BAKIM İŞLEMLERİ ÇAPALAMA
Çapalama bitkilerde en çok uygulanan bakım
işlemlerinden birisi olup, bitkiler çimlendikten sonra
sıra aralarının elle veya makine ile yüzlek olarak
işlenmesi olayıdır.
ÇAPALAMANIN AMACI
Çapalama zamanı ve sayısı bitki ve çevre şartlarına göre değişmektedir.
-yabancı otları yok etmek,
-toprağın havalanmasını sağlamak, -kılcal sistemi kırarak toprak suyunun buharlaşmasını azaltmak
-Çıkıştan sonra kaymak tabakası kırmak
-boğaz doldurmak
-Sulanan bitkilerde sulama sonrası toprağı havalandırıp kılcal sistemi kırmak
Genelde iki çapanın bir su yerine
geçtiği söylenir.
SEYRELTME
Seyreltme, bitkilerin uygun şekilde büyümesini sağlamak amacıyla yapılan bir işlem olup, sıra üzerindeki bitkilerin istenen sayıya indirilmesi için fazlalıkların sökülüp atılması olayıdır. Seyreltme işlemine genelde çiftçiler “tekleme” diye bahsederler.
Pamuk, şekerpancarı, mısır, susam, haşhaş, ayçiçeği, aspir, kolza seyreltilir. Seyreltmenin en uygun zamanı ilk çapa sırasında bitkilerin henüz kuvvetlenmediği zamandır. Aksi halde bitki kökleri kuvvetlenmeye başladığı ileri dönemlerde yapılan seyreltmede kalan bitkilerin kökleri çok zarar görecek bitki gelişmesinde olumsuzluklara yol açacaktır.
SULAMA
Bitki gelişimi için gerekli olan, ancak doğal yollarla karşılanamayan suyun toprağa verilmesi şeklinde tanımlanır.
Sulamada iyi bir başarı sağlamak için aşağıdaki konular hakkında bilgi sahibi olmak gerekir.
•Sulanacak bitkinin günlük tükettiği su miktarı,
•Sulanacak toprağın su tutma özelliği,
•Toprağın geçirgenliği,
•Sulamada ıslatılacak toprak derinliği ve verilecek su miktarı,
•İki sulama arasındaki zaman,
•Sulama süresi,
. Sulanacak parsel boyutları
Sulanacak toprağın su tutma özelliğini anlamak için toprakla ilgili bazı kavramların bilinmesi gerekir.
• Toprak Tipleri (Toprak bünyesi) -killi topraklar (ağır bünyeli)
-kumlu topraklar (hafif-kaba bünyeli) -tınlı topraklar (orta bünyeli)
olarak üç ana gruba ayrılır.
• Tarla Kapasitesi
Toprak tanelerinin yerçekimine karşı tuttukları su miktarı o toprağın tarla kapasitesi olarak adlandırılır. Topraklar toprak tipine bağlı olarak sulamadan birkaç gün sonra tarla kapasitesine ulaşır.
• Solma Noktası
Bitkilerin kökleri ile su alamadıkları ve devamlı solmaya başladığı zamanki toprakta bulunan su miktarıdır.
• Yarayışlı Su
Tarla kapasitesi ile solma noktası arasındaki su miktarıdır. Bitkiler bu sudan kolaylıkla yararlanır. Topraktaki bu suya toprakların yarayışlı su tutma kapasitesi denir.
• Yarayışlı su tutma kapasitesi kumlu topraklarda az, killi
topraklarda fazladır. Tınlı topraklarda ise normaldir. Dolayısıyla kumlu topraklar daha çabuk sulamaya gelir, daha sık ve az miktarlarda su verilir. Killi (ağır) topraklar ise daha geç sulamaya gelir, kumlu
topraklara göre az sayıda sulama yapılır daha çok sulama suyu verilir.
• Topraktaki yarayışlı suyun yarısı tüketildiğinde sulamaya başlanır.
Esas olarak sulama zamanını belirlemede en önemli konu, topraktaki nem durumunun bilinmesidir. Bunlar tarla şartlarında bazı basit
aletlerle kolayca tespit edilebilir.
Topraktaki nem (suyun) miktarını ölçmek için bir birçok aletler geliştirilmiştir. Bunlar içinde en uygulanabilir olanı “tansiyometre” ve “nem ölçer”
aletidir.
Tansiyometre, topraktaki suyun tutulma basıncını ölçer. Böylece sulama zamanı belirlenir. Nem ölçer de yine sulama zamanının gelip gelmediğini gösterir.
Sulama yöntemleri üç şekilde sıralanabilir:
Yüzey sulama yöntemleri
• Salma sulama yöntemi
• Tava (Göllendirme) sulama yöntemi
• Karık sulama yöntemi
Basınçlı sulama yöntemi
• Yağmurlama sulama yöntemi
• Damla sulama yöntemi
Sızdırma sulama yöntemi
(Toprak altı sulama yöntemi)
DRENAJ VE TUZLULUK
Toprak yüzeyinde ve bitki kök bölgesinde bitkinin ihtiyacından fazla olan suyun toprak yüzeyinden ve bitki kök bölgesinden uzaklaştırılmasına denir. Böylece drenajla kuru bir üst toprak ve havadar bir kök drenaj bölgesi sağlanmış olur.
Eğer arazilerimizde drenaj sistemi yoksa, yapılan aşırı
sulamalar, yağışlar ve artezyen sularından dolayı, taban suyu
yükselir ve bitki kökleri su altında kalır. Sonuçta bitki kökleri
yeterli havadar ortamı bulamadığından, iyi gelişemez ve
çürür.
Drenajın Yararları
• Toprak-su-hava oranını düzelterek, topraktaki bakterilerin ve
mikroorganizmaların faaliyetini artırır. Diğer arazilere göre toprak ısısı 5,5
0C daha sıcaktır.
• Toprak yapısının düzelmesiyle bitkiler daha kolay gelişim olanağı bulur.
Tuzluluk ve Çoraklaşma
Toprakların tuzlulaşmasının ve çoraklaşmasının en büyük nedeni yükselen taban suyudur. Taban suyunun yükselmesinin en büyük
nedenlerinden birisi de, yukarıda belirtildiği üzere, yapılan aşırı sulamalardır.
Toprakta tuzlulaşma şu şekilde oluşur:
Toprak ve suyun bünyesinde bulundurduğu tuzlar, sulama ve yağışlarla taban suyuna ulaşır. Daha sonra tuz oranı yükselen taban suyu, drenaj olmadığı için, tahliye edilememesi nedeniyle, bitki kök bölgesine ve toprak yüzeyine doğru kılcal kanallar (kapilerite) ile yükselmeye başlar.
Bu olaylar sürekli olarak tekrarlandığında, arazi yüzeyinde ve kök bölgesinde aşırı derecede tuz birikir ve arazi çoraklaşır. Çoraklaşan bu toprakların ıslah edilmesi ve tekrar tarıma kazandırılması çok uzun zaman alır ve ekonomik olarak da pahalı bir işlemdir.
• Yüksek taban suyunun zararlarını şu şekilde sıralamak mümkündür:
• Toprak havasız kalacağından, topraktaki mikroorganizma faaliyetleri durur.
• Verimde ve kalitede düşüş olur.
• Rutubet fazlalılığından mantari hastalıklar artar.
• Toprağın yapısı bozulur ve dolayısıyla arazinin işlenmesi zorlaşır zamanında ekim ve zamanında hasat yapılamaz.
• Tuzluluğun ve çoraklaşmanın artmasına neden olur, arazinin değeri düşer.
• Bitkinin beslenmesi zorlaşır.
• Bütün bu zararları oluşturan yüksek taban suyu, yapılan drenaj ile istenilen düzeye düşer ve taban suyunun oluşturduğu olumsuzluklar ortadan kalkar.
• Drenajın Yararları
• Toprak-su-hava oranını düzelterek, topraktaki bakterilerin ve mikroorganizmaların faaliyetini artırır. Diğer arazilere göre toprak ısısı 5,5 0C daha sıcaktır.
• Toprak yapısının düzelmesiyle bitkiler daha kolay gelişim olanağı bulur.
• Tuzluluk ve Çoraklaşma
• Toprakların tuzlulaşmasının ve çoraklaşmasının en büyük nedeni yükselen taban suyudur.
Taban suyunun yükselmesinin en büyük nedenlerinden birisi de, yukarıda belirtildiği üzere, yapılan aşırı sulamalardır.
• Toprakta tuzlulaşma şu şekilde oluşur:
