, hava cinsinden bir mahiyete sahip.
Hayalet, ruh, ölüler dünyası, hayvanlarda ve bitkilerde de ruh.
İkinci ben
İyi ruhlar, kötü ruhlar, korku, saygı ihtiyacı ölçüsünde uygulamalar Yardımlarını celb etmek, kötülüklerinden emin olmak melek, cin, şeytan Adaklar, libasyon,
Politeizm Monoteizm Bütün halklarda aynı değil.
İlkellerde de Yüce Tanrı düşüncesi var.
Animizm, ahlak boyutu yok.
Atalar Kültü
Herbert Spencer, (1820-1903)
Psikolojik açıdan izah, ölümle beden çürür ruh yaşar.
Geride kalanların hayatını etkiler.
Sıradan olmayan insanlar ölünce yeteneklerini yitirmezler.
Kabile atası, savaşçıları hoşnut etmek gerekir.
Hayat korkusu, ihtiyaçlar atalara ibadet diğer ibadetler.
Ölünün geri gelmesinden korku, eşyalarıyla birlikte gömme.
Eleştiri:
Pigmelerde soy kurucu Yüce Varlığa tabi
Büyü
Sir James Frazer “Golden Bough” Altın Dal Animizm öncesi hipotezdir.
Doğa güçlerini etki altına almak için hatalı düşünce tarzı.
Büyü vasıtasıyla teskin, kontrol arzusu,
Başarılı olamayınca doğaüstü güçlerden yardım.
Büyünün bilimin öncüsü olduğu fikri daha tutarlı.
Birinde müşteri ve çıkar söz konusu, diğerinde cemaat var.
İlkel kabilelerde din ile büyü birlikte yaşar.
Tabiatüstü güçleri zorlayıcı bir niteliği vardır.
Totemizm
Kardeş anlamında, bir grubun veya klanın bir hayvan, bir bitki veya bir nesneye mistik ve büyülü duygularla bağlanması.
Akrabalık, dıştan evlenme, totemin alametini taşıma, totem hayvan veya bitkisini yeme yasağı, totemin klan üyelerini koruduğu inancı.
Bu bağdan doğan görevler, mahrumiyetler, kaçınmalar, uygulamalar.
Bir hayvan veya bitkinin korunması amaçlı bir şeyin dokunulmaz hale gelmesi Daha çok toplumsal ve ekonomik bir olgudur.
Freud (1856-1939), Totem ve Tabu
Kutsal
Durkheim, Dini Hayatın ilkel biçimleri-Les Formes Elementaire de la Vie Religieuse Din, sosyal tecrübenin ürünü
İlkeller için Tanrı ikinci planda
Önemli şey Kutsal ve din dışı (profan)
Kutsal, toplumun kutsal saydığı, toplum kendine tapıyor.
Naturizm
Max Müller (ö. 1900)
Tabiat olaylarının insana verdiği korku ve hayranlık.
Çevrede karşılaşılan kişi ve kuvvetlerin tanrılaştırılması.
Vedalar’a dayandırıyor. Tanrı isimleri agni= ateş, dyaus=gök.
Monoteizm
Bütün ilkel kabile dinlerinde Yüce Tanrı inancı var. Gökte, merhametli, ahlaki olarak gözeten, lütuf sahibi bir varlıktır.
1915-1955 Wilhelm Schmidt Viyana Etnoloji Ekolü
“Tanrı Fikrinin Kökeni” 12 cilt İlk din Tanrı merkezli
Aşkın bir varlık olan Tanrı’ya ulaşmak için aracılar
Sümerlerde Tanrı’nın insanı balçıktan yaratıp ona can vermesi Eski Türklerde Gök Tanrı inancı
Çinlilerde Tien
Araplar Haniflik, Vedalar: Tanrı tektir, hakimler onu farklı adla anıyor.
İslam’ın Görüşü İlk din tevhid dini.
Geçmiş her millete peygamber gönderilmiş Fatır, 24 Elçi gönderilmedikçe azap yok İsra 15.
Her milletin bir yol göstereni var Ra’d, 7.
Her millete kendi diliyle peygamber gönderilmiş İbrahim, 4.
Peygamberlerin bir kısmı haber verildi bir kısmı verilmedi, Nisa 164-165.
124 000 peygamber.
İlkel Kabile Dinleri
Gelişmiş bir hayat tarzına ulaşamamış, avcılık, balıkçılık, toplayıcılıkla geçinenler. Afrika, Avustralya, Brezilya vb. yaşayanlar.
Kavramlar Mana
Tabiatüstü gizli güç. Hayvan, bitki, garip görünümlü bir taş, bir sihir sözü, kutsal ilahi, bedenin bazı durumları, doğum, loğusa ölüm. Her nesnenin bir manası vardır ancak bazılarınınki güçlüdür.
Fetiş
İçinde mana gücü olduğuna inanılan nesnedir.
Taş, zincir, maskot, taş, tahta vs.
Yüce Tanrı
Yaratıcı, rızıkları yöneten, tabiat güçlerini yöneten, Gökte, denetleyen
Tabu
Haram, yasak, tabiatüstü tehlikeli kudret Manası bakımından dokunulması tehlikeli
Dokunulmazlığı var, yeni doğmuş çocuk, cenaze, murdar sayılan şey Tabu’ya yaklaşmak için uzun ayin ve tören gerekli. Ahit sandığı Uzza.
Şaman
Dini ayin ve merasimleri yöneten hastaları iyileştiren, vecd hali öne çıkan, ruhlarla ve tabiat güçleriyle irtibat kurabilen kimse
Davulu var
Vecde gelmek için dans
Ata ruhlarından bilgi alır. Türklerde Kam, közaçık,