Proje Sevk ve İdare
Prof. Dr. Hilâl Özdağ
BİLİŞİM
• Laboratuvar Bilgi Yönetim Sistemi
– labguru.com
• Bibliyografya
– Tez ve makaleler için en ideal program EndNote Plus.
• Veri/Örnek bilgiler
– File Maker Pro
LABORATUVAR BİLGİ YÖNETİM SİSTEMİ
• Proje
– Başvuru/Etik Kurul dosyaları – Resmi yazışmalar
– Raporlar
• Bibliyografya
– Tez ve makaleler için program EndNote/Mendeley/Zotero/Papers
• Cihazlar
– Kullanım kılavuzları – Kullanım takip
– Bakım/onarım takip
• Sarflar
– Stok kayıt sistemi
• Örnek Kayıt Sistemi
– Kayıt, takip, stok sistemi
NASIL BAŞLAMALI, NASIL DEVAM ETMELİ?
• Bir şehir efsanesi:“Bilim adamının çalıştığı mekan biraz dağınık, karmaşık olur, olmalıdır.”
• Edinilen bilgi/veri miktarının inanılmaz bir ivme ile arttığı bir devirde organizasyonda zaaf bilimde de zaaf anlamına gelecektir.
• Referanslar, veriler, bilgisayar dosyaları,
makaleler eğer kontrol altında tutulmaz ise
DAĞILMA kaçınılmazdır.
NASIL BAŞLAMALI, NASIL DEVAM ETMELİ?
• Tezgah alanı temiz tutulmalı. En azından bir önceki deneyin artıkları ortadan kaldırılmış olmalı.
• Laboratuvarda belli deneylerin yapıldığı
ortak alanlar ayrılmış ise (jel
elektroforezi gibi)
İŞLEVSEL BİR ÇALIŞMA TEZGAHI
• İhtiyaçlarını belirle.
• Mevcut olanları tespit et.
• Gereksiz olanları uzaklaştır.
• Temizlik yap.
– Birşeyi atmadan önce atık uzaklaştırma protokolünü öğren.
– Atık veya geri dönüşüm: kağıt – Biyolojik atık
– Radyoaktif atık – Kırık cam
– Şırınga, iğne, pastör pipeti – Kimyasal atık
• İhtiyaçlarının siparişini ver (Asgari ihtiyaçlar).
• Deneylerinin planlarını yap ki ihtiyaçların ortaya çıksın (Bazı ufak tefek deneyleri mevcut reaktifleri ödünç alarak da yapabileceğini unutma).
SARF VE KİMYASAL SİPARİŞİ NASIL YAPILIYOR?(1)
• Siparişin nasıl yapıldığını öğren.
• Sipariş ettiğin malzemenin lab’da zaten olmadığından emin ol.
• Sipariş ettiğin malzeme lab için rutin bir
malzeme ise tam olarak kullanılan ne ise
(KatNo) ve genellikle ne kadar sipariş
ediliyorsa öğren ve ona göre sipariş et.
SARF VE KİMYASAL SİPARİŞİ NASIL YAPILIYOR?(2)
• Eğer malzeme lab için yeni bir malzeme ise
– Protokolü aldığın kişi veya kaynağa geri dön. İlgili malzeme protokol için çok önemli bir bileşen olabilir. Bu durumda tecrübe ön plana çıkar. Danışabileceğin kıdemli bir teknisyen, doktora sonrası araştırıcı varsa bu fırsatı hiç kaçırma.
– Protokol ilgili reaktif için bir markayı öngörmüyorsa dahi tecrübeli birisinden tavsiye iste.
Google’a başvur. Firma temsilcileri ile görüşmek zaman alıcıdır. Ancak işine hakim bir temsilci bulmak karar vermek ve ekonomik alım yapmada yardımcı olabilir. Uygun fiyata alım yapabilmek için ilgili malzemenin yurtdışı fiyatlarına Google aracılığı ile ulaş.
– Malzemenin raf ömrünü muhakkak kontrol et. Kullanabileceğin miktarda sipariş et.
– Özellikle kritik protokoller için muhakkak en kaliteli ürünü al. En pahalı her zaman en kaliteli olmayabilir. Kaliteliyi öğrenmek için laboratuvarın tecrübeli ve kıdemli üyelerine danış. WWW protokol forumlarına gir.
– Sipariş verdiğin malzemelerin marka, kat.no., miktarlarını kaydet. Tekrar siparişi kolaylaştır.
• Malzemenin gönderilme protokolünü öğren (Buz, Kuru buz gibi):
– Liyofilize primerler oda sıcaklığında rahatlıkla gönderilebilir. Soğuk zincir yüksek fiyat demektir.
LAB TEZGAHINDA NELER OLMALI
• Çalışma Alanı
– Yaklaşık 50-60 cm’lik boş alan çok uygundur.
– Çalışma alanı yüzeyi tezgah koruyucu kağıt ve/veya plastik koruyucu ile kaplanabilir.
– Her zaman çalışmaya açık ve temiz olmalıdır.
• Raflar
– Oda sıcaklığında tutulacak çözeltiler ve kitlerin konulması içindir. Asit, baz veya tehlikeli
çözeltiler ASLA bu raflarda tutulmaz.
TEZGAH RAFINDA GENELLİKLE BULUNDURULANLAR
• 10xPBS
• EtBr (5mg/ml)
• 10xTAE
• 10xTBE (çökelti oluşmaması için 5xTBE)
• %10 SDS
• 20xSSC
• 1 M Tris pH 7.0
• 3 M NaAsetat pH 5.2
• 5 M NaCl
• 10x Laemmli
+4
oC’de BULUNDURULMASI GEREKENLER
• Fenol:Kloroform:İsoamil alkol
• RNA örnek tampon çözeltisi
• Protein örnek tampon çözeltisi
• Reaktif ve kitlerin üzeri gelir gelmez
kontrol edilir ve gereken sıcaklıkta
saklanması sağlanır.
KONTROL LİSTESİ
• Biyolojik atık çöp torbası
• Buz kovası
• Lab önlüğü
• Eldivenler (Lateks, Nitril, Vinil)
• Mikrofüj
• Tüplük
• Parafilm
KONTROL LİSTESİ
• Pastör pipeti
• Transfer pipeti
• Otomatik pipet seti
• Pipetör (Pipette aid)
• Cam Kalemi (Sharpie)
• Piset
• Eppendorf tüpler
• Pipet uçları
• Renkli etiket bantları
• Kronometre
• Pipet uçları/kesici malzeme için küçük çöp kutusu
• Vorteks
TEZGAHIN BAKIMI (1)
• GÜNLÜK
– Deney alanı tamamiyle boşaltılmış olmalı.
– Her günün sonunda tezgah yüzeyi bir deterjan ve %70’lik EtOH ile silinmeli.
– Buz kovası boşaltılmalı.
• HAFTALIK
– Mikrofüj tüplerini doldur.
–Biyolojik atık çöpünü boşalt.
TEZGAHIN BAKIMI (2)
• Biyolojik Çöpün Atılması
– Yerel kuralları öğren.
– Kırmızı özel çöp torbaları.
– Gereğinde çift kat.
• Pipet ucu kutuları
– Eldiven giyilerek dizilir. 15 dakika otoklavlanır.
–Filtreli uçları steril ve dizilmiş olarak gelir.
• Mikrofüj tüpleri
– Dnaz/Rnaz free almak tercih edilmeli.
– Steril edilmiş kavanozlarda (kavanoz kapakları alüminyum folyaya sarılır) saklanır.
– Eldivensiz el ile ASLA dokunulmaz.
TEZGAHIN BAKIMI (3)
• Pipet Yardımcıları
– Zayıfladı ise önce ağzında pamuk kalıntısı var mı kontrol et.
– Cihaz içine sıvı geçmesini engelleyici filtre tıkanmış, ıslanmış olabilir. Filtreyi değiştir. Bu filtrelerin yedeklerini her zaman bulundur.
– Şarja tak.
• Pipetörler
– %70 EtOH veya %10’luk çamaşır suyu ile sil.
–UV altında beklet.
–Çektiği volümleri gözle, gerekiyorsa kalibre et veya kalibrasyona gönder.
• Su Banyoları
– Suyun rengi değiştiğinde suyu değiştir.
– Suyun içine antibakteriyel madde ekle.
– Yalnızca distile su ile doldur.
– Buharlaşmayı engellemek için kapağını kapalı tut.
SEVK VE İDARE (1)
• MASA
– Bilgisayar
– Hesap makinası – Ajanda
– CD
– Lab defteri – Defter
– Post it – Kalemler – Cetvel
– Scotch bant – Kağıt Havuzu
