tmmob
makina mühendisleri odası
Meşrutiyet Caddesi No:19 Kat: 6-7-8 Kızılay / Ankara - Tel: 0850 495 06 66 Faks: (+90 312) 417 86 21 http://www.mmo.org.tr - mmo@mmo.org.tr - buro@mmo.org.tr
Ankara : 13.01.2015 Sayı : 10/226
KONU: 24 Aralık 2014 tarih ve 29215 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği ve İlgili Odalar Üzerinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca İdari ve Mali Denetim Yapılmasına Dair Tebliğ ve Oda Yönetim Kurulu’nun 30.12.2014 tarih ve 1967 No’lu Kararı hk.
TMMOB ve bağlı Odaları 1954 tarihinde yayımlanan 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Yasası uyarınca kurulmuş, idari özerkliğe ve tüzel kişiliğe sahip, Anayasa’nın 135. maddesinde belirtilen kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşlarıdır. TMMOB’ye bağlı Odalara, üniversitelerin mühendislik, mimarlık, şehir plancılığı fakülte ve bölümlerinden yaklaşık 70 farklı disiplinde mezun kişiler üye olabilmektedir.
Makina Mühendisleri Odası 18 şube, 56 il temsilciliği ve 44 ilçe temsilciliği ile ülke genelinde yaygın bir örgütlülüğe sahip bir kurum olarak 116 noktada aynı anda 3 bin üyeye eğitim hizmeti verebilecek Meslek İçi Eğitim Merkezi (MİEM) yapılanmasına sahiptir. Bunun yanında Bursa, Eskişehir, Kocaeli ve İzmir illerimizde değişik alanlarda hizmet veren 5 Uygulamalı Eğitim Merkezimiz bulunmaktadır. Ayrıca Oda bünyesinde Belgelendirme/Belge Onayları, Bilirkişi – Hakem - Uzmanlık ve Teknik Danışmanlık, Kontroller-Ölçümler olmak üzere çeşitli teknik hizmetler de vermektedir.
Odamız bünyesinde akredite kuruluşlar olarak hizmet veren Asansör Onaylanmış Kuruluşu ve Muayene Kuruluşundan oluşan Asansör Kontrol Merkezi(AKM), Akredite Personel Belgelendirme Kuruluşu, Akredite Deney Laboratuvarı ve Akredite Kalibrasyon Laboratuvarı mevcuttur. Odamız onaylanmış kuruluş ve akreditasyon süreçlerinde ulusal ve uluslararası tanınırlıkta kat ettiği mesafe ve ülkemizin dört bir yanında gerçekleştirdiği ulusal ölçekli onlarca kongre, kurultay, sempozyum ve binlerce kurs, seminer, söyleşi, panel etkinlikleri ile öncelikle üyelerimiz olmak üzere halkımıza hizmet vermekte olup, halkımızın güvenliği için kamusal denetim çalışmaları sürdürmektedir.
Odamız kuruluşundan bu güne değişik alanlarda toplam 707 teknik kitap yayınlamış ve ayrıca mesleki, sektörel vb. konularda sayısı 50’yi aşan Oda Raporu hazırlamıştır. Yine üyelerimizi meslek alanındaki gelişmeler hakkında bilgilendirmek üzere Mühendis ve Makina Dergisini aylık, Tesisat Mühendisliği Dergisini iki aylık, Endüstri Mühendisliği Dergisini üç aylık, Oda Bülteni’ni de aylık periyotlarda yayımlamaktadır. Odanın Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan 33 yönetmeliği bulunmaktadır.
Kamu adına yürüttüğümüz mesleki denetim çalışmaları, halkımızın sağlığı ve güvenliği için yürüttüğümüz kamusal denetim çalışmaları ve meslek alanlarımıza yönelik gerçekleştirdiğimiz etkinliklerin geldiği boyut Odamızı kamuoyunda saygın bir konuma ulaştırmıştır.
TMMOB
MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI ŞUBE YÖNETİM KURULU
BAŞKANLIKLARINA
1961 Anayasası ile birlikte meslek örgütleri anayasal dayanağa kavuşmuş olup, Anayasa’nın 122.
Maddesinde belirtildiği üzere kamu kurumu niteliğinde özerk bir yapıya kavuşmuşlardır. (1961 anayasasının 122. Maddesi: “Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, kanunla meydana getirilir ve organları kendileri tarafından ve kendi üyeleri arasından seçilir. İdare, seçilmiş organları, bir yargı mercii kararına dayanmaksızın, geçici veya sürekli olarak görevinden uzaklaştıramaz. Meslek kuruluşlarının tüzükleri, yönetim ve işleyişleri demokratik esaslara aykırı olamaz.”)
1982 Anayasası ile birlikte meslek örgütlerini siyasal iktidarların kontrolü altına sokulmaya çalışılmış ancak kamu kurumu niteliğini yine korumuşlardır. Anayasada yapılan değişikliklerle birlikte devlet memurları ve askeri personelin üyelik zorunluluğu kaldırılmış, 1982 Anayasası’nın 135. maddesiyle birlikte meslek kuruluşlarına hem siyaset yasağı getirilmiş, hem de idari ve mali yönden kanunda gösterilen esas ve usuller dairesinde merkezi idare tarafından denetleneceği hükme bağlanmıştır.
(1982 Anayasa’nın 135. maddesi: “Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve üst kuruluşları;
belli bir mesleğe mensup olanların müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, meslekî faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ile ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hâkim kılmak üzere meslek disiplini ve ahlâkını korumak maksadı ile kanunla kurulan ve organları kendi üyeleri tarafından kanunda gösterilen usullere göre yargı gözetimi altında, gizli oyla seçilen kamu tüzelkişilikleridir. Kamu kurum ve kuruluşları ile kamu iktisadî teşebbüslerinde aslî ve sürekli görevlerde çalışanların meslek kuruluşlarına girme mecburiyeti aranmaz.”)
Bu Anayasal düzenlemelere bağlı olarak da 1983 yılında 66 sayılı KHK ile TMMOB Yasasına Ek-1, Ek-3, Ek-4 maddeleri eklenmiştir. Gerek 1982 Anayasası’ nın 135. maddesinde düzenlenen idari ve mali denetimin, gerekse buna dayanılarak 6235 sayılı TMMOB Yasasına eklenen Ek-1, Ek-3, Ek-4 maddelerindeki düzenlemelerin amacı birliğimizi ve odalarımızı vesayet altına alma isteğidir. Ancak TMMOB Yasasına eklenen Ek-1, EK-3 ve Ek-4. maddeleri 1980 dönemi dahil bugüne kadar hiçbir siyasal iktidar tarafından da uygulanmamıştır. Üstelik 1995 yılında “demokrasi paketi” adıyla bir paket hazırlanmış ve tüm siyasal partilerin uzlaşması ile meslek kuruluşları, sendikalar ve dernekler üzerindeki siyaset yasağı kaldırılmış, böylelikle TMMOB ve bağlı Odaları üzerinde idari ve mali denetim getirilmesine ilişkin Anayasa ve Yasa düzenlemelerinin sebebi de ortadan kalkmıştır.
TMMOB Yasası 1982 Anayasası sonrasında on kez değiştirilmiş, bir kez (Kasım 2012/2013) esastan değiştirilmeye çalışıldı, onlarca yönetmelikle meslek alanlarımız daraltılmıştır. TMMOB ve Odalarına yönelik düzenlemeler AKP iktidarı döneminde Abdullah Gül’ün Cumhurbaşkanı olması ile DDK’ya hazırlattığı rapor ve II. 12 Eylül Anayasa Referandumu sonrası iyice yoğunlaşmıştır.
AKP iktidarı döneminde TMMOB Yasası’nda ve TMMOB’ nin iştigal alanlarıyla ilgili olan Yapı Denetimi Hakkında Yasa, İmar Yasası, Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Yasa, İş Yasası, İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası gibi onlarca yasa ve ayrıca birçok tüzük ve yönetmelik değişiklikleri yapılmıştır. Bu değişiklikler sonucunda meslek ve uygulama alanlarımız daraltılmış, meslek örgütlerimizin yapmakla yükümlü oldukları mesleki denetimler sınırlandırılarak ortadan kaldırılmıştır.
AKP iktidarı döneminde, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile ilgili en kapsamlı girişim, 2009 yılında Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Kurulu’nun, 799 sayfa ve 1.062 sayfa eki bulunan
“Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşlarının Teşkilat ve Mali Yapıları, Denetimleri, Organlarının Seçimlerine Dair Esasların Değerlendirilmesi ile Bunların Etkin ve Verimli Şekilde Hizmet Yürütmelerinin ve Geliştirilmelerinin Sağlanması Amacıyla Alınması Gereken Tedbirler”
konulu “Meslek Kuruluşları Üzerine Araştırma ve İnceleme Raporu” ile gündeme gelmiştir. Bu
yapı ve seçim sistemlerinin değiştirilmesi gerektiği belirtilmiştir. Söz konusu Rapor, gereği yapılmak üzerine Başbakanlığa gönderilmiştir.
2011 yılında gündeme gelen Kanun Hükmünde Kararname (KHK)’ler yağmuru ile kamu idari yapısı bütünüyle değiştirilmiş, 6 aylık dönemde (04.06.2011–02.11.2011) 35 Kanun Hükmünde Kararname (KHK) çıkarılarak bakanlıklar kurulup, kapatılıp, birleştirilip, hükümet “Başbakanlık Hükümeti” ne dönüştürülmüştür. Kamu yönetimi baştan aşağı yeniden şekillendirilirken aynı KHK’ler ile meslek alanlarımız, mesleğimiz ve örgütümüz üzerine planlanan değişikliklere ilişkin yasal zeminin oluşturulmasının yeni dönemdeki ilk adımları da atılmıştır.
17 Aralık 2013 tarih ve 28854 sayılı Resmi Gazete ‘de yayımlanan Bakanlar Kurulu Kararı ile bu maddeler uygulamaya konularak, TMMOB’ ne bağlı Odalar üzerinde idari ve mali denetim yapacak makam olarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı belirlenmiştir.
Çevre Mühendisleri Odası, Elektrik Mühendisleri Odası, Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası, İç Mimarlar Odası, İnşaat Mühendisleri Odası, Jeofizik Mühendisleri Odası, Jeoloji Mühendisleri Odası, Makina Mühendisleri Odası, Mimarlar Odası, Peyzaj Mimarları Odası, Şehir Plancıları Odalarının Bakanlık ile ilişkilendirilmesi ve idari ve mali denetimlerinin bakanlık tarafından yapılması istemini içeren kararname ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın idari ve mali denetimine tabi tutulmuşlardır.
Çevre Şehircilik Bakanlığı tarafından 24 Aralık 2014 tarih 29215 sayılı resmi gazetede yayınlanan tebliğle bu sürecin tamamlanmaya çalışılmakta olduğu gözlemlenmektedir. Söz konusu tebliğde, Şubelerin ve bağlı temsilciliklerin ayrı bir tüzel kişilikleri olmadığı halde Çevre Şehircilik İl Müdürlükleri tarafından denetlenmesi öngörülmektedir.
Gelinen noktada, tamamen 1982 Anayasası’nın antidemokratik ruhunun ürünü olan düzenlemelerdeki idari ve mali denetimin TMMOB’ ne bağlı Odalar üzerinde uygulanması söz konusudur.
TMMOB ve bağlı odaları kuruluşundan günümüze kadar tüm baskılara rağmen; mesleki, ekonomik, sosyal ve kültürel alanlarda ülkemiz mühendisleri, mimarları, şehir plancılarını temsil etmeye, onların hak ve çıkarlarını halkımızın çıkarları temelinde korumaya ve geliştirmeye, mesleki, sosyal ve kültürel gelişmelerini sağlamaya, mesleki birikimlerini toplum yararına kullanmalarının zeminini yaratmaya; meslek alanlarıyla ilgili gelişmelerin ve politikaların sosyal, siyasal, ekonomik ve kültürel boyutlarını derinlemesine kavrayarak, yorumlamaya ve toplumu bilgilendirmeye; bu politikaların toplum yararına düzenlenmesi için öneriler geliştirmeye ve bunların yaşama geçirilmesi için mücadele etmeye ve bunların gereğini yerine getirmeye çalışmaktadır.
İdari ve mali denetime ilişkin düzenlemelerin demokratik ilkelere aykırılığı bir yana, bu düzenlemelerin uygulanması hukuken de oldukça sorunludur. İdari ve mali denetime ilişkin Bakanlar Kurulu Kararnamesi’ nin dayandırıldığı 6235 sayılı TMMOB Yasası’ nın EK-3 maddesindeki “Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği üzerinde, Bayındırlık Bakanlığınca; ihtisas dallarına göre Odalar üzerinde ise, ilgili bakanlıklarca idari ve mali denetim yapılır. İlgili Bakanlıklar; Bakanlar Kurulu Kararnamesi ile tesbit edilir.” biçimindeki düzenleme açıkça Anayasa’ ya aykırıdır. Zira anılan hükümde, kanunda esas ve usulleri saptanmamış, sınırı çizilmemiş bir denetimden söz edilmektedir. Oysa söz konusu Yasa hükmünün dayanağı olan Anayasa’nın 135. maddesindeki “Bu meslek kuruluşları üzerinde Devletin idari ve mali denetimine ilişkin kurallar kanunla düzenlenir.” hükmünde idari ve mali bir denetimden söz edilmekle birlikte, bu denetimin esas ve usullerinin kanunla düzenleneceğine hükmedilmiştir. Mevcut durumda, idari ve mali denetim Kanunla değil Bakanlar Kurulu Kararıyla düzenlenmiş olduğu gibi bu denetimin sınırları da çizilmemiş, usul ve esasları da belirlenmemiş durumdadır.
TMMOB ve diğer Odalarca söz konusu Bakanlar Kurulu Kararının yürütmesinin durdurulması ve iptali ile dayanağı olan 6235 sayılı TMMOB Yasasının EK-3 maddesinin iptali için Anayasa Mahkemesi’ ne gönderilmesi istemiyle Danıştay nezdinde dava açılmış/açılacak olmakla birlikte, bugün itibariyle idari ve mali denetimin hukuken uygulanılırlığı söz konusu olduğundan, yürütme erkince (Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ nca) idari ve mali denetime ilişkin herhangi bir girişimde bulunulduğu takdirde izlenecek yol ve yöntemlerin belirlenmesi gerekmiştir.
Bu doğrultuda, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın ilgili birimlerince, idari ve mali denetim için Şube/İl/İlçe Temsilciliklerimize gelindiği takdirde;
Öncelikle, idari ve mali denetim için Bakanlıktan gelindiği hususunun derhal Oda Genel Merkezine bildirilmesi, personelin bu konuda bilgilendirilmesi,
Bakanlıktan gelen kişilerle mutlaka Şube / İl / İlçe Temsilciliği yetkililerinin (yönetim / yürütme kurulu) muhatap olması, o esnada Şube / İl / İlçe Temsilciliği hizmet binasında bulunmamaları halinde derhal haberdar edilmeleri, personelin bu konuda bilgilendirilmesi,
Görev emrinin olup - olmadığının sorulması ve görülmesi, görev emrinde idari ve mali denetimin kapsamının belirli olup-olmadığının tespit edilmesi,
Görev emri bulunmayan kişilere “ yetkisiz kişilerce denetim yapılamayacağı” nın belirtilerek, hiçbir şekilde idari ve mali denetime izin verilmemesi,
Görev emri bulunan fakat görev emrinde idari ve mali denetimin kapsamı belirsiz olan kişilere öncelikle “ kapsamı belirli olmayan bir denetimin söz konusu olamayacağı” nın hatırlatılıp; Şube / İl / İlçe Temsilciliklerinin tüzelkişiliğinin bulunmadığı, icrai işlem ve uygulamaların merkezi Ankara’ da bulunan Oda Genel Merkezinden Oda Yönetim Kurulu kararlarıyla yürütüldüğü, mali bilgi ve belgelerin de yine Oda Genel Merkezinde bulunduğu, Şube / İl / İlçe Temsilciliğinde idari ve mali denetim konusu olabilecek bilgi ve belgenin mevcut olmadığı belirtilerek Oda Genel Merkezine yönlendirilmeleri, idari ve mali denetime hiçbir şekilde izin verilmemesi,
Görev emri bulunan ve görev emrinde idari ve mali denetimin kapsamı belirli olan kişilere yine Şube / İl / İlçe Temsilciliklerinin tüzelkişiliğinin bulunmadığı, icrai işlem ve uygulamaların merkezi Ankara’ da bulunan Oda Yönetim Kurulu kararlarıyla yürütüldüğü, mali bilgi ve belgelerin de yine Oda Genel Merkezinde bulunduğu, Şube / İl / İlçe Temsilciliğinde idari ve mali denetim konusu olabilecek bilgi ve belgenin mevcut olmadığı belirtilerek Oda Genel Merkezine yönlendirilmeleri, idari ve mali denetime hiçbir şekilde izin verilmemesi,
Ayrıca Oda Yönetim Kurulu’nun 30.12.2014 tarih ve 1967 sayılı kararının bir kopyasının verilmesi
(Oda Yönetim Kurulu’nun 30.12.2014 tarih ve 1967 sayılı Kararı,
“17 Aralık 2013 tarih ve 28854 sayılı Resmi Gazete ‘de yayımlanan Bakanlar Kurulu Kararı ve 24 Aralık 2014 tarih 29215 sayılı resmi gazetede yayınlanan "Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği ve İlgili Odalar Üzerinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca İdari ve Mali Denetim Yapılmasına Dair" Tebliğ de denetimlere dair ayrıntılar yer almaktadır.
Makina Mühendisleri Odasının örgütlülüğü ülke genelinde şube, il ve ilçe temsilciliği şeklinde örgütlü olmakla birlikte tüzel kişilik Oda Merkezindedir. İdari olarak şubelerimizde ve temsilciliklerimizde işleyişe dair alınan kararlar ancak Oda Yönetim Kurulu tarafından verilen görev, yetki ve onay çerçevesinde uygulanabilir.
Mali Denetim anlamında ise gerek, tüm muhasebe kayıtlarının tutulduğu, Vergi ve SGK beyanname bildirimlerinin düzenlenerek verildiği, muhasebe ve vergi politikalarının oluşturulduğu, şube ve temsilciliklerin mali tablolarının konsolide edildiği yerin genel merkez
alınmasına uygun olarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca tüm şube ve temsilciliklerde yapılması olası mali denetimlerde şube ve temsilciliklerce denetimin merkeze yönlendirilmesi uygulama birliği sağlanması açısından önemlidir.
Dolayısıyla yukarda belirtilen gerekçelerle denetime gelindiğinde denetimin yapılabilirliğinin Oda merkezinde mümkün olduğunun belirtilerek denetimin merkeze yönlendirilmesine, KARAR VERİLDİ.”)
gerekmektedir.
24 Aralık 2014 tarih ve 29215 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği ve İlgili Odalar Üzerinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca İdari ve Mali Denetim Yapılmasına Dair Tebliğ ve Oda Yönetim Kurulu’nun 30.12.2014 tarih ve 1967 No’lu kararı ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın ilgili birimlerince, idari ve mali denetimlere ilişkin Şube/İl/İlçe Temsilciliklerimize gelindiği takdirde yukarıda belirtilen açıklamalara uygun davranılması için tüm birimlerimizin ve personelimizin bilgilendirilmesi hususunda gereğini önemle rica ederiz.
Saygılarımızla,
TMMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI Oda Sekreteri
Ercüment Ş. ÇERVATOĞLU
EK: 24 Aralık 2014 tarih ve 29215 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği ve İlgili Odalar Üzerinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca İdari ve Mali Denetim Yapılmasına Dair Tebliğ
