Antropolojik Dönem
Sofistler ve Sokrates
Sofistler
• Sofist’in asıl anlamı, bir sanatta çok başarılı olan, herhangi bir alanda öne çıkmış bir adam, bir işin “üstadı” demektir.
• Daha sonraları (M.Ö. V.yüzyıl) bu isim, şehirden şehire
dolaşarak, seçkin çevrelere değil, belki de herkese yönelen hitabet, pratik felsefe, geçim ve politika öğretmeni olarak meydana çıkan kimseler hakkında kullanılmaya başlanmıştır.
• Para karşılığı ders veren bu insanlar gençliğe siyasî işlerde doğru düşünmek, düzgün hitap etmek ve doğru iş yapmayı temin eden eğitimi vermek istiyorlardı.
• Sokrates, Platon ve Aristotelesten itibaren ise safsatacı
anlamında kullanılmıştır. Bu zamanda ciddiyetten uzak,
gösteriş arzusu veya menfaat amacıyla felsefe yapanlara
sofist ismi verildi.
Sofistler
• Sofistlerin çabaları insana, insan düşüncesine ve insan iradesine yöneldi.
• Yunan ilmi sofistler sayesinde antropolojik ve subjektif bir karakter kazandı.
• Sofistler kendilerden önceki filozofların çelişik görüşlerine bakarak, “hakikat” denilen şeyin
varlığından şüpheye düştüler. Bu şekilde sofistler
antik Yunan’ın ilk sistemli şüphecileri olmuşlardı.
Sofistler-Protogoras
• “İnsan her şeyin ölçüsüdür.”
• İnsan her şeyin ölçüsü olunca, genel bir doğru bilgi yok demektir.
• Ancak insanların kendilerine göre doğru saydıkları bir takım düşünce ve tasarıları vardır. Duyularla elde edilen algılar subjektif ve değişiktir.
• Doğru olan şey, şu anda algılanan, duyulan, istenilen ve özlenilen şeydir.
• Ona göre Varlık yoktur. Eğer Varlık var olsaydı, o bilinemeyecekti. Eğer bilinseydi, bilgi başkasına iletilemeyecekti
• Gorgias objektif bilginin imkânını reddeder.
Sofistler-Gorgias
Sofistler
• Tartışma sorusu:
• Sofistlerin ortaya koyduğu devlet nazariyeleri nelerdir?
Sofistlerin siyasete dair bu görüşlerinin bilgi anlayışlarıyla
ilişkisi var mıdır?
SOKRATES
«Sorgulanmamış bir hayat,
yaşanmaya değer değildir.»
Sokrates
• Sokrates’in yaşadığı dönemde toplumsal yapı, ortam nasıldır?
• Sokrates için kullanılan «felsefeyi gökten yere indirmiştir» ifadesinde kasıt nedir?
• Mayotik yöntem nedir? Sokrates bu
yöntemi nasıl bir bilgi anlayışına dayanarak kullanmıştır?
• Sokratik ironiden kasıt nedir?
• «Kendini bil» ifadesi ile Sokrates’in kastı
nedir?
Sokrates
• Sokrates’in “benim Daimonum” adını verdiği ses nedir?
• “Fazilet bir bilgidir”, “Hiç kimse bile bile kötülük etmez.”
ifadelerinde Sokrates’in kastı nedir?
• Sokrates için mutluluk “eudaimonia” nedir?
• Sokrates’in savunması ve ölüme gidişi ahlaki açıdan nasıl yorumlanabilir?
• “Tüm yaşamımı Atina’da sürdürdüm. İsteseydim bu kenti bırakıp gidebilirdim. Atina’dan ayrılmam için hiçbir engel yoktu, fakat bunu
yapmadım. Yetmiş yıllık yaşamım boyunca Atina yasalarının korunmasına sığındım, bu yasaların tüm koruyuculuğundan yararlandım. Böyle
davranmakla içimden gelen bir yükümlülük altına girdim. Bu yükümlülük, tüm yaşamımı bağladığım yasalara uymaktır. Şimdi bu yasaların tam hakkımda uygulayacakları (yasalar ister adil olsun isterse olmasın) bir kanuna uymazsam, içimden vermiş bulunduğum sözde durmamış olurum.
Başka bir kente gitsem bu kent’in insanları bana, haklı olarak, Atina’nın yasalarını bozduğum için bu kez kendi yasalarına uymayacağımı
söyleyecekler ve bana iyi gözle bakmayacaklardır.”
