DÜZCE İLİNİN DEPREMSELLİĞİ
ve DÜZCE KENTİ İÇİN DEPREM TASARIM
PARAMETRELERİNİN HESAPLANMASI- 12KASIM 1999 DEPREMİNDE HASAR NEDENLERİ VE
ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER
TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
Doç.Dr. Ali ATEŞ
DÜZCE İLİNİN DEPREMSELLİĞİ
ve DEPREM TASARIM PARAMETRELERİNİN HESAPLANMASI 1999 DEPREMİNDE YAPI HASARI NEDENLERİ ve OLASI
DEPREMLERE KARŞI ALIMASI GEREKEN ÖNLEMLER
SUNUMUN İÇERİĞİ
Düzce Bölgesinin Dünyadaki Deprem Riski açısından konumu,
Deprem tasarım parametrelerinin hesaplaması,
1999 Düzce Depreminde Gözlenen Yapı Hasar Nedenleri,
Gelecekde olması muhtemel olan depremlerle ilgili alınması gereken önlemler.
DÜZCE İLİNİN DEPREMSELLİĞİ
ve 1999 DEPREMİNDE YAPI HASARI
NEDENLERİ ve OLASI DEPREMLERE KARŞI ALINMASI GEEKEN ÖNLEMLER
Deprem Nedir ?
Yer kabuğunda tektonik hareketler sonucu açığa çıkan enerjinin ani olarak boşalması şeklinde ifade edilmesine deprem denir.
DÜNYA’DAKİ DEPREM KUŞAKLARI
Pasifik okyanusu,
Japonya çevresi,
Akdeniz çevresi,
Doğu hint adaları,
Amerika kıtalarının batı kesimleri olarak bilinir.
DÜZCE BÖLGESİNİN DEPREMSELLİĞİ
1.KUŞAK (PASİFİK DEPREM KUŞAĞI): Şili’den kuzeye doğru Güney Amerika kıyıları, Orta Amerika, Meksika, ABD’nin batı kıyıları ve Alaska’nın güneyinden , Japonya, Filipinler, Yeni Gine, Güney Pasifik Adaları ve Yeni Zelanda’yı içine alan en büyük deprem kuşağıdır. Yeryüzündeki büyük depremlerin yüzde 81’i bu kuşak üzerinde gerçekleşir.
DÜNYA’DAKİ DEPREM KUŞAKLARI
2.AKDENİZ (KUŞAĞI): ALP-HİMALAYA DEPREM KUŞAĞI
Endonezya’dan (Java-Sumatra) başlayıp Himalayalar ve Akdeniz üzerinden Atlantik Okyanusu’ na ulaşan kuşaktır. Yeryüzündeki büyük depremlerin yüzde 17’si bu kuşakta oluşur.
3. KUŞAK:ATLANTİK
Bu kuşak, Atlantik Okyanusu ortasında yer alan levha sınırı (Atlantik Okyanus Sırtı) boyunca uzanır.
DÜZCE BÖLGESİNİN DEPREMSELLİĞİ
ve ÖNCEKİ DEPREMDE YAPI HASARLARI VE OLASI DEPREME KARŞI HASAR ÖNLEME VE ÖNERİLER
ÜLKEMİZ VE BÖLGEMİZ SİSMİK OLARAK AKTİF BİR BÖLGEDİR
Anadolu neotektonik dönemde, Afrika-Arap levhalarının kuzeyinde, Tetis okyanusunun yaklaşık D-B uzanımlı güney kolunun, en doğuda Bitlis- Zagros kenet kuşağı boyunca Orta Miyosen sonunda ve kıta-kıta çarpışması gerçekleştikten sonra, daha güneyde Kızıldeniz-Aden körfezinin açılması nedeniyle [Le Pichon ve Angelier 1979], Arap levhasının kuzey-kuzeydoğuya hareketi, Kuzey Anadolu ve Doğu Anadolu fayları’nın oluşumuyla karşılanmış ve bu olay Türkiye’de Neotektonik dönemin başlangıcı olmuştur [Koçyiğit, 1984].
DÜZCE BÖLGESİNİN DEPREMSELLİĞİ
ve ÖNCEKİ DEPREMDE YAPI HASARLARI VE OLASI DEPREME KARŞI HASAR ÖNLEME VE ÖNERİLER
ÜLKEMİZ ARAP PLAKASININ SALDIRISI ALTINDADIR
ÜLKEMİZ VE BÖLGEMİZ SİSMİK OLARAK AKTİF BİR BÖLGEDİR
DÜZCE BÖLGESİNİN DEPREMSELLİĞİ
ve ÖNCEKİ DEPREMDE YAPI HASARLARI VE OLASI DEPREME KARŞI HASAR ÖNLEME VE ÖNERİLER
ÜLKEMİZİN DEPREMSELLİĞİ
ÜLKEMİZ BATIYA SAATİN TERSİNE DOĞRU
KAYMAKTADIR ve SIKIŞMAKTADIR
DÜZCE BÖLGESİNİN DEPREMSELLİĞİ
ve ÖNCEKİ DEPREMDE YAPI HASARLARI VE OLASI DEPREME KARŞI HASAR ÖNLEME VE ÖNERİLER
ÜLKEMİZ
Dünyanın önemli aktif kuşaklarından biri olan Alp-Himalaya orojenik kuşağı üzerinde yer almaktadır.
Ülkemizde çok sayıda önemli büyüklükte
deprem oluşturabilecek boyutlarda aktif
fay zonu mevcuttur.
ÜLKEMİZ BİR DEPREM ÜLKESİDİR ÜLKEMİZDE YER ALAN FAYLAR
Doğu Anadolu Fay Zonu,
Ege Graben sistemi
Doğu Anadolu sıkışma bölgesi
Karadeniz sıkışma bölgesi
Ölü Deniz Fayı
Kuzey Anadolu Fayı yer almaktadır.
TÜRKİYE DEPREM HARİTASI
Ülkemizin %96’sı aktif deprem kuşağı
üzerindedir.
TÜRKİYE’DE DEPREMLER İKİ ANA FAY HATTI BOYUNCA YOĞUNLAŞMAKTADIR
1- Kuzey Anadolu Fay Hattı: Saroz Körfezinden başlar. Marmara Denizi’nin tabanından geçerek İzmit Körfezi, Düzce, Bolu, Gerede, Suluova, Erbaa-Niksar, Kelkit Vadisini takip ederek Erzincan üzerinden Varto’ya ulaşır.
1200 km uzunluğundaki fay hattında son
yüzyıl içinde çok şiddetli depremler meydana
gelmiştir.
2- Doğu Anadolu Fay Kuşağı: Bu fay, Kızıldeniz- Lut gölü, Antakya, Kahraman Maraş, Pazarcık Gölbaşı, Hazar Gölü (Elazığ), Bingöl üzerinden devam ederek Varto’da Kuzey Anadolu fay hattıyla birleşir.
Ayrıca Ege Bölgesinde doğu-batı
yönünde uzanan Bakırçay, Gediz,
Küçük ve Büyük Menderes grabenleri
ile Burdur gölü çevresindeki faylar da
deprem yönünden aktiftir.
DÜZCE VE ÇEVRESİNİN JEOLOJİK
YAPISI ve DEPREMSELLİĞİ
DÜZCE TEKTONİK YONGASI
Düzce Bölgesinin Jololojik ve Tektonik Yapısı
GERÇEK DEVİNİM
Düzce Bölgesinin Jololojik ve Tektonik Yapısı
GÖRECELİ DEVİNİM
Düzce Bölgesinin Jololojik ve Tektonik Yapısı
DÜZCE VE ÇEVRESİNİN JEOLOJİK YAPISI ve DEPREMSELLİĞİ
Düzce, aktif deprem kuşağı üzerinde yer almaktadır.
Düzce arazi yapısı henüz oturmuş ve yerleşmiş değildir. Bu nedenle konveksiyon ve çökme hareketleri başlıca faktörlerdendir.
Düzce kenti temel kayalardan uzak güneybatıya doğru 0.5-3 derecelik eğime sahip ovada kurulmuştur.
Akarsu, kanal ve taşkın ovası çökel
alanları üzerinde bulunmakta ve
genişlemektedir
DÜZCE VE ÇEVRESİNİN JEOLOJİK YAPISI ve DEPREMSELLİĞİ
Bu kesimlerde genç tortul kalınlığı 175- 225 m arasındadır.
Üzerinde yerleştiği litoloji büyük ölçüde silt ve kil, daha az oranda kum ve çakıllardan oluşur.
Güneydeki aktif kırık hattına (Düzce fayı) yaklaşık 7 km mesafededir.
Yüzeyden itibaren su tablası derinliği
2.5-3.5 m arasındadır ve güneye doğru
gittikçe sığlaşır.
DÜZCE VE ÇEVRESİNİN AKTİF FAYLARI VE DEPREMSELLİĞİ
Düzce havzası ülkemizin en önemli aktif faylarından olan Kuzey-Anadolu Fayı (KAF) üzerinde yer almaktadır.
Bolu yöresine kadar genelde tek kırıklardan meydana gelen dar bir zonda izlenen bu fay , Bolu batısında (Dokucum vadisi) çatallanır ve iki ana kola ayrılarak Marmara denizine doğru uzanır.
Sakarya-Düzce yöresindeki Hendek ve Düzce fayları da KAF sistemine katılır ve fay zonunun genişliği 40 km’ye ulaşır.
Düzce bölgesi son yüzyılda bu zonda bulunan aktif fayların oluşturduğu büyük depremlerin yıkıcı etkisinde kalmıştır.
1944,1957 ve 1967 yıllarındaki depremler bu fayın Bolu-Abant ve Abant Gölü-Adapazarı Ovası arasında yüzey faylanması oluşturmuştur.
Düzce Fayı: Düzce havzasına en yakın olan ve deprem potansiyeli taşıyan aktif bir faydır ve bu havzanın oluşumuna yol açmıştır.
Hendek fayı aktif fay karakterindedir.
Çilimli fayı ise olası aktif bir faydır.
DÜZCE VE ÇEVRESİNİN AKTİF FAYLARI
DÜZCE VE ÇEVRESİNİN DEPREM RİSKİ DÜZCE FAYI
Bu fay Akyazı-Kaynaşlı arasında 73 km uzunluğundadır.
Birbirini bütünleyen üç alt parçadan oluşan Düzce fayı sağ yönlü doğrultulu atılımlı aktif bir faydır.
Günümüz morfolojisinde izlenen drenaj özellikleri; fay sarplıkları, ötelenmiş dere ve sırtlar bu fayın aktivitesini gösteren verilerdir. Fayın aktivitesi 17 Ağustos ve 12 Kasım 1999 depremleriyle de ortaya çıkmıştır.
DÜZCE VE ÇEVRESİNİN DEPREM RİSKİ DÜZCE FAYI
17Ağustos depreminde gelişmiş olan 130 km uzunluğundaki yüzey kırığının 30 km lik doğu bölümü Düzce fayı üzerinde yer almaktadır. Bu deprem Düzce fayının Efteni gölüne kadar olan kesiminde gerçekleşmiştir.
12 Kasım 1999 depreminde Düzce fayının
doğu bölümünde olan Efteni gölü ile
Bolu’nun kuzey batısında Pirahmetler
arasında kırılmıştır. Bu depremde yaklaşık
kırılan fayın uzunluğu 45 km’dir.
HENDEK FAYI
Düzce havzası batısında Sapanca Gölü-Hendek- Cumayeri arasında uzanan kuzeydoğu güneybatı uzanımlı fay Hendek fayı olarak bilinmektedir.
Sağ yönlü doğrultu atılımlı olan bu fay yaklaşık 50 km uzunluğundadır. Adapazarı ovasında olasılı olarak haritalanmış olan bu fay Hendek-Cumayeri arasında 25 km lik bölümde morfolojik olarak çok belirgindir.
1994 Düzce-Hendek depremi olasılıkla bu fay üzerinde gerçekleşmiştir. Fay üzerinde son depremlerde Hendek kuzeybatısında yüzey yarığı oluşmuştur. Oluşan bu kırık sağ yönlü doğrultu atılımlıdır.
DÜZCE VE ÇEVRESİNİN DEPREM RİSKİ VE DÜZCE FAYI VE
Kırık boyunca küçük boyutlu deformasyonlar, 2-5 cm arasında sağ yönlü ötelenmeler gelişmiştir.
Fay üzerinde gelişen ve boyutu ile oransız olan bu yüzey kırılması 17 Ağustos depremiyle Hendek fayı üzerinde aşırı stres birikimi olduğunu gösteren bir veri olarak kabul edilebilir.
DÜZCE VE ÇEVRESİNİN DEPREM RİSKİ
HENDEK FAYI
Düzce havzası kuzeyinde Cumayeri-Konuralp arasında uzanır. Yaklaşık 13 km uzunluğunda olan bu fay güneybatıdaki Hendek Fayının devamında yer alır. Kuzeybatı-güneydoğu genel doğrultulu olan fay, kuzeydeki Odunluk dağı ile Düzce havzası tabanı arasındaki morfolojik diskordansa karşılık gelmektedir. Fay çizgisi boyunca çok sayıda kaynak dizilimi gözlenmiştir. Bu özellikleri göz önüne alınarak Çilimli fayı olası aktif bir fay olarak değerlendirilmiştir.
DÜZCE VE ÇEVRESİNİN DEPREM RİSKİ ÇİLİMLİ FAYI
12 KASIM DÜZCE DEPREMİNİN KISA ÖZETİ
