TİCARİ İŞLETME HUKUKU

(1)

Prof. Dr. Mehmet BAHTİYAR

Kocaeli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ticaret Hukuku ÖğretimÜyesi

TİCARİ İŞLETME HUKUKU

• Ders Notları

• Soru Örnekleri

Yeni TTK’ya Uyarlanmış 12. Bası

(2)

Yayın No : 2685 Hukuk Dizisi : 1307

12. Bası - Nisan 2012 - İSTANBUL

ISBN 978 - 605 - 377 - 709 - 0

Dizgi : B e t a B a s ı m A . Ş . Baskı - Cilt : Express Basımevi

Deposite İş Merkezi A6 Blok No:309, İkitelli OSB Küçükçekmece İstanbul (Sertifika No. 12046)

(0212) 671 61 51 – 671 61 52 Ka pak Ta sa rım : Gülgonca Çarpık

Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.

Narlıbahçe Sokak Damga Binası No: 11 Cağaloğlu - İSTANBUL

Tel : (0-212) 511 54 32 - 519 01 77 Fax: (0-212) 511 36 50

www.betayayincilik.com

Copyright^© Bu kitabın bu basısının Türkiye’deki yayın hakları BETA Basım Yayım Dağıtım A.Ş.’ye aittir. Her hakkı saklıdır. Hiçbir bölümü ve paragrafı kısmen veya tamamen ya da özet halinde, fotokopi, fak- simile veya başka herhangi bir şekilde çoğaltılamaz, dağıtılamaz. Nor- mal ölçüyü aşan iktibaslar yapılamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur.

(3)

Prof. Dr. Hayri DOMANİÇ’in

Anısına Saygı ile.

(4)

(5)

ONİKİNCİ BASIYA ÖNSÖZ

Öğrencilerimizin, 6102 Sayılı TTK’ya göre yazılmış ders notu taleplerinden dolayı onbirinci basısı kısa zamana sıkıştırılmış ve üç ay gibi kısa sürede tükenmiş olan bu ders notlarının yeni basısı, daha önce tashih sırasında gözden kaçan hususların düzeltilmesi ve eksik kalan kısımlara eklemeler yapılması suretiyle hazırlanmış, bu arada, faiz oranları ile VUK. 177’deki parasal limitler de güncel- lenmiştir.

Sonraki basıların daha da gelişmesi arzumu tekrarlıyor, bu basının hazırlanmasındaki yardımlarından dolayı da Beta Basım Yayım A.Ş.’nin değerli yetkililerine ve başta Gülgonca ÇARPIK olmak üzere tüm çalışanlar ile, değerli meslekdaşlarım Yrd. Doç. Dr.

Aytaç KÖKSAL ve Yard. Doç. Dr. Levent BİÇER’e teşekkür ediyorum. Öğrencilerimize ve temel bilgi edinmek isteyen herkese yarar- lı olması dileğiyle.

Mutlukent, 30.03.2012

ONBİRİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ

1535 maddelik 6102 Sayılı (yeni) Ticaret Kanunu, 13.1.2011’de TBMM’de kabul edilmiş olup, 1.7.2012’de yürürlüğe girecektir. Bu bası hazırlanırken, yürürlükten kalkacak olan 6762 sayılı (önceki) TTK’ya göre yazılmış ve en son 10. basısı yapılan ders notlarımız, yeni TTK’ya göre gözden geçirilerek, gerekli güncelleme ve eklemeler yapılmaya çalışılmış; bu arada, iki yeni temel düzenlemenin (BK ile Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun) ilgili hükümleri de işlenme- ye gayret edilmiştir. Yeni kanunlara uyarlama ve mevzuatı güncel- leme sırasında doğmuş olması muhtemel eksiklik ve aksaklıkların bana iletilmesini özellikle istirham ediyor, bunların da giderilmesi ile, sonraki basıların daha da gelişmesini arzu ediyorum.

Her zaman olduğu gibi, yardımlarından dolayı, başta Sayın Seyhan SATAR ve Gülgonca ÇARPIK olmak üzere BETA Yayınevi’nin değerli yetkilileri ve özverili çalışanlarına teşekkür ediyorum. Sevgili öğrencilerimize ve yeni kanun çerçevesinde temel bilgi edinmek isteyen herkese faydalı olması ümidiyle.

İstanbul, 12.11. 2011

(6)

(7)

ÖNSÖZ

Ticaret Hukuku, Hukuk Fakülteleri dışında, Siyasal ve İktisadi ve İdari Bilimler gibi birçok fakültede ve çeşitli bölüm- lerde okutulmaktadır. Öğrencilerim, derslerde anlattıklarımı bir kitap ya da en azından ders notu haline getirmem için uzun süre- dir ve ısrarlı biçimde benden talepte bulunmaktaydılar. Doğrusu, uzun vadede böyle bir niyetim de vardı. Öğrenciliğimde saygıde- ğer Hocam Prof. Dr. Erdoğan MOROĞLU’nun anlattığı ve uy- gulamadan örneklerle süslediği dersleri büyük bir dikkatle izler ve özenle notlar alırdım. Akademisyen olduktan sonra da, sürekli değişik kitapları karşılaştırarak ders anlatmaya ve öğrendiklerimi, en kısa ve kalıcı biçimde aktarmaya gayret ettim. Elimde mevcut kısa özetler ile düzenli not tutan öğrencilerimin yazdıklarını göz- den geçirmek, derslerde sıklıkla sorulan sorular ve gereken ko- nularda eklemeler yapmak suretiyle bu ders notlarını hazırladım.

Böylece, Kamu Yönetimi, İktisat, İşletme, Çalışma Ekonomisi, Uluslararası İlişkiler ve benzeri bölüm öğrencilerinin doğrudan yararlanabilecekleri bu çalışmanın ortaya çıktığını düşünüyorum.

Ayrıca, Hukuk Fakültelerindeki öğrencilerimizin de, asıl ders kitabı olarak değilse bile, bir tekrar veya sınava hazırlık kayna- ğı olarak kitapçıktan yararlanmalarını da sağlamak istedim. Bu amaçla, kolay anlaşılır, örnekli, teorik ayrıntılardan uzak, ilgili bazı Yargıtay kararlarını da içeren derli toplu bir bilgi sunmaya çalıştım.

Öğrencilerimizin gerek fakültede, gerek daha sonraki meslek yaşantısında sürekli karşılaştıkları sınavları düşünerek, kitapçı- ğın sonuna bazı soru örnekleri ekledim. Klasik, test ve uygulama tipinde soru ve sınav örnekleri seçerek, kitapçığa, tüm sınavlara hazırlık için bir çalışma kaynağı niteliği de kazandırmayı amaç- ladım.

(8)

VIII

Her çalışmada rastlanabileceği gibi, ilk bası olmasının da et- kisiyle, kitapçıkta bazı eksik ve noksanlar bulunabilir. Fakat öneri, eleştiri ve katkılar doğrultusunda hep daha iyisini ortaya koyma çabası sürecektir. Başta öğrencilerimiz ve temel bilgiler edinmek isteyen herkes için yarar sağladığı ölçüde, çalışma amacına ulaş- mış sayılacaktır. Kıymetli Evrak Hukuku ve Şirketler Hukuku not- larımızı da aynı amaç ve yöntemle ilk fırsatta yayına hazır hale getirmeye çalışacağım.

Birlikte olabildiğimiz sınırlı zamandan çalışmalarım için hep taviz veren sevgili eşim Av. Ayla BAHTİYAR ve oğlum Eren Kutay’a, desteklerinden dolayı aile büyüklerime ve başta Prof.

Dr. Erdoğan MOROĞLU olmak üzere hocalarıma sonsuz min- nettarım. Ayrıca, kitabçığın oluşmasındaki yardımlarından do- layı, öğrencim Semra SATIR’a, anabilim dalımıza yeni katılan değerli araştırma görevlisi Aydın ÇELİK’e ve sevgili sekreteri- miz Gülsen KOÇER’e, yayımı içtenlikle üstlenen BETA Basım Yayım Dağıtım AŞ’nin tüm mensuplarına, özellikle Sayın Rahmi ARIKAN ile Gülgonca ASLANYILMAZ‘a ve Yeter ŞAHİN’e de teşekkür ediyorum.

Bu mütevazi çalışmayı, Ticaret Hukuku’nun büyük üstadı Sayın Prof. Dr. Hayri DOMANİÇ’e en derin saygılarımla ithaf ediyorum. Kendilerinden öğrenci sıfatıyla ders almış değilim; an- cak akademisyen sıfatımla çok şey öğrendim. Bana sürekli destek sağlayıp, hep özendirici olmuşlardır. Zatıalileri adına yayınlanan armağanlara makale vermem nasip olamadığı için büyük mah- cubiyet ve üzüntü duymuştum. Böylece, saygıdeğer Hocaya karşı minnet ve şükran borcumu bir nebze olsun ödemiş sayılacağımı düşünüyor; kendilerine sağlıklı ve mutlu nice yıllar diliyorum.

Mutlukent, 15 Ocak 2003

Doç. Dr. Mehmet BAHTİYAR

(9)

IX

İÇİNDEKİLER

ONİKİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ ...V ÖNSÖZ ...VII KISALTMALAR ... XXIII

§ 1. GİRİŞ ... 1

I. TİCARET VE TİCARET HUKUKU ... 1

II. TİCARET HUKUKUNUN ÖZELLİKLERİ VE MEDENİ HUKUKTAN BAĞIMSIZLIĞI SORUNU ... 2

III. TİCARET HUKUKUNUN MEDENİ HUKUK VE BORÇLAR HUKUKU İLE İLİŞKİSİ ... 6

IV. TİCARET HUKUKU - EKONOMİ HUKUKU AYRIMI .. 8

V. TİCARET HUKUKUNUN UYGULANMA ALANINA İLİŞKİN SİSTEMLER ... 9

A. Sübjektif Sistem ... 9

B. Objektif Sistem... 9

C. Karma Sistem ... 9

D. Modern Sistem (Ticari İşletme Sistemi) ... 10

VI. ÜLKEMİZDE TİCARET HUKUKUNUN DÜZENLENİŞİ, KISA TARİHÇESİ VE MEVZUATI .... 11

§ 2. TİCARİ İŞLETME ... 16

I. TİCARİ İŞLETMENİN TANIMI VE UNSURLARI ... 16

A. Esnaf İşletmesi İçin Öngörülen Sınırı Aşan Düzeyde Gelir Sağlama Amaçlı Faaliyetlerde Bulunması... 17

(10)

X

1. Gelir Sağlama Amacının Varlığı ... 17

2. Gelir Düzeyine Göre Esnaf İşletmesi-Ticari İşletme Ayrımı ... 18

3. Faaliyete Yeni Başlamış İşletmelerin Niteliği Sorunu ... 21

B. Devamlılık ... 23

C. Bağımsızlık ... 23

II. TİCARİ İŞLETMENİN MALVARLIĞI ... 24

A. Maddi Unsurlar ... 25

1. Duran Malvarlığı ... 25

2. Döner Malvarlığı ... 26

B. Gayri Maddi Unsurlar ... 26

III. TİCARİ İŞLETMEDE MERKEZ VE ŞUBE ... 29

A. Merkez ve Şube Kavramları İle Şubenin Unsurları ... 29

1. İç İlişkide Bağımlılık ... 30

2. Dış İlişkilerde Bağımsızlık ... 30

3. Yer ve Yönetim Ayrılığı ... 31

B. Bir Yerin Şube Sayılmasının Sonuçları ... 32

1. Ticaret siciline tescil yeri açısından ... 32

2. Ticaret ünvanı açısından ... 32

3. Temsil yetkisinin sınırlandırılması açısından ... 32

4. İşletmenin devrinde kapsam açısından ... 32

5. Yetkili mahkeme ve icra dairesi açısından ... 33

6. Çekin cirosu açısından ... 33

IV. TİCARİ İŞLETME İLE İLGİLİ ÖNEMLİ BAZI HUKUKİ İŞLEMLER ve MİRAS YOLUYLA GEÇİŞİ .. 33

A. Ticari İşletmenin Devri ve Birleşmesi ... 33

1. Genel Olarak ... 33

2. BK. 202 ve TTK 11 Uyarınca Devrin Koşulları .... 35

(11)

XI

3. Devir Almanın Sonuçları ... 38

B. Ticari İşletme Rehni... 39

2. Rehnin Tarafları ... 41

3. Rehnin Kapsamı ... 42

4. Rehnin Kurulması ... 43

5. Ticari İşletme Rehninin Sonuçları ... 44

6. Rehnin Sona Ermesi ... 46

C. Ticari İşletmenin Miras Yoluyla Geçmesi ... 46

§ 3. TİCARİ İŞ VE SONUÇLARI ... 48

I. ADİ İŞ - TİCARİ İŞ AYRIMININ ÖNEMİ ... 48

II. TİCARİ İŞİN ÖLÇÜTLERİ ... 49

A. TTK’da Düzenlenen İşler ... 49

B. Bir Ticari İşletmeyi İlgilendiren İşler ... 49

C. Ticari İş Karinesi ... 50

D. Taraflardan Birisi İçin Ticari Olan Sözleşmeler ... 52

III. TİCARİ İŞLERE BAĞLI SONUÇLAR ... 53

A. Ticari İşlerde Teselsül Karinesi (Müteselsil Borçluluk Kuralı) ... 53

B. Ticari İşlerde Faiz ... 55

1. Faiz Hakkında Mevzuat ... 56

2. Faiz Türleri ... 56

a. Niteliği Açısından Faiz ... 56

aa. Kapital (Anapara) Faizi ... 56

bb. Temerrüt Faizi ... 56

b. Kaynağı Açısından Faiz ... 57

aa. Kanuni Faiz ... 57

bb. Akdi (İradi) Faiz ... 57

c. Hesaplanması Açısından Faiz ... 58

(12)

XII

aa. Basit Faiz... 58

bb. Bileşik Faiz ... 58

3. Ticari İşlerde Faizin Özellikleri ... 58

a. Kararlaştırılmamış olsa bile faiz istenebilmesi ... 58

b. Bileşik faizin istisnaen geçerli olması ... 58

c. Daha yüksek oranda temerrüt faizi istenebilmesi ... 59

4. Faiz Oranları ... 59

a. Kapital Faizi Oranı ... 59

b. Temerrüt Faizi Oranı ... 61

c. Yabancı Para Borçlarında Faiz Oranı... 64

C. Ticari İşlerde Zamanaşımı Süreleri ... 64

D. En Yüksek Sınırı Aşan İşlemlerin Hukuki Durumu ... 65

§ 4. TİCARİ HÜKÜMLER ... 67

I. GENEL OLARAK ... 67

II. TİCARİ İŞE UYGULANACAK HÜKÜMLERİN SIRASI.. ... 67

A. Emredici Hükümler ... 68

B. Sözleşme Hükümleri ... 68

C. Yedek Ticari Hükümler ... 68

D. Ticari Örf ve Adet ... 68

E. Genel Hükümler ... 70

§ 5. TİCARİ YARGI ... 71

II. TİCARİ DAVALARIN TÜRLERİ ve ÖLÇÜTLERİ ... 72

A. Mutlak Ticari Davalar ... 72

1. TTK. 4/1’de Altı Bent Halinde Sayılan Hususlardan Doğan Hukuk Davaları ... 72

(13)

XIII 2. Özel Kanun Hükümleri Gereği Ticari Sayılan

Davalar ... 74

B. Havale, Saklama Sözleşmesi ve Fikir-Sanat Eserlerine İlişkin Haklardan Doğan ve Bir Ticari İşletmeyi İlgilendiren Davalar ... 74

C. Her İki Taraf İçin Ticari Sayılan Hususlardan Doğan (Nispi Ticari) Davalar ... 74

III. TİCARİ DAVALARIN GÖRÜLECEĞİ MAHKEMELER ... 76

A. Yerel Mahkemeler ... 76

1. Özel Hüküm Bulunması ... 76

2. Özel Hüküm Bulunmaması ... 78

B. Temyiz İncelemesi ... 81

IV. TİCARİ DAVALARDA İSPAT ... 81

V. TİCARİ DAVALARDA UYGULANACAK USUL ... 83

§ 6. TACİR SIFATI VE TACİR OLMANIN SONUÇLARI ... 84

I. TACİR SIFATININ KAZANILMASI ... 84

A. Gerçek Kişilerde Tacir Sıfatının Kazanılması ... 84

1. Bir Ticari İşletmenin Mevcut Olması... 84

2. İşletmenin Çalıştırılması ... 85

3. İşletmenin Kendi Adına Çalıştırılması ... 86

4. Tacir Sıfatı Yönünden Özellik Gösteren Durumlar ... 87

a. Ticaret yapması yasak veya izne/ruhsata bağlı olanlar ... 87

b. Yasal temsilcisi olan küçük ve kısıtlılar ... 88

B. Tüzel Kişilerde Tacir Sıfatının Kazanılması ... 88

1. Ticaret Şirketleri ... 88

2. Dernekler ... 90

3. Vakıflar ... 90

(14)

XIV

4. Kamu Tüzel Kişilerine Ait Kurum ve

Kuruluşlar ... 91

C. Donatma İştiraki ... 92

II. TACİR SIFATININ KAYBEDİLMESİ ... 93

III. TACİR OLMANIN HÜKÜM VE SONUÇLARI ... 93

A. İflasa Tabi Olma ... 93

B. Ticaret Siciline Kaydolma ... 95

C. Odalara ve Birliklere Kayıt Olma ... 95

D. Ticaret Ünvanı Seçme ve Kullanma Zorunluluğu ... 95

E. Ticari İş Karinesine Tabi Olma ... 95

F. Ticari Örf ve Adetlere Tabi Olma ... 96

G. Ticari Defterler Tutma ... 96

H. Basiretli Bir İşadamı Gibi Davranma ... 96

I. Ücret ve Faiz İsteme Hakkı ... 98

İ. Ücret ve Cezai Şartın Azaltılmasını İsteyememe ... 99

K. Fatura Düzenleme ... 99

L. Fatura ve Teyit Mektubuna İtiraz Etme ... 99

M. Her İki Tarafın Tacir Olmasına Bağlı Özel Hükümler ... 101

1. Bir takım ihbar ve ihtarlarda şekle uyma gereği.. ... 101

2. Hapis hakkını kullanmada kolaylıktan yararlanma ... 102

3. Ticari satış ve mal değişimi sözleşmelerinde özel hükümlere tabi olma (TTK. 23)... 103

a. Kısım Kısım Yerine Getirilen Sözleşmelerde Alıcının Hakları ... 103

b. Alıcının Alacaklı Sıfatıyla Temerrüdü Halinde Satıcının Malın Satışını İsteme Hakkı ... 105

c. Malın Ayıplı Olması Halinde Alıcının Yükümlülükleri ... 106

(15)

XV 4. Ticari İşletmeler Arasındaki Mal ve Hizmet

Tedariki Amaçlı İşlemlerin Özel Hükümlere

Tabi Olması (TTK. 1530/2-8) ... 108

5. Yetki Sözleşmesi Yapabilme Olanağı (HMK. 17) .. 110

IV. ESNAFLAR HAKKINDA DA UYGULANACAK OLAN TİCARİ HÜKÜMLER ... 110

§ 7. TİCARET ÜNVANI, İŞLETME ADI VE MARKA ... 111

II. TİCARET ÜNVANI ... 111

A. Ticaret Ünvanının Oluşturulmasındaki Sistemler ... 111

B. Ticaret Ünvanının Oluşturulması ... 112

1. Çekirdek Kısım ... 112

a. Gerçek kişi tacir ... 112

b. Adi şirket ... 112

c. Ticaret Şirketleri ... 113

d. Dernek, Vakıf ve Diğer Tüzel kişiler ... 114

e. Donatma İştiraki ... 114

2. Ek Kısmı ... 114

C. Ticaret Ünvanı Seçme ve Kullanma Zorunluluğu ... 115

D. Ünvanın Değişmesi veya Değişikliklerden Etkilenmemesi ... 115

E. Ünvanı Kullanma Hakkı ... 116

F. Ünvanın Korunması ... 116

III. İŞLETME ADI ... 117

IV. MARKA ... 118

A. Genel Olarak ... 118

B. Markanın Tanımı ve İşlevleri ... 119

1. Reklam işlevi ... 119

(16)

XVI

2. Garanti işlevi ... 120

3. Kaynak belirtme işlevi ... 120

C. Marka Türleri ... 120

1. Nitelikleri (İşaretledikleri Ürün) Açısından ... 120

2. Kullananlar Açısından ... 121

D. Markanın Benzer Kavramlardan Ayırdedilmesi .... 121

1. Coğrafi İşaretlerden ... 121

2. Ticaret Ünvanı ve İşletme Adından ... 122

E. Marka Kullanılmasında Sistemler ... 122

F. Markanın Tescili ... 122

1. Marka Korumasından Yararlanacak Kişiler ... 123

2. Marka Tescilinde Red Nedenleri ... 123

3. Tescil Aşamaları ... 127

a. Başvuru ... 127

b. İnceleme ... 127

c. Üçüncü Kişilerin Görüşleri ve İtirazlar ... 128

d. Tescil ... 129

G. Marka Tescilinin Sonuçları ... 129

H. Marka ile İlgili Hukuki İşlemler ... 130

1. Devir.... ... 130

2. Rehin... ... 131

3. Haciz... ... 131

4. Lisans.. ... 131

I. Tescili Markaya Tecavüz ve Markanın Korunması ... 132

1. Özel Hukuki Koruma ... 132

2. Genel (Haksız Rekabet Davaları İle) Koruma ... 134

3. Cezai Yaptırımlar ... 134

İ. Markanın Hükümsüzlüğü ... 134

K. Marka Hakkının Sona Ermesi ... 136

(17)

XVII

§ 8. HAKSIZ REKABET ... 137

II. HAKSIZ REKABETİN TANIMI VE UNSURLARI ... 138

III. BAŞLICA HAKSIZ REKABET ÖRNEKLERİ ... 140

IV. HAKSIZ REKABETİN YAPTIRIMLARI ... 146

A. Hukuki yaptırımlar ... 147

1. Açılabilecek Davalar ... 147

2. Davacı Sıfatı ... 148

3. Davalı Sıfatı ... 149

4. Hükmün Üçüncü Kişilere Karşı İcrası ... 149

5. Zamanaşımı... 150

B. Cezai yaptırımlar ... 150

§ 9. TİCARİ DEFTERLER ... 152

I. DEFTERLERİN YARARI VE HUKUKİ ÖNEMİ ... 152

II. DEFTER TUTMA YÜKÜMÜNE TABİ OLANLAR ve TUTULUŞ İLKELERİ ... 153

III. YÜKÜME AYKIRILIĞIN YAPTIRIMLARI... 154

1. TTK. Açısından ... 154

2. İİK. Açısından ... 155

3. HMK. Açısından ... 155

IV. TİCARİ DEFTERLERİN TÜRLERİ... 155

A. İsmen Sayılmış (Belirli) Defterler ... 156

B. İsmen Sayılmamış (Belirlenecek) Defterler ... 157

V. TİCARİ DEFTER VE BELGELERİN SAKLANMASI ... 157

VI. TİCARİ DEFTERLERİN DELİL OLMA NİTELİĞİ .... 159

A. Sahibi Aleyhine Delil Olması (HMK. 222/5) ... 160

B. Sahibi Lehine Delil Olması (HMK. 222/2-4) ... 162

V. TİCARİ DEFTERLERİN TESLİMİ VE İBRAZI ... 164

(18)

XVIII

A. Teslim ... 164

B. İbraz.. ... 165

§ 10. TİCARET SİCİLİ ... 166

I. GENEL OLARAK SİCİL VE ÖRGÜTLENMESİ ... 166

II. SİCİLE KAYDI ve İLANI GEREKLİ HUSUSLAR ... 167

III. SİCİL İŞLEMLERİ ... 169

IV. SİCİL İŞLEMLERİNİN YAPILMASI, İNCELEME VE İTİRAZ ... 170

A. İşlemlerin Yapılması ... 170

B. İnceleme.. ... 170

C. İncelemenin Sonuçlanması ve İtiraz ... 171

V. TİCARET SİCİLİNİN AÇIKLIĞI VE ETKİLERİ ... 172

A. Sicilin Açıklığı ve Doğruluğu ... 172

B. Sicilin Etkileri ... 172

1. Kurucu ya da Açıklayıcı Etki ... 172

2. Olumlu ya da Olumsuz Etki ... 173

VI. SİCİLİN TUTULMASINDAN DOĞAN SORUMLULUK ... 174

VII. GÖRÜNÜŞE (İLANA) GÜVENİN KORUNMASI ... 174

§ 11. TACİR YARDIMCILARI ... 176

II. BAĞIMLI YARDIMCILAR ... 177

A. Ticari Temsilci (BK. 547 vd.) ... 177

1. Tanımı ve Öngörülüş Amacı ... 177

2. Atanması ... 178

3. Temsil Yetkisinin Kapsamı ve Sınırları ... 179

a. Kanunda belirtilen sınırlamalar ... 179

(19)

XIX

b. Tacirin iradesinden doğan sınırlamalar ... 179

c. Yardımcılık niteliğinden doğan sınırlamalar ... 180

4. Temsil Yetkisinin Sona Erme Nedenleri ... 180

B. Ticari Vekil (BK. 551) ... 181

1. Tanımı ... 181

3. Temsil Yetkisinin Kapsamı ve Sınırlandırılması ... 181

4. Yetkisinin Sona Ermesi ... 183

C. Pazarlamacı (BK. 448 vd.) ... 183

1. Tanımı ... 183

3. Temsil Yetkisinin Kapsamı ve Sınırlandırılması ... 185

4. Yükümlülük ve Hakları ... 185

III. BAĞIMSIZ YARDIMCILAR ... 186

A. Acente (TTK. 102 vd.) ... 186

1. Tanımı, Türleri ve Uygulanacak Hükümler ... 187

2. Acentelik Hükümlerine Tabi Kişiler ... 188

3. Acentelik Sözleşmesinin Unsurları ... 188

4. Acenteliğin Benzer Sözleşmelerden Ayırdedilmesi ... 189

a. Simsarlıktan ... 189

b. Komisyondan ... 190

c. Tek Satıcılıktan ... 190

d. Franchisingten ... 190

5. Acentenin Borçları ... 192

6. Acentenin Hakları ... 193

a. Ücret isteme ... 193

b. Olağanüstü masraflarını isteme ... 194

(20)

XX

c. Faiz talep etme ... 194

d. Hapis hakkı ... 194

7. Acentenin Temsil Yetkisi ve Kapsamı ... 194

a. Yetkili ise tacir adına sözleşme yapma ... 194

b. Müvekkil adına beyanlarda bulunma ve kabul etme ... 195

c. Bedeli ve malları teslim alma ... 195

d. Müvekkili mahkemede temsil ... 196

8. Acenteliğin Sona Ermesi, Sonuçları ve Zamanaşımı... 196

a. Sona Erme Nedenleri... 196

b. Sona Ermenin Sonuçları ... 197

aa. Belirli Koşullarla Tazminat ... 197

bb. Denkleştirme İstemi ... 198

cc. Rekabet Yasağı Anlaşması ... 200

c. Zamanaşımı ... 201

B. Simsar (Tellal, BK. 520 vd.) ... 201

2. Tanımı ve Unsurları... 202

3. Borçları ... 203

4. Hakları ... 203

a. Ücret talep etme ... 203

b. Kararlaştırılmışsa giderlerini isteme ... 204

5. Simsarlığın Son Bulması ... 204

C. Komisyoncu (BK. 532 vd.) ... 204

1. Tanımı ve Unsurları ... 205

3. Hakları ... 207

4. Son Bulması ve Zamanaşımı... 208

D. Taşıma İşleri Komisyoncusu ... 208

1. Tanımı ve Unsurları ... 208

(21)

XXI

3. Hakları ... 210

4. Sorumluluğu ... 211

5. Zamanaşımı... 211

§. 12. CARİ HESAP... 212

I. TANIMI VE İŞLEVİ ... 212

II. CARİ HESABA GEÇİRİLEBİLECEK ALACAKLAR ... 213

III. CARİ HESABIN İŞLEYİŞİ VE SÜRELER ... 214

IV. BAKİYENİN KABULÜ ve FAİZ ... 215

V. BAKİYENİN HACZİ ... 216

VI. CARİ HESABIN SONA ERMESİ ve ZAMANAŞIMI ... 217

§. 13. EK (SORU ÖRNEKLERİ) ... 218

I. KLASİK SORULAR (80 Adet) ... 218

II. TEST SORULARI (45 Adet) ... 224

III. UYGULAMA SORULARI (24 Adet) ... 241

ÖNERİLEN KAYNAKLAR ... 261

(22)

XXII

(23)

XXIII

KISALTMALAR BanK. : Bankacılık Kanunu

BK. : 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu BKKKK. : Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu

bkz. : bakınız

E. : Esas no.

eBK. : 818 Sayılı (eski) Türk Borçlar Kanunu eTK : 6762 Sayılı (eski) Türk Ticaret Kanunu

FK. : Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun FSEK. : Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu

GM. : Genel Müdürlüğü

HD. : Hukuk Dairesi

HGK. : Hukuk Genel Kurulu

HSYK. : Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu HMK. : 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu İDT. : İktisadi Devlet Teşekkülü

İİK. : İcra ve İflas Kanunu

K. : Karar No

Karş. : karşılaştırınız

KHK. : Kanun Hükmünde Kararname

(24)

XXIV

KİK. : Kamu İktisadi Kuruluşu

KİT. : Kamu İktisadi Teşebbüsü KoopK. : Kooperatifler Kanunu

m. : madde

MK. : Türk Medeni Kanunu

RG. : Resmi Gazete

s. : sayfa

SerPK. : Sermaye Piyasası Kanunu

T. : Tarih

TD. : Ticaret Dairesi

TİGEM : Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü TİRK : Ticari İşletme Rehni Kanunu

TKHK : Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun TOBB : Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği

TPE : Türk Patent Enstitüsü

TST : Ticaret Sicili Tüzüğü

TTK : 6102 Sayılı (yeni) Türk Ticaret Kanunu TTSG : Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi

vb. : ve benzeri

vd. : ve devamı

VUK. : Vergi Usul Kanunu