G
ökyüzünün en parlak yıldız-larından oluşan kış takımyıl-dızları sahneden çekilmeye hazır-lanıyorlar. Gökyüzünde batıya doğ-ru kaymış dudoğ-rumdalar ve geceyarı-sı civarı batıyorlar. Bu da artık kışa veda etmek üzere olduğumuz an-lamına geliyor.Binlerce yıldır Aslan Takımyıl-dızı ilkbaharın müjdecisi olarak gö-rülüyor. Çünkü yılın bu zamanı ta-kımyıldız akşam saatlerinde doğu-dan yükselmeye başlıyor.
Aslan Takımyıldızı’nı gökyü-zünde tanımak görece kolay. Çün-kü çok belirgin bir şekli var. Takım-yıldızı oluşturan yıldızları birleştir-diğimizde bir aslan şekli ortaya çı-kar. Çoğu takımyıldızı adını aldıkla-rı varlıklara benzetmek zordur. An-cak bu Aslan için geçerli değildir.
Takımyıldızı ilk kez gözlem-leyecekseniz birkaç küçük ipu-cu işinize yarayabilir. Öncelikle ta-kımyıldızın en parlak yıldızı olan Regulus’u bulalım. Bunun için do-ğu ufku üzerine bakmanız yeterli. Bu bölgedeki en parlak yıldız oldu-ğundan onu kolayca seçebilirsiniz. Ardından yaklaşık 45 derece sola yatık duran ters bir soru işareti bu-lacaksınız. Regulus’u soru işareti-nin noktası gibi düşünün. Regulus,
Aslan’ın kalbini, soru işareti de göğ-sünü ve başını simgeler. Aslan’ın başını bulduktan sonra gerisi kolay. Ufka doğru inerseniz ve hafif sola bakarsanız burada bir üçgen göre-ceksiniz. Bu üçgen de aslanın arka kısmını oluşturur. Aşağıdaki harita-dan da yararlanarak Aslan’ı gökyü-zünde kolayca bulabilirsiniz.
İlkbahar Ekinoksu
Ekinoks Latince kökenli bir söz-cük. “Aequinoctium”dan geliyor ve “eşit gece” anlamını taşıyor. Biz eki-noksu (“ılım” da deniyor) gündüz ve gecenin eşit sürdüğü günleri ta-nımlamak için kullanıyoruz.Yılda iki kez gündüz ve gece sü-releri eşit olur. İlkbahar ekinoksu genellikle 20 ya da 21 martta, son-bahar ekinoksu da genellikle 22 ya da 23 aralık tarihlerinde gerçekle-şir. Hemen her kültürde ilkbahar ekinoksunda ilkbaharın, sonbahar ekinoksunda da sonbaharın başla-dığı varsayılıyor.
Bu yılki ilkbahar ekinoksu ülke-mizde 20 Mart’a denk geliyor. Bu tarihten sonra gündüzler geceler-den daha uzun olacak. Gündüzle-rin süresi 21 Haziran’a kadar uza-maya devam edecek.
İlkbaharın müjdecisi: Aslan
Mart Ayında Gezegenler
Aslan Takımyıldızı Mart ayında hava karardıktan sonra doğu ufku üzerinde yer alır.
Çizim: Nalan Alaca
Alp Akoğlu [alp.akoglu@tubitak.gov.tr
Gökyüzü
Bilim ve Teknik Mart 2019
6 Mart Yeniay 14 Mart İlkdördün 21 Mart Dolunay 28 Mart Sondördün Instagram: amator_astronomi Regulus 92_93_gokyuzu_mart_2019.indd 116 21.02.2019 11:44
