• Sonuç bulunamadı

KARBONHİDRATLAR-III METABOLİZMASININ DÜZENLENMESİ

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "KARBONHİDRATLAR-III METABOLİZMASININ DÜZENLENMESİ"

Copied!
23
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

KARBONHİDRATLAR-III

METABOLİZMASININ DÜZENLENMESİ

(2)

1.Glukoneogenez

Laktat, gliserol, pirüvat, propiyonat, bazı aminoasitler ve sitrat döngüsü ara ürünlerinin açlıkta kan glukoz

düzeyinin dengelenmesinde kullanılmasına GLUKONEOGENEZ denir.

Laktat, gliserol, pirüvat, propiyonat, bazı aminoasitler ve sitrat döngüsü ara ürünlerinin açlıkta kan glukoz

düzeyinin dengelenmesinde kullanılmasına GLUKONEOGENEZ denir.

2Laktat 2Pirüvat (kas, eritrosit, böbrek, retina, kemik iliği)

2Propiyonat 2Oksaloasetat Aminoasidler (doku proteinleri)

2Triozfosfat 2Gliserol (triaçilgliserol)

Glukoz Glukoneogenezin öncülleri

(3)

Glukoneogenez İçin Substratlar

• Cori döngüsü

• Alanin döngüsü

• Gliserolden glukoz oluşumu

(4)

Glukoneogenez Metabolik Yolu

(5)

Glukoneogenez Tepkimelerinin Toplamı

2Pirüvat+2NADH+2H++2GTP+4ATP+6H2O Glukoz+2NAD+ +2GDP+4ADP+6Pi+6H

• Pirüvattan 1 mol glukoz oluşturmak için 6 yüksek enerjili fosfat kullanılır. Bunlar;

• Fosfoenol pirüvat karboksikinaz 1 GTP

• Pirüvat karboksilaz 1 ATP

• Fosfogliserat kinaz 1 ATP

(6)

Glukoneogenezin Kontrolü

• Glukoneogenezin kontrolü 3 noktadan olmaktadır:

1. Fruktoz-1,6-bifosfat F6P 2. Fosfoenol pirüvat Pirüvat 3. Pirüvat Oksaloasetat

(7)

Glukoneogenez

• Glukagon

• Stres hormonları

• İnsülin

(8)

2. Glikojen Metabolizması

• Pek çok canlıda glukozun fazlası depolanmak üzere polimerik formlara çevrilir.

• Bu polimer omurgalılar için glikojen, bitkiler için nişastadır.

• Glukozun polimer şeklinde depolanması, hücre içi osmotik yük ile hidrasyon suyu miktarını azaltır ve enerjinin daha yoğun bir şekilde depolanmasını sağlar.

• Birçok dokuda bulunmasına rağmen karaciğer ve iskelet kaslarında depolanır.

(9)

2. Glikojen Metabolizması

• CHO içeriği yemekten sonra glikojen depoları

• Yemek aralarında veya açlıkta kan glukozunun korunmasında

görevlidir.

• CHO içeriği yemekten sonra glikojen depoları

• Yemek aralarında veya açlıkta kan glukozunun korunmasında

görevlidir.

Kaslardaki glikojen aerobik veya anaerobik metabolizma için gerekli enerjiyi sağlar.

Dinlenme sırasında glikojen sentez eder, egzersiz sırasında yıkar.

Şiddetli aktivite durumunda

<1 saat sürede tükenir.

Kan glukozuna katkısı yoktur

Kaslardaki glikojen aerobik veya anaerobik metabolizma için gerekli enerjiyi sağlar.

Dinlenme sırasında glikojen sentez eder, egzersiz sırasında yıkar.

Şiddetli aktivite durumunda

<1 saat sürede tükenir.

Kan glukozuna katkısı yoktur

(10)

2. Glikojen Metabolizması

Glikojen

• Ortalama 10.000-40.000 glukoz biriminin α-1,4 glikozidik bağları ile bağlanmasında oluşur.

• Molekülün her 8-12 glukoz biriminde dallanma görülmektedir.

• Dallanma noktalarında molekül bir başka glukoz ile α-1,6 glikozidik bağ ile bağlanarak dallanma gösterir.

(11)

UDP- Galaktoz

2. Glikojen Metabolizması

Glukoz

Glukoz-6-P Glukoz-1P UDP-Glukoz

Laktoz Glukoz

Glikoproteinler Glikolipitler Proteoglikanlar

Glikojen UDP-

glukuronat Glukuronid

Glikojen Sentezi (Glikojenez)

(12)

2. Glikojen Metabolizması

Glikojen Yıkılımı (Glikojenoliz)

Tanım: Depolanmış glikojenin tekrar glukoza indirgenmesidir.

Amacı: İhtiyaç durumlarında glukoz seviyesini en uygun düzeyde tutmak ve dokuların ihtiyacını karşılamaktır.

• KC, İB epiteli ve böbrekte glukoz- 6-fosfattan fosfat esterlerini hidrolize ederek dolaşıma serbest glikoz verir.

• Bu enzim kaslarda yoktur.

• Bu nedenle açlıkta plazmanın serbest glukoz ihtiyacı KC’deki glikojen depolarından sağlanır.

• KC, İB epiteli ve böbrekte glukoz- 6-fosfattan fosfat esterlerini hidrolize ederek dolaşıma serbest glikoz verir.

• Bu enzim kaslarda yoktur.

• Bu nedenle açlıkta plazmanın serbest glukoz ihtiyacı KC’deki glikojen depolarından sağlanır.

(13)

2. Glikojen Metabolizması

Glikojen Metabolizmasının Kontrolü

• KC ve kaslardaki glikojen metabolizması glikojen sentaz ve glikojen fosforilaz enzimleri üzerinden kontrol edilmektedir.

• Glikojen seztaz a (defosforile şekli) Aktif Glikojen sentaz b (fosforile şekli) İnaktif

• Glikojen fosforilaz a (fosforile şekli) Aktif

Glikojen fosforilaz b(defosforile şekli) İnaktif

• Her iki enzimin aynı zamanda fosforilasyonu, hücreyi net olarak glikojen yapımından glikojen yıkımına yönlendirmektedir.

(14)

2. Glikojen Metabolizması

Glikojen Metabolizmasının Kontrolü

• Hedef hücrelerde cAMP düzeyini değiştirerek glikojen sentaz ve glikojen fosforilaz aktivitelerini bazı hormonlar düzenler.

İnsülin: * KC ve iskelet kasında glikojen sentezini arttırır

* Yemek ile alınan fazla CHO’ın glikojen olarak depo edilmesini sağlar

Glukagon: Kan glukozunun azaldığı durumlarda (açlıkta), KC’de glikojen yıkımını uyararak kan glukozunun artmasına yol açar.

* İskelet kasında benzer etkisi yoktur.

Katekolaminler (epinefrin, norepinefrin): İskelet kası ve KC’de glikojen yıkımının güçlü uyarıcıları olup, kas kasılması için yakıt olarak glukoza gerek duyulduğunda glikojenin mobilize olmasını sağlarlar.

(15)

Glikojen Depo Hastalıkları

• Glikojen metabolizması enzimlerinden birinin defektine bağlı olarak anormal glikojen depolanması ile karakteristik bir grup hastalıktır.

• Ortak Klinik Semptomlar:

– Hepatomegali – Hipoglisemi – Laktik asidoz

– Büyüme-gelişme geriliği – Hiperürisemi

– Hiperlipidemi

– Kaslarda kramplar – Kanamaya eğilim

(16)

Glikojen Depo Hastalıkları

Tip Eksik enzim Etkilenen doku

Tip I (Von Gierke) Glukoz-6-fosfataz Karaciğer, böbrek

hepatorenal glikojenez Tip II (Pompe) Lizozomal α(1-4)

glukozidaz Karaciğer, kalp, kas genel glikojenez

Tip III (Cori) Amilo (1-6) glukozidaz Karaciğer, kas Tip IV (Andersen) Amilo (1,4 1,6)

glukozil transferaz Karaciğer

Tip V (McArdle) Fosforilaz Kas

Tip VI (Hers) Fosforilaz Karaciğer

Tip VII Fosfofruktokinaz Kas

Tip VIII Fozforliaz kinaz Karaciğer

(17)

Kan Glukozunun Düzenlenmesi

Kan glukozunun 3 kaynağı:

1. Diyet karbonhidratı 2. Glikoneogenez 3. KC’de glikojenez

• Diyetle alınan karbonhidratlar sindirim ve emilime uğradıktan sonra KC’e portal venle taşınır. Burada fruktoz ve galaktoz, glukoza çevrilir.

• Emilimden sonra kan glukoz düzeyi 70-100 mg/dl arasındadır.

• Kan şekeri, öğün sonrası 30-50 mg/dL kadar yükselmekte ve 2 saat sonra tekrar açlık düzeyine inmektedir.

(18)

18

Kan glukoz seviyesini düzenleyen hormonlardan bazısı kan şekerini düşürme yönünde bazısı ise kan şekerini

yükseltme yönünde etkili olmaktadır.

(19)

Kan Glukozunun Düzenlenmesi

Kan Glukozunu Düşüren Hormonlar İnsülin

Glukozun yağ ve kas hücrelerine alınımını uyararak depolanmak üzere glikojen ya da yağa çevrilmesini sağlayan, karaciğerde glukoz üretimini inhibe edip protein sentezini uyaran ve protein parçalanmasını inhibe eden anabolik bir hormondur.

-Somatomedinler: Karaciğerde sentezlenen bir grup küçük polipeptittir.

insülin benzeri aktiviteye sahiptirler.

-Somatostatin: Büyüme hormonunu inhibe eden hormon olarak da bilinir;

• Pankreastan glukagon ve insülin sekresyonunu inhibe eder .

(20)

Kan Glukozunun Düzenlenmesi

• Kan glukozu insülin salınımını KC’de cAMP Glukoneogenez

Aminoasitler

Serbest yağ asitleri Keton cisimcikleri Glukagon

Sekretin Gastrin

Kolesistokinin

Adrenalin Noradrenalin

X

Diyet kaynaklı glukoz, insüline bağımlı olmayan bir yolla KC hücresine serbest olarak girer bu şekilde KC dolaşımdaki CHO yükünün yaklaşık yarısını uzaklaştırır.

insülin/kortikosteroid ve büyüme hormonu oranı

Kan glukoz düzeyi

İnsülin salgılanması

insülin/kortikosteroid ve büyüme hormonu oranı

Glikojenez ve doku glukoz kullanımı durur.

Glikojenoliz olur KŞ

insülin/kortikosteroid ve büyüme hormonu oranı

Kan glukoz düzeyi

İnsülin salgılanması

insülin/kortikosteroid ve büyüme hormonu oranı

Glikojenez ve doku glukoz kullanımı durur.

Glikojenoliz olur KŞ

(21)

Kan Glukozunun Düzenlenmesi

Kan Glukozunu Yükselten Hormonlar

• Büyüme hormonu ve ACTH: Salınımı hipoglisemi tarafından uyarılır.

– Glukozun hücrelere alımını azaltır

• Glukokortikoid (kortizol, kortizon, kortikosteron) uygulanımı glukoneogenezi arttırır. Adrenal korteksten salınır.

– Ekstrahepatik dokulardaki glukoz kullanımını inhibe eder.

– Glukoneogenezi hızlandırırlar.

• Epinefrin (Adrenalin) stres sonucu adrenal medulladan salınır ve KC’de glikojenolize sebep olur.

– Kasta glukoz-6-fosfataz olmadığından glikojenoliz laktatla sonuçlanır – Buna karşılık KC’de glukoz oluşur ve kan glukozunu arttırır

• Glukagon salınımı hipoglisemi tarafından uyarılır.

– Glikojenolize sebep olur.

– Adrenalinden farklı olarak kas fosforilazı üzerine etkisi yoktur.

– Aminoasit ve laktattan glukoneogenezi arttırır.

– Glikojenoliz ve glikoneogenez, glukagonun hiperglisemik etkisini arttırır.

(22)

Kan Glukozunun Düzenlenmesi

• Tiroksinin diyabetojenik etkisi vardır.

– Glikojenolizi uyarır ve mide boşalma hızı ile intestinal glukoz emilimini artırır.

– Hipertiroidili hastalarda açlık kan glukozu yükselir – Hipotiroidili hastalarda açlık kan glukozu azalır.

• Kan glukoz seviyesine böbreğin de düzenleyici etkisi vardır.

– Glukoz, glomerüllerden devamlı olarak süzülür ve genellikle renal tübüllerin reabsorbsiyon sistemi ile tamamen kana döndürülür.

(23)

23

Kan şekeri düzeyi; GLİSEMİ

Normal sınırlardaki glisemi; NORMOGLİSEMİ Normal sınırın altındaki glisemi; HİPOGLİSEMİ Normal sınırın üstündeki glisemi; HİPERGLİSEMİ

Kan Glukoz Düzeyinde Fizyolojik Sapma

Referanslar

Benzer Belgeler

Hemolitik anemi ön tan›s›yla hospitalize edilerek etiyoloji araflt›r›lan hastada hepatosplenomegali, ikter, indirekt hiper- bilirubinemi, retikülositoz, serum

AMAÇ: Glukoz-6-fosfat dehidrogenaz (G6PD) enzim eksikliği olan çocuklarda G6PD S218F Akdeniz mutasyonunun görülme sıklığını belirlemek.. GEREÇ ve YÖNTEM: Adnan

Sonuç olarak, genel anestezi uygulanacak G6PD enzim eksikliği olan hastalarda cerrahi ve aneste- zinin neden olacağı stresin azaltılması, hemolitik krize neden olabilecek

Yetkili tuş takımı tarafından yapılan ilk kilitleme veya kilit açma işleminden sonra, seçilen ayarlar motorlu silindire aktarılacaktır.... Kilit Tur Sayısını Ayarlama

ECHA - Avrupa Kimyasallar Ajansı; EC-Number - Avrupa Topluluğu numarası; ECx - %x yanıt ile ilişkili konsantrasyon; ELx - %x yanıt ile ilişkili yükleme oranı; EmS - Acil

Normokolesterolemik ve hiperkolesterolemik menopozlu kadınlarda hormon replasman tedavisinin insülin, glukoz ve lipid düzeyleri arasındaki ilişkilere

Purpose: In this study, plasma malondialdehyde (MDA, an index of lipid peroxidation) and erythrocyte gl ucose-6- phosphate dehydrogenase (G-6-PD) activity were investigated

tivitesinde hafif derece düşük olanlar, enzim eksikliği görülmeyenler ve enzim aktivitesi yüksek olan var- yantlar olarak beş sınıfa ayrılırlar (6).. Olgumuzdaki enzim