hilinde ve mesleklerinin inkişafı ve tekâmülü yolunda faideli olmalarını temin edecek tedbirleri alacağı bildirilmektedir.
Devlet, teşekküllerin ekseriyetle verecekleri kararlara istina- den taleb edecekleri normaları ve sair hukukî esasları temin etmek istemektedir. Zaten uzun senelerdenberi malî yardm- larda bulunmak suretile devlet tarafndan bu teşekküllerin faidesi olduklar kabul edilmiş bulunmaktadır. Kanunlar vaz- edilirken bile bu teeşkküllerin fikirlerinden istifade edilmiş- tir. Esasen bu teşekküller hususunda iki suretle hareket olu- nabileceği söylenmektedir: Ya cemiyet kendi koyduğu ahkâmı kendi başına tatbik çareleri ile temin eder, yahut da cemi- yetin vereceği kararları devlet umumiyetle muteber kaide- ler sayarak müeyyideler koyar deniliyor. Her halde devlet bu meslek teşekküllerile daha yakından alâkadar olmağa karar vermiş bulunmaktadır.
MACARİSTAN
Macaristanda hükümetin işçiler için asgarî ücretler tayin etmesi üzerine inşaat patronları da duvarcılarla taş tesviye iş- çileri için asgarî randıman miktarları tesbit etmişlerdir. Me- selâ herd uvarcmın saat ve gün başına en az kaç tuğla örmesi lâzım geldiği tesbit edilmiş bulunmaktadır ve bu miktarlar duvarın bodrumda, yukarı katlarda, çatıda veya kemer inşaa- tında yapıldığına göre değişmektedir. Meselâ: Bodrumda kireç harcı ile yapılan duvarlarda küçük tuğlalardan saatte (75) tane, dokuz buçuk saatte (710) tane, büyük tuğlalardan ise sa- atte (70) tane, günde (660) tane örmek lâzımdır. Eğer çimen- to harci kullanılacak olursa, bu takdirde asgarî miktarlar yüz- de (30) nisbetinde azalmaktadır. Bir başka cetvelde de sıva iş- lerinde icab eden randıman miktarları metre kare olarak tes- bit edilmiştir.
: Yeni teknik normlar hakkında Vekiller Heyetinin son- teşrin toplantılarında kabul edilmiş olan kararname resmî ga- zetede çıkmıştır. Yer sarsıntılarına maruz bulunan mıntakalar için bu kararnamede hususî hükümler vardır. Yeni normlar (1938) yılı başından muteberdir. Müteahhidler Federasyonu bunların neşrinden bir müddet evvel, ne gibi mahzurları ola- bileceğini tetkik etmiş ve bu yeni normaların başlanmış inşa at için tatbik edilmemesini temine çalışarak kısmen muvaf fak olmuştur. Nitekim, yer sarsıntısı mıntakaları dışında ka lan yerlerde, başlanmış bulunan inşaat yeni hükümlerden ha ric tutulmuş bulunuyor. Bunların yeni normları mer'iyete
! girinciye kadar bitirilmiş olacağı da düşünülmüştür. Projeleri tasdik edilmiş ve fakat henüz inşaata başlanmamış olan yapı- lar için müteahhidler Federasyonunun teşebbüsleri bir se- mere vermemiştir. Bunların yeni normalara göre inşası lâzım- dır. Bu yeni normalar (1935) normalarını tadil etmektedir ve (5) fasla bölünmüştür: Yeni inşaat, tadilât, tamirat, müeyyi- deler, umumî ve muvakkat hükümler. Bu yeni ahkâm bir çok hususatta diğer memleketlerde de cari bulunan nizamlara ben- 1 zememektedir. Gerilmeler, duvar kalınlıkları ve saire hak- kında fcayıdlar azdır. Daha ziyade umumî mahiyette ahkâm ve I tahdidat konulmuştur.
Norveçte doğramacı ve marangozlar, duvarcılar, camcılar, boyacılar, tenekeciler, taraçaçılar, taşçılar ve kaanlizasyon- cular gibi muhtelif işçiler için yapılmış kollektif iş mukave- leleri mevcut olup mümessiller, hakem meseleleri, ücretli izin ve saire gibi hususata ait umumî esaslar hepsinde müşterek- tir. Farklı olan ahkâm ücretlere, parça işine, duvarcılıkta ekip- lerin nasıl teşkil olunacağına, çıraklığa ve saireye dair olan kısımlardır. Konturatlar umumiyetle iki senelik olup bir kaç ay evvel tahriren bildirilmedikçe zımnî surette temadi eder.
ücretler ancak senede bir defa, 15 ilkkânunda, tarihteki endekse göre yükseltilip alçaltılabilir. Yeni ücretlerin tatbi- kinde anlaşma olmazsa, ücretin yükseltilmesini veya alçaltıl- masını istemeğe hakkı olan taraf bir ay evvel haber vermek şartile kollektif mukaveleyi feshedebilir. İhtilâflara dair de bir çok ahkâm konmuştur. Grev ve lok-avt büsbütün memnu bir hale gelmiş gibidir. İş haftası (48) saattir. Malzeme veya işe lâzım sair edevat olmadığı yüzünden çalışmaz ise, işçinin ücretleri yine ödenmek lâzımdır. Ancak, işe ara verileceği ön- ceden bildirilmiş ve yahut patron tarafından işçiye normal ücretle başka bir iş gösterilmiş olursa bu takdirde müstesna- dır. Senelik izin (12) gündür ve hususî bir anlaşma olmadıkça (15) mayıs ile (15) eylül arasında verilmek icab eder.
D
Piyasada yerli kiremid buhranı Geçen sene Devlet inşaatının çokluğundan kiremit buh- ranı hâsıl olmuştur. Evvelce beş ve altı kuruşa tedarik edil- mekte olan Marsilya modeli kiremitler hâlen 9 kuruşa ka- dar çıkmıştır. Mevsim itibarile yeni imalât olmaması ve elde stokların bitmesinden dolayı artan fiatlar yeni mallar çıkınca düşecektir.
Bugünkü yükselişten müteahhidler son derecede zarara ı uğramaktadırlar.
< Mil t Mec
İkincikânunda nihayetlenen Büyük Millet Meclisi müsa- bakasını diğer iki mimarla mimar (Holçmayster) in projesi ka- zanmıştır. Jüri heyeti raporundaki notlara nazaran (Holçmays- ter'in) projesi haricî mimarî bakımdan zayıf ve kuru olmasına rağmen etraftaki binalara uygun bir şekilde tanzim edilmiş olması intihabına sebebiyet vermiştir. Devlet Holçmays- ter'in projesini tatbik e
Yeni Mühendislik ve Mimarlık kanuhu projesi Nafıa Bakanlığı tarafından Meclise tevdi edilmek üzere bir Yüksek Mühendislik ve Yüksek Mimarlık Kanunu proje- si hazırlanmaktadır. Bu kanun 1035 numaralı mevcut ka- nunun ihtiva etmediği ve hâlen lüzumlu görülen bir çok maddeleri ihtiva edecektir. Kanun projesinin lâyihasında, bil- hassa geçen sene Fen mektebinin (Teknikum) a tahvilinden sonra buradan mezun olacaklara (Mühendis) unvanı verilmesi üzerine 1035 numaralı kanuna bir ek yapılarak Mühendis mek- tebinden mezun mühendislere (Yüksek Mühendis), Güzel Sa- natlar Akademisinden mezun olanlara da (Yüksek Mimar) unvanı verilmişti. Bu meyanda Avrupanın bir çok memleket- lerinden diplomalı kimselerin vaziyeti ise tasrih edilememişti.
Yeni kanunla bilhassa Avrupa tahsil yapanların neş'et ettik- leri mektepler tetkik edilerek bunların (Mühendis) veya (Yük- sek Mühendis) sınıflarından hangisine ithal edilecekleri ta- yin edilecektir.
Kanun ayrıca diploması olmadığı halde. Mühendis veya Mimar unvanı kullananlar için ağır cezaları da ihtiva edecek-
Ihtisaslar ayrılacak ve mühendisler yalnız müte- hassıs oldukları işlerde kullanılacaklardır. Devlet memuru o- lanların hariçte iş yapmamaları nazarı itibare alınacaktır.
Tayin — Genç mimarlarımızdan Mustafa Kırkağaçlı Kül- tür Bakanlığı eski eserler mimarlığına tayin edilmiştir. Ar- kadaşımıza muvaffakiyet temenni ederiz.
U Kanunu ve MimarlaH
İnşaat mevsiminin gelmesi üzerine, İş dairesi Belediyeden inşaat ruhsatiyesi alınırken mimarların veya malsahiplerinin iş yerleri gibi yapıları için beyanname doldurmasını ve bir da- hilî nizamname vermesini mecburî kılmıştır. Bu mecburiyet bilhassa küçük yapılar için bir müşkülât vücude getirdiği ve mimarların amele ve usta tedariki ile alâkaları olmadığı için Mimarlar cemiyeti bu mesele ile yakından alâkadar olmak- tadır. İş dairesi ile Cemiyet arasında yapılan temaslar netice- sinde yapılar için bir nizamname tipi vücude getirilmesi ve bü- tün yapılarda bunların kullanılması kararlaştırılmıştır. Mü- teahhidlik etmiyen mimarların inşaat ruhsatiyesi alırken iş dairesine beyanname vermesine lüzum kalmamıştır. Bu tak- dirde mimarın işin müteahhidi olmadığını bildirmesi elzem- dir. Tamirat ve küçük yapıların ise iş yeri addedilemiyeceği ve bunlardan beyanname ve dahilî nizamname taleb edilme- mesi Cemiyet tarafından istenilmiştir.
istanbul piyasasına takas usulile 2.500 metre mikâb Rus kerestesi gelmiştir. Yerli kerestenin pahalılığı dolayısile Ro- manyadan olduğu gibi Rusyadan da kereste ithaline başlanmış- tır. Evvelce 24 liraya olan yerli mallar bugün 40 liradır. Bu tezayüd yabancı kerestelerinin yüksek gümrük resmine rağmen ithaline imkân bırakmaktadır.
Hadiseler :
K i r a c ı D e v l e t
istanbulda Devlet Müesseseleri daimî göç halindedir. Gün geçmez ki filân maliye şubesi bir mahalden bir başkasına, bir karakol bir sokaktan diğerine, evkaf dairesi vakıf bir binadan öbürüne, bir Adliye başka bir semte göç etmiş olmasın.
Yerini bin bir müşkülât ile öğrenmiş olduğu, bir daireyi ikinci defa sokak sokak aramak, halk için son zamanlarda bir âdet olmuştur.
istanbulun muhtelif semtlerinde lâalettayin köhne bina- larda asılı bayraklardan orasının yeniden bir Devlet müesse- sesi tarafından kiralandığı sık sık görüp anlamaktayız.
Bu daimî nakiller, halkı üzdüğü kadar, her cihetten de za- rarlıdır. Göçler yüzünden bir yere henüz yerleşmiş olan bir daire daha orasını benimsemeden, kullanışlı bir hale koymak imkânını bulmadan bir diğerine nakil için daima tetikte bir va - ziyettedir. Bunun için de dairelerde intizam yoktur. Evrakı, dosyaları tasnif edilmemiştir, insan içeri girdiği zaman, orada- kilerin hallerinden iğreti oturduklarnı ve daima bir rahatsızlık içinde bulunduklarını hemen anlar.
Göç yüzünden daire mobilyaları, evrakı ve defterleri dai- mî bir eskimeye mahkûmdur, ikamet için yapılmış bir ev res- mî bir dairenin ihtiyaçlarına nasıl yarayabilir?
Diğer taraftan son zamanlarda istanbulun Emin- önü, Galata gibi iş mıntakalarında iş binaları ve
M ü e s s e s e l e r i
hanların bir çoğu Devlet büroları tarafından ki- ralanmıştır. Her gün yeni ihtiyaçlar neticesinde, kurulmakta olan bir çok teşekküller, binasızlık yüzünden han odalarında yerleşmektedir. Galata ve Eminönündeki hususî binalarda, hanlarda boş yazıhane bulmak imkânı yoktur. Yer arayanlara, odabaşılar sırıtarak, - Efendim boş odamız yoktur, filân teşekkül bütün hanı, filânca daire iki katı, veya, filân- ca müessese yirmi oda kiraladı - diye cevap veriyorlar.
istanbulda Devlet kiracı olmağa başlamıştır. Devlet müesse- selerini şunun bunun tasarruflarındaki hanlardan, kurtarmak lâzımdır.
Hem bir Devlet müessesesinin lâalettayin bir binada otur- ması ayni zamanda lâübaliliktir ve temsil ettiği resmiyetle mütenasib değildir.
Resmî binaların millî ve resmî bir mimarîsi olmalıdır. Bir karakol, bir maliye şubesi, bir Adliye binası temsil ettiği oto- riteyi ifade edecek bir mimarîde olmalıdır.
Muamelâtının intizamını bozan, arşivi olmayan her va- kit, yangına maruz konforsuz binalardaki Devlet müesseseleri iyi çalışamaz. Resmî Müesseselere Devlet binaları inşa ede-
Z. S.
