ÇÖZELTİ TÜRLERİ. Çözeltiler 3 farklı şekilde sınıflandırılabilirler:

ÇÖZELTİLER-I

Çözeltiler 3 farklı şekilde sınıflandırılabilirler:

1.Fiziksel durumlarına göre

2.Elektrik akımını iletme durumlarına göre

3.Bileşenlerin miktarlarına/büyüklüğüne göre

ÇÖZELTİ TÜRLERİ

ÇÖZELTİ TÜRLERİ

1.Fiziksel Durumlarına Göre Çözeltiler:

 Çözücüsü katı olan çözeltiler

 Çözücüsü sıvı olan çözeltiler

 Çözücüsü gaz olan çözeltiler

ÇÖZELTİ TÜRLERİ

2. Elektrik Akımını İletme Durumlarına Göre Çözeltiler:

• Elektriği İleten (Elektrolit) Çözeltiler

• Elektriği İletmeyen (elektrolit olmayan) Çözeltiler

ÇÖZELTİ TÜRLERİ

3.Bileşenlerin Miktarlarına/Büyüklüğüne Göre Çözeltiler:

 Bileşenlerin miktarına göre çözeltiler

I. Aşırı Doymuş Çözelti II. Doymuş Çözelti

III. Doymamış Çözelti

ÇÖZELTİ TÜRLERİ

1. Gerçek Çözelti 2. Süspansiyon

3. Kolloidal Çözelti (Sol) 4. Emülsiyon

ÇÖZELTİ TÜRLERİ



Çözelti:

İyon ve moleküllerin homojen karışımıdır.

Çözünen: Çözeltilerde dağılan madde (İyon ve/veya molekül) (Çözücüye göre daha az miktarda bulunan kısımdır) Çözücü/Çözen: Çözeltilerde dağıtan kısım (sıvı veya su)

[Çözeltinin miktarca fazla olan kısmı veya çözeltinin halini (katı, sıvı, gaz) belirleyen kısımdır]

 Gerçek çözeltiler homojen (tek fazlı) karışımlardır.

1.GERÇEK ÇÖZELTİ

 Molekül veya iyonları çıplak gözle görmek mümkün değildir.

 Kinetik enerjileri fazladır.

 Sürekli hareket halindedirler.

 Yüksek ozmotik basınç gösterirler.

GERÇEK ÇÖZELTİNİN ÖZELLİKLERİ

Gerçek Çözelti Türleri

Derişik Çözelti Doymamış

Çözelti Doymuş

Çözelti

Seyreltik Çözelti

Aşırı Doymuş

Çözelti Bileşenlerin miktarına göre çözeltiler

Bileşenlerden birinin miktarının sabit olup diğerinin miktarının artırılmasına veya azaltılmasına

göre çözeltiler

Gerçek Çözelti Türleri

I. Doymamış Çözelti: Belirli bir sıcaklık ve basınç altında birim hacim çözücüde çözebileceğinden daha az madde çözünmesi ile elde edilen çözeltiye denir.

 Derişik Çözelti: Çözünen madde miktarı çok olan çözeltilerdir.

 Seyreltik Çözelti: Çözünen madde miktarı az olan çözeltilerdir.

II. Doymuş (Doygun) Çözelti : Belirli sıcaklık ve basınç altında birim hacim çözücüde maksimum miktarda maddenin çözünmesi ile elde edilen çözeltiye denir.

III. Aşırı Doymuş Çözelti: Belirli sıcaklık ve basınç altında çözünmesi gerekenden çok daha fazla madde eklenerek elde edilen çözeltiye denir.

Derişim Birimleri

Çözünürlük

Çözünen maddenin belli bir sıcaklık ve basınçta belirli bir sıvı içinde çözünmesidir.

 Ortamın Sıcaklığı (sıcaklığın artması katı maddelerin sıvı içinde çözünürlüğünü artırır, gazların sıvı içinde çözünürlüğünü azaltır)

 Çözünen maddenin cinsi benzer benzeri çözer (hidrofilik/hidrofobik)

 Çözen sıvının cinsi

 Partiküllerin büyüklüğü (tanecikler ne kadar küçükse çözünme o kadar hızlıdır)

 Basınç (katı ve sıvı maddeler sıkıştırılamadağı için basınç çözünüklerini

etkilemez, gazlara uygulanan basınç çözünürlüklerini doğru orantılı olarak artırır)

 Ortama başka maddelerin eklenmesi

 Mekanik etki (karıştırma:katı maddeyi küçük taneciklere ayırdığı için, çözücü ile temas eden yüzeyi artar ve çözünme hızlanır) eriyebilirliği etkiler

Gerçek Çözeltinin Özellikleri

Herhangi madde diğer bir madde içinde çözündüğü zaman çözücünün özelliği değişir.

 Çözen sıvının kaynama noktası

 Çözünen madde çözene göre daha uçucu ise kaynama noktası

 Çözen sıvının donma noktası

 Çözen sıvının buhar basıncı

 Yeni elde edilen solüsyonun buhar basıncı artar. Çünkü ikinci solüsyonun buhar basıncı her iki maddenin buhar basınçlar toplamıdır

 Çözen sıvının osmotik basıncı

Kaynama Noktası (KN): Buhar basıncının dış atmosfer basıncına eşit olduğu sıcaklığa kaynama sıcaklığı denir.

 Atmosfer basıncı Sıvının KN

Her bir iyon/ molekül 0.52 ⁰ C/ L NaCl Na + Cl 1.04⁰ C/ L

CaCl Ca + 2 Cl 1.56⁰ C/ L

Sukroz 0.52⁰ C/ L

 Jelatin gibi büyük moleküllerin kaynama derecelerine etkileri yoktur.

+

+2 - - 2

Donma Noktası: Serbest haldeki sıvı moleküllerinin belirli bir kristal şekli içinde düzgün bir yapıya dönmesidir.

Bir sıvının DN; katı ve sıvı fazların dengede bulunduğu sıcaklık derecesidir.

Donma noktası, çözelti içinde bulunan molekül veya iyon sayısına bağlıdır

İyonize olan madde ve moleküller,içinde çözündükleri çözücünün DN Bu olay çözelti doymuş hale gelene kadar devam eder.

Her bir iyon/molekül -1.86 ⁰ C/L

1 mol NaCl -3.72⁰ C/L

1 mol sukroz -1.86 ⁰ C/L

Buharlaşmayan veya çözünemeyen protein ve yağ gibi maddeler donma noktasını etkilemez.

Buhar Basıncı (BB):

Doygun buharın sıvı üzerindeki sıcaklığa bağlı olan basınçtır.

 Herhangi bir sıvının üzerindeki gaz basıncıdır ve moleküllerin sıvı yüzeyinden buharlaşmasına bağlıdır

 Buharlaşan kısım sıvı üzerinde birikir ve sıvı üzerinde basınç yapar.

 Buharlaşma devam ederse ve kaynama kapalı bir kapta ise bir süre sonra BB en yüksek seviyeye ulaşır.

 Herhangi bir madde sıvı içinde çözününce, BB

 Çünkü sıvı yüzeyindeki buharlaşmaya hazır moleküllerin buharlaşması önlenir.

Osmotik Basınç:

Osmoz: Konsantrasyonları farklı iki solüsyon arasına yarı geçirgen bir zar konulduğunda, konsantrasyonu az olandan çok olana doğru

suyun geçişidir.

Derişim her iki tarafta eşit oluncaya kadar bu geçiş devam eder.

Osmotik Basınç: Konsantrasyonu az olandan çok olan ortama sıvıyı iten kuvvettir.

Solüsyonlar arası konsantrasyon farkı ile osmozun hızı arasında doğru orantı vardır.

Kristalizasyon

Katı maddelerin gerçek çözelti içinde ayrılması olayına denir.

Kristalizasyonu 2 temel faktör etkiler.

I. Çözünen (katı) madde oranın fazla olması II. Ortamın ısısının yükselmesi

Etkileyen faktörler:

 Viskozitenin yüksek olması (soğutma)

 Protein, yağ gibi büyük moleküller

 Aynı yönde sürekli karıştırmak

 Glikoz ve fruktoz miktarını

 Sıcaklık = Viskozite = Düzgün ve küçük kristal oluşumu

2.SÜSPANSİYON

 Yüzme halinde bulunan katı ve çözülmeyen maddeleri içeren karışımlara denir. Örn; Nişastalı su

 Katı ve çözünmeyen maddeler sıvı içinde asılı kalır.

Genel Özellikleri;

 Partiküller gözle ve mikroskopla görülebilir.

 Partiküller 0.1 µ ‘dan büyüktür.

 Mekanik yolla alt yapılara parçalanırlar.

 Jel oluşturma özellikleri yoktur. (Fakat ısıl işlem uygulandığında bu durum değişir.)

 Sıcak su ile kolloidal duruma geçebilir.

 Çok az hareketlilik var ve ölçülebilen osmotik basıncı yoktur.

 Genellikle opaktırlar

Adsorbsiyon

 Moleküllerin, atomların ve iyonların katı veya sıvı maddelerin yüzeylerine yapışması (tutunması) olayına denir.

 Yüzey zarında derişim azalmasına negatif adsorbsiyon, derişim artışında ise pozitif adsorbsiyon denir.