Hubble Uzay Teleskopu’nun keskin gözleri, sesten hızlı bir jet uçağının 100 katı hızla üzerimize doğru gelen bir nötron yıldızı belir-ledi. RX J185635-3754 olarak tanım-lanan gökcismi, atalarımızın bir mil-yon yıl kadar önce görmüş olmaları
gereken bir süpernova patlamasının kalıntısı. Büyük kütleli ve kısa ömürlü yıldızların ömrünü noktala-yan bu patlamadan arta kalan sıkış-mış çekirdek, yalnızca New York’un ünlü Manhattan Adası büyüklüğün-de ve çelikten 10 trilyon kat daha
yoğun. Güney gökküredeki Güney Tacı takımyıldızı bölgesinde sapta-nan bu gezgin nötron yıldızı, gökbi-limcileri oldukça heyecanlandırmış durumda. Nedeni, üzerimize doğru geliyor olması değil. Çünkü hesapla-malara göre Dünyamıza en yakın noktaya 300 000 yıl sonra gelecek. Bize en yakın olduğu mesafe de 170 ışık yılı olacak. Güneş’in en ya-kın komşusu olan Alfa Centauri’nin uzaklığıysa yaklaşık 4 ışık yılı. Yani 40 trilyon km. kadar. Heyecanın nedeni, yal-nız gezginin yakınların-da, onun görüntüsünü etkileyebilecek bir yıl-dız bulunmaması. Bu da gelecek ku-şaklardaki gökbilimcilere, bu tür yıl-dızların yaşları, parlaklıkları, büyük-lükleri konusunda dedelerinden edindikleri bilgileri doğrulama ola-nağı sunacak olması.
NASA basın bülteni, 9 Kasım 2000
Amerikalı üç gökbilimci, çok kısa süreli bazı gama ışını patlamalarının, gökyüzünün belli bir bölgesinde, uzun süreli "klasik" patlamalarından daha yakında ve daha farklı bir renk-te meydana geldiğini öne sürüyorlar.
Gama patlamalarının büyük ço-ğunluğu gökyüzünün hemen her ye-rine rasgele dağılmış bir biçimde gö-rülüyorlar ve kozmolojik ölçekteki uzaklıklarda evrenin çok uzak bölge-lerinde meydana geliyorlar. Bunun anlamı, çok eskiden, 15 milyar yaşın-da olduğu sanılan evrenimiz henüz çok gençken meydana gelmiş olma-ları. Gama patlamalarının kaynağı tam olarak bilinmiyorsa da son yıllar-da yaygınlık kazanan bir açıklamaya göre çok büyük kütleli yıldızların aniden çökerek karadelik haline gel-meleri sonucunda ortaya çıkıyorlar. Bu modele göre yıldızın çöken mer-kezi hemen bie karadelik oluşturu-yor ve dış katmanları karadelikçe yu-tulmadan önce çok kısa bir süreyle, yoğun bir disk halinde deliğin çevre-sinde dönüyorlar ve diskten kaynak-lanan manyetik çizgiler, zıt yönlerde ışığa yakın hızlarda yol alan madde
fışkırmalarına neden oluyorlar. Bu fışkırmalardan biri eğer bizim yönü-müze doğru geliyorsa biz bu fışkır-mayı (jeti) gama ışını olarak algılıyo-ruz. Bazı gökbilimciler, "klasik" gama patlamalarının uzaklık nedenini, ev-renin ilk aşamalarında, henüz göka-dalar oluşmadan önce ortaya çıkan ve yüzlerce Güneş kütlesindeki süper-yıldızların, kısa ömürleri sonu-cu çökmeleriyle açıklı-yorlar. Los Ange-les’teki Califor-nia Üniversite-si (UCLA) gök-bilimcilerinden David B. Cline ve arkadaşları 100 mili-saniye (mili-saniyenin onda biri) ya da daha kısa süreli az sayıda p a t l a m a n ı n , g ö k y ü z ü n ü n bir tarafında, Kuğu, Büyük Ayı ve Boğa ta-kımyıldızlarının çev-relediği bir bölgede
top-landığını gözlemişler. Ekip, bu kate-gorideki patlamaların, klasik patla-malar gibi uzaklığa işaret eden ve ev-renin genişlemesi sonucu ortaya çı-kan "zaman sarkışı" olgusu gösterme-diklerini, ayrıca çok daha enerjik ol-duklarını gösteren mavi renkte bu-lunduklarını belirlemiş. Cline ve ar-kadaşları, bu patlamaların kaynakla-rının ne olabileceği konusunda sağlıklı bir öngörüde bulunabilecek du-rumda olmadık-larını söylüyor-lar. Başka gök-b i l i m c i l e r s e p a t l a m a l a r ı n d a ğ ı l ı m ı n d a k i düzensizliği (ani-zotropi) ilginç bulmak-la birlikte, bunun yeni gözlemler-le ortadan kal-k a b i l e c e kal-k rastlantısal bir toplanma ola-bileceği uyarı-sında bulunuyorlar.
Sky & Telescope, Aralık 2000
Gökte Gama Bölgesi
Ziyaretçi Nötron Yıldızı
Çok kısa süreli patlamalar
16 Eylül 1999 30 Mart 1999 6 Ekim 1996 7 Aralık 2000
Kısa süreli patlamalar
Boğa
Kuğu Yay Yelken
Büyük Ayı
