Tohum
Tohum ovulden gelişir. Olgun bir tohum, dıştan içe doğru testa (tohum kabuğu), tohumun çimlenmesinde kullanılacak olan farklı
kökenlerden gelmiş, farklı genişlikte endosperma veya perisperma (besi dokular) ve embriyodan oluşur.
Testa genellikle döllenmeden sonra tohum taslağındaki integümentlerin farklılaşması sonucu meydana gelir.
Dış veya iç integümentin bazı tabakaları farklılaşarak testayı
meydana getirirken, bazı tabakaları da embriyo ve besi dokuların gelişmesinde besin maddesi olarak kullanılır.
Tohum yapısı ve gelişimi
Tohumların yüzeyinde özellikle sert kabuklu tohumlarda iyi gelişmiş kutikula tabakasına rastlanır.
Genellikle dışa yakın veya dışta kalın çeperli hücre arası boşluğu olmayan radyal yönde dizilmiş hücrelerden yapılmış, bir tabaka vardır.
Bu hücrelerde çeper kalınlaşması selüloz olabildiği gibi, kütin ve lignin katılması ile de olabilir. Bu dokuya koruyucu tabaka denir.
Tohum gelişimi
Türlerin tohumlarının dış yüzeylerinde değişik yapılar, süsler vardır ve bu süsler sınıflandırmada kullanılır.
Burada görülen tüyler, kıvrılmalar ve kanca şeklindeki yapılar sadece testanın epidermis hücrelerinden veya daha alttaki dokularında iştiraki ile gelişmiştir.
Tohum gelişimi
Tohum çimlenmesinde kullanılacak olan besin maddeleri embriyonun kendisinde veya perisperm ve endosperm (besi doku)’da toplanır.
Perisperm, tohum gelişirken besin maddelerinin nusellus
hücrelerinde depo edilmesi ile meydana gelmiş bir besi dokusudur.
Endosperm, ikinci sperm hücresi ile embriyo kesesi sekonder çekirdeklerinin birleşmesi ile oluşan triploid hücrenin, çok kere mitoz bölünmesi ile oluşur.
Tohum gelişimi
Besi doku az çok eşit boyda, çokgen şekilli, büyük vakuollü, parankima hücrelerinden oluşur.
Çeperleri genellikle selüloz olup, incedir. Çeperlerde depo edilen selüloz ve hemiselüloz da çimlenmede besin maddesi olarak
kullanılır.
Besi dokuda depo edilen maddeler, nişasta, diğer karbonhidratlar, protein ve yağ gibi maddelerdir. Proteinler esas olarak, amorf
yapıda (glutenler) ve alevron tanecikleri şekilde depolanırlar.
Alevron tanecikleri de yoğun amorf proteinlerdir.
Tohum gelişimi
Tohumdaki embriyo, polenden gelen haploid nükleuslardan birinin (sperm), haploid yumurta hücresi nükleusu ile birleşmesiyle
meydana gelen diploid zigotun, ardışık mitoz bölünmelere uğraması ile meydana gelir.
Embriyonun büyük kısmı meristematik hücrelerden oluşur.
Embriyonun ilk yaprakçığı olan kotiledonlar ince çeperli parankima hücrelerinden oluşur.
Özel besi dokusu olmayan tohumlarda kotiledonlardaki bu doku besin deposu olarakta görev görürler.
Tohum gelişimi
Besi dokulu tohumlar:Bu tohumlarda ya endosperm(Ricinus- hintyağı) ya perisperm (Agrostema-karamuk) veya her ikisi
beraber (Piper nigrum- karabiber) bulunur.
Besi dokusu bulunmayan tohumlar: Özel besi dokusu
bulunmadığı zaman tohumun çimlenmesi için gerekli besin maddeleri embriyoda özellikle kotiledonlarda depo edilir (Phaseolus- fasulye).
Tohum gelişimi
Tohumun içindeki embriyo genellikle şu kısımlardan oluşur;
Kotiledon veya çenek
Plumula (gövdeyi verecek meristem bölgesi) Radikula (kökü verecek meristem bölgesi)
Hipokotil (kotiledonların altındaki kısa eksen)
Epikotil (kotiledonla plumula arasındaki kısa eksen)
