DEPO TASARIM METODOLOJİSİ

1

DEPO TASARIM METODOLOJİSİ

Prof. Dr. Mehmet TANYAŞ

Maltepe Üniversitesi Uluslararası Ticaret ve Lojistik Yönetimi Bölüm

Başkanı ve

Lojistik Derneği (LODER) Başkanı

(mehmettanyas@gmail.com)

02.06.2016

2

SUNUM PLANI

• Lojistik ve Depo Yönetimi

• Depo Maliyetleri

• Ürün ve Depo

• Depo Türleri

• Depo Yönetiminin 7 Doğrusu

• Depo Yönetiminin Amaçları

• Depo Süreçleri

• Depo Tasarım Metodolojisi

Α Β C

E E

G

D F

H

3

LOJİSTİK ve DEPO YÖNETİMİ

DEPOLAMA

TAŞIMACILIK PAKETLEME ve KATMA DEĞERLİ HİZMETLER

LOJİSTİK

SİPARİŞ YÖNETİMİ

GÜMRÜK MUAYENE,

EKSPERTİZ VE GÖZETİM

STOK

YÖNETİMİ

SİGORTA

DEPOLAMANIN LOJİSTİKTEKİ ÖNEMİ

Baker ve Canessa (2009, s. 425-426)’nın belirttiği gibi;

• ABD’de depoların sermaye ve işletme maliyetleri toplam lojistik maliyetlerin

%22’sidir*.

• Avrupa’da ise bu oran %25’tir**.

• Satış cirosunun %’si olarak lojistik giderler

* Establish Inc./Herbert W. Davis&Co., 2005. Logistic Cost and Service 2005. Council of Supply Chain Managers 4

Conference’da yer almaktadır.

** ELA European Logistics Association / AT Kearney Management Consultants, 2004 2,7

3,8 2

2,5 3,7 2,3

4,7 2,2

2,9 2,3

2,3

2,3 2,0

2,6 2,2 2,2

3,0 2,0

3,0 3,0

1,2

1,5 2,5

2,9 1,7 1,9

2,1 2,1

2,2 1,6

2,7

2,6 3,8

4,6 2,8

2,9

3,6 2,5

2,9 2,0

Otomotiv Kimya Bilgisayar Beyazeşya

Yiyecek Makine Kağıt İlaç Toptan Perakende

Nakliye Depolama Yönetim Stoklama

10.2 10.3

12.6 10.4

9.3

13.4 8.8

11.0 8.9

* ELA-A.T. Kearney

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

İş gücü Sermaye Destek Toplam

Sevkiyat

Sipariş Toplama Depolama

Mal Kabul

5

DEPO MALİYETİ KIRILIMI

20% 50%

15%

10% 5%

Sipariş Toplama Süresinin Tipik Dağılımı

Gezinme Arama Toplama Hazırlık Diğer

ÜRÜN ve DEPO

• Madde Tipi: Katı, Sıvı, Gaz

• Ambalaj: Palet, Kasa, Sandık, Dökme, Koli, Bigbag

• Ebatlar (Size): L 210 x W 130 x H 84 (cm)

• Ağırlık (Weight)- brüt/net ağırlık, 730 Kg

• Hacimsal Ağırlık (Volumetric Weight): Karayolu; 1 m

=333 kg/cbm, Havayolu; 1 m

=167 kg/cbm), Lademetre (LDM), 1 LDM=1.750 Kg (=5 m

)

• İstif Edilebilirlik (Stowability)

• Elleçleme (Handling)- Manuel, otomatik

• Sorumluluk (Liability)-hasar/kayıp maliyeti

• Tehlikelilik (Yanıcı, Parlayıcı, Patlayıcı)

• Raf Ömrü-Miad, Hijyen

• Ortam Sıcaklığı (Donuk, Soğuk, Serin) ve Nem

• Gün Işığı, Toz

• Katma Değerli Hizmet (etiketleme, birleştirme,vd)

• Gümrüklü, Gümrüksüz

Radyoaktif Kimyasal

7

ÜRÜN ve DEPO

8

DEPO TÜRLERİ

• KLASİK DEPO (WAREHOUSE); FABRİKA VEYA SATIŞ MAĞAZASI İÇİNDE veya ÇOK YAKININDA BULUNAN, ÜRÜNLERİN UZUN SÜRE KALDIĞI TESİS

• DAĞITIM MERKEZİ (DISTRIBUTION CENTER);

MÜŞTERİLER YAKIN, DAĞITIM FONKSİYONUNA ve PERAKENDEYE DESTEK AMAÇLI TESİS

• TOPLAMA MERKEZİ (CONSOLIDATION CENTER); TEDARİKÇİLERE YAKIN, ÜRETİCİYE DESTEK AMAÇLI TESİS

• AKTARMA(TRANSFER) MERKEZİ (HUB);

GENELDE FARKLI TAŞIMA MODLARI veya AYNI TAŞIMA MODUNDA FARKLI ARAÇLAR ARASINDA ÜRÜNLERİN AKTARILDIĞI, ÜRÜNLERİN ÇOK KISA SÜRELİ KALDIĞI TESİS

• SİPARİŞ İŞLEME MERKEZİ/SİPARİŞ FABRİKASI

(ORDER FULFILLMENT CENTER); BİREYSEL

MÜŞTERİ SİPARİŞLERİNİN ALINIP PAKETLENIP

GONDERİLDİGİ TESİS

Hacim Hız

9

OTOMATİK DEPO

DEPO YÖNETİMİNİN 7 DOĞRUSU

 DOĞRU YER/LOKASYON SEÇİMİ

 DOĞRU YERLEŞİM

 DOĞRU RAF ve ELLEÇLEME

 DOĞRU SÜREÇ/OPERASYON

 DOĞRU SAYI ve YETENEKTE PERSONEL

 DOĞRU BİLGİ TEKNOLOJİSİ

 DOĞRU İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ

DEPO YÖNETİMİNİN AMAÇLARI

• En az alan/hacımda en fazla depolama (Depo kapasitesinin verimli kullanımı)

• Depo ekipmanlarının verimli kullanımı

• İşgücünün verimli kullanımı

• Maliyetlerin düşürülmesi (Depo işletmesi açısından karlılığını artırmak)

• Talepleri hızla karşılama (Hızlı toplama)

• En az fire

• Veri güvenilirliği (Stok doğruluğu)

• Hatasız sevkiyat

• İzlenebilirlik

• Depo varlıklarının ve ürünlerin korunması (Etkin güvenlik)

• Değişen lojistik gereksinmelere uyum sağlamak (Katma değerli işlemler)

• Yasal Düzenlemelere Uymak (İSG, vd.)

Esneklik

Maliyet

Zaman

Hız

DEPO OPERASYON TÜRÜ

ÖN BÖLGE DEPOLAMA

ALANI

MAL KA BU L

AKIŞ 4 (CROSS-DOCK-ÇAPRAZ SEVKİYAT) AKIŞ 1 (DEPOLAMA-PUTAWAY))

AKIŞ 2 (DEPOLAMA+KATMA DEĞERLİ HİZMETLER)

AKIŞ 3 (FLOW THROUGH-KATMA DEĞERLİ HİZMETLER) SE VK İYAT

DEPO ÜRÜN AKIŞ TÜRÜ

Mal Kab ul Se vkiy at

I TİPİ AKIŞ

Mal Kab ul ve Se vkiy at

U TİPİ AKIŞ

Mal Kab ul ve Se vkiy at Mal Kab ul ve Se vkiy at

ÇOK YÖNLÜ AKIŞ

Mal Kab ul ve Se vkiy at

SERBEST AKIŞ

TEK CEPHE

İKİ CEPHE

DEPO PLANI

Depolama; belirli nokta/noktalardan gelen ürünlerin/yüklerin teslim alınıp, belirli bir süre korunup, belirli nokta/noktalara gönderilmek üzere hazırlanmasıdır. Depolama, ürünler için zaman

ve yer faydası sağlayarak firmalara dinamik ve katma değerli müşteri hizmetleri sunmalarını sağlayan bir fonksiyondur.

Yerleştirme

Çapraz Sevkiyat

U TİPİ AKIŞ

I TİPİ AKIŞ

YAPRAK (Leaf) KELEBEK(Butterfly)

KORİDOR TASARIMI

KANAT (Flying-V) KILÇIK (Fishbone)

16

DEPOLAMA ANA SÜRECİ

Kontrol Mal Kabul

Gruplandırma Etiketleme

Stok İşlemleri

Sayım Yerleştirme Toplama

Ürün Hazırlama Stok İşlemleri Yükleme Boşaltma

Depo Kabul Toplama

Inbound Activities

Sevk

Outbound Activities Process

Activities

Yerleştirme Stoklama Paketleme

17

DEPO YÖNETİM SİSTEMİ(WMS)

TAŞIMACILIK YÖNETİM

SİSTEMİ(TMS) YAZILIMI

KURUMSAL KAYNAK

PLANLAMA(ERP) YAZILIMI

DEPO YÖNETİM

SİSTEMİ(WMS)

YAZILIMI

Hiyerarşik Depo Tasarımı

Hiyerarşik depo tasarımı metodolojisinde(*);

•Depo tasarımı problemleri stratejik, taktik ve operasyonel olarak 3 hiyerarşik seviyede ele alınır.

•Her seviyedeki probleme ilişkin gerçekleştirilmesi gereken faaliyetler belirlenir.

•Birbiri ile ilişkili olan faaliyetler saptanır.

•Bu ilişkiler doğrultusunda metodolojideki faaliyetler etkileşimli olarak gerçekleştirilir.

(*) Bu metodoloji, İsmail Karakış tarafından Doç.Dr.Murat Baskak ve Prof.Dr.Mehmet Tanyaş danışmanlığında yürütülen doktora tezi kapsamında geliştirilmiştir.

18

Depo amaç, işlev ve türünün belirlenmesi

Başlangıç

Deponun hizmet vereceği sektör/sektörlerin

belirlenmesi

Deponun tek / çok katlı olmasının

belirlenmesi Müşteri

sayısının belirlenmesi

Depo yeri seçiminin yapılması (Arazi ve topoğrafya koşullarının

değerlendirilmesi)

Stratejik Düzey

Stratejik Hedefler Yatırım Planlama

Depo Yeri Seçimi

Veri toplama ve

analizlerinin yapılması (Hız / Hacim)

Veri Toplama ve Analizi

Hareket Analizi Depolama Analizi

Mevcut Gereksinimler

Gelecekteki İhtiyaçlar

Volümetrik Analizler

S1

S2

S3

Müşteri belli mi?

Evet

Hayır

Zaman Dilimi 1-3 Yıl 1-5 Yıl 1-10 Yıl 1-10+ Yıl Potansiyel

Çözüm Konvansiyonel --- Otomatik Esneklik Gelecekte planlama ihtiyaçları ve pazar trendlerine göre esnek

olma ihtiyacının artması

Belirsizlik Planlama zaman dilimi uzadıkça belirsizlikler artacağı için belirli varsayımların yapılması ve bu varsayımların geçerliliğinin sürekli olarak izlenmesi

Veri

İhtiyaçları Doğru kalem/hat verisi --- Doğru pazar projeksiyonları

Deponun sürdürülebilirlik açısından (çevresel, ekonomik,

toplumsal) özelliklerinin belirlenmesi

19

Stratejik Düzey

Depo akış diyagramlarının

oluşturulması

Farklı veri grupları için Pareto analizlerinin yapılması (verilerin kendi

içinde sıralanması) Depolama birimi

boyutları ve ölçülerinin belirlenmesi

Depolama Kapasitesi

Konvansiyonel / Otomatik Depo

Zaman bazlı çok kriterli değerlendirme

Depolanan Birim Yük Sayısı

> 5000-7000 ?

Saatte hareket gören birim yük sayısı > 100-120

?

Evet Evet Otomatik

Depo

Hayır

Konvansiyonel Depo

A B

S3

S4

Hayır

Veri Toplama ve Analizi

Nihai kararın verilmesi

C D

20

Stratejik Düzey

Depolama Süreç Prensipleri

Mal kabul alanının belirlenmesi

Mal Kabul

İade alanının belirlenmesi

Araç yükleme / bekleme alanının belirlenmesi

Stok alanının belirlenmesi

Yerleştirme / Depolama

A

Karantina / bloke stok alanının belirlenmesi

Çapraz sevkiyat / Flow through için stok alanının belirlenmesi Müşteri / tedarikçi /

gümrüklenen stoklara ilişkin alanının

belirlenmesi

Toplama türleri ve alanının belirlenmesi

Sipâriş Toplama

Sevkiyat alanının belirlenmesi

Sevkiyat

S5

Depo akış tipinin belirlenmesi

21

Stratejik Düzey

Üst Seviye Depo Yerleşimi

Gerekli diğer ek alanların (ekipman şarj

ünite, yangın söndürme, acil durum

çıkışları, vb.) belirlenmesi

Katma değerli hizmetlere ilişkin alanın belirlenmesi

Ofis alanlarının belirlenmesi

Özel madde (tehlikeli, soğuk, donuk, vb.) depolama alanlarının

belirlenmesi Üst seviye depo

yerleşim planının oluşturulması

Toplam depolama alanının belirlenmesi

S6 B

22

Taktik Düzey

Depolama Politikaları

Depolama politikalarının

belirlenmesi

Raf Sistemleri ve ekipmanların

belirlenmesi

Raf Sistemleri ve Ekipmanlar

S3 T1

S4 S5

T3

C

Koridor Tasarımları

T2

yapılması

S6 S5

23

Taktik Düzey

Detaylı Depo Yerleşimi

Depolama alanı hesabının yapılması

Depolama yeri hesabının yapılması

T4

T1

hesaplanması

24

Operasyonel Düzey

Depolama Süreçleri Detay Tasarımı

O1

S5

Kapı ve rampa sayılarının belirlenmesi

Mal Kabul

Bölüm / raf yayılımının belirlenmesi

Yerleştirme / Depolama

Toplama faaliyetlerinin

belirlenmesi

Sipâriş Toplama

S5 T1

S5

E D

25

Operasyonel Düzey

Depolama Süreçleri Detay Tasarımı

O1

S5

Çapraz sevkiyat sürecinin tasarlanması

Çapraz Sevkiyat

Parti oluşturma yöntemlerinin

belirlenmesi

Parti Oluşturma

S5 S4

Parti büyüklüklerinin belirlenmesi

S5

E

Katma değerli hizmetlere ilişkin sürecin tasarlanması

Katma Değerli Hizmetler

Ayırma / Sınıflandırma sürecinin tasarlanması

Ayırma / Sınıflandırma

Rotalama ve sıralama sürecinin tasarlanması

Depolama, Rotalama,

Sıralama

Sevkiyat sürecinin tasarlanması

Sevkiyat

S5

gerekli personel sayısının belirlenmesi

26

Değerlendirme ve Uygulama

Değerlendirme ve Uygulama

D1

Ekipman, iş gücü maliyet ve bütçelerinin

hazırlanması

Depo tasarımının değerlendirilmesi

Deponun inşası Ekipman test

sistemlerin kurulumu ve testi

DYS ve diğer sistemlerin kurulumu

ve testi

Depo personelinin işe alımı ve oryantasyonu

Deponun devreye alınması Depo performans

yönetimi ve sürekli gelişim

Son

27

Teşekkürler

mehmettanyas@gmail.com

28