1982 ANAYASASINA GÖRE TÜRK ANAYASA HUKUKU

(1)

I

1982 ANA YA SA SI NA GÖ RE

TÜRK ANA YA SA HU KU KU

Bü lent Ta nör 1940’ta ‹s tan bul’da doğ du. Ga la ta sa ray Li se si’ni ve ‹s tan bul Üni ver si te si Hu kuk Fa kül te si’ni bi tir di. Dok to ra, do çent lik ve pro fe sör lük ün van la rı nı ‹s tan bul Üni ver si te si Hu kuk Fa kül te sin de ka zan dı. Pa ris X, Di jon, Ce nev re ve ‹s tan bul Hu kuk Fa kül te le rin de öğ re tim üye li ği yap tı.

2002 yı lın da Ga la ta sa ray Üni ver si te si Hu kuk Fa kül te si ne geç ti ve Ka sım 2002’de ara mız dan ay rıl dı.

Başlı ca ya yın la rı: Si ya si Dü şün ce Hür ri ye ti ve 1961 Türk Ana ya sa sı; Ana ya sa Hu ku kun da Sos yal Hak lar; TCK 142. Mad de, Dü şün ce Öz gür lü ğü ve Uy gu la ma;

‹ki Ana ya sa (1961-1982); Tür ki ye’nin ‹n san Hak la rı So ru nu; Tür ki ye’de Ye rel Kon gre ‹k ti dar la rı (1918-1920) (YKY, 1998); Tür ki ye’de De mok ra tik leşme Pers- pek tif le ri (TÜ S‹ AD 1997); Kur tu luş-Ku ru luş; Tür ki ye’de De mok ra tik Stan dart la- rın Yük sel til me si (TÜ S‹ AD 1999), Os man lı-Türk Ana ya sal Ge lişme le ri (YKY, 1998).

Nec mi Yüz ba şı oğ lu 1956’da Kas ta mo nu’da doğ du. ‹s tan bul Üni ver si te si Hu kuk Fa kül te sin den 1977’de me zun ol du. Ay nı Fa kül te de 1986’da hu kuk dok to ru, 1987’de yar dım cı do çent, 1991’de do çent ve 1996’da da pro fe sör ol du. ‹Ü Hu kuk Fa kül te sin de uzun sü re De kan Yar dım cı lı ğı ve Fa kül te Yö ne tim Ku ru lu üye li ği yap tı. 2001 yı lın da Ga la ta sa ray Üni ver si te si Hu kuk Fa kül te si ne geç ti. Bu ra da öğ re tim üye li ği nin ya nın da Ana bi lim Da lı Başkan lı ğı, Yö ne tim Ku ru lu üye li ği, De kan lık ve Rek tör Yar dım cı lı ğı gö rev le ri ni yü rüt tü. 2003-2011 yıl la rı ara sın da iki dö nem Yük se köğ re tim Ku ru lu üye li ği yap tı. Ha len Ga la ta sa ray Üni ver si te si Hu kuk Fa kül te si De kan lı ğı ve Ana ya sa Hu ku ku Ana bi lim Da lı Başkan lı ğı gö rev le ri ni sür- dür mek te dir.

Başlı ca ya yın la rı: Par la men ter Re jim ler de ve Tür ki ye’de Yü rüt me Kuv ve ti (dok to ra te zi), Türk Ana ya sa Yar gı sın da Ana ya sal lık Blôku, Tür ki ye’de Ka nun Hük mün de Ka rar na me ler Re ji mi, Tür ki ye’de Uy gu la nan Se çim Sis tem le ri ve Bun la ra ‹lişkin Ana ya sa Mah ke me si Ka rar la rı na Gö re Na sıl Bir Se çim Sis te mi, 3 Ka sım 2002 Se çim le ri Üze rin de ki Göl ge ler, Ana ya sa Hu ku ku nun Te mel Me tin le ri, Ana ya sa Hu ku ku El Ki ta bı.

(2)

II

(3)

III

BÜLENT TANÖR NECM‹ YÜZBAﬁIO⁄LU

1982 ANAYASASINA GÖRE

TÜRK ANAYASA HUKUKU

16. Bası

(4)

IV

Yayın No : 3418 Hukuk Dizisi : 1704

13. Baskı - Eylül 2013 - ‹STANBUL 14. Baskı - Ekim 2014 - ‹STANBUL 15. Baskı - Kasım 2015 - İSTANBUL 16. Baskı - Ekim 2016 - İSTANBUL

ISBN 978 - 605 - 333 - 738 - 6

ISBN 978 - 605 - 377 - 972 - 8Cop yright^© Bu ki ta bın bu ba sı sı nın Tür ki ye’de ki ya yın hak la rı BE TA Ba sım Ya yım Da ğı tım A.ﬁ.’ye ait tir. Her hak kı sak lı dır. Hiç bir bö lü mü ve pa rag ra fı kıs men ve ya ta ma men ya da özet ha lin de, fo to ko pi, fak si mi le ve ya başka her han gi bir şekilde çoğaltılamaz, da ğı tıla maz. Nor mal öl çü yü aşan ik ti bas lar ya pı la maz. Nor mal ve ka nu nî ik ti bas lar da kay nak gös te ril me si zo run lu dur.

Dizgi : B e t a B a s ı m A . ﬁ .

Baskı-Cilt : İnkılâp Kitabevi Yayın San. Tic. A.Ş.

Çobançeşme Mah. Sanayi Cad. Altay Sok. No: 8 Yenibosna - İSTANBUL (Sertifika No: 10614) Tel: (0212) 496 11 81

Kapak Tasarım : Gülgonca Çarpık

Beta Basım Yayım Dağıtım A.ﬁ. (Sertifika No. 16136) Narlıbahçe Sokak, No: 11 Cağaloğlu - ‹STANBUL Tel : (0-212) 511 54 32 - 519 01 77

Fax: (0-212) 511 36 50 www.betayayincilik.com

(5)

V

Bü lent Ta nör’ün Anı sı na

(6)

VI

(7)

VII

ONALTINCI BA SI YA ÖN SÖZ

“Türk Ana ya sa Hu ku ku” kitabının bu basısı, son bir yıl içindeki anayasal gelişmeler ve Anayasa Mahkemesi kararları işlenerek, önceki basının güncelleştirilmiş olanıdır.

Kitabın bu basısında güncelleştirmeye katkı sağlayan değerli genç mes- lektaşım Burcu Alkış ile kitabın basımını gerçekleştiren BETA Basımevinde emeği geçenlere teşekkür ederim.

Nec mi Yüz ba şı oğ lu Or ta köy-Eylül 2016

ONBEŞİNCİ BA SI YA ÖN SÖZ

“Türk Ana ya sa Hu ku ku” kitabının bu basısında, son bir yıl içindeki anayasal gelişmeler ile Anayasa Mahkemesi kararları işlenerek güncelleşti- rilmiştir.

Kitabın bu basısında da güncelleştirmeye katkı sağlayan değerli meslek- taşlarım Ar. Gör. Dr. Özen Ülgen ve Ar. Gör. Burcu Alkış ile emeği geçen BETA Basımevi çalışanlarına teşekkür ederim.

Nec mi Yüz ba şı oğ lu Or ta köy-Ekim 2015

(8)

VIII

(9)

IX

ONÜÇÜNCÜ BA SI YA ÖN SÖZ

“Türk Ana ya sa Hu ku ku” ki ta bı nın bu ba sı sı öncekinin güncelleştirilmiş olanıdır. Kitabın, bu basısında güncelleştirmeye katkı veren değerli mesek- taşım Yard. Doç. Dr. D. Burak Çelik ile kitabın basımını gerçekleştiren BETA Basımevinde emeği geçenlere teşekkür ederim.

Nec mi Yüz ba şı oğ lu Or ta köy-Eylül 2013

ON‹K‹NC‹ BA SI YA ÖN SÖZ

“Türk Ana ya sa Hu ku ku” ki ta bı nın bu ba sı sı ön ce ki ba sı nın er ken tü ken me si ne de niy le ya pıl dı. Bu ara da ye ni le nen Ana ya sa Mah ke me si ‹ç tü- zü ğüy le ge ti ri len ba zı de ği şik lik ler de ki ta ba işlen di. Ki ta bın ba sı mı nı ger- çek leşti ren BE TA Ba sı me vin de eme ği ge çen le re te şek kür ede rim.

ONB‹R‹NC‹ BA SI YA ÖN SÖZ

“Türk Anayasa Hukuku” kitabının onuncu basısında 2010 anayasa deği- şikliklerinin işlendiği kapsamlı güncelleştirme yapılmıştı. Bu basıda, sadece, bu arada yenilenen Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanunla getirilen bazı değişiklikler işlendi.

Öncekilerde olduğu gibi kitabın bu basımında da katkı sağlayan genç meslektaşım Burak Çelik ile kitabın basımını gerçekleştiren BETA Basım- evinde emeği geçenlere teşekkür ederim.

Nec mi Yüz ba şı oğ lu Or ta köy-Mart 2012

(10)

X

ONUNCU BA SI YA ÖN SÖZ

Tür ki ye’de ana ya sa hu ku ku her za man di na mik bir alan ol du. Son yıl lar- da bu di na mizm da ha da art tı. “Türk Ana ya sa Hu ku ku” ki tap la rı nın ne re- dey se her yıl gün cel leşti ril me si ne ih ti yaç do ğu yor. Ki ta bın onun cu ba sı sı bu ih ti ya cı kar şı lı yor. Bu doğ rul tu da, 12 Ey lül 2010’da hal koy la ma sıy la ka bul edi len kap sam lı 16. ana ya sa de ği şik lik le ri de, ki ta bın il gi li bö lüm le ri ne işlen- miş bu lu nu yor.

Bu gün cel leştir mede ve ki ta bın ye ni bası mın da ki dü zelt me ler de, her za man ol du ğu gi bi yi ne gö nül den ve ti tiz lik le kat kı sağ la yan genç mes lek- taşla rım Dr. Bu rak Çe lik, Dr. Di dem Yıl maz ve Dr. Özen Ül gen ile ki ta bın ba sı mı nı ger çek leşti ren BE TA Ba sı me vin de eme ği ge çen le re te şek kür ederim.

Nec mi Yüz ba şı oğ lu Or ta köy-ﬁubat 2011

DOKUZUNCU BA SI YA ÖN SÖZ

“Türk Ana ya sa Hu ku ku” ki ta bı nın dokuzuncu ba sı sında epeyce kap- samlı güncelleştirme yapıldı. Çünkü, son üç yıl içinde önemli anayasa deği- şiklikleri oldu ve Anayasa Mahkemesi siyasal rejimimizin geleceğine yön veren çok önemli kararlar verdi. Bütün bu yenilikler irdelenerek kitabın ilgili bölümlerine ve başlıklarına işlendi.

Bu gün cel leştir me de ve ki ta bın ye ni ba sı mın da ki dü zelt me ler de her za man ol du ğu gi bi yi ne gö nül den ve ti tiz lik le kat kı sağ la yan genç mes lek- taşla rım Di dem Yıl maz, Bu rak Çe lik ve Özen Ül gen Ada dağ ile ki ta bın ba sı- mı nı ger çek leşti ren BE TA Ba sı me vin de eme ği ge çen le re te şek kür ederim.

Nec mi Yüz ba şı oğ lu Or ta köy-Ağustos 2009

(11)

XI

SE K‹ Z‹N C‹ BA SI YA ÖN SÖZ

“Türk Ana ya sa Hu ku ku” ki ta bı nın bu ba sı sı da bir ön ce ki nin gün cel- leşti ril miş ola nı özel li ği ni ta şı mak ta dır. Ki ta bın bu ba sı sın da, da ha ön ce ki ba sı lar da göz den ka çan ha ta la rı bu la rak dü zelt me im kâ nı sağ la yan genç mes lek taşla rım Özen Ül gen ve Bu rak Çe lik’e bu il gi ve ti tiz lik le ri için te şek- kür borç lu yum. Ke za, ki ta bın ba sı mı nı ger çek leşti ren Be ta Ba sı me vin de eme ği ge çen le re de bir kez da ha te şek kür ede rim.

Nec mi Yüz ba şı oğ lu Or ta köy-Aralık 2006

YE D‹N C‹ BA SI YA ÖN SÖZ

“Türk Ana ya sa Hu ku ku” ki ta bı nın ye din ci ba sı sı bir ön ce ki ba sı nın gün- cel leşti ril miş ha li dir. Ki ta bın ba sı mı nı ger çek leşti ren Be ta Ba sı me vin de eme- ği ge çen le re te şek kür ede rim.

(12)

XII

SU NUﬁ

Al tı bö lüm den olu şan bu ki ta bın or ji nal met ni nin ilk üç bö lü mü Bü lent Ta nör, son ra ki üç bö lü mü Nec mi Yüz ba şı oğ lu ta ra fın dan ya zıl dı. Ki ta bın, il ki ﬁu bat 2001’de, so nun cu su Mart 2004’de ol mak üze re; iki si tıp kı, iki si gün cel leşti re rek ye ni len miş beş ba sı sı, da ha ön ce Ya pı Kre di Kül tür Sa nat Ya yın cı lık Ti ca ret ve Sa na yi A.ﬁ ta ra fın dan ya yım lan dı. Ka sım 2002’de Bü lent Ta nö rü kay bet me miz ne de niy le, ki ta bın dör dün cü ve be şin ci ba sı la- rı nın gün cel leşti ril me si, ilk üç bö lüm de Bü lent Ta nör’ün us lûp ve yön te mi ne bağ lı ka lı na rak, Nec mi Yüz ba şı oğ lu ta ra fın dan ya pıl dı.

Tür ki ye’de Ana ya sa hu ku ku öte den be ri çok di na mik bir bi lim ala nı. Son yıl lar da Av ru pa Bir li ği ne uyum sü re cin de bu di na mizm da ha da art tı. Ne re- dey se he men her yıl Ana ya sa da de ği şik lik ler ya pı lı yor; uyum ya sa la rı on la- rı ta kip edi yor. Ana ya sa ve ya sa lar da ye ni de ği şik lik ler hep gün dem de tu tu- lu yor. Böy le olun ca ki tap çok kı sa sü re de gün cel li ği ni kay be di yor. Ni te kim, bu ki ta bın son ba sı sın dan iki ay son ra Ma yıs 2004’de on mad de lik Ana ya sa de ği şik li ği ya pıl dı; uyum ya sa la rı nın ar ka sı hiç ke sil mi yor. Bu di na mizm bir sü re da ha de vam ede cek gi bi gö rü nü yor. Bu ara da iç ti ha di hu kuk ta ki de ği- şim ve ge lişme le ri de iz le mek ge re ki yor.

Oku yu cu ya her za man ki ta bın gün cel leşti ril miş ye ni ba sı sı nı sun mak bi zim gö re vi miz. Bu ye ni ba sı yı Bü lent Ta nör’ün sev gi li eşi Öget Ta nör’ün de olu ru ile Be ta Ba sım Ya yım Da ğı tım A.ﬁ’nde yap ma yı uy gun gör düm.

Ki ta bın, or ji nal met ni Bü lent Ta nör ta ra fın dan ya zı lan ilk üç bö lü mü nün gün cel leştir me si, da ha ön ce ki ler de ol du ğu gi bi, bu ba sı da da yi ne Bü lent Ta nör’ün us lûp ve yön te mi ne bağ lı ka lı na rak ta ra fım dan ya pıl dı. Kuşku suz, bu, ki ta bın bun dan son ra ki ba sı la rın da da böy le de vam ede cek.

Bü lent Ta nör’le bir lik te ki tap yaz mak be nim için bir onur du. Ara mız dan za man sız ay rı lı şı bü yük bir ka yıp ol muştur. An cak, Bü lent Ta nör çok sa yı da ki tap la rıy la ölüm süz leşmiş, ade ta ara mız da ya şı yor. Bu ki ta bı ve bu ki tap ta Bü lent Ta nör’ü ya şat ma nın be nim gö re vim ol du ğu nu bi li yo rum. Bu ne den- ler le, bu ki ta bın gün cel leşti ri lip ye ni le ne rek ya yı nı nın de va mın da, ba na ma ne vi des tek ve ren başta Bü lent Ta nör’ün sev gi li eşi Öget Ta nör ol mak üze re kar deşle ri Re ha Ta nör ve Ali Ta nör’e, ba na bu onu ru sür dür me ve Bü lent Ta nör’ü bu ki tap ta ya şat ma gü ven le ri için te şek kür edi yor, ki ta bın oku yu cu ya ya rar lı ol ma sı nı di li yo rum.

Nec mi Yüz ba şı oğ lu Or ta köy-Ey lül 2004

(13)

XIII

‹Ç‹N DE K‹ LER

B‹ R‹N C‹ BÖ LÜM Ana ya sa nın Olu şu mu • 3

I. As ke rî Mü da ha le ve Re jim • 3 A- 12 Ey lül 1980 Mü da ha le si • 4 B- As ke rî Re jim• 6

C- Uy gu la ma • 8

D- Ana ya sa Yak la şı mı • 10 II. Ana ya sa Ya pı mı • 12

A- Ku ru cu Mec lis • 12 B- Ta sa rı nın Oluşma sı • 14 C- Hal koy la ma sı • 18

D- Ana ya sa Ya pım Mo del le ri • 20 III. Ana ya sa nın Uy gu la ma ya Gi ri şi • 22

A- Çı kış Gü ven ce le ri • 22 B- Ge çiş Re ji mi • 23

C- Yar gı Ba ğı şık lık la rı (ge çi ci md. 15) • 25 D- Çok Par ti li Ya şa ma Dö nüş • 27

IV. Ana ya sa nın Ev ri mi • 29 A- Si ya sal Fel se fe • 29 B- Ara nışlar ve Usul ler • 33 1) Ara nış ve Tep ki ler • 33

2) Ana ya sa De ği şik li ği Usul le ri ve Özel lik le Hal koy la ma sı • 35 C- Ana ya sa De ği şik lik le ri • 41

1) Bi rin ci De ği şik lik (1987) • 41 2) ‹kin ci De ği şik lik (1993) • 42 3) Üçün cü De ği şik lik (1995) • 42 4) Dör dün cü De ği şik lik (1999) • 46 5) Be şin ci De ği şik lik (1999) • 46 6) Al tın cı De ği şik lik (2001) • 46

(14)

XIV

7) Ye din ci De ği şik lik (2001) • 49 8) Se ki zin ci De ği şik lik (2003) • 50 9) Dokuzuncu De ği şik lik (2004) • 51 10) Onuncu De ği şik lik (2005) • 52 11) Onbirinci De ği şik lik (2005) • 53 12) Onikinci De ği şik lik (2006) • 53 13) Onüçüncü De ği şik lik (2007) • 54 14) Ondördüncü De ği şik lik (2007) • 54 15) Onbeşinci De ği şik lik (2008) • 54 16) Onaltıncı De ği şik lik (2010) • 55 17) Onyedicinci Değişiklik (2011) • 61 18) Onsekizinci Değişiklik (2016) • 61

D- Bir Ge çi ci Bi lan ço • 62 1) Bi rey ve Dev let • 62 2) Si ya sal Alan • 63 3) Hu kuk Dev le ti • 64

4) Eko no mik ve Sos yal Hü küm ler • 65 5) Sen tez • 66

‹K‹N C‹ BÖ LÜM

Ana ku ru lu şun Te mel le ri • 71

I. Ana ya sa nın Ba zı Özel lik le ri • 71 II. Dev le tin ﬁek li: Cum hu ri yet (md. 1) • 74

A- Dar An lam da Cum hu ri yet • 74 B- Ge niş An lam da Cum hu ri yet • 76

C- Tür ki ye’ye Öz gü An la mıy la Cum hu ri yet • 78 III. Cum hu ri ye tin Ni te lik le ri (md. 2) • 79

A- Top lu mun Hu zu ru, Mil lî Da ya nışma ve Ada let An la yı şı • 79 B- ‹n san Hak la rı na Say gı lı Dev let • 80

C- Ata türk Mil li yet çi li ği • 82 D- Başlan gıç’ta ki Te mel ‹l ke ler • 85 E- De mok ra tik Dev let • 87

F- La ik lik • 92

1) Kav ram lar, Yön tem ler ve Mo del ler • 92 2) Türk Po zi tif Hu ku ku • 95

a) Dev le tin Di ne Da yan ma ma sı ‹l ke si • 95 b) ‹l ke nin Yar gı Yo luy la Ko run ma sı • 97

(15)

XV

c) Dev let-Din Ay rı lı ğı So ru nu • 99 d) Din sel Alan la ‹l gi li Öz gür lük ler • 102 G- Sos yal Dev let • 104

H- Hu kuk Dev le ti • 107

1) Kav ram, ‹l ke ve Ku ral lar • 107 2) Yar gı De ne ti mi • 110

3) Yar gı Ba ğım sız lı ğı • 112 4) Yar gı la ma ‹l ke le ri • 113 IV. Dev le tin Bü tün lü ğü (md. 3) • 114

V. Ege men lik • 117

A- Ege men li ğin Kay na ğı • 117

B- Ege men li ğin Kul la nıl ma Bi çi mi • 119 C- Ege men li ğin Kul la nıl ma sı nın Sı nır la rı • 121 VI. Eşit lik (md. 10) • 122

VII. Ana ya sa nın Bağ la yı cı lı ğı ve Üs tün lü ğü (md. 11) • 124 A- Ana ya sa nın Bağ la yı cı lı ğı • 125

1) Ka mu Er ki Kul la nan lar • 125 2) Yö ne ti len ler Açı sın dan • 126 B- Ana ya sa nın Üs tün lü ğü • 129

C- Ana ya sa nın Ka tı lı ğı ve De ğişmez Hü küm ler (md. 4) • 131

ÜÇÜN CÜ BÖ LÜM

Te mel Hak lar, Öz gür lük ler ve Ödev ler • 135 I. Ge nel Hü küm ler • 136

A- Te mel Hak ve Öz gür lük le rin Ni te li ği (md. 12) • 136 B- Te mel Hak ve Öz gür lük le rin Sı nır lan ma sı • 138 1) Ana ya sa nın Doğ ru dan Sı nır la ma sı • 139

2) Ya sa(ma)nın Sı nır la ma sı • 141 3) Yü rüt me nin Ro lü • 144

4) Yar gı(ç) Ka ra rıy la Sı nır la ma • 145

C- Te mel Hak ve Öz gür lük le rin Kö tü ye Kul la nıl ma ma sı • 146 D- Sı nır la ma nın Sı nır la rı • 149

1) Ka nun la Sı nır la ma • 149

2) Ana ya sa nın Sö zü ne ve Ru hu na Uy gun luk • 151 3) De mok ra tik Top lum Dü ze ni nin Ge rek le ri • 152

4) Öze Do kun ma ma • 155 5) Öl çü lü lük • 156

(16)

XVI

6) Do ku nul maz Alan lar • 158

E- Ola ğa nüs tü Yö ne tim ler de Kul la nı mın Dur du rul ma sı (md. 15) • 158 II. Te mel Hak ve Öz gür lük Tür le ri • 163

A- Te mel Hak ve Öz gür lük le rin Öz ne le ri • 164 1) Her kes • 164

2) Va tan daşlar • 165 3) Bel li Ka te go ri ler • 165

4) Ya ban cı la rın Du ru mu (md. 16) • 166 5) Öz ne le rin Çer çe ve si • 166

B- Ki şi nin Hak la rı • 167

1) Ki şi Do ku nul maz lı ğı (md. 17) • 167 2) Zor la Ça lıştır ma Ya sa ğı (md. 18) • 169 3) Ki şi Hür ri ye ti ve Gü ven li ği (md. 19) • 170 4) Özel Ha ya tın Ko run ma sı (md. 20-22) • 172 5) Yer leşme ve Se ya hat Hür ri ye ti (md. 23) • 172 6) Din ve Vic dan Hür ri ye ti (md. 24) • 173 7) Dü şün ce ve ‹fa de Hür ri ye ti (md. 25,26) • 177 8) Bi lim ve Sa nat Hür ri ye ti (md. 27) • 180 9) Kit le sel ‹le ti şim Öz gür lük le ri • 181 10) Der nek Kur ma Hür ri ye ti (md. 33) • 184

11) Top lan tı ve Gös te ri Yü rü yü şü Hak kı (md. 34) • 185 C- Eko no mik ve Sos yal Hak lar • 188

1) Eko no mik Hak lar • 188 2) Sos yal Hak lar • 190

D- Si ya sî Hak lar ve Ödev ler • 192 1) Va tan daşlık (md. 66) • 192

2) Seç me, Se çil me ve Si ya si Fa a li yet te Bu lun ma Hak kı (md. 67) • 193 3) Par ti Fa a li yet le ri (md. 68, 69) • 195

E- Ko ru(n)ma Hak la rı • 204

1) Hak Ara ma ve Başvu ru Yol la rı • 205 2) Yar gı sal Gü ven ce ler • 208

DÖR DÜN CÜ BÖ LÜM Ya sa ma • 213

I. Tür ki ye Bü yük Mil let Mec li si’nin Ku ru lu şu • 216 A- Tek Mec lis Sis te mi ve Mil let ve ki li Sa yı sı • 216

B- Se çim Dö ne mi • 219

C- Se çim le rin Ye ni len me si • 219

(17)

XVII

D- Se çim le rin Er te len me si • 220 E- Ara Se çim ler • 220

II. Mil let ve kil le ri nin Se çi mi • 221 A- Se çi min Hu ku kî Ni te li ği • 221 1) Ser best lik • 222

2) Eşit Oy • 223 3) Giz li Oy • 223

4) Tek De re ce li Se çim • 223 5) Ge nel Oy • 224

a) Va tan daşlık • 224 b) Seç men lik Ya şı • 224 c) Kı sıt lı Ol ma mak • 225

d) Ka mu Hiz met le rin den Ya sak lı Ol ma mak • 225 e) Seç men Kü tü ğün de Ya zı lı Ol mak • 225

f) Se çim Gü nü Oy Kul la na ma ya cak Olan lar • 225 6) Oy Ver me nin ﬁah si li ği • 226

7) Açık Sa yım ve Dö küm • 226 8) Yar gı Yö ne ti mi ve De ne ti mi • 226 B- Se çim Çev re le ri • 228

C- Se çim Sis te mi • 229

1) Se çim Sis te mi nin ‹şlev le ri • 229

2) Tür ki ye’de Uy gu la nan Se çim Sis tem le ri • 230 D- Se çim Tak vi mi • 238

E- Mil let ve ki li Se çil me Ye ter li li ği • 239 F- Aday lık • 241

III. Tür ki ye Bü yük Mil let Mec li si Üye le ri nin Hu ku kî Sta tü sü • 243 A- Tem si lin Ni te li ği • 243

B- Ant ‹ç me • 244

C- Mil let ve kil li ğiy le Bağ daşma yan ‹şler • 245 D- Ya sa ma Ba ğı şık lık la rı • 247

1) Ya sa ma So rum suz lu ğu • 247 a) Ki şi ler Ba kı mın dan • 248 b) Yer Ba kı mın dan • 249 c) Fi il ler Ba kı mın dan • 249

d) Ya sa ma So rum suz lu ğu nun Özel lik le ri • 250 2- Ya sa ma Do ku nul maz lı ğı • 251

a) Ki şi ler Ba kı mın dan • 252 b) Fi il ler Ba kı mın dan • 252

(18)

XVIII

c) Ko vuştur ma lar Ba kı mın dan • 253

d) Ya sa ma Do ku nul maz lı ğı nın Özel lik le ri • 255 E- Mil let ve kil li ği nin Düşme si • 257

F- Ya sa ma Do ku nul maz lı ğı nın Kal dı rıl ma sı ve

Mil let ve kil li ği nin Dü şü rül me si Ka rar la rı nın De ne ti mi • 259 G- Mil let ve kil le ri nin Ma lî Sta tü le ri • 260

IV. Tür ki ye Bü yük Mil let Mec li si’nin ‹ç Ya pı sı ve Ça lışma Dü ze ni • 261 A- ‹ç tü zük • 261

B- Başkan lık Di va nı • 265 C- Si ya sî Par ti Grup la rı • 267 D- Da nışma Ku ru lu • 269 E- Ko mis yon lar • 269

F- Mec li sin Top lan ma sı ve Ta ti li • 271 G- Top lan tı ve Ka rar Ye ter Sa yı sı • 273 H- Gö rüşme ler ve Oy la ma Usul le ri • 276

V. Tür ki ye Bü yük Mil let Mec li si’nin Gö rev ve Yet ki le ri • 280 A- Ya sa ma Fonk si yo nu • 281

1) Ya sa ma nın Dü zen le me Fonk si yo nu nun Ni te li ği ve Ka nun Kav ra mı • 281

2) Ya sa ma Yet ki si nin Dev re dil mez li ği • 288 3) Ya sa ma ‹şlem le ri • 292

a) Ana ya sa yı De ğiştir me • 292 b) Ka nun Yap ma • 299

c) Mec lis Ka rar la rı • 310 B- Bil gi Edin me ve De net le me • 314 1) So ru • 314

2) Ge nel Gö rüşme • 315 3) Mec lis Araştır ma sı • 316 4) Mec lis So ruştur ma sı • 317 5) Gen so ru • 319

BE ﬁ‹N C‹ BÖ LÜM Yü rüt me • 323

I. Yü rüt me nin Ya pı sı • 325 A- Cum hur başka nı • 325

1) Cum hur başka nı nın Hu ku kî Sta tü sü • 325

a) Cum hur başka nı nın Ni te lik le ri, Ta raf sız lı ğı ve Se çi mi • 326 b) Cum hur başka nı nın Si ya sal So rum suz lu ğu ve

So nuç la rı • 332

(19)

XIX

c) Cum hur başka nı nın Ce zaî So rum suz lu ğu ve So rum lu luk Ha li • 339

d) Cum hur başka nı na Ve kâ let • 342 2) Cum hur başka nı nın Gö rev ve Yet ki le ri • 343 a) Ya sa ma ile ‹l gi li Olan lar • 343

b) Yü rüt me Ala nı na ‹lişkin Olan lar • 343 c) Yar gı ile ‹l gi li Olan lar • 344

3) Tür ki ye Bü yük Mil let Mec li si Se çim le ri nin Cum hur başka nın ca Ye ni len me si • 345

4) Cum hur başka nı na Bağ lı Ku rum lar • 350 a) Mil lî Gü ven lik Ku ru lu • 350 b) Dev let De net le me Ku ru lu • 358

c) Cum hur başkan lı ğı Ge nel Sek re ter li ği • 359

5) Cum hur başka nı nın ‹şlem le ri nin Yar gı sal De ne ti mi So ru nu • 360 B- Ba kan lar Ku ru lu • 362

1) Ba kan lar Ku ru lu nun Ku ru lu şu • 362 2) Ba kan lar Ku ru lu nun Ça lışma Usu lü • 368 3) Ba kan lar Ku ru lu nun Gö rev ve Yet ki le ri • 368 4) Ba kan lar Ku ru lu nun So rum lu lu ğu • 371 a) Si ya sal So rum lu luk • 372

b) Ce zaî ve Hu ku kî So rum lu luk • 375

5) Ba kan lar Ku ru lu ve Ba kan la rın Gö rev le ri nin So na Er me si • 376 II. Yü rüt me nin Dü zen le me Fonk si yo nu ve Dü zen le yi ci ‹şlem le ri • 378 A- Yü rüt me nin Dü zen le me Fonk si yo nu nun Ni te li ği • 378

B- Yü rüt me nin Dü zen le yi ci ‹şlem le ri • 386 1) Ka nun Hük mün de Ka rar na me ler • 387

a) Kav ram, Ta nım ve Ka nun Hük mün de Ka rar na me le rin Hu ku kî Ni te li ği • 388

b) Yet ki Ka nu nu nun Un sur la rı • 393

c) Yet ki Ka nu nu na Da ya na rak Ka nun Hük mün de Ka rar na me Çı ka rıl ma sı • 401

d) Ka nun Hük mün de Ka rar na me le rin Tür ki ye Bü yük Mil let Mec li si’nde Gö rü şü le rek Red di ve ya Ay nen ya da De ğişti ri le rek Ka bu lü • 404

e) Yet ki Ka nun la rı ve Ka nun Hük mün de Ka rar na me le rin Yar gı sal De ne ti mi • 406 2) Tü zük ler • 409

3) Yö net me lik ler • 410

4) Ba kan lar Ku ru lu nun Ana ya sa nın 73/4 ve 167/2.

(20)

XX

Hü küm le ri Uya rın ca Ya pa ca ğı Dü zen le yi ci ‹şlem ler • 413 5) Ba kan lar Ku ru lu nun Di ğer Dü zen le yi ci ‹şlem le ri • 418 III. Ola ğa nüs tü Yö ne tim • 420

A- Ola ğa nüs tü Yö ne tim Usul le ri • 421 1) Ola ğa nüs tü Hal • 422

2) Sı kı yö ne tim • 424

B- Ola ğa nüs tü Yö ne tim de Dü zen le me Yet ki si • 425 1) Ka nun la Dü zen le me • 427

2) Ola ğa nüs tü Ka nun Hük mün de Ka rar na me ler le Dü zen le me • 428 a) Ola ğa nüs tü Ka nun Hük mün de Ka rar na me le rin Yet ki Un su ru • 428

b) Ola ğa nüs tü Ka nun Hük mün de Ka rar na me le rin Di ğer (Se bep, Ko nu, Amaç, Yer ve Sü re) Un sur la rı • 431

c) Ola ğa nüs tü Hal/Sı kı yö ne tim Ka nu nu ile Ola ğa nüs tü Ka nun Hük mün de Ka rar na me ‹lişki si • 433

d) Ola ğa nüs tü Ka nun Hük mün de Ka rar na me le rin Tür ki ye Bü yük Mil let Mec li si’nce Onay lan ma sı • 437 C- Ola ğa nüs tü Yö ne tim de Yar gı sal De ne tim • 439

IV. Hü kü met Sis te mi nin Ni te li ği • 443 AL TIN CI BÖ LÜM

Yar gı • 453

I. Yar gı Fonk si yo nu nun Ni te li ği ve Yar gı nın Ku ru lu şu • 453 A- Yar gı Fonk si yo nu nun Ni te li ği • 453

B- Yar gı nın Ku ru lu şu • 455 1) Ad lî Yar gı ve Yar gı tay • 456 2) ‹da rî Yar gı ve Da nıştay • 456

3) As ke rî Ce za Yar gı la ma sı ve As ke rî Yar gı tay • 458

4) As ke rî ‹da rî Yar gı ve As ke rî Yük sek ‹da re Mah ke me si • 458 5) Uyuşmaz lık Mah ke me si • 459

6) Sa yıştay • 459 II. Yar gı nın Te mel ‹l ke le ri • 460

A- Hâ kim le rin Ba ğım sız lı ğı • 461 B- Hâ kim lik Te mi na tı • 463

C- Hâ kim ler ve Sav cı lar Yük sek Ku ru lu • 465 D- Ka nu nî Hâ kim Gü ven ce si • 472

E- Suç ve Ce za lar la Yar gı la ma Hu ku ku na ‹lişkin Ba zı Te mel ‹l ke ler • 473

III. Ana ya sa Yar gı sı • 475

A- Ana ya sa Yar gı sı Kav ra mı • 475

(21)

XXI

1) Ana ya sa Yar gı sı nın Te mel le ri ve Or ta ya Çı kı şı • 475 2) Ana ya sa Yar gı sı nın ‹şle vi ve Meşrû lu ğu • 478 3) Ana ya sa Yar gı sın da Mo del ler • 481

B- Ana ya sa Mah ke me si nin Ku ru lu şu, Ça lışma ve Yar gı la ma Usu lü • 484

1) Ana ya sa Mah ke me si nin Ku ru lu şu ve Üye le ri nin Hu ku kî Sta tü sü • 485

2) Ana ya sa Mah ke me si nin Ça lışma ve Yar gı la ma Usu lü • 489 C- Ana ya sa Mah ke me si nin Gö rev ve Yet ki le ri - De ne ti me Tâ bi Norm lar • 492

1) Ana ya sa Mah ke me si nin Norm De ne ti mi Dı şın da ki Gö rev le ri • 493 a) Yü ce Di van Sı fa tıy la Yar gı la ma Yap mak • 493

b) Si ya sî Par ti le rin Ka pa tıl ma sı Hak kın da ki Da va la ra Bak mak • 493

c) Si ya sî Par ti le rin Ma lî De ne ti mi ni Yap mak • 493 d) Bireysel Başvuruları Karara Bağlamak • 493

e) TBMM’nin Mil let ve kil le ri nin Ya sa ma Do ku nul maz lık la rı nın Kal dı rıl ma sı ile Mil let ve kil li ği nin Dü şü rül me si

Ka rar la rı nı De net le mek • 494

f) Uyuşmaz lık Mah ke me si ne Başkan Seç mek • 494 2) Ana ya sa Mah ke me si nin De ne ti mi ne Tâ bi Norm lar • 494 a) Ka nun lar • 494

b) Ka nun Hük mün de Ka rar na me ler (KHK) • 496 c) Tür ki ye Bü yük Mil let Mec li si ‹ç tü zü ğü • 497 d) Ana ya sa De ği şik lik le ri • 498

D- Ana ya sa ya Uy gun luk De ne ti min de Öl çü Norm lar (Ana ya sal lık Blo ku) • 500

1) Hu ku kun Ge nel ‹l ke le ri • 503

2) Ulus la ra ra sı Bel ge ler - ‹n san Hak la rı Av ru pa Söz leşme si • 506 3) Ana ya sa ‹l ke ve Ku ral la rı • 516

4) Ana ya sa Mah ke me si Ka rar la rı • 520

E- Ana ya sa ya Uy gun luk De ne ti mi Yol la rı • 523 1) ‹p tal Da va sı Yo lu (So yut Norm De ne ti mi) • 523 2) ‹ti raz Yo lu (So mut Norm De ne ti mi) • 525 a) Da va ya Bak mak ta Olan Mah ke me • 527 b) Ba kıl mak ta Olan Da va • 530

c) Da va da Uy gu la na cak Ku ral • 531

d) Mah ke me nin Da va da Uy gu la na cak Ku ra lı Ana ya sa ya

(22)

XXII

Ay kı rı Gör me si ve ya Ta raf la rın Ana ya sa ya Ay kı rı lık ‹d di a sı nın Cid dî Ol du ğu Ka nı sı na Var ma sı • 532 3) Anayasa ﬁikâyeti Yolu (Bireysel Başvuru) • 534

F- Ana ya sa ya Uy gun luk De ne ti mi nin Kap sa mı • 538 1) ﬁe kil Ba kı mın dan De ne tim • 538

2) Esas Ba kı mın dan De ne tim • 541 a) Se bep Un su ru • 542

b) Amaç Un su ru • 542 c) Ko nu Un su ru • 544

G- Ana ya sa ya Uy gun luk De ne ti mi nin So nu cu Uy gu la nan Yap tı rım lar ve Ana ya sa Mah ke me si Ka rar la rı nın Özel lik le ri • 547

1) De ne tim So nu cu Uy gu la nan Yap tı rım Tek nik le ri • 547 a) ‹p tal • 547

b) Zım nî ‹l ga ve Ana ya sa nın Doğ ru dan Uy gu lan ma sı • 548 c) ‹h mal ve Ana ya sa nın Doğ ru dan Uy gu lan ma sı • 550 d) Ana ya sa ya Uy gun Yo rum • 552

e) Yü rür lü ğün Dur du rul ma sı • 555

2) Ana ya sa Mah ke me si Ka rar la rı nın Özel lik le ri • 559 a) Ka rar la rın Ke sin li ği ve Bağ la yı cı lı ğı • 559 b) Ka rar la rın Ge rek çe li Ola rak Res mî Ga ze te de Ya yım lan mak Su re tiy le Yü rür lü ğe Gir me si • 562 c) ‹p tal Ka rar la rı nın Ge ri ye Yü rü mez li ği • 564