Educational Sciences
Volume 13/19, Summer 2018, p. 1537-1549
DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.14075 ISSN: 1308-2140, ANKARA-TURKEY
Research Article / Araştırma Makalesi Article Info/Makale Bilgisi
Received/Geliş: Eylül 2018 Accepted/Kabul: Eylül 2018 Referees/Hakemler: Dr. Öğr. Üyesi Esin ÖZER – Dr. Öğr. Üyesi
Hamdi KORKMAN – Dr. Öğr. Üyesi Abdi GÜNGÖR This article was checked by iThenticate.
ADİL DÜNYA İNANCI, SÜREKLİ UMUT, POZİTİF VE NEGATİF DUYGU DURUMU VE SOSYAL DESTEĞİN YAŞAMDA ANLAMI
YORDAMA GÜCÜ*
Ahmet SAPANCI** - Muhammed BAHTİYAR***
ÖZET
Bu çalışmada adil dünya inancı, sürekli umut, pozitif negatif duygu durumu ve sosyal desteğin yaşamda anlamı yordama gücü incelenmiştir. Bu araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden yordayıcı korelasyonel araştırma modeli kullanılmıştır. Araştırma 2015-2016 eğitim-öğretim yılında Türkiye’nin Batısında yer alan bir devlet üniversitesinde öğrenim görmekte olan toplam 323 üniversite öğrencisiyle yürütülmüştür. Katılımcılara adil dünya inancı ölçeği, sürekli umut ölçeği, PANAS, algılanan sosyal destek ölçeği ve yaşamda anlam ölçeği uygulanmıştır. Adil dünya inancı, sürekli umut, pozitif ve negatif duygu durumu, sosyal destek ve yaşamda anlam düzeylerinin cinsiyete göre farklılaşma durumunu belirlemek için bağımsız gruplar t testi yapılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre katılımcıların cinsiyetlerine göre adil dünya inançları (t(321)= ,031, p > 0,05), sürekli umut düzeyleri (t(321)= ,654, p > 0,05),
pozitif ve negatif duygu durumları (t(321)= -1,672, p > 0,05), Sosyal destek
düzeyleri (t(321)= ,368, p > 0,05) ve yaşamda anlam düzeyleri (t(321)= -1,279,
p > 0,05) arasında anlamlı bir farklılık olmadığı görülmüştür. Katılımcıların adil dünya inancı, sürekli umut, pozitif ve negatif duygu durumu ve sosyal desteğin yaşamda anlamı ne derece yordadığını belirlemek amacıyla standart çoklu doğrusal regresyon yapılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre bağımsız değişkenler yaşamda anlamdaki varyansın yaklaşık %13’ünü açıklamaktadır (R= ,361, R2=,130, F(4, 318)=11,898, p=,000). Standartlaştırılmış regresyon katsayıları
incelendiğinde adil dünya inancının (𝛽= ,183; p < ,01) modele en büyük
* Bu makale 1.Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresinde, (18-24 Eylül 2017, Granada) sözlü bildiri olarak sunulmuştur. ** Dr. Öğr. Üyesi, Düzce Üniversitesi Eğitim Fakültesi Rehberlik ve Psikolojik Danışma ABD, El-mek:
katkıyı sağladığı, bunu sürekli umut (𝛽= ,152; p < ,05), pozitif negatif duygu durumu (𝛽= ,234; p < ,05) ve sosyal desteğin (𝛽= ,120; p < ,05) takip ettiği görülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Adil dünya inancı, sürekli umut, pozitif ve negatif duygu durumu, sosyal destek, yaşamda anlam
THE PREDICTIVE POWER OF JUST IN WORLD BELIEF, HOPE, POSITIVE AND NEGATIVE AFFECT, PERCEIVED
SOCIAL SUPPORT FOR MEANING IN LIFE ABSTRACT
This study examined the prediction effects of belief in a just world, trait hope, positive negative affect and social support on meaning in life. In this study, correlational quantitative method was used to determine the predictive power of a group of independent variables on a dependent variable by examining the relationships between the variables. This study was conducted with a total of 323 university students attended a state university located in the west of Turkey in 2015-2016 academic year. For this purpose, belief in a just world scale, trait hope scale, PANAS, perceived social support scale and meaning in life scale were utilized. Independent samples t-test was conducted to determine the belief in a just world, trait hope, positive and negative affect, social support and the meaning in life differed based on gender. According to the results, there was no significant difference between the participants' the belief in a just world (t(321) = .031, p > .05), their level of trait hope (t(321) = .654, p > .05),
their positive and negative emotions (t(321) = -1.672, p > .05), their level of
social support (t(321) = .368, p > .05), and their meaning in life (t(321)=
-1,279, p > .05) based on their gender. Standard multiple linear regression was performed to determine the predictions of participants' the belief in a just world, trait hope, positive and negative affect and social support on their meaning in life scores. According to the results, independent variables explain approximately 13% of the variance explained in meaning in life (R = .361, R2 =.130, F(4, 318) =11.898, p =.000). When
standardized regression coefficients are examined, it was seen that the belief in a just world (β = .183; p < .01) made the greatest contribution to the model, following trait hope (β = .152; p < .05), positive and negative affect (β = .234; p < .05), and social support (β = 120, p < .05).
STRUCTURED ABSTRACT
Inroduction
The meaning of life questioned in the literature of philosophy has been the subject of psychology in recent decades (Demirbaş-Çelik, 2016). According to Frankl (1998), people constantly seek meaning in their lives. Meaning in life is addressed in two different dimensions: search for meaning and existence of meaning (Steger, Kashdan, Sullivan, & Lorentz, 2008). While the existence of meaning refers to the degree of one’s perception of meaning in his or her life, the search for meaning is expressed as the power of the aspirations and efforts to create an
understanding of the meaning, and the importance and purpose of the life. According to Battista and Almond (1973), meaningful life is related to the concept of life and the search for human meaning. For this purpose, the individual should have an aim in his or her life in terms of own beliefs, values, and life perspective. Ryff (1989) has taken a broader definition of the concept of purpose which includes life goals. Although there are different opinions about the definition of meaning in life, all emphasized that search for meaning in life is a basic need. In addition, the literature has documented that meaninglessness is negatively correlated to mental health. (Battista & Almond, 1973; Frankl, 2009; Zika & Chamberlain, 1992).
There is a relationship between the search for meaning in life and belief in a just world (McKechnie & Harper, 2011; Jordan & Hartwig, 2013; Kamble & Dalbert, 2012). The first studies on the belief in a just world have shown that people tend to believe that there is a relationship between what they do and what happens to them (Göregenli, 2004).
The concept of hope is one of the concepts frequently emphasized in positive psychology literature. In the literature, there are various studies investigated the relationship between meaning in life and hope (Dursun, 2012; Demir & Murat, 2017; Feldman & Snyder, 2005; Munoz & Hellman & Brunk, 2017). One of the most accepted theories developed on the concept of hope is the theoretical framework of Snyder et al. (1991). According to Snyder et al. (1991) theory, hope is a cognitive combination of two subfactors: pathways thinking and agency thinking. Pathways refers to the ability of an individual to successfully set goals for the past, present and future. Agency describes the ability to achieve those goals (Snyder et al., 1991; Rand & Cheavens, 2011).
Another variable that may affect meaning in life is perceived social support. Yıldırım (1997) defined social support as social and psychological support that an individual receives from his or her environment. According to Sorias (1988), social support refers to material and moral assistance provided by the support resources such as spouses, friends and families who are closely connected to the person with distress. Cobb (1976) explained social support as cognitive information. This information allows individuals to believe that they are loved, valued, respected, and belonged to a social network. It has been stated that sources of social support provide individuals different forms of help including financial, emotional and mental support. Financial support refers to actions or materials provided by others to maintain daily responsibilities such as lending money or finding a job. Emotional support meets the basic social needs of a person, such as love, affection, respect, empathy and belonging to a group. Mental support includes behaviors such as giving information, advice and guidance to the individual on personal and environmental issues (Sorias, 1988). Social support is associated with many psychopathological issues and protective factors. Meaning in life is one of those protective factors. In Krause's (2007) multinational longitudinal study, the anticipated and expected social support and emotional support from family and friends were found to be related to creating deeper meanings in life whereas negative interactions were found to have negative relationships with meaning in life.
The last variable related to meaning in life in this study was positive negative emotions. Positive and negative affect refers to one’s emotional state related to his or her personality or temporary emotional conditions (Cropanzano, James, & Konovsky, 1993). Positive affect (PA) is the person’s tendency to feel enthusiastic, awake, or dynamic. Higher positive affect is the state of having greater energy, focusing totally and enjoying life whereas lower positive affect is the state of sadness and laziness. On the other hand, negative affect (NA) is the state of subjective distress and not enjoying life. Higher negative affect refers to negative mental situations in which more anger, disgust, fear, and guilt are experienced. Lower level of negative affect can be described as calm and serenity (Watson, Clark, & Tellegen, 1988). The literature has shown that there are positive relationships between positive affect and meaning in life (King & Hicks, 2012; Pan et al., 2008; King et al., 2006).
There have been studies investigated the relationship between meaning in life and different variables. However, no study has investigated to what degree belief in a just world, trait hope, positive and negative affect, and social support predict meaning in life.
Purpose of the Study
In this study, a number of variables which are thought to affect meaning in the life are examined. For this purpose, it was aimed to examine how much belief in a just world , trait hope, positive and negative affect, and social support predict life meaning.
Method
In this study, correlational quantitative method was used to determine the predictive power of a group of independent variables on a dependent variable by examining the relationships between the variables. This study was conducted with a total of 323 university students attended a state university located in the west of Turkey in 2015-2016 academic year.
Data Collection Tools
The following scales were used to reach the objectives of the research.
In order to measure the belief in a just world, Global and Individual Fair Beliefs Scales was usd. Dalbert (1999) developed Global and Individual Fair Beliefs Scales and Göregenli (2004) adapted it in to Turkish. The internal consistency coefficients of the scales were .69 and .85, respectively.
Trait Hope Scale was developed by Snyder et al. (1991) to measure level of hope, and adapted by Akman and Korkut (1993) in Turkish. The Cronbach's alpha internal consistency coefficient was .65 for the whole scale.
Positive and Negative Affect Schedule (PANAS) was developed by Watson et al. (1988) that examines the emotional state with positive and negative dimensions. Turkish by Gençöz (2000) adapted the PANAS in to Turkish and found the reliability coefficient .86 for positive emotion and .83 for negative emotion.
Perceived Social Support Scale developed by Yıldırım (2004) was used to measure social support. The Cronbach alpha internal consistency coefficient of the scale was found as .93.
Steger et al. (2006) developed Meaning in Life Scale to measure the existences of meaning in life and the search for meaning in life. The scale was adapted in to Turkish by Demirbaş Çelik and İşmen Gazioğlu (2015). The scale has two subscales: the existence of meaning in life and the search for meaning in life. Cronbach's alpha internal consistency coefficients of the subscales are .88 and .93, respectively.
Findings
This part presents the findings of this study. First, it was examined whether the participants' the belief in a just world, trait hope, positive and negative affect, social support, and meaning in life differed based on gender. Then, it was investigated how much the belief in a just world, trait hope, positive and negative affect and social support predicted the meaning in life.
Independent samples t-test was conducted to determine the belief in a just world, trait hope, positive and negative affect, social support and the meaning in life differed based on gender. According to the results, there was no significant difference between the participants' the belief in a just world (t(321) = .031, p > .05), their level of trait hope (t(321) = .654, p > .05), their positive and negative emotions (t(321) = -1.672, p > .05), their level of social support (t(321) = .368, p > .05), and their meaning in life
(t(321)= -1,279, p > .05) based on their gender.
Standard multiple linear regression was performed to determine the predictions of participants' the belief in a just world, trait hope, positive and negative affect and social support on their meaning in life scores. According to the results, independent variables explain approximately 13% of the variance explained in meaning in life (R = .361, R2 =.130, F(4, 318) =11.898, p =.000). When standardized regression coefficients are
examined, it was seen that the belief in a just world (β = .183; p < .01) made the greatest contribution to the model, following trait hope (β = .152; p < .05), positive and negative affect (β = .234; p < .05), and social support (β = 120, p < .05).
Conclusion, Discussion and Recommendations
In this study, it was examined whether the belief in a just world , trait hope, positive negative affect and social support predicted meaning in life. The results showed that the belief in fair world, trait hope, positive and negative affect and social support predicted meaning in life but this relationship was weak. In Feldman and Snyder’s (2005) study examined the relationship between meaning in life, depression and anxiety when hope was controlled, the predictive power was found to be weak.
When considering the contribution of the variables to the model separately, the belief in a just world provided the greatest contribution to the model. As the belief in a just world and belief in that people experience what they deserve increases, the meaning in life increases (Chasteen, & Madey, 2003). This situation was also associated with the age. As age increases, the belief in a just world increases and this positively affects life satisfaction and meaning in life (Dzuka, & Dalbert, 2006).
When looking at the relationship between gender and meaning in life, no significant difference was found in this study. However, O’Connor et al. (1996), in their meta-analysis study, examined 33 studies examining the relationship between gender and, the belief in a just world and reported that men perceive the world as relatively more fair than women. However, majority of the participants in that meta-analysis were older people. In this study, the target population was adults. Therefore, it can be suggested for future studies to compare meaning in life based on gender and age groups such as elderly individuals and adults.
Keywords: Belief in a just world, trait hope, positive and negative affect, social support, meaning in life
1. Giriş
Felsefe yazınında yıllardır sorgulanan yaşamın anlamı günümüz dünyasında psikolojinin de konusu olmuştur (Demirbaş-Çelik, 2016). Frankl’a (1998) göre insanlar sürekli olarak yaşamlarında bir anlam aramaktadırlar. Yaşamda anlam, “anlam arayışı” ve “anlamın varlığı” olmak üzere iki farklı boyutta ele alınır (Steger, Kashdan, Sullivan, & Lorentz, 2008). Anlamın varlığı, bireylerin yaşamlarını önemli ve anlamlı olarak algılayış derecesini ifade ederken; anlam arayışı ise bireylerin yaşamlarının anlamı, önemi ve amacına ilişkin bir anlayış oluşturmak ve bunu arttırmaya dönük arzu ve çabalarının gücü olarak ifade edilir. Battista ve Almond’a (1973) göre anlamlı yaşam, yaşam kavramına bakış ve insanın anlam arayışı le ilgilidir. Bunun için de bireyin inançları, değerleri, yaşama bakış açısı ekseninde yaşamda bir amaç edinmesi gerekir. Ryff (1989) ise yaşamda anlamı, amaç kavramını içine alan daha geniş bir tanım olarak ele almıştır. Yaşamda anlamın tanımına ilişkin faklı görüşler olsa da bu farklı düşüncelerin hepsinde anlam arayışının temel bir ihtiyaç olduğu vurgulanmaktadır. Ayrıca anlamsızlığın ruh sağlığı ile negatif yönde ilişki gösterdiği bulunmuştur (Battista & Almond, 1973; Frankl, 2009; Zika & Chamberlain, 1992).
Anlam, yaşadıklarımızın bilincinde olmamıza yardımcıdır ve amaçlanan geleceğe varmak için bize rehberlik edecek planlarımızı düzenlememize yardım eden bağlantılar, anlamlar ve tercümeler ağıdır. Anlam hayatın önemli olduğunu, bir anlamı olduğunu ve sadece saniyeler, günler ve yıllar gibi zaman dilimlerinden ibaret olmadığını hissetmemizi sağlar (Akın ve Taş, 2015).
Bireylerin yaşamlarındaki anlam arayışlarıyla adil dünya inançları arasında ilişki vardır (McKechnie & Harper, 2011; Jordan & Hartwig, 2013; Kamble & Dalbert, 2012). Adil dünya inancıyla (belief in a just world) ilgili yapılan ilk çalışmalar, insanların, yaptıkları şeyler (davranışları) ile başlarına gelenler (sonuçlar) arasında bir uygunluk olduğuna inanma eğiliminde olduklarını göstermiştir (Göregenli, 2004). İlk olarak Lerner’in yaptığı deneysel çalışmalar sonucunda kavramlaştırılan adil dünya inancının, yaşamın katı gerçeklerine karşı psikolojik bir tampon işlevi görerek, kişinin günlük eylemleri ve uzun vadeli yatırımları için çaba göstermesini sağlamaktadır (Göregenli, 2004). Lerner’a göre (1977), insanlar dünyanın ve hayatın durağan ve düzenli bir yer olduğuna inanırlar. Bu biliş aslında dünyanın adil olduğuna dair ‘temel bir yanılsama’ şeklinde ifade edilir (Lerner & Miller, 1978). Bu inanç temeldir çünkü insanların yaşamlarını sürdürebilmek için güven duygusuna ve ne yaptığını bilmeye ihtiyacı vardır. Bireylerin kendini, dünyayı ve geleceği doğru değerlendirmesinin ruh sağlığı açısından önemli olduğu görülmektedir. (Taylor & Brown, 1988). McKechnie ve Harper’ın 2011 yılında yaptıkları çalışmalarında mental hastalıklar ve adil dünya inancı arasında anlamlı ilişki bulamamışken, Kamble ve Dalbert’in (2012) Hindistan’da lise öğrencileri üzerinde yaptıkları çalışmada ise Adil Dünya İnancı yüksek olan öğrencilerin stres ve depresyon puanlarının düşük olduğu bulunmuştur. Yine öğretmenler ve öğrenciler örnekleminde yapılan bir çalışmada adil dünya inancı yüksek olan öğretmenlerin sınıf içi
davranışları daha az problem odaklı gördükleri ve aynı çalışmada öğrenci görüşlerine göre erkek öğrencilerin kız öğrencilere göre öğretmenlerini daha az adil ve adaletsiz buldukları belirtilmiştir (Human-Vogel, & Morkel, 2017). Ancak O’Connor ve arkadaşları (1996), yaptıkları meta analiz çalışmasında cinsiyet ve adil dünya inancı arasındaki 33 araştırma makalesini incelemişler ve erkeklerin kadınlara göre dünyayı nispeten daha adil olarak algıladıklarını belirtmişlerdir. Bu çalışmada da dünyanın adil olduğuna olan inanç ve cinsiyet arasındaki ilişki incelenecektir.
Umut kavramı pozitif psikoloji literatüründe sıkça üzerinde durulan kavramlardan biridir. Literatürde yaşamda anlamla umut arasındaki ilişkiyi araştıran pek çok çalışma vardır.(Dursun, 2012; Demir & Murat, 2017; Feldman & Snyder, 2005; Munoz & Hellman & Brunk, 2017). Umut kavramı üzerine geliştirilen en kabul görmüş teorilerden birisi Snyder ve arkadaşlarının (1991) kuramsal çerçevesidir. Snyder ve arkadaşlarının (1991) kuramına göre umut iki alt faktörün oluşturduğu bilişsel bir kombinasyondur: alternatif yollar düşüncesi (pathways thinking), eyleyici düşünce (agency thinking). Alternatif yollar düşüncesi bireyin geçmiş, mevcut zaman ve gelecekle ilgili başarılı bir şekilde hedefler belirleyebilmesini ifade eder. Eyleyici düşünce ise belirlenen bu hedeflere ulaşabilme kabiliyetini anlatır (Snyder vd., 1991; Rand & Cheavens, 2011).
İyimser ve kötümser bireyler değişen yaşam olayları ile baş etmede birbirlerinden önemli oranda farklı tepkiler göstermektedirler. İyimser bireylerin zor bir durumdan çıkmak için, yardım arama ve kötü durumları olabildiğince artı yönlerinden bakıp yeniden çerçevelendirme konusunda olumlu tutum ve eğilimleri vardır. İyimser bireyler kadercilik, kendini suçlama ve gerçeklerden kaçma gibi durumla baş etmede güçsüzlük yaratan tepkileri daha az kullanmaktadırlar (Çağ ve Yıldırım, 2018).
Bireylerin yaşamlarındaki anlam arayışlarını etkileyebilecek bir başka değişken ise algılanan sosyal destektir. Yıldırım (1997), sosyal desteği, bireyin çevresinden elde ettiği sosyal ve psikolojik destek olarak tanımlamaktadır. Sorias’a (1988) göre ise sosyal destek kavramı stresörler altında ve zor durumda bulunan bireye yakından bağlı olan eş, arkadaş, aile gibi destek kaynaklar tarafından sağlanan maddi ve manevi yardım olarak kabul edilmiştir. Cobb (1976) ise sosyal desteği daha bilişsel bir bilgi olarak açıklamıştır. Bu bilgi bireyin sevildiğine, değerli olduğu-saygı duyulduğuna, sosyal bir ağa ait olduğuna inanmasını sağlayan bilgidir. Sosyal destek kaynaklarının bireylere farklı şekillerde yardımlar sağladığı, bunların arasında da üzerinde en fazla durulanların maddi, duygusal ve zihinsel destekler olduğu belirtilmiştir Maddi destek, gündelik sorumlulukların gerçekleştirilebilmesi için başkaları tarafından sağlanan eylem ya da araçlardır (başkasına para veya eşya ödünç verme, iş imkanı sağlama gibi). Duygusal destek, kişinin, sevgi, şefkat, saygı, empati ve bir gruba ait olma gibi temel sosyal gereksinimlerini karşılar. Zihinsel destek ise, bireye kişisel ve çevresel sorunlarla ilgili olarak bilgi, öğüt verme ve rehberlik etme gibi davranışları kapsar (Sorias, 1988). Sosyal desteğin pek çok psikopatolojik durumla ve koruyucu faktörlerle ilişkisi olduğu görülmektedir. Yaşamda anlam da bu koruyucu faktörlerden birisidir. Krause’ın 2007 yılında yaptığı çok uluslu boylamsal çalışmasında öngörülen ve beklenen sosyal destekle aileden ve arkadaşlardan alınan duygusal desteğin yaşamda daha derin anlamlar oluşturmayla ilgili olduğu; olumsuz etkileşimlerin ise yaşamda anlamla olumsuz ilişkisinin olduğu görülmüştür.
Araştırma kapsamında yaşamda anlamla ilişkili son değişken pozitif negatif duygu durumudur. Pozitif ve negatif duygulanım, bireylerin duygudurumlarıyla ilişkili kişilik örüntüleridür ya da geçici olan modları ve duygu durumlarıdır (Cropanzano, James ve Konovsky, 1993). Pozitif duygulanım (PD), bireyin istekli, enerjili, hareketli hissetme eğilimidir. Yüksek pozitif duygulanım, yüksek enerji, bütünüyle odaklanma ve yaşamdan zevk alma durumuyken, düşük pozitif duygulanım, üzüntü ve iş görememe durumuyla tanımlanmaktadır. Buna karşın negatif duygulanım (ND), sıkıntı, huzursuz, yaşamdan tat alamama halidir. Yüksek negatif duygulanım durumu, kızgınlık, kendini veya başkalarını küçük görme, insanlardan tiksinme, korku, suçluluk gibi olumsuz ruh hallerinin daha çok görüldüğü bir durumdur. Düşük negatif duygulanım ise sakinlik ve dinginlik ile ifade
edilebilir (Watson, Clark ve Tellegen, 1988). Pozitif duygulanım ve yaşamda anlam arasında olumlu
yönde anlamlı ilişkinin olduğu birçok araştırmada ortaya konmuştur( King & Hicks, 2012; Pan ve ark, 2008; King ve ark, 2006).
Literatürde yaşamda anlamla ilgili farklı değişkenlerle çalışmalar yapılmıştır. Ancak adil dünya inancı, sürekli umut, pozitif ve negatif duygu durumu ve sosyal desteğin yaşamda anlamı ne derece yordadığını gösteren bir çalışmaya rastlanmamıştır.
2. Yöntem
Bu araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden yordayıcı korelasyonel araştırma modeli kullanılmıştır. Araştırma 2015-2016 eğitim-öğretim yılında Türkiye’nin Batısında yer alan bir devlet üniversitesinde öğrenim görmekte olan toplam 323 üniversite öğrencisiyle yürütülmüştür.
Tablo 1 – Örneklemin betimsel bilgileri
Cinsiyet Kadın Erkek
n% 225 98 69,7 30,3
Bölüm TDE MAT BED İLH FKB HEM
n% 100 73 30 30 50 40 31,0 22,6 9,3 9,3 15,5 12,3
TDE= Türk Dili ve Edebiyatı, MAT= Matematik, BED= Beden Eğitimi, İLH= İlahiyat, FKB= Fizik, Kimya ve Biyoloji, HEM= Hemşirelik
Tablo 1’göre katılımcıların %69,7 (n=225)’sinin kadın ve %30,3(n=98)’ünün de erkek olduğu görülmektedir. Katılımcıların bölümlere göre olan dağılımlarına bakıldığında ise %31 (n=100)’inin Türk Dili ve Edebiyatı, %22,6 (n=73)’sının Matematik, %9,3 (n=30)’unun Beden Eğitimi, %9,3 (n=30)’unun İlahiyat, %15,5 (n=50)’inin Fizik, Kimya ve Biyoloji ve %12,3 (n=40)’ünün Hemşirelik öğrencilerinden oluştuğu görülmektedir.
Adil Dünya İnancını ölçmek için Dalbert tarafından (1999) geliştirilen ve Göregenli
tarafından (2004) Türkçe’ye uyarlanan Küresel ve Bireysel Adil Dünya İnancı Ölçekleri kullanılmıştır. Küresel Adil Dünya İnancı Ölçeği 6 maddeden, Bireysel Adil Dünya İnancı ise 7 maddeden oluşmaktadır. Ölçeğin uygulaması katılımcıların ilgili maddelere ne kadar katılıp katılmadıklarını 5 dereceli Likert ölçeğinde işaretlemeleri istenerek yapılmaktadır (1 = Tamamen katılıyorum; 5 = Tamamen katılmıyorum). Global Adil Dünya İnancı Ölçeği, bireylerin, dünyanın ve yaşamın genel olarak ne derece adil olduğuna dair yargılarını içermektedir Bireysel Adil Dünya İnancı Ölçeği ise kişilerin kendi kişisel hayatlarında başlarına gelen olayların adaletli olup olmadığına ilişkin inançlarını içermektedir . Göregenli’nin uyarlama çalışmasında ölçeklerin iç tutarlılıkları sırasıyla .69 ve .85 Cronbach alfa değeri olarak bulunmuştur.
Sürekli Umut Ölçeği, umut düzeyinin belirlenmesi amacıyla, Snyder ve ark. Tarafından
1991 yılında geliştirilmiş, 4’ü toplam skora dahil edilmeyen, 12 maddelik, iki alt boyutu (amaca ulaşma yolları ve amaca güdülenme) olan derecelendirme tipi bir ölçektir. Alınan skor 8-32 arasında değişmekte olup, yüksek skorlar, yüksek umut düzeyi anlamına gelmektedir. Cronbach alfa iç tutarlık katsayısı tüm ölçek için .71 ve .76 olarak saptanmıştır. Türkçe uyarlanması Akman ve Korkut (1993) tarafından gerçekleştirilmiştir. Cronbach alfa iç tutarlık katsayısı tüm ölçek için .65, dört haftayla arayla test-yeniden test güvenirliği .66 olarak rapor edilmiştir.
Pozitif- Negatif Duygu Ölçeği (Positive and Negative Affect Schedule-PANAS), Watson
ve diğerleri (1988) tarafından geliştirilen pozitif ve negatif boyutlarla duygu durumunu inceleyen bir ölçektir. Pozitif duygu; heyecanlı, güçlü, hevesli, gururlu, uyanık, ilhamlı, kararlı, aktif, ilgili ve dikkatli olmak üzere toplam 10 maddede bir boyutu, negatif duygu ise; sıkıntılı, mutsuz, suçlu, ürkmüş, düşmanca, asabi, utanmış, sinirli, tedirgin ve korkmuş olmak üzere 10 maddede diğer bir
boyutu oluşturmaktadır. Watson ve diğerleri tarafından, pozitif duygu boyutunun ve nagatif duygu boyutunun güvenilirlik kat sayıları sırasıyla .88, ve .87 olarak bulunmuştur. Pozitif- Negatif Duygu Ölçeği, Gençöz (2000) tarafından Türkçe’ye uyarlanmıştır. Ölçeğin Türkçe’ye uyarlaması sırasında gerçekleştirilen faktör analizinde tıpkı orjinal ölçekte olduğu gibi iki faktör tespit edilmiş ve bu yapı toplam varyansın %44’ünü açıklamıştır. Hesaplanan güvenilirlik katsayısı ise, pozitif duygu için .86 ve negatif duygu için .83 olarak bulunmuştur.
Sosyal Desteği ölçmek için Yıldırım (1997) tarafından geliştirilmiş olan ve 2004 yılında
revize ettiği Algılanan Sosyal Destek Ölçeği kullanılmıştır.ASDÖ-R aile, , arkadaş ve öğretmen olmak üzere üç alt ölçekten oluşmaktadır. Ölçeğin nihai hali 50 maddeden ve üç alt faktörden oluşmaktadır. Bireyin üç alt ölçekten aldığı puanların toplamı ise, “Genel Sosyal Destek” puanını vermektedir. Puanın yüksekliği, yüksek sosyal destek düzeyinin algılandığını belirtmektedir. ASDÖ’nün alfa güvenirlik katsayısı ölçeğin tümü için .93, aile destek alt ölçeği için .94, arkadaş alt ölçeği için .91, öğretmen alt ölçeği için .93 olarak bulunmuştur. Test- tekrar test güvenirlik çalışmalarında aile alt ölçeği için .89, arkadaş alt ölçeği için .85, öğretmen alt ölçeği için .86 olarak bulunmuştur.
Yaşamda Anlam Ölçeği, yaşamda anlamın varlığı ve yaşamda anlam arayışını ölçmek için
her biri 5 maddeden oluşan 10 maddelik bir ölçektir (Steger vd. 2006) Ölçeğin maddeleri 1’den (Kesinlikle doğru değil) 7’ye (Kesinlikle doğru) doğru likert tipi olarak derecelendirilmektedir. Ölçeğin yaşamda anlamın varlığı ve yaşamda anlam arayışı olmak üzere iki alt ölçeği bulunmaktadır. YAÖ’nin Türk kültürüne uyarlama çalışması Demirbaş Çelik ve İşmen Gazioğlu (2015) tarafından yapılmıştır. Varlık boyutunun Cronbach’s Alpha katsayısı .88, arayış alt boyutunun Cronbach’s Alpha katsayısı .93 olarak bulunmuştur. Bu araştırma için varlık ve arayış boyutları için Cronbach’s Alpha katsayısı sırasıyla .79 ve .70 olarak hesaplanmıştır.
Verilerin Çözümlenmesi
Verilerin analizinde seçilecek tekniklere karar verirken öncelikle veri setinin normal dağılım gösterip göstermediği belirlenmiştir. Bir dağılımın çarpıklık ve basıklık katsayısının -1.0 ile +1.0 arasında olması normal dağılım sınırları içerisinde kabul edilmektedir (Huck, 2008). Araştırmada toplanan verilerin tamamı bu aralık içerisinde olduğu için parametrik testlerin kullanılmasına karar verilmiştir.
Cinsiyete göre adil dünya inancı, sürekli umut, pozitif ve negatif duygu durumu ve sosyal destek ve yaşamda anlam değişkenlerinde bir farklılaşma olup olmadığını belirlemek için bağımsız gruplar t testi kullanılmıştır.
Adil dünya inancı, sürekli umut, pozitif ve negatif duygu durumu ve sosyal desteğin yaşamda anlamı ne derece yordadığını belirlemek amacıyla standart çoklu doğrusal regresyon analizi yapılmıştır.
3. Bulgular
Araştırmanın bu bölümünde elde edilen bulgulara yer verilmiştir. Buna göre öncelikle katılımcıların adil dünya inancı, sürekli umut, pozitif ve negatif duygu durumu, sosyal destek ve yaşamda anlam düzeylerinin cinsiyete göre farklılaşma gösterip göstermediği incelenmiştir. Daha sonra adil dünya inancı, sürekli umut, pozitif ve negatif duygu durumu ve sosyal desteğin yaşamda anlamı ne derece yordadığı araştırılmıştır. Cinsiyete göre ilgili değişkenlerdeki farklılaşma durumu Tablo 2’de, bağımsız değişkenlerin yaşamda anlamı yordama gücü ise Tablo 3’te açıklanmıştır.
Tablo 2. Katılımcıların adil dünya inancı, sürekli umut, pozitif ve negatif duygu durumu, sosyal
destek ve yaşamda anlam düzeylerinin cinsiyete göre farklılaşma durumuna ilişkin t testi sonuçları
Cinsiyet N 𝑿̅ SS Sd t p
Adil Dünya İnancı Kadın
Erkek 225 98 37,13 37,14 8,02 8,27 321 ,031 ,975 Sürekli Umut Kadın
Erkek 225 98 69,28 68,27 7,56 8,23 321 ,654 ,514 Pozitif Negatif Kadın
Erkek 225 98 56,61 58,53 9,73 8,85 321 -1,672 ,096 Sosyal Destek Kadın
Erkek 225 98 20,25 19,95 6,59 6,92 321 ,368 ,713 Yaşamda Anlam Kadın
Erkek 225 98 51,08 52,27 7,99 6,96 321 -1,279 ,202
*p<.05
Yukarıdaki tabloya göre katılımcıların cinsiyetlerine göre adil dünya inançları (t(321)= ,031,
p > 0,05), sürekli umut düzeyleri (t(321)= ,654, p > 0,05), pozitif ve negatif duygu durumları (t(321)=
-1,672, p > 0,05), Sosyal destek düzeyleri (t(321)= ,368, p > 0,05) ve yaşamda anlam düzeyleri (t(321)=
-1,279, p > 0,05) arasında anlamlı bir farklılık olmadığı görülmektedir.
Tablo 3. Adil dünya inancı, sürekli umut, pozitif ve negatif duygu durumu ve sosyal desteğin
yaşamda anlamı yordama düzeyine ilişkin standart çoklu doğrusal regresyon tablosu
B SH 𝜷 t p
Sabit 25,533 4,243 - 6,018 ,000
Adil Dünya İnancı ,175 ,054 ,183 3,247 ,001
Sürekli Umut ,151 ,055 ,152 2,762 ,006
Pozitif Negatif ,108 ,044 ,134 2,469 ,014
Sosyal Destek ,139 ,066 ,120 2,094 ,037
Adil dünya inancı, sürekli umut, pozitif ve negatif duygu durumu ve sosyal desteğin yaşamda anlamı yordama gücünü belirlemek için yapılan çoklu regresyon analizi sonuçlarına göre bağımsız değişkenler yaşamda anlamdaki varyansın yaklaşık %13’ünü açıklamaktadır (R= ,361, R2=,130, F(4, 318)=11,898, p=,000). Standartlaştırılmış regresyon katsayıları incelendiğinde adil dünya inancının
(𝛽= ,183; p < ,01) modele en büyük katkıyı sağladığı, bunu sürekli umut (𝛽= ,152; p < ,05), pozitif negatif duygu durumu (𝛽= ,234; p < ,05) ve sosyal desteğin (𝛽= ,120; p < ,05) takip ettiği görülmektedir.
4. Tartışma
Bu çalışmada Adil dünya inancı, sürekli umut, pozitif negatif duygulanım ve sosyal desteğin yaşamda anlamı yordayıp yordamadığına bakılmıştır. Sonuç olarak adil dünya inancı, sürekli umut, duygulanım ve sosyal desteğin yaşamda anlamı yordadığı ancak bu ilişkinin zayıf etki kuvvetinde olduğu görülmektedir. Feldman ve Snyder ‘in (2005) yaşamda anlam ve umut, depresyon ve anksiyeteyi araştırdıkları çalışmalarında da umutun kontrol değişkeni olduğu durumda yordama gücünün zayıf olduğu görülmüştür.
Ele alınan değişkenlerin modele olan katkıları ayrı ayrı incelendiğinde adil dünya inancının modele en büyük katkıyı sağladığı ortaya konmuştur. Dünya’nın adil olduğuna ve insanların hak ettiklerini yaşadıklarına dair olan inanç arttıkça yaşamı anlamlandırmada artmaktadır (Chasteen, & Madey, 2003). Özellikle bu durum yaş değişkeniyle de ilişkilendirilmiştir. Yaşlandıkça dünyanın adil olduğuna dair inanç artmakta ve bu da yaşam doyumu ve yaşamda anlamı pozitif yönde etkilemektedir (Dzuka, & Dalbert, 2006).
Cinsiyetle yaşamda anlam arasındaki ilişkiye bakıldığında bu çalışmada anlamlı bir fark görülmemiştir. Ancak O’Connor ve arkadaşları (1996), yaptıkları meta analiz çalışmasında cinsiyet ve adil dünya inancı arasındaki ilişkiyi inceleyen 33 araştırma makalesini ele almışlar ve erkeklerin kadınlara göre dünyayı nispeten daha adil olarak algıladıklarını belirtmişlerdir. Ancak bu metaanaliz çalışmasında araştırma gruplarının büyük çoğunluğunun yaşlı bireylerden oluştuğu görülmektedir. Bu çalışmada ise hedef beliren yetişkinlerdir. Bu bulgudan hareketle yaşlı bireyler ve beliren yetişkinlerin yaşamda anlam ve cinsiyet bakımından karşılaştıran çalışmaların yapılması önerilebilir.
KAYNAKÇA
Akın, A., Taş, İ., Yaşam Anlamı Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması, Turkish Studies -
International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 10/3 Winter 2015, p. 27-36, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.7860, ANKARA-TURKEY
Akman, Y. ve Korkut, F. (1993). Umut ölçeği üzerine bir çalışma. H.Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 9, 193-202.
Chasteen, A., & Madey, S. (2003). Belief in a Just World and the Perceived Injustice of Dying Young or Old. OMEGA Journal of Death and Dying. 47(4), 313-326.
Cobb, S. (1976). Social support as a moderator of life stress. Psychosomatic Medicine, 38(5), 300-314.
Çağ, P., Yıldırım, İ., Evlilik Doyumunda Öznel İyi Olma: Yaşam Doyumu ve İyimserliğin Rolü,
Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 13/4, Winter 2018, p. 203-224,ISSN: 1308-2140,
www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12849, ANKARA-TURKEY
Çelik, N. D. (2016). Üniversite Öğrencilerinin Yaşamda Anlam ve Yaşam Amaçları Arasındaki İlişki. Mediterranean Journal of Humanities. VI/1, 133-141.
Dalbert, C. (1997). Coping with an unjust fate: The case of structural unemployment. Social Justice
Research, 10(2), 175–189. https://doi.org/10.1007/BF02683311
Demir, R. & Murat, M. (2017). Öğretmen Adaylarının Mutluluk, İyimserlik, Yaşam Anlamı ve Yaşam Doyumlarının İncelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 7 (13), 347-378. DOI: 10.26466/opus.347656.
Doğan, T. (2008). Psikolojik belirtilerin yordayıcısı olarak sosyal destek ve iyilik hali. Türk
Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(30), 30-44.
Dursun, P. (2012). Yaşamın Anlamı, İyimserlik, Umut ve Başa Çıkma Stillerinin Öznel İyi Oluş
Üzerindeki Rolü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi,
Ankara.
Feldman, D, M., & Snyder, C. R. (2005). Hope and the Meaningful Life: Theoretical and Empirical Associations Between Goal–Directed Thinking and Life Meaning. Journal of Social and
Clinical Psychology: Vol. 24, No. 3, pp. 401-421.
https://doi.org/10.1521/jscp.24.3.401.65616
Frankl, V. E. (2009). İnsanın anlam arayışı. (S. Budak, Çev.) İstanbul: Okuyan Us Yayınları. Göregenli, M. (2004) Şiddet Kötü Muamele ve İşkenceye İlişkin Değerlendirmeler Tutumlar ve
Huck, S.W. (2008). Reading Stastics and Research(5th Edition). Boston: Pearson
King, L. A., Hicks, J. A., Krull, J. L. & Del Gaiso, A. (2006). Positive affects and experiences of meaning in life. Journal of Personality and Social Psychology, 90(1), 179-196.
Krause, N. (2007). Longitudinal study of social support and meaning in life. Psychology and Aging, 22(3), 456-469. http://dx.doi.org/10.1037/0882-7974.22.3.456
Lerner, M. J. (1977), The justice motive: Some hypotheses as to its origins and forms. Journal of
Personality, 45: 1–52. doi:10.1111/j.1467-6494.1977.
Lerner, M. J., & Miller, D. T. (1978). Just world research and the attribution process: Looking back and ahead. Psychological Bulletin, 85(5), 1030-1051.
Michael, S. T., & Snyder, C. R. (2005). Getting unstuck: The roles of hope, finding meaning, and rumination in the adjustment to bereavement among college students. Death Studies, 29(5), 435-458.
McKechnie, V. & Harper, D. (2011) Belief in a just world and attitudes towards mental illness,
Psychosis, 3(2), 145-147, DOI: 10.1080/17522439.2010.484504
Munoz, R. T., Hellman, C. M., & Brunk, K. L. (2017). The relationship between hope and life satisfaction among survivors of intimate partner violence: The enhancing effect of self efficacy. Applied Research in Quality of Life, 12(4), 981-995.
O'Connor, W. E., Morrison, T. G., McLeod, L. D., & Anderson, D. (1996). A meta-analytic review of the relationship between gender and belief in a just world. Journal of Social Behavior &
Personality, 11(1), 141-148.
Pan, J. Y., Wong, D. F. K., Chan, C. L. & Joubert, L. (2008). Meaning of life as a protective factor of positive affect in acculturation: A resilience framework and a cross-cultural comparison.
International Journal of Intercultural Relations, 32(6), 505–514.
Park, C. L., Edmondson, D., Fenster, J. R., & Blank, T. O. (2008). Meaning making and psychological adjustment following cancer: the mediating roles of growth, life meaning, and restored just-world beliefs. Journal Of Consulting And Clinical Psychology, 76(5), 863-875. Ryff, C. D. (1989). “Happiness is Everything, or is it? Explorations on the Meaning of Psychological Well-Being”. Journal of Personality and Social Psychology, 57(6), 1069-1081. Doi: 10.1037//0 022-3514.57.6.1069
Seligman M. E. P. & Csikszentmihalyi M. (2000). Positive Psychology: An Introduction. American
Psychologist 55/1 (2000) 5-14. Doi:10.1037//0003-066X.55.1.5
Shanmukh V. Kamble & Claudia Dalbert (2012) Belief in a just World and wellbeing in Indian schools, International Journal of Psychology, 47(4), 269-278, DOI: 10.1080/00207594.2011.626047
Snyder, C., Harris, C., Anderson, J. R., Holleran, S. A., Irving, L. M., Sigmon, S. T., & ... Gibb, J. (1991). The will and the ways: Development and validation of an individual differences measure of hope. Journal of Personality and Social Psychology, 60(4), 570-585.
Sorias, O. (1988). Sosyal destek kavramı. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 27 (1), 353-357. Steger, M. F. , Kashdan, T. B. , Sullivan, B. A. & Lorentz, D. (2008). Understanding the search for
meaning in life: Personality, cognitive style and the dynamic between seeking and experiencing meaning. Journal of Personality, 76(2), 199-228.
Taylor, S. E. & Brown, G. (1998). Illusion and well–being: A social psychological perspective on mental health. Psychological Bulletin; 103,193-210.
Terzi, Ş. (2016). Üniversite öğrencilerinin psikolojik dayanıklılıkları ve algıladıkları sosyal destek arasındaki ilişki. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(29), 1-11.
Tomaka, J., & Blascovich, J. (1994). Effects of justice beliefs on cognitive appraisal of and subjective physiological, and behavioral responses to potential stress. Journal of personality and social
psychology, 67(4), 732-740.
Yıldırım, İ. (2004). Algılanan sosyal destek ölçeğinin revizyonu. Eğitim Araştırmaları –Eurasian
Journal of Educational Research, 17, 221-236.
Yıldırım, İ., & Ergene, T. (2003). Lise Son Sınıf Öğrencilerinin Akademik Başarılarının Yordayıcısı Olarak Sınav Kaygısı, Boyun Eğici Davranışlar Ve Sosyal Destek. Hacettepe Üniversitesi
Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 224-234.
Zika, S., & Chamberlain K. (1992). On the relation between meaning in life and psychological well-being. British Journal of Psychology, 83, 133-145.
