T.C. T.C. MALÝYE BAKANLIÐI

T.C.

MALÝYE BAKANLIÐI

T.C.

YILLIK EKONOMÝK RAPOR 2006

YILLIK EKONOMÝK RAPOR

2006

T.C.

MALİYE BAKANLIĞI

YILLIK EKONOMİK RAPOR

2006

Yıllık Ekonomik Rapor, Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı internet sitesinde (http://www.sgb.gov.tr) yer almaktadır.

I- 2007 YILI GENEL EKONOMİK HEDEFLERİ ...1

II. MİLLİ GELİR ...5

A. GAYRİ SAFİ MİLLİ HASILA ...7

B. GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA ...12

C. KİŞİ BAŞINA GAYRİ SAFİ MİLLİ HASILA ...18

D. SEKTÖREL GELİŞMELER ...19

1) Tarım ...19

2) Sanayi ...21

i. İmalat Sanayi ...24

ii. Madencilik ...28

3) Enerji ...29

4) Hizmetler ...31

i) İnşaat ...32

III. İŞGÜCÜ VE İSTİHDAM ...35

A. KÜRESELLEŞME VE DÜNYADA İŞSİZLİK ...37

B. GELİŞMİŞ ÜLKELER VE AB'DE İŞSİZLİK ...38

C. YURT İÇİ İSTİHDAM ...39

D. TÜRKİYE İŞ KURUMU ÇALIŞMALARI ...43

E. İŞSİZLİK SİGORTASI ...44

IV. KAMU MALİYESİ ...47

A. GENEL DURUM ...49

B. BÜTÇE GİDERLERİ ...52

C. BÜTÇE GELİRLERİ ...55

D. ÖZELLEŞTİRME GELİRLERİ ...58

E. VERGİ YÜKÜ VE VERGİ ESNEKLİĞİ ...60

1) Vergi Yükü ...60

2) Vergi Esnekliği ...62

V. DEVLET BORÇLARI ...65

A. GENEL DURUM ...67

B. MERKEZİ YÖNETİM BORÇ STOKU ...69

1) İç Borç Stoku ...70

2) İç Borç Stokunun Yapısı...71

3) İç Borç Servisi ...73

C. DIŞ BORÇ GELİŞMELERİ ...74

1) Dış Borç Yapısı...74

2) Dış Borçların Dağılımı ...75

3) Dış Borç Servisi...76

4) Proje Finansmanı ...77

VI. PARA, BANKA VE MALİ PİYASALAR ...79

A. GENEL DURUM ...81

B. PARA POLİTİKASI ...84

1) Merkez Bankası Analitik Bilançosu ...84

2) Para Arzları ...86

3) Açık Piyasa İşlemleri (APİ) ...88

4) Bankalararası Para Piyasası (INTERBANK) ...89

5) Döviz ve Efektif Piyasası ...90

C. BANKACILIK SEKTÖRÜ ...92

1) Sektörün Genel Görünümü ...92

2) Bankacılık Sektörü Bilanço Büyüklükleri ...96

3) Katılım Bankaları ...99

D. MENKUL KIYMET STOKLARI ...100

E. İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI (İMKB) ...101

F. ALTIN PİYASASI ...103

VII. FİYATLAR ...105

A. GENEL GÖRÜNÜM ...107

B. TÜKETİCİ FİYATLARINDAKİ GELİŞMELER ...110

C. ÜRETİCİ FİYATLARINDAKİ GELİŞMELER ...120

1) Tarım Fiyatları ...122

2) İmalat Sanayi Fiyatları ...124

4) Elektrik, Gaz ve Su Fiyatları ...128

VIII. ÖDEMELER DENGESİ ... 131

A. DIŞ TİCARET ...133

1) İhracat ...133

2) İthalat ...135

3) Dış Ticaret Dengesi ...138

4) Dış Ticaret Hacmi ...139

5) İhracatın İthalatı Karşılama Oranı ...139

6) Ülkeler İtibariyle Dış Ticaret ...140

i. Ülkelere Göre İhracat ...140

ii. Ülkelere Göre İthalat ...141

B. ÖDEMELER DENGESİ ...143

1. Cari İşlemler Hesabı ...143

2. Sermaye ve Finans Hesabı ...145

IX. DÜNYA EKONOMİSİ ...151

A. GENEL GÖRÜNÜM ...153

B. GELİŞMİŞ EKONOMİLER ...156

1) ABD ...157

2) Euro Bölgesi ...159

3) İngiltere ...162

4) Japonya ...166

C. YÜKSELEN PİYASALAR VE GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELER ...167

1) Yükselen Asya Ülkeleri ...168

2) Latin Amerika ...169

3) Orta ve Doğu Avrupa ...170

4) Bağımsız Devletler Topluluğu ...172

5) Afrika ...172

6) Orta Doğu ... 173

D. DÜNYA TİCARETİ ...173

E. EMTİA FİYATLARI ...178

1) Petrol Fiyatları ...178

2) Petrol Dışı Emtia Fiyatları ...178

F. CARİ İŞLEMLER DENGESİ ...179

G. ÖZEL SERMAYE HAREKETLERİ ...181

H. YÜKSELEN PİYASALAR VE GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE DIŞ BORÇLAR ...184

X. AVRUPA BİRLİĞİ’NE AİT GELİŞMELER ...187

A. GENEL ...189

B. 2006 YILI AB BÜTÇESİ VE 2007–2013 MALİ PERSPEKTİFİ’NE İLİŞKİN GELİŞMELER ...192

C. TÜRKİYE-AVRUPA BİRLİĞİ İLİŞKİLERİ ...192

D. TÜRKİYE-AB MALİ İŞBİRLİĞİ ...195

E. KATILIM ÖNCESİ MALİ İZLEME PROSEDÜRÜ...196

TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELER ...197

Bu rapor, Türkiye ve dünya ekonomisi hakkında bilgi vermek amacıyla, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 18’inci maddesi gereğince 2007 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Tasarısı ekinde sunulmuştur.

Yılsonu Ger.Tah.

Nüfus (Milyon Kişi, Yıl ortası tahmini) 69,3 70,2 71,2 72,1 73,0 73,9

GSMH (Cari Fiyatlarla, Milyon YTL) 275.032 356.681 428.932 486.401 240.158 561.988 631.393

GSMH (Milyar Dolar) 180,9 239,2 299,5 360,9 172,1 389,7 410,0

Büyüme Hızı (Yüzde) 7,9 5,9 9,9 7,6 7,5 6,0 5,0

-Tarım 6,9 -2,5 2,0 5,6 1,3 0,5 2,5

-Sanayi 9,4 7,8 9,4 6,5 7,7 6,5 5,2

-Hizmetler 7,5 6,7 10,2 8,2 7,2 6,8 5,4

Kişi Başına GSMH (Dolar) 2.598,1 3.383,2 4.172,0 5.008,0 5.341,0 5.550,0

Bütçe Gelirleri (Milyon YTL) * 70.487 92.618 110.721 152.712 128.039 172.202 188.159

Vergi Gelirleri 56.156 79.255 90.077 119.619 102.006 137.644 157.973

Vergi Hariç Gelirler 14.331 13.363 20.644 33.093 26.033 34.558 30.186

Bütçe Giderleri (Milyon YTL) 110.577 132.822 141.021 159.165 129.423 175.248 204.902

I. Personel ve Sos. Güv. Primleri 21.490 28.238 32.972 37.367 31.760 42.690 53.772

II. Mal ve Hizmet Alımları 9.940 11.053 12.684 15.214 11.119 18.273 15.584

III. Faiz Giderleri 51.725 58.524 56.488 45.680 37.627 46.260 52.946

IV. Cari Transferler 17.918 25.001 27.683 45.617 37.802 50.831 60.863

V. Sermaye Giderleri 7.201 7.464 8.050 10.267 6.042 10.800 12.080

VI. Sermaye Transferleri 93 101 437 1.182 2.017 2.564 3.647

VII. Borç Verme 1.672 2.167 2.669 3.838 3.055 3.830 3.695

VIII. Yedek Ödenekler 539 273 37 0 0 0 2.317

Bütçe Dengesi (Milyon YTL) -40.090 -40.204 -30.300 -6.453 -1.384 -3.046 -16.743

Faiz Hariç Denge (Milyon YTL) 11.635 18.320 26.188 39.227 36.243 43.214 36.203

Bütçe Dengesi/GSMH (Yüzde) -14,6 -11,3 -7,1 -1,3 -0,3 -0,5 -2,7

Faiz Hariç Denge/GSMH (Yüzde) 4,2 5,1 6,1 8,1 6,7 7,7 5,7

Kamu Kesimi Borçlanma Gereği (Milyon YTL) -35.008,0 -33.355,0 -20.103,0 -4.230,0

Kamu Kesimi Borçlanma Gereği/GSMH (Yüzde) -12,7 -9,4 -4,7 -0,9

Dış Borç Stoku (Milyar Dolar) 130,1 144,9 162,2 171,1 193,6 Haz

İç Borç Stoku (Milyar YTL.) 149,9 194,4 224,5 244,8 251,9 Ağ

Emisyon (Milyon YTL) 7.635,6 10.675,5 13.465,2 19.612,0 22.865,8

Rezerv Para (Milyon YTL) 10.668,3 15.010,4 20.327,9 32.696,4 33.809,8

Para Arzı ( M1) (Milyon YTL) 15.827,6 23.014,3 28.793,4 42.118,8 44.281,4

Para Arzı (M2) (Milyon YTL) 61.879,8 82.713,0 108.539,2 153.453,1 174.826,7 Para Arzı (M2Y) (Milyon YTL) 133.664,5 151.001,0 184.403,6 229.536,4 265.939,7

50,1 25,6 11,1 5,9 7,06

30,8 13,9 13,8 2,7 11,19

45,0 25,3 10,6 8,2 9,05

29,7 18,4 9,3 7,7 10,55 9,8 4,0

İhracat (Milyar Dolar) 36,1 47,3 63,2 73,5 53,3 83,5 95,0

İthalat (Milyar Dolar) 51,6 69,3 97,5 116,8 88,9 135,5 149,7

İhracat / İthalat (Yüzde) 69,9 68,1 64,8 62,9 60,0 61,6 63,5

Dış Ticaret Dengesi (Milyar Dolar) -15,5 -22,1 -34,4 -43,3 -35,6 -52,0 -54,7

Cari İşlemler Dengesi (Milyar Dolar) -1,5 -8,0 -15,6 -23,2 -22,4 -30,7 -30,4

TCMB Döviz Rezervler (Milyar Dolar) 26,8 33,6 36,0 50,5 58,5

Ortalama Dolar Kuru 1,5058 1,4931 1,4223 1,3408 1,4721

Dönem Sonu Dolar Kuru 1,6345 1,3958 1,3421 1,3430 1,4919

TÜFE Değişim Yüzdesi (Yıl sonu)

(*) Bütçe Gelirleri red ve iadeler hariç net rakamlardır. 2002-2004 yılları Konsolide Bütçe, 2005-2007 yılları Merkezi Yönetim Bütçe verilerini içermektedir.

Ocak-HaziranOcak-AğustosOcak-EylülAğustosOcak-Eylül

TEFE (ÜFE) Değişim Yüzdesi (Yıllık ortalama) TEFE (ÜFE) Değişim Yüzdesi (Yıl sonu) TÜFE Değişim Yüzdesi (Yıllık ortalama)

2006

2002 2004 2005

BAŞLICA EKONOMİK GÖSTERGELER

Eylül

2007 Program Gerçekleşme

2003

2 0 0 6 2007 Yýlý Genel ^I

Ekonomik Hedefleri

M�LL� GEL�R VE BÜYÜME HIZLARI

Gayri Safi Milli Hasla Büyüme Hzlar (Yüzde) ( Milyon YTL ) ( 1998 Fiyatlaryla )

Cari 1998

Fiyatlarla Fiyatlaryla GSMH GSY�H Tarm Sanayi Hizmetler

2002 275.032 52.188 7,9 7,9 6,9 9,4 7,5

2003 356.681 55.251 5,9 5,8 -2,5 7,8 6,7

2004 428.932 60.698 9,9 8,9 2,0 9,4 10,2

2005 486.401 65.338 7,6 7,4 5,6 6,5 8,2

2006(1) 561.988 69.258 6,0 6,0 0,5 6,5 6,8

2007(2) 631.393 72.721 5,0 5,0 2,5 5,2 5,4

Kaynak : DPT

(1) Gerçekle�me tahmini (2) Program

Yıllık Ekonomik Rapor 2006

4

KAYNAKLAR - HARCAMALAR DENGES�

CAR� F�YATLARLA 1998 F�YATLARIYLA

De�er GSMH �çindeki Pay De�er

( Milyon YTL ) ( % ) ( Milyon YTL ) De�i�me ( Yüzde ) 2005 2006

(2) 2007

(3) 2005 2006 (2) 2007

(3) 2005 2006 (2) 2007

(3) 2005 2006 (2) 2007

(3) GSMH 486.401 561.988 631.393 100,0 100,0 100,0 65.338 69.258 72.721 7,6 6,0 5,0 DI� KAYNAK (1) 32.794 46.182 49.381 6,7 8,2 7,8 3.495 4.447 4.010 -1,3 -1,5 0,6 TOPLAM KAYNAKLAR 519.195 608.170 680.774 106,7 108,2 107,8 68.832 73.705 76.731 8,6 7,1 4,1 SAB�T SERMAYE

YATIRIMI 97.647 121.132 137.385 20,1 21,6 21,8 15.385 17.051 18.065 25,6 10,8 5,9

KAMU 24.444 27.832 31.607 5,0 5,0 5,0 3.866 3.914 4.140 37,8 1,2 5,8

ÖZEL 73.204 93.300 105.778 15,1 16,6 16,8 11.519 13.137 13.925 22,0 14,0 6,0

STOK DE���MES� (1) 23.564 18.208 19.706 4,8 3,2 3,1 2.751 1.932 1.936 -2,6 -1,3 0,0

KAMU 1.131 -564 -975 0,2 -0,1 -0,2 132 -60 -96 0,2 -0,3 -0,1

ÖZEL 22.434 18.773 20.681 4,6 3,3 3,3 2.619 1.992 2.032 -2,8 -1,0 0,1

TOPLAM YATIRIMLAR 121.212 139.341 157.090 24,9 24,8 24,9 18.136 18.983 20.001 9,5 4,7 5,4

KAMU 25.574 27.268 30.632 5,3 4,9 4,9 3.998 3.854 4.044 43,1 -3,6 4,9

ÖZEL 95.637 112.073 126.458 19,7 19,9 20,0 14.139 15.129 15.957 2,7 7,0 5,5

TOPLAM TÜKET�M 397.983 468.829 523.684 81,8 83,4 82,9 50.696 54.722 56.730 8,3 7,9 3,7

KAMU 58.423 69.468 82.137 12,0 12,4 13,0 6.721 7.391 7.832 2,9 10,0 6,0

ÖZEL 339.561 399.361 441.547 69,8 71,1 69,9 43.975 47.331 48.897 9,1 7,6 3,3

Kaynak : DPT .

(1) 1998 fiyatlaryla yüzde de�i�imler GSMH büyümesine katklar göstermektedir.

(2) Gerçekle�me tahmini (3) Program

2 0 0 6 Milli Gelir ^II

M�LL� GEL�R

A. GAYR� SAF� M�LL� HASILA

2001 ylnda ya�anan ekonomik krizin ardndan, 2003 ylndan itibaren ekonomik programn uygulanmasnda gösterilen kararllk ile sürdürülebilir ekonomik büyüme ve fiyat istikrar odakl mali ve parasal disiplin, Türkiye ekonomisinde olumlu makroekonomik geli�meleri beraberinde getirmi�tir.

Uygulamaya konulan makro ekonomik programla birlikte sürdürülebilir büyüme sürecine giren Türkiye ekonomisi, 2003 ve 2004 yllarnda hedeflerin üzerinde bir büyüme performans sergilemi�tir. Güven ortamnn güçlenmesi, enflasyondaki dü�ü�, kredi faizlerinin gerilemesi ve uluslararas konjonktürün olumlu seyretmesi ile birlikte, ekonomideki canlanma 2005 ylnda da devam etmi�tir.

2005 yl gerçekle�melerinde, özellikle 2004 ylnn ikinci yarsndan itibaren ba�layan e�ilimler belirleyici bir rol oynam�tr. 2004 ylnn ilk alt aylk döneminde, ekonomideki belirsizliklerin ortadan kalkmasna paralel olarak tüketici ve yatrmc güveni yeniden tesis edilmi� ve ertelenen harcamalar büyük ölçüde bu dönem içerisinde gerçekle�tirilmi�tir. Bununla birlikte, d�

talep ko�ullarndaki iyile�melere paralel olarak ihracattaki mevcut yükseli�

e�ilimi de devam etmi�tir.

2004 ylnn ikinci alt aylk döneminde ise, dünya ekonomisindeki büyüme hznn beklenenden daha yüksek olmas nedeniyle emtia fiyatlar yükseli�e geçmi� ve küresel piyasalarda risk alglamasnn art�na paralel olarak sermaye hareketlerinde dalgalanmalar ya�anm�tr. Bu dönemdeki enflasyon riski, uluslararas boyutta önem kazanm� ve bu nedenle Türkiye’de halihazrda yüksek düzeylerde seyretmekte olan iç talep üzerinde kstlayc bir takm önlemler alnmak durumunda kalnm�tr. Kamu bankalarnn tüketici kredilerini snrlamas, kaynak kullanm destekleme fonunun artrlmas, ham petrol fiyatlarnn yükselmesi ve uluslararas konjonktürün yava�lamas bu dönemde büyüme hznn yava�lamasna neden olmu�; neticede, 2004 ylnn

Yıllık Ekonomik Rapor 2006

8

2004 ylnn ilk yarsn takiben alnan önlemler neticesinde ekonomik büyümede görülen yava�lama 2005 ylnn ilk yarsnda da devam etmi�tir. Bu durum, ilk bak�ta bir durgunluk sinyali olarak alglanm�, ancak, cari denge d�ndaki ba�lca ekonomik göstergelerde herhangi bir bozulma olmamas ve geli�melerin beklentiler do�rultusunda gerçekle�mesi ile birlikte söz konusu kayglarn gereksiz oldu�u anla�lm�tr. Büyüme hznda gözlenen bu yava�lama, potansiyel seviyenin çok üzerinde seyreden büyüme oranlarnn uzun dönemli büyüme e�ilimine yakla�mas olarak de�erlendirilmektedir.

2005 ylnn ikinci yarsnda Türkiye ekonomisi, sanayi sektörü katma de�erindeki art�n yannda ticaret ile ula�trma-haberle�me sektörlerinde ya�anan canlanmann etkisiyle önceki döneme kyasla belirgin bir hzlanma göstermi�tir.

Bu geli�melerle birlikte Türkiye ekonomisi 2005 ylnn tamamnda yüzde 7,6 orannda büyüyerek 2003 ve 2004 yllarnda oldu�u gibi öngörülen yüzde 5’lik büyüme hedefini a�m� ve 2002 ylnn ikinci çeyre�inden itibaren sürdürdü�ü aralksz büyüme sürecini devam ettirmi�tir. 2005 ylnda GSMH cari fiyatlarla yüzde 13,4 büyümeyle 486 milyar 401 milyon YTL’ye yükselmi�tir.

GAYR� SAF� M�LL� HASILA

Cari Fiyatlarla Sabit Fiyatlarla

De�i�im De�i�im

Dönem Milyon YTL % Bin YTL %

2002 Yllk 275.032 55,8 116.338 7,9

2003 Yllk 356.681 29,7 123.165 5,9

2004 Yllk 428.932 20,3 135.308 9,9

I 94.503 17,4 29.727 7,5

II 109.509 14,5 34.280 4,7

6 aylk 204.012 15,8 64.007 6,0

III 149.456 12,1 45.231 8,0

IV 132.934 11,2 36.412 10,2

2005

Yllk 486.401 13,4 145.651 7,6

I 107.297 13,5 31.629 6,4

II 132.861 21,3 37.177 8,5

2006

6 aylk 240.158 17,7 68.807 7,5

Kaynak: T�K

SEKTÖRLER�T�BAR�YLE BÜYÜME (Yüzde)

6,9

-2,5

2,0

5,6

6,9

1,3 9,4

7,8 7,7

10,2

8,2

6,4 9,4

6,5

5,1 7,5 7,2

6,7 7,9

9,9

5,9

7,6

6,0

7,5

-4 -2 0 2 4 6 8 10 12

2002 2003 2004 2005 2005/6 2006/6

Tarm Sanayi Hizmetler GSMH

2005 yl büyümesinde genel olarak ya�anan istikrar ve güven ortam

belirleyici olurken, özellikle son çeyrekte hzlanan sanayi sektörünün ve yl genelinde hzl bir geli�me gösteren in�aat sektörünün büyüme üzerinde etkili oldu�u görülmektedir. Sanayi ve in�aat sektörlerinde görülen yüksek performans, hizmetler sektöründe özellikle ula�trma, haberle�me ile ticaret sektörlerinde ekonomik faaliyetlerin canlanmasn sa�lam�, böylece söz konusu sektörler de ekonomik büyümeyi desteklemi�tir.

Tarm sektöründe 2004 ylnda ba�layan ve 2005 ylnda da devam eden büyüme e�ilimi, sektörün mevsimselli�inin önemli ölçüde azald�n

göstermektedir. Böylece tarm sektörü katma de�eri istikrar kazanarak büyümeye olumlu katkda bulunmu�tur.

2005 ylnda ana ve alt sektörlerdeki büyüme oranlar, tarmda yüzde 5,6, sanayide yüzde 6,5, hizmetlerde yüzde 8,2, in�aat sektöründe yüzde 21,5, ticaret sektöründe yüzde 7,4, ula�trma-haberle�mede yüzde 8,8, konut sahipli�inde yüzde 1,5, serbest meslek ve hizmetlerde yüzde 7,4, devlet hizmetlerinde yüzde 0,8, ithalat vergilerinde yüzde 12,2 �eklindedir. 2005 ylnda daralan sektörler ise mâli kurulu�lar ile kâr amac olmayan

Yıllık Ekonomik Rapor 2006

10

GAYR� SAF� M�LL� HASILA BÜYÜME HIZLARI ( 1987 Üretici Fiyatlarna Göre, Yüzde De�i�im ) 20022003200420052006 YllkYllkYllkIII6 AylkIIIIVYllkIII6 Aylk A. Tarm 6,9-2,52,04,38,2 6,97,5-0,15,66,2-1,11,3 B. Sanayi 9,47,89,46,63,95,15,710,16,54,510,57,7 C. Hizmetler 7,56,710,26,86,0 6,48,710,98,27,56,97,2 1.�n�aat Sanayii -5,6-9,04,620,625,423,325,614,821,526,713,719,3 2. Ticaret 11,08,112,87,05,0 5,97,59,97,47,07,37,2 3. Ula�trma ve Haberle�me6,08,46,86,84,75,78,015,28,83,34,33,8 4. Mali Kurulu�lar -7,1-6,31,10,70,3 0,5-0,5-1,2-0,2-0,5-1,3-0,9 5. Konut Sahipli�i1,81,41,81,31,41,31,61,91,52,02,12,1 6. Serbest Meslek ve Hizmetler 7,45,28,06,75,5 6,17,79,47,44,94,44,6 7. Devlet Hizmetleri 0,70,81,2-0,31,30,51,01,20,81,62,21,9 8. Kâr Amac Olm.Öz.Hiz.Kur. 0,6-1,00,2-1,30,1 -0,6-0,20,4-0,21,01,11,1 9.�thalat Vergisi24,722,626,28,78,88,714,716,212,215,313,114,2 D. D� Alem Net Faktör Gelirleri 1.D� Alemden Gelen-14,6-2,511,419,7-3,58,528,626,117,55,833,917,9 2.D� Aleme Giden ( - ) -7,4-0,9-8,2-0,117,5 7,614,94,78,77,33,35,4 E. G.S.M.H. 7,95,99,97,54,76,08,010,27,66,48,57,5 Kaynak: TÜ�K

GAYR� SAF� M�LL� HASILA SEKTÖR KATKILARI ( 1987 Üretici Fiyatlarna Göre, Puan ) 20022003200420052006 YllkYllkYllkIII6 AylkIIIIVYllkIII6 Aylk A. Tarm 1,0-0,30,30,20,6 0,41,50,00,70,3-0,10,1 B. Sanayi 2,72,32,82,21,31,71,52,91,91,53,42,5 C. Hizmetler 4,44,06,14,33,74,04,86,74,94,84,24,5 1.�n�aat Sanayii -0,3-0,40,20,70,90,80,90,70,81,00,60,8 2. Ticaret 2,51,93,01,71,3 1,51,82,41,81,71,81,7 3. Ula�trma ve Haberle�me0,81,10,91,00,60,80,92,21,20,50,60,5 4. Mali Kurulu�lar -0,2-0,10,00,00,0 0,00,00,00,00,00,00,0 5. Konut Sahipli�i0,10,10,10,10,10,10,10,10,10,10,10,1 6. Serbest Meslek ve Hizmetler 0,20,10,20,10,1 0,10,20,20,20,10,10,1 7. Devlet Hizmetleri 0,00,00,00,00,10,00,00,00,00,10,10,1 8. Kâr Amac Olm.Öz.Hiz.Kur. 0,00,00,00,00,0 0,00,00,00,00,00,00,0 9.�thalat Vergisi1,11,21,60,70,60,70,91,20,91,31,01,1 D. D� Alem Net Faktör Gelirleri -0,20,00,80,8-0,8 -0,10,20,60,2-0,10,90,4 1.D� Alemden Gelen-0,6-0,10,40,8-0,10,30,70,80,50,31,00,7 2.D� Aleme Giden ( - ) -0,50,0-0,40,00,7 0,40,50,20,40,40,10,3 E. G.S.M.H. 7,95,99,97,54,76,08,010,27,66,48,57,5 Kaynak: TÜ�K

Yıllık Ekonomik Rapor 2006

12

Son dört ylda yakalanan yüksek büyüme hz 2006 ylnda da öngörülerin üzerinde devam etmekte olup, 2006 ylnn ilk çeyre�inde GSMH, yüzde 6,4, ikinci çeyre�inde ise yüzde 8,5 orannda büyümü�tür. �kinci çeyrekteki büyüme ile birlikte Türkiye ekonomisi son 18 çeyrek boyunca sürekli büyüme kaydetmi� ve yeni bir rekora imza atm�tr.

2006 ylnn ilk yarsnda cari fiyatlarla GSMH yüzde 17,7 artarak 240 milyar 158 milyon YTL'ye yükselmi�tir. 2006 ylnn ilk alt aylk döneminde sabit fiyatlarla büyüme oran ise yüzde 7,5’tir.

2006 ylnn ilk alt aylk döneminde, Türkiye ekonomisindeki büyümenin temel dinamikleri sanayi, ticaret ve in�aat sektörleri olmu�, sanayi sektörü katma de�eri yüzde 7,7 orannda büyümü�, hizmetler sektörü içinde önemli bir paya sahip olan ticaret katma de�eri ise yüzde 7,2 orannda artarak güçlü bir performans sergilemi�tir. �n�aat sanayinde 2005 ylnda görülen yüksek büyüme hz ise yava�lamakla birlikte bu dönemde de sürmü� ve sektörün katma de�eri yüzde 19,3 orannda artm�tr.

Tarm sektörü üretiminin yüzde 1,3 büyüdü�ü bu dönemde, hizmetler toplam yüzde 7,2 orannda artm�, alt sektörlerden ula�trma ve haberle�mede yüzde 3,8, konut sahipli�inde yüzde 2,1, serbest mesleklerde yüzde 4,6, devlet hizmetlerinde yüzde 1,9, kar amac olmayan kurulu�larda yüzde 1,1, ithalat vergisinde ise yüzde 14,2 orannda büyüme gerçekle�mi�tir.

Bu yln ilk alt aylk döneminde küçülen tek sektör ise yüzde 0,9 gerilemeyle bankaclk sektörü olmu�tur.

B. GAYR� SAF� YURT�� HASILA

Ki�i ba�na dü�en gelirin reel bazda yükselmesi, yabanc tasarruflardan sa�lanan d� kaynaklarn artmas, faiz oranlarnn gerilemesi ve finansal piyasalarda tüketiciye sa�lanan kaynaklarn geni�lemesi, 2005 ylnda tüketim ve yatrm harcamalarnda beklenenin üzerinde bir art� sa�lam�, bu geli�melere ba�l olarak harcama yöntemiyle hesaplanan GSY�H sabit fiyatlarla yüzde 7,4 orannda büyümü�, cari fiyatlarla ise yüzde 13,2 artarak 487 milyar 202 milyon YTL’ye yükselmi�tir.

GAYR� SAF� YURT�� HASILA

Cari Fiyatlarla Sabit Fiyatlarla

De�i�im De�i�im

Dönem Milyon YTL % Bin YTL %

2002 Yllk 277.574 55,6 118.612 7,9

2003 Yllk 359.763 29,6 125.485 5,8

2004 Yllk 430.511 19,7 136.693 8,9

I 94.675 16,6 29.983 6,6

II 110.220 15,0 34.748 5,5

6 aylk 204.895 15,8 64.731 6,0

III 149.445 11,9 45.451 7,7

IV 132.863 10,8 36.599 9,5

2005

Yllk 487.202 13,2 146.781 7,4

I 107.422 13,5 31.924 6,5

II 132.652 20,4 37.344 7,5

2006

6 aylk 240.074 17,2 69.269 7,0

Kaynak: T�K

GSY�H’da görülen yüzde 7,4 oranndaki büyümenin kaynaklarn özel kesim tüketim harcamalar, özel kesim sabit sermaye yatrmlar ve kamu kesimi sabit sermaye yatrmlar olu�tururken; net d� ticaret kalemi büyümeye olumsuz etki eden bir faktör olmu�tur.

2004 ylnda özel yatrma dayal olarak gerçekle�en büyüme 2005 ylnda, esas olarak, özel tüketim harcamalar tarafndan desteklenmi�tir. Özel tüketim harcamalarnda iç talepteki canll�n etkisiyle GSY�H büyümesinin de üzerinde bir art� kaydedilmi�; alt kalemler itibariyle bakld�nda, 2005 ylnda enerji, ula�trma, haberle�me d�ndaki tüm harcama gruplarnda art�

gözlenmi�tir.

Ki�i ba�na dü�en gelirin yükselmesi, faizlerin gerilemesi ve tüketiciye sa�lanan kaynaklarn artmas ile birlikte ev aletleri, özel ula�m araçlar gibi dayankl tüketim mallarna olan talepte görülen yüzde 15 oranndaki art�, özel tüketim harcamalarnda gözlenen yüzde 8,8 oranndaki yükseli�in temel belirleyicisi olmu�tur. Bunun yan sra giysi, ayakkab, mutfak e�yalar, temizlik malzemeleri gibi yar dayankl ve dayanksz tüketim mallarndaki yüzde 12,9 ve gda tüketimindeki yüzde 8,2 oranndaki art� da özel tüketim harcamalarnn yükselmesinde etkili olmu�tur.

Yıllık Ekonomik Rapor 2006

14

GSY�H BÜYÜMES�NE KATKILAR (Puan)

1,4

4,2

6,4 5,6

2,7

6,3

-0,8

2,6

6,6

4,6

3,3

5,4

1,0

-0,9

1,3

1,1

0,8

7,1

3,0

1,1

-2,5 -2,0

-0,9

-3,1 -4,9

-1,7

-0,8

-3,3

-8 -3 2 7 12 17

2002 2003 2004 2005 2005/6 2006/6

Özel Tüketim Özel Yatrmlar Kamu Stok De�i�meleri Net �hracat

2005 ylnda kamu tüketim harcamalarndaki art� hz yüzde 2,4 seviyesinde kalm� ve büyümeye 0,2 puan katkda bulunmu�tur. Alt kalemler itibariyle bakld�nda maa� ve ücret kaleminin yüzde 0,8, di�er cari harcamalarn ise yüzde 4,3 orannda artt� gözlenmi�tir.

Uygulanan ekonomik program neticesinde güven ortamnn güçlenmesi risk priminin ve dolaysyla faizlerin gerilemesini sa�lam�, böylece 2003 ylndan beri devam etmekte olan yatrm e�ilimi 2005 ylnda da devam ederek potansiyel üretim düzeyinin büyümesini güçlendirmi�tir.

Özel sektör yatrmlar in�aat sektöründeki canlanmann yan sra makine- teçhizat yatrmlarndaki art�larn da deste�iyle yüzde 23,6 orannda geni�lemi�, özel sektör makine-teçhizat yatrmlar yüzde 21,4, bina in�aat

yatrmlar ise yüzde 29,9 orannda artm�tr.

2005 ylnda özel kesimde sabit sermaye yatrmlarnn 2004 ylna göre ksmen hz kesti�i görülmektedir. Ancak bu yava�lama kamu kesimi yatrmlar ile telafi edilmi�tir. Kamu maliyesindeki iyile�me neticesinde, özel sektör yatrmlarn tamamlayc nitelikteki kamu altyap yatrm harcamalar da

artmaya ba�lam�tr. 2003 ve 2004 yllarnda büyümeye negatif katkda bulunan kamu sabit sermaye yatrm harcamalar, 2005 ylnda yüzde 25,9 orannda artarak büyümeye olumlu katkda bulunmu�tur. Kamuda bina in�aat yatrmlar yüzde 16,1, makine-teçhizat yatrmlar ise yüzde 51,6 orannda art� göstermi�tir.

Bu geli�meler sonucunda 2005 ylnda toplam tüketim harcamalar yüzde 8,1 orannda artarken, toplam yatrm harcamalar yüzde 24 orannda geni�lemi�;

toplam yurt içi talepte ise yüzde 8,8 orannda art� meydana gelmi�tir.

2003 ve 2004 yllar ihracatndaki yüksek art�lar, 2005 ylnda yava�lamakla birlikte devam etmi�tir. YTL’nin güçlü konumuna ra�men, verimlilik art�lar

firmalarn uluslararas piyasalardaki rekabet gücünü olumlu etkilemi� ve ihracat performansnn temel belirleyicisi olmu�tur. Öte yandan yurt içi talepte gözlenen canlanma, ithalâtn yüksek oranda artmasna neden olmu�, ayrca YTL’nin yabanc para birimleri kar�snda de�er kazanmas da ithal mallara olan talebi artrm�tr. Sonuçta ihracattaki yüzde 8,5’lik art� büyümeye 3,8 puanlk katk yaparken, yüzde 11,5’lik ithalat art� ise büyüme hzn 5,5 puan a�a� çekmi�, net ihracatn büyümeye katks negatif olmu�tur.

Yıllık Ekonomik Rapor 2006

16

GAYR� SAF� YURT�Ç� HASILA BÜYÜME HIZLARI ( Harcamalar Yöntemine Göre, Sabit Fiyatlarla, Yüzde De�i�im ) 20022003200420052006 YllkYllkYllkIII6 AylkIIIIVYllkIII6 Aylk A. Tüketim Harcamalar 2,55,69,04,13,9 4,09,814,18,18,610,89,7 1. Özel 2,16,610,14,13,94,010,416,78,88,610,19,4 a. Gda,�çki 1,14,12,83,38,66,010,88,78,27,56,26,8 b. Dayankl Tüketim Mallar2,124,029,73,22,93,026,031,315,013,415,914,6 c. Yar Dayankl ve Day.sz Tük. Mal. 3,02,118,89,03,0 6,13,739,612,912,721,616,8 2. Kamu 5,4-2,40,54,44,04,23,20,02,48,118,013,5 a. Maa�, Ücretler 0,70,81,2-0,31,30,51,01,20,81,62,21,9 b. Di�er Cari 10,8-5,9-0,217,38,3 11,66,1-0,64,323,141,234,2 B. Gayri Safi Sabit Sermaye Olu�umu-1,110,032,410,320,015,830,633,024,030,710,919,0 1. Kamu 8,8-11,5-4,730,730,230,438,217,125,934,5-11,31,0 a. Makine Teçhizat 12,2-19,214,824,232,129,6102,147,351,6-8,0-22,4-17,9 b. Bina �n�aat 19,7-26,7-24,467,943,448,827,51,016,1-19,1-6,4-9,6 c. Bina D��n�aat0,44,0-3,226,625,425,719,77,516,185,5-6,516,6 2. Özel -5,320,345,58,818,414,129,041,623,630,414,821,5 a. Makine Teçhizat 4,446,160,35,115,410,826,843,521,432,711,020,2 b. Bina �n�aat -14,9-11,415,320,828,825,033,235,929,923,826,325,2 Toplam Nihai Yurtiçi Talep 1,76,514,15,58,47,114,519,112,114,010,812,3 C. Stok De�i�meleri Toplam Yurtiçi Talep 9,39,314,15,66,86,310,911,68,88,610,09,4 Mal ve Hizmet �hracat 11,116,012,514,06,710,13,910,98,53,54,33,9 Mal ve Hizmet �thalat ( - ) 15,827,124,710,69,19,811,215,311,58,210,09,2 D. Net �hracat E. GAYR� SAF� YURT�Ç� HASILA (*)7,95,88,96,65,56,07,79,57,46,57,57,0 Kaynak : TÜ�K (*) Üretim yoluyla Gayri Safi Yurtiçi Hasla