4. ÇEYREK RAPORU. Türkİye nin Tasarruf Eğİlİmlerİ Araştırması

Türkİye’nİn

Tasarruf Eğİlİmlerİ Araştırması

2015 4. ÇEYREK RAPORU

1. GİRİŞ/3

1.1 ING Bank Genel Müdürü Pınar Abay’ın Önsözü/3

1.2 Türkiye’de Bireysel Tasarruf Eğilimleri Araştırması’nı Niçin Yapıyoruz/5

2. ELDEKİ VERİLER NE SÖYLÜYOR/6

2.1. Tasarruf Sahipliği/Nedenleri/6 2.2. Tasarruf Araçları Tercihi/16 2.3. 2015 4. Çeyrek Sonuçları/18

3. METODOLOJİ/19

3.1. Amaç ve Yöntem/19 3.2. Demografik Bilgiler/20

3.3. Tasarrufun Tanımı/22

4. EKONOMİST YORUMU/23 5. İLETİŞİM BİLGİLERİ/27

İçindekiler

“  

‘Türkiye’nin Tasarruf Eğilimleri’ Araştır- mamızın 2015 yılı dördüncü çeyrek so- nuçlarına göre; kentsel nüfusta tasarruf sahipliği oranı bir önceki döneme göre 1,7 puan yükseldi ve 13,6’ ile 2014 ortasından bu yana gözlenen en yüksek seviyeye ulaştı.

Dördüncü çeyrekte tekrarlanan genel seçim- lerin koalisyon ihtimalini ortadan kaldırarak tek

partihükümetikurmayaimkantanıyanbirMec- lisyapısıoluşturmasıolumlubirortamyaratmış

olsadaenflasyonveişsizlikleilgilibelirsizliklerin

hanehalkınıtedbirlidavranmayayönelttiğiveta- sarruf sahipliği oranını desteklediği söylenebilir.

Bir başka deyişle, seçimlerle birlikte politik risk

primindekiazalmayarağmen;TL’ninyılboyunca

zayıfseyrinintüketicigüvenineyansımaları,çev- reülkelerdejeopolitikrisklerinağırlığınıkoruması,

enflasyon görünümünde gözlenen bozulmanın

sürmesiekonomikbirimlerindavranışlarıüzerin- deetkiliolmayadevametti.

2016’yabakıldığındaise;Çin’deverilerekono- midesertbiryavaşlamayadairendişelerigüçlen- dirirken,hissesenetleri,emtiafiyatlarıvekırılgan

bazıgelişmekteolanülkepiyasalarıüzerindebas- kıyaratıyor.Durumböyleolmasınarağmen,küre- sel merkez bankalarının gevşeme adımlarına ek

olarak,Fed’infaizartışsürecindeyavaşlamaeği- limiveÇin’dedestekleyicimaliyepolitikasımakro

görünümüdahaolumlubirnoktayagetirmevepi- yasalarıyatıştırmapotansiyelitaşıyor.Yinede,bu

adımların olumlu etkilerinin gözlenebilmesi için

zamana ihtiyaç duyulması, kısa vadede piyasa- lardakioynakseyrinbaskınolabileceğinidüşün- dürüyor. Dolayısıyla bu durum tasarruf sahipliği

oranınıdesteklemepotansiyelitaşıyor.

“Türkiye’nin Tasarruf Eğilimleri” Araştırma- mızda tasarruf sahibi olanların “tasarruf neden- lerine”  baktığımızda tasarruf sahibi olmanın en

önemlinedeniolarakyüzde48ile“geleceğe yatı- rım”ıgörmeyedevamediyoruz.“Çocuklarım için”

ve “beklenmedik durumlara karşı” gerekçeleri ön-

Giriş

3

ING Bank 2015 4. Çeyrek Raporu

KENTSEL NÜFUSTA TASARRUF SAHİPLİĞİ

ORANI BİR ÖNCEKİ DÖNEME GÖRE 1,7 PUAN YÜKSELDİ.

13,6 İle 2014 ortasından bu yana gözlenen en

yüksek seviyeye ulaştı.

Pınar Abay |INGBankGenelMüdürü

4

Tasarruf sahİplerİ arasında düzenlİ tasarruf yapma oranı geçen dönemle

benzer sevİyede kalıyor. Bu durum tasarruf yapmanın, çevresel nedenlerİn

dışında, bİr alışkanlık olduğu görüşünü desteklİyor.

cekidönemlebenzerseviyesinikoruyorvesırasıy- layüzde25veyüzde19oranlarındagerçekleşiyor.

Genelolarakgözlemlediğimizçocuklubirey- lerin görece daha az tasarruf eğiliminde olması

olgusu, çocuklu bireylerin tasarruf sahipliği ora- nınınbiröncekidönemegöre2puanlıkartışya- kalamışolmasıyladeğişiklikgösteriyor.Tasarruf

sahibinüfusabaktığımızda18-34yaşgrubunun

enyüksekpayasahipolduğuve3.çeyrekteyüzde

31’egerileyenpuanınınsonçeyrekte4puanarta- rakyüzde35seviyesinegeldiğigörülüyor.

2015 yılının son çeyrek sonuçları, tasarruf

edenlerinnakittekalmayıyadatasarruflarınıhızla

nakdeçevirebileceklerienstrümanlarıtercihettik-

lerinigösteriyor.Tasarrufaraçlarıarasında“altın ve yastık altı nakit”inbiröncekiçeyreğegöre2

puanartışgösterdiğiveyüzde27seviyesineulaş- tığıgörülürken,ençoktercihedilenikincitasarruf

aracıolan“Vadeli TL hesabı”3puangerileyerek

yüzde18oranındagerçekleşiyor.

“Bireysel Emeklilik” fonlarının ise 4 puanlık

düşüşleyüzde16’yagerilediğigörülüyor.Ancak,

BES’in finansal derinleşme, refah düzeyinin art- masıgibifaktörlerindeetkisiyleönemkazanma- yadevamedeceğinidüşünüyoruz.

Araştırmamızın daha detaylı incelemesinin ve

ekonomistyorumlarınınyeraldığı2015yılısonçey- reksonuçlarınaraporlarsayfasındanulaşabilirsiniz.

ING Bank 2015 4. Çeyrek Raporu

Türkİye’DE

BİREYSEL TASARRUF EĞİLİMLERİ

ARAŞTIRMASI’NI

NİÇİN YAPIYORUZ?

Ülkemizde,tasarruforanıbakımındandünyadaaltsıralardayeralıyor.Öte

yandanyüksekoranlısürdürülebilirbüyümeiçiniçtasarruforanlarınınartması

gerektiğibiliniyor.Tasarrufartışınıteşviketmekiçinçeşitliekonomiktedbirler

tartışılıyor,bazıuygulamalardevreyesokulmayaçalışılıyor.

Busüreçtetasarruflarlailgiliveriihtiyacıdaartıyor.TÜİK’inözelliklesonyıllarda

ekonomikkonularlailgiliistatistiküretimindeciddigelişmelersağladığıaçık.

Bununlabirliktetasarrufeğilimlerivetasarrufdüzeyihakkındayeterincebilgi

sahibiolduğunusöylemekzor.

T.C.MerkezBankasıveBDDKtarafındanyayınlananbankacılıksistemiiçindeki

tasarruflarailişkinverilerönemlibirboşluğudoldurmaklabirlikte,ülkemizdeki

‘ortalamabirey‘ingelirivetasarruflarıarasındakiilişkiyibirtrendolarakizlemek,

bukonudakiaraştırmacılaravepolitikayapıcılarakatkısağlayacaktır.

İştebuaraştırmayla,ülkemizdeki‘ortalamabirey‘intasarrufyapıpyapmadığı,

tasarrufyapmaveyayapmamanedenleri,ençokkullanılantasarrufaraçları,

bireyselgelirler,aylıktasarruforanıvenaktedönüştürülebilirtasarrufmiktarı

3’eraylıkbazlardadüzenliolarakincelenmektedir.Amaç,ülkemizdetasarruflar-

lailgilibilgiihtiyacınakatkısunmaktır.

13,2 13,2 13,6 12,4

6

2.1. Tasarruf Sahipliği/Nedenleri

2015’in4.çeyreğinde,tasarrufsahiplerininoranı1,7 puan yükselerek %13,6’yaulaşmıştır.Ancak

buartışistatistikiolarakanlamlıdeğildir.

Artışınanlamlıolmamasısebebiyletasarrufsahipliğinin2015yılıboyuncabenzerseviyedeseyret- tiğisöylenebilir.

2015’İN 4. ÇEYREĞİNDE TASARRUF SAHİPLİĞİ ORANI %13,6 OLMUŞTUR.

15,1 15,3

11,6 11,5 11,9

14,7 13,7

9,7 10,9

2013Ç1 2013 2012 Ç3

Ç4 2013

Ç2 2013

Ç4 2014 Ç1 2014

Ç2 2014

Ç3 2014

Ç4 2015

Ç1 2015 Ç2 2015

Ç3 2015 Ç4

Tasarruf sahiplerinin oranı (%)

Baz: 2404

ING Bank 2015 4. Çeyrek Raporu

7

Yakıngelecektetasarrufyapmayıplanlayanlarınoranıson3dönemdiraynıseviyedeilerlerken,ista- tistikselolarakanlamlıolmamaklabirliktesonçeyrekte2,5puanlıkartışla%33,4’eyükselmiştir.

Önümüzdeki3ayiçerisindetasarrufyapmayıplanlayanlarınoranıisebiröncekidönemleaynı

seviyedeyeralmaktadır(%15,4vs.%15,2)

TASARRUF YAPMAYI PLANLAYANLARIN ORANI 2015’İN SON ÇEYREĞİNDE %33,4’E YÜKSELMİŞTİR.

25,7 26,7 30,6 30,1 30,9 33,4 32,4 33,3 34,4

29,4

36,7 27,8

39,0

2013Ç1 2013 2012 Ç3

Ç4 2013

Ç2 2013

Ç4 2014

Ç1 2014

Ç2 2014

Ç3 2014 Ç4 2015

Ç1 2015

Ç2 2015

Ç3 2015 Ç4

Tasarrufu Olmayanlar için Yakın Gelecekte Tasarruf Yapmayı Planlayanlar (%)

20154.Çeyrekiçin

Evet, diyenler

2173 2139 2023 2139 2077

2050 2171 2032 2102 2125 2086 2087 2117

Baz:

YakınGelecek TasarrufYapmayı Planlayanlar için 3ayiçintasarruf

yapmayıplanlama

oranı(%)

3 aydan sonra 3 ay içinde

84,8

694 15,2 Baz:

ING Bank 2015 4. Çeyrek Raporu

Tasarrufa ihtiyacım olmadığı için yani yeterli varlığa sahip olduğum için

2

1 4

8

2015’İN SON ÇEYREĞİNDE HER 4 KİŞİDEN 3’Ü “GELİR YETERSİZLİĞİ” SEBEBİYLE TASARRUF EDEMEMİŞTİR.

Tasarrufu Olmamasının Nedeni (%)

Tasarruf edecek yeterli gelirim olmadığı için

Borçlarımdan dolayı

Özel harcamalarım yok

Başka yatırımlarım var

Bankalara güvenmiyorum

Tasarrufa ayıracağım parayı nasıl değerlendireceğimi bilmediğim için

Diğer Tasarruf yapma çabasına girmek istemediğim için

74 75

14 16

2

2 2 2 4

1 1 2 0 0

0

2015 Q4 2015 Q3

2015’in4.çeyreğindedetasarrufsahibiolmamakonusundakienönemligerekçe “tasarruf edecek yeterli gelirim olmadığı içindir”vebiröncekidönemlebenzerseviyesinikorumaktadır(%74vs.%75).

Bu dönem “borçlarından dolayı”tasarrufedemeyenlerinoranı,2puanlıkbirdüşüşgöstermesine

rağmenöncekidönemkiseviyesinikorumaktadır.

Baz: 2077

ING Bank 2015 4. Çeyrek Raporu

9

ÇOCUKSUZ BİREYLERİN TASARRUF SAHİPLİĞİ ORANI DÜŞERKEN, ÇOCUKLU BİREYLERİNKİ AYNI KALMIŞTIR.

Tasarruf Sahiplerinin Oranı (%)

20 20

18

12 12 11 11

18

16 16

18 18 21 18

14 13

9 9 9 9

17

7

16

9 9

11

2013Ç1 2013 2012 Ç3

Ç4 2013

Ç2 2013

Ç4 2014

Ç1 2014

Ç2 2014

Ç3 2014

Ç4 2015

Ç1 2015 Ç2 2015

Ç3 2015 Ç4

Bu dönem çocuksuz bireyler arasında tasarruf sahibi olma oranı tekrar yükselişe geçmiştir.

(%16vs.%18)

Çocuklubireylerintasarrufsahipliğidebiröncekidönemegöre2puanlıkartışla%9’dan%11’e

yükselmiştir.

Çocuklu Çocuksuz

1279 1584 1578 1495 1454

1555 1510 1484 1587 1583 1551 1508 1529

Çocuğu olanlar için baz

1127 818 822 903 950

847 891 915 815 818 852 895 874

Çocuksuz olanlar için baz

ING Bank 2015 4. Çeyrek Raporu

71

29

60

40

10

YAKIN GELECEKTE TASARRUF YAPMAYI PLANLAYANLARIN ORANI

Çocuğu Olup Tasarruf Yapmayanlar (%89)

Çocuklubireylerintasarufyapmaoranı%11iken,çocuğuolmayanlarıntasarruforanı%18’dir.

Tasarrufuolmayançocuklubireylerdetasarrufyapmayıplanlayanlarınoranı3puanartarkençocuksuzbi- reylerdeyakıngelecektetasarrufyapmayıplanlayanlarınoranıbiröncekidönemleaynıseviyedekalmıştır.

Hemçocuklubireylerhemdeçocuksuzbireylerarasında3ayiçerisindetasarrufyapmayıplanlayan- larınoranıbiröncekidönemlebenzerseviyedeyeralmaktadır.

Çocuğu Olmayıp Tasarruf Yapmayanlar (%82)

Yakıngelecektetasarrufyapmayıplanlıyormusunuz?(%)

Yakıngelecektetasarrufyapmayıplanlıyormusunuz?(%) Hayır

Hayır Evet

Evet

Evet diyenler

Evet diyenler

3ayiçindemi,

3aydansonraki

dönemde mi planlıyorsunuz?(%)

3ayiçindemi,

3aydansonraki

dönemde mi planlıyorsunuz?(%)

3 aydan sonra

3 aydan sonra 3 ay içinde

3 ay içinde

83 17

86 14 Baz: 1298

Baz: 780

Baz: 382

Baz: 312

ING Bank 2015 4. Çeyrek Raporu

11

ÇOCUKLU BİREYLERDE ÇOCUK YAŞLARI

Toplam Çocuklular

Tasarruf Sahibi Olmayan Çocuklular Tasarruf Sahibi Çocuklular

Budönemdedeçocuklubireylerinçocuklarınınyaşgrubudağılımıiçerisindeenbüyükpayı11-18

yaşarasıçocuklaralmaktadır.19-25yaşgrubundaçocuğuolanlarınoranıise5puangerilemiştir.

Tasarrufsahibiçocuklubireylerinçocuklarınınyaşgrubudağılımıiçerisinde6-10yaşgrubunun

oranıöncekidönemeoranlaanlamlıorandaartarak%28’den%43’eyükselmiştir.

11-18yaşgrubu,tasarrufsahibiolmayançocuklubireylerinçocuklarıarasındakienbüyükyaş

grubudur(%42).

0-5 Yaş

0-5 Yaş 11-18 Yaş

11-18 Yaş 6-10 Yaş

6-10 Yaş 19-25 Yaş

19-25 Yaş 26+ Yaş

26+ Yaş

%31

%31

%41

%42

%32

%31

%31

%32

%28

%30

0-5 Yaş

11-18 Yaş 6-10 Yaş

19-25 Yaş 26+ Yaş

%36

%36

%43

%25

%14

Baz: 1454

Baz: 156

Baz: 1298

ING Bank 2015 4. Çeyrek Raporu

25 17 19

19 19

12

ÇOCUKLARIN YAŞ DAĞILIMI

Toplam Çocukların Yaş Dağılımı (%)

Tasarruf Sahibi Olmayan Bireylerde Çocukların Yaş Dağılımı

Tasarruf sahibi çocuklu bireylerin çocukları arasında 6-10 yaş grubunun payı 9 puan artarken

(%19vs.%28),25+yaşgrubununpayı7puangerilemiştir(%16vs.%9).

Budönem,tasarrufsahibiolmayançocuklubireylerinçocuklarınınyaşgrubudağılımıbirönceki

dönemegörefarklılaşmayarakbenzerseviyelerdekalmıştır.

6-10

Yaş 11-18

Yaş 25+Yaş

0-5 Yaş

19-25 Yaş

6-10

Yaş 11-18

Yaş 25+Yaş

0-5 Yaş

19-25 Yaş

9 23

28 23

16

6-10

Yaş 11-18

Yaş 25+Yaş

0-5 Yaş

19-25

25

Yaş

19 19 18 20

Tasarruf Sahibi Bireylerde Çocukların Yaş Dağılımı (%)

Baz: 1454

Baz: 156

Baz: 1298

ING Bank 2015 4. Çeyrek Raporu

13

TASARRUF YAPMAK ASLINDA BİR ALIŞKANLIK

15,1 15,3 11,6

13,7 13,2 13,2 13,6

14,7

10,9 12,4 11,9

9,7 11,5

Genel tasarruf sahipliği (%)

Düzenli tasarruf yapma oranı (tasarruf sahipleri içinde)

42 58

2012Ç4

32 68

2013Ç2

35 65

2013Ç1

38 62

2013Ç3

46 55

2013Ç4

43 57

2014Ç1

33 67

2014Ç2

43 57

2014Ç3

37 63

2014Ç4

37 63

2015Ç4

37 63

2015Ç1

31 69

2015Ç2

36 64

2015Ç3

Hayır, düzenli tasarrufum yok Evet, düzenli tasarrufum var

Baz: 2404

233 263 277 362 327

352 330 367 298 276 317 317 286

Baz:

ING Bank 2015 4. Çeyrek Raporu

14

Tasarrufsahipleriarasındadüzenlitasarrufyapmaoranıgeçendönemekıyasla5puanlıkdüşmüştür.

Budönem,düzenli tasarruf yapmayanlararasındason3ayiçindetasarrufyapmaoranısabit

kalırken,gelecek3ayiçerisindetasarrufyapmaeğilimi%51’eyükselmiştir.

Düzenli Tasarruf Yapmayanlar için 3 ay içinde veya daha sonra tasarruf yapma eğilimi (%)

35 37 46

29

51 50

60

49

46 42

37

32

2013Ç1 2013 2012 Ç3

Ç4 2013

Ç2 2013

Ç4 2014

Ç1 2014

Ç2 2014

Ç3 2014

Ç4 2015

Ç1 2015 Ç2 2015

Ç3 2015 Ç4

56

57

56 56

66

52 41 52 47 51

59 51 54

Son 3 ay içinde tasarruf yapma oranı (%)

Gelecek 3 ay içinde tasarruf yapacak olma eğilimi (%)

75 100 119 119 138

123 152 158 111 103 98 113 105

Baz:

45

ING Bank 2015 4. Çeyrek Raporu

15

2015’in4.çeyreğinde“geleceğe yatırım”içintasarrufyapmaoranıbiröncekidönemlebenzerseviyededir.

Tasarrufsahibiolmanınikincienönemligerekçesiolan“çocuklarım için”%23’ten%25’eyükselmiştir.

“Beklenmedik durumlara karşı”ifadesiisebiröncekidönemlebenzerseviyesinikorumaktadır.

TASARRUF SAHİBİ OLMAKTAKİ

EN ÖNEMLİ NEDEN “GELECEĞE YATIRIM”

Beklenmedik durumlara karşı güvence olması için

Geleceğe yatırım

Harcama yapmak için toplu para biriktirmek / İleriki dönemde planladığım özel bir harcama için

Toparlanmak / Maddi durumu düzeltmek için

Diğer Çocuklarım için

Bilmiyorum / Fikrim yok

19 20

23 25 47 48

5 8

1 1 1

0 0 0

2015 Q4 2015 Q3

Baz: 327

ING Bank 2015 4. Çeyrek Raporu

2014 Ç3

2013 Ç4 2014 Ç1 2014 Ç2 2014 Ç4 2015 Ç1 2015 Ç2 2015 Ç3 2015 Ç4

27 14 2 3 4 8 10 18 16 19

18

26 14

27 13

31 9

24 9

22 6

23 13

25 11

2 1 1 0 1 1 1 0

2 1 4 4 1 2 4 3

4 3 5 2 2 2 3 3

7 9 10 10 11 7 11 8

4 6 7 6 7 8 7 9

27 25 20 22 30 35 20 21

17 14 13 16 16 17 18 20

362 367 343 317 317 286 327

277 298

Baz:

16

2.2. Tasarruf Araçları Tercihi

2015 4. ÇEYREKTE, “ALTIN VE YASTIK ALTI NAKİT” BİR ÖNCEKİ DÖNEME KIYASLA SIRALAMADAKİ YERİNİ KORUMAKTADIR.

NOT: “Bu soru çoklu cevap” olduğuiçinbukalemlerintoplamları%100’ügeçmektedir.Karşılaştırmalı

analiziçinhepsitoplam%100olacakşekildeyenidenağırlıklandırılmıştır.

50

25

0

Yastık altı altın ve nakit (TL + döviz) TL vadeli hesap

Sistem içi altın

Bireysel emeklilik fonları

Vadesiz hesap Döviz vadeli hesap

Fonlar Hisse senedi

Hazine bonosu

ING Bank 2015 4. Çeyrek Raporu

SİSTEM İÇİ ALTIN, YASTIK ALTI ALTIN VE YASTIK ALTI NAKİT ORANI TOPLAMI BU

DÖNEM %41’E YÜKSELMİŞTİR.

%

Sistem dışı ve sistem içi altın+sistem dışı nakit (TL veya döviz)

Altın veya diğer değerli taş ve metal (sistem dışı)

Yastık altı döviz veya TL (nakit) Altın veya diğer değerli taş ve metal hesabı (sistem içi)

33 28 36 36 41

9 9 7 6 8

9 6 13 11 14

15 13 16 18 19

343 317 317 286 327

Baz:

17

ING Bank 2015 4. Çeyrek Raporu

2014 Ç4 2015 Ç1 2015 Ç2 2015 Ç3 2015 Ç4

2.3. 2015 4. Çeyrek Sonuçları

2015 4. ÇEYREK SONUÇLARI

Kentli18yaşüstünüfusiçindetasarrufsahiplerininoranı;1,7puanlıkartışla%13,6’yaulaşmıştır.

2015’tetasarrufsahipliğioranıtümyılaynıseviyedeseyretmiştir

Tasarrufsahibiolanlarınyaşdağılımında18-24yaşgrubununpayıazalırken(%25vs.%20),25-34

(%31vs.%35)ve35-44(%19vs.%24)yaşgruplarınınoranıartmıştır.

Budönemhemçocuklu(%9vs.%11)hemdeçocuksuzbireyler(%16vs.%18)arasındatasarruf

sahibiolanlarınoranındaküçükbirartışgörülmektedir.

Tasarrufyapmamakonusundakienönemliikigerekçeolan“yeterli gelir sahibi olmama”(%75)ve

“borçlarım yüzünden”(%14)budönembiröncekidönemleaynıseviyedekalmıştır.

Tasarrufsahipleriarasındadüzenlitasarrufyapmaoranıbiröncekidönemekıyasla5puangeri- leyerek%58’edüşmüştür.Düzenlitasarrufyapmayanlararasında3ayiçerisindetasarrufyapma

oranısabitkalırken,3aysonrasındatasarrufyapmaeğilimindeartışgörülmektedir.

Sırasıylatasarrufunenönemligerekçeleriolan“geleceğe yatırım”(%48),“çocuklarım için”(%25)ve

“beklenmedik durumlara karşı”(%19)gerekçeleriöncekidönemlebenzerseviyedeyeralmaktadır.

Budönemençoktercihedilentasarrufaracıolan“yastık altı altın ve nakittir”veoranıbirönceki

dönemlebenzerseviyededir.Sistemiçialtınküçükbirartışla%11’den%14’egelirken,“bireysel emeklilik fonlarında” da%20’den%16’yabirgerilemeolduğugörülmektedir.

18

ING Bank 2015 4. Çeyrek Raporu

3. Metodoloji

3.1. AMAÇ VE YÖNTEM

Bu araştırmanın amacı, Türkiye’de kentsel yerleşim yerlerinde 18 yaş ve üzerindeki bireylerin tasarruf eğilimleriniizlemektir.

NUTS1bölgelerindeseçilen26 ilde her aytesadüfiolarakseçilen800 kişiilegörüşülüyor.3aylık

(çeyrek)bazdagörüşmesayısı2400olarakgerçekleşiyor.

Bilgisayardesteklitelefongörüşmesiyöntemi(CATI)kullanılıyor.

Yaş,cinsiyet,çalışmadurumuvemeslekkontrolkotasıolarakuygulanıyor.

19

ING Bank 2015 4. Çeyrek Raporu

3.2. Demografik Bilgiler

DEMOGRAFİK BİLGİLER (%) - 2015 4. ÇEYREK

18-24 25-34 45-54

35-44 55+

64

24 11 1

19 17 21 25 17

YAŞ

CİNSİYET SOSYO-EKONOMİK STATÜ

EĞİTİM İlkokul, Ortaokul / İlköğretim

Ortaöğretim / Lise ve dengi

Yüksekokul / Üniversite

Yüksek Lisans / Doktora

Kadın Erkek

51 49

C2; 32 AB; 15

DE; 27 C1; 26 Baz: 2404

Baz: 2404

Baz: 2404

Baz: 2404

20

ING Bank 2015 4. Çeyrek Raporu

HANEHALKI TİPİ

MEDENİ DURUMU KONUT TİPİ

Yalnız yaşıyor

Anne babasıyla birlikte yaşıyor

Evli değil, partneriyle yaşıyor / Çocuklu Evli ve çocuksuz Evli değil, partneriyle

yaşıyor / Çocuksuz Tek ebeveyn ve çocuklu

Evli ve çocuklu

9

11 18 3

58 0

0

Çocuklu:%61 Oranı

Ortalama:2,5 ÇocukSayısı

70

Evli

25

Bekar

5

Dul / Boşanmış

Kira 36

Lojman / Geniş ailenin

evi - Kira ödemiyoruz 5

Kendi evimiz 59

Baz: 2404

Baz: 2404 Baz: 2404

21

ING Bank 2015 4. Çeyrek Raporu

3.3. Tasarrufun Tanımı

TANIM

Tasarruf,sözlükanlamıitibariyle“sarf edilmeyen”anlamınageliyor.

Bu araştırma kapsamındaki TASARRUF ise şu kalemleri içeriyor:

 BankalardaduranTLveyadövizcinsindenvadelihesaplar,

 Bankalardave/veyaaracıkurumlardaduranhissesenedi,hazinebonosu,devlettahviligibi

menkuldeğerlerinparasaltutarı,

 Bankalardaduranyatırımhesaplarıvekatılımfonları,

 Bireyselemeklilikfonları,

 Bankalardavadesizhesapta/likitfondaTLveyadövizcinsindenduranmiktarınoayiçinde

harcanmayan/harcanmayacakbölümü,

 Cüzdan,kasa,yastıkaltındaduranparanın(döviz,altındahil)oayiçindeharcanmayan/har- canmayacakbölümü,

Araştırmayakatılanlara,butanımauygunolaraktasarruflarıolupolmadığısoruluyor.

22

ING Bank 2015 4. Çeyrek Raporu

13.6 11.9

4. Ekonomist Yorumu

KENTSEL NÜFUSTA TASARRUF SAHİPLİĞİ ORANI 2015’İN SON ÇEYREĞİNDE %13.6’YA YÜKSELDİ

Türkiye Tasarruf Eğilimleri Araştırması’nın

(TTEA)temelekseninioluşturankentselnüfusta

tasarruf sahipliği oranı 2015’in son çeyreğinde

dikkatedeğerbiryükselişkaydederek,%13.6’yla

2014ortasındanbuyanagözlenenenyüksekse- viyeyeulaştı.Açıklananrakam,2011sonundan

buyanayapılançalışmada%12.5olanortalama

oranınınüzerindebirdüzeyetekabülediyor.

Geçtiğimizyılındördüncüçeyreğindetekrarla- nangenelseçimlerinsürprizbirşekildekoalisyon

ihtimaliniortadankaldıraraktekpartihükümetikur- mayaimkantanıyanbirParlamentoyapısıoluştur- masıyurtiçipiyasalarıolumluetkiledi.Seçimlerle

birlikte politik risk priminin azalması risk iştahını

desteklese de; TL’nin yıl boyunca zayıf seyrinin

yüksekmiktardakurriskitaşıyanşirketlerkesimine

olasıyansımaları,çevreülkelerdejeopolitikriskler- inağırlığınıkoruması,enflasyongörünümündegö- zlenen bozulmanın sürmesi ekonomik birimlerin

davranışlarıüzerindeetkiliolmayadevametti.

Tüketici Güveni* (sağ) Tasarrufum var (%)

TASARRUF ORANININ SEYRİ

Kaynak: TÜİK, Türkiye Tasarruf Eğilimleri Araştırması (Sabancı Üniversitesi - IPSOS - ING Bank)

23

ING Bank 2015 4. Çeyrek Raporu

0.0 0.5 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0 3.5 4.0

9.0 10.0 13.0

11.0 14.0

12.0 15.0 16.0

2013Ç2 14.7

2012Ç3 12.2

2013Ç1 2015

Ç2 11.5

2013Ç3 2014

Ç2 11.6

2014Ç4 15.3

2014Ç3 15.1

2013Ç4 9.7 10.9

2015Ç1 12.4

2014Ç1 13.7

2015Ç3 2015 Ç4 13.2 13.2

2012Ç4 2.7

1.4

1.6 2.6

2.3 2.1

3.6

1.3

0.7 1.0

3.0 2.9 2.8

0.5

Dolayısıyla,budönemdetüketicigüvenigibi

tasarruf oranı ile ters yönde hareket eden bazı

değişkenler göreli olarak olumlu bir seyir izlese

de; ekonomideki belirsizliği gösterme açısından

önemlibirmakrodeğişkenolaraköneçıkanenf- lasyonvegelirüzerindeyarattığıolumsuzetkiyle

tasarruf talebini sınırlayan faktörlerden biri olan

işsizlik hane halkının tasarruf sahipliği oranını

desteklemişgözükmektedir.

Bu değişkenlerden enflasyondaki yükseşiş,

bir başka deyişle ekonomideki belirsizliğin artıp

güven ortamının bozulması, genelde özel kesi- min, özelde hane halkınının, tedbir motifli tasar- rufetmetercihinidesteklemektedir.Enflasyonun

gerilediği dönemlerde ise tam tersi bir eğilim

gözlenebilmektedir. Nitekim, çeyrek dönemdeki

ortalamafiyatdeğişimiileTTEA’daortayaçıkan

tasarruf sahipliği oranı arasındaki bağıntı 2013

sonu ile 2015 sonu arasında pozitif ve oldukça

yüksekbirdüzeyde(bağıntıkatsayısı+0.64)bu- lunmaktadır. Bu çerçevede; geçtiğimiz yılın son

üç aylık döneminde %2.8’’le bir önceki çeyrekte

%0.5 olan rakama göre önemli bir yükseliş kay- deden enflasyon tasarruf sahipliğinde gözlenen

artışıaçıklayıcıbiretkenolarakdeğerlendirilebilir.

Öteyandan,tarımdışıişsizlikincelendiğinde

(tasarrufsahipliğioranıilebağıntıkatsayısı-0.63)

ilküççeyrektesırasıylaortalama%13.1,%11.6ve

%12.3gibioldukçayüksekbirdüzeydeseyrettik- tensonrahenüzdördüncüçeyreğedairtümveri- lereldeolmamaklabirlikteEkimveKasım’daorta- lama%12.5’egelmesiistihdamdakizayıflığıngelir

üzerindeki yansımalarının tasarruf talebini sınır- lamışolabileceğisöylenebilir.Nitekim,hanehalkı

8.0 9.0 10.0 11.0 12.0 13.0 14.0

Enflasyon (ç/ç) Tasarrufum var (%)

9.0 10.0 13.0

11.0 14.0

12.0 15.0 16.0

2013Ç2 14.7

2013Ç1 2015

2013 Ç2 Ç3 9.7

2014Ç2 11.6

2014Ç4 15.3

2014Ç3 15.1

2013Ç4 10.9

2015 12.4

11.5

2014Ç1 13.7

2015Ç3 2015 Ç4 13.2

13.2

11.9 13.6

2012Ç4

TASARRUF ORANI VE İŞSİZLİK

Kaynak: TÜİK, ING Bank

24

ING Bank 2015 4. Çeyrek Raporu

10.6

13.1

11.5

11.1 10.9

11.9

10.2

12.3

11.1

12.3 12.5

11.6 12.7

* Dönem ortalamalarının değişimi, TCMB kurları ** Reuters kurları

Kaynak: TÜİK, TCMB, Thomson Reuters, Türkiye Tasarruf Eğilimleri Araştırması (Sabancı Üniversitesi - IPSOS - ING Bank) Tasarrufum var (%)

Enflasyon (ort. ç/ç)

USD/TRY artışı *

Mevduat Faizi (ortalama) 2-yıllık gösterge tahvil faizi (ortalama) Altın (ortalama, USD) USD/TRY (ortalama) **

50:50 EUR:USD döviz sepeti (ortalama) **

%50 USD: %50 EUR döviz kuru sepeti artışı * Tarımdışı işsizlik (unadj, quarterly avg)

2012Ç3 2012 Ç4 2013 12.2

1.4%

9.9%

1.80%

-0.1%

2.02%

-1.6%

9.2%

7.7%

1.653

2013Ç2

14.7 2.7%

10.6%

1.79%

-0.5%

2.05%

1.5%

7.7%

6.6%

1.717

2013Ç3

9.7 2.6%

11.5%

1.78%

-0.3%

2.07%

0.7%

6.8%

5.9%

1.632

2013Ç4

10.9 1.3%

10.2%

1.84%

3.2%

2.12%

2.5%

6.1%

5.9%

1.416

2014Ç4

15.3 2.1%

10.9%

2.11%

-4.7%

2.50%

-4.6%

10.0%

9.1%

1.290 2014

13.7 1.0%

11.1%

1.97%

7.1%

2.29%

7.9%

7.5%

9.0%

1.329

2015

12.4 0.7%

12.3%

2.16%

2.4%

2.51%

0.4%

8.7%

8.5%

1.282 2014Ç2

11.6 2.3%

11.1%

2.02%

3.0%

2.39%

4.6%

7.7%

8.7%

1.271

2015Ç2

11.5 1.6%

12.7%

2.26%

4.6%

2.54%

1.1%

8.9%

8.5%

1.267 2014Ç3

15.1 3.6%

11.9%

2.22%

9.4%

2.63%

9.8%

9.5%

10.8%

1.292

2015Ç3

13.2 13.2 3.0% 2.9%

13.1% 11.6%

2.46% 2.66%

8.7% 8.5%

2.62% 2.81%

2.8% 7.0%

9.1% 9.6%

8.0% 9.7%

1.219 1.193

2015Ç4

11.9 0.5%

2.85%

6.6%

3.02%

7.4%

10.1%

10.5%

1.125

tasarruforanınındüşüklüğükonusundaaçıklayıcı

birçerçevesunanTasarrufEğilimleriçalışmasın- da“YeterliGelirinOlmaması”tasarrufeksikliğinin

temelsebebiolarakgösterilirken,2012sonundan

bu yana bu sebebin olası diğer faktörlere göre

ağırlığı%65’inüzerindeseyretmiştir.Öteyandan,

2014’ün3.çeyreksonrasındayukarıyönlüdalgalı

birseyirizleyentasarrufsahipliğinebenzerşekil- de, tasarrufu olmayanlar içinde yakın gelecekte

tasarruf yapmayı planlayanların oranında göz- lenen yükseliş eğilimi ve rakamın bu dönemde

%25.7’den %33.4’e ulaşması küresel piyasalar- dakidalgalanmalarınveyurtiçisiyasibelirsizliğin

dikkatçektiğibudönemdetedbirmotiflitasarruf

etmetercihininöneçıktığınıdüşündürmektedir.

TTEA’da dikkat çeken diğer noktalar ise şöyle özetlenebilir:

Daha önceki çeyrek dönemlerde elde edilen sonuçlardada görüldüğü üzere; çocuklu bireyler

görecedahaaztasarrufsahipliğinesahiptir.Ço- cukluoranının%61,ortalamaçocuksayısınınise

2.5olduğuörneklemde,dönemsebazdatasarruf

sahipliğioranında%13.6’yayükselişhemçocuk- luhemdeçocuksuzbireylerdenkaynaklanmıştır.

Bunagöre;çocuksuzbireylerdetasarrufsahipliği

oranı%16’yla2012sonundanbuyanagözlenen

enyüksekdüzeyeyaklaştıktansonra2015’inson

çeyreğinde%18’eyükselirken,aynıdönemdeço- cuklubireylerdeoran%9’dan%11’egeldi.

Bilindiğigibiyaştasarrufetmeninönemli

bir belirleyicidir. TTEA’ya göre, genç nüfus içeri- sinde tasarruf etme olasılığı yüksek gözükmek- tedir. 2013 yılının 1. çeyreğinden bu yana genel

trende bakıldığında, tasarruf yapma oranının en

25

ING Bank 2015 4. Çeyrek Raporu

Prof. Dr. Alpay Filiztekin SabancıÜniversitesi

Dr. Muhammet Mercan BaşEkonomist,INGBank

26

ING Bank 2015 4. Çeyrek Raporu

yüksek olduğu yaş gruplarının 18-24 ve 25-34

olduğugörülmektedir.Buikisini35-44yaşgrubu

takipederken,tasarrufyapmaoranınınyaşilerle- dikçedüştüğügözlenmektedir.

Hanehalkıfinansalvarlıklarınınkompozis- yonuincelendiğindeise:

Malisistemiçivarlıkların(yastıkaltıaltınve

diğerdeğerlitaşvemetalileyastıkaltıdöviz/TL

hariçdiğertümfinansalvarlıklar)toplamvarlıklar- dakipayınınsondörtçeyrekte2014’ünsonundan

buyana%75’inüzerindeseyretmekteveöncekiüç

yıllıkdönemlekarşılaştırıldığındakayıtdışıvarlıkla- rınoranındagerilemeyeişaretetmektedir.

Toplamın dörtte üçünü oluşturan sistem

içi tasarrufların kompozisyonuna bakıldığında;

mevduatürünlerininbaskınlığınıkorumaklabirlik- tepayında2015’in1.çeyreğisonrasındagerileme

dikkatçekmektedir.DTH’larınpayındakibüyüme- yeragmen,genelolarakmevduatlarınağırlığındali

düşüştemeldeTLvadelimevduatlardankaynak- lanmıştır.Öteyandan,mevduatdışı(systemiçi)

ürünlerin payı TTEA’nın başlangıcından bu yana

birartışiçerisindedir.

Uzunvadelibiryatırımaracıolanvekamu

tarafındanteşvikedilen“Bireyselemeklilikfonları/

hayatsigortaları”kalemininpayının2014başından

beriartarak2015’in3.çeyreğinde%20’eulaştıktan

sonar %16’ya gerilemesi de tasarruf araçları sa- hipliği ile ilgili payların oldukça oynak olabildiğini

teyitetmektedir.BES’infinansalderinleşme,refah

düzeyininartmasıgibifaktörlerindeetkisiyleönem

kazanmaya devam edeceği düşünüldüğünde; oy- naklığın yüksek olduğu ve düzeyden çok trendin

dahayakındanizlenmesigerektiğitasarrufaraçları

kompozisyonundaağırlığıdahadaartacaktır.

Sonuç olarak, Türkiye Tasarruf Eğilimleri

Araştırması’nagörekentselnüfustatasarrufsa- hipliğioranı2015’inüçüncüçeyreğindegerilemiş,

sonrakidönemdeisedikkatedeğerölçüdearta- rakson1.5yıldakienyüksekdüzeyeulaşmıştır.

Doğalolarakçeşitlimakrovemikrofaktörünet- kilediği bu gelişmede; enflasyon görünümünde

konjonktürel bozulma yanında, son dönemde

işsizlikteki artış eğiliminin gelir üzerinde neden

olduğu baskının tasarruftaki kısıtlayıcı etkisinin

belirleyiciolduğusöylenebilir.

info@tasarrufegilimleri.com

INGBankgirişimiilehayatageçirilen“Türkiye’nin Tasarruf Eğilimleri Araştırması“,Sabancı

Üniversitesigözetimindeyürütülmekte,sahaaraştırmasıIPSOStarafındanyapılmaktadır.

ÖNEMLİ AÇIKLAMA:

“Buradayeralanyatırımbilgi,yorumvetavsiyeleriyatırımdanışmanlığıkapsamındadeğildir.Yatırım

danışmanlığıhizmeti;aracıkurumlar,portföyyönetimşirketleri,mevduatkabuletmeyenbankalarile

müşteriarasındaimzalanacakyatırımdanışmanlığısözleşmesiçerçevesindesunulmaktadır.Burada

yeralanyorumvetavsiyeler,yorumvetavsiyedebulunanlarınkişiselgörüşlerinedayanmaktadır.Bu

görüşlermalidurumunuzileriskvegetiritercihlerinizeuygunolmayabilir.Bunedenle,sadeceburada

yeralanbilgileredayanılarakyatırımkararıverilmesibeklentilerinizeuygunsonuçlardoğurmayabilir.“

5. İletişim Bilgileri

27

ING Bank 2015 4. Çeyrek Raporu

4. ÇEYREK RAPORU

2015