COVID-19 PANDEMİSİ (DÜNYADA ve TÜRKİYE ’DE)

COVID-19 PANDEMİSİ (DÜNYADA ve TÜRKİYE ’DE)

(15.04.2020’ye kadar olan süreç)

PROF. DR. MUSTAFA TÖZÜN

İzmir Katip Çelebi Üniversitesi

Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD

15.04.2020

Amaç:

• Bu çalışmada amaç, dünya genelinde ve Türkiye’de CoVID-19 pandemisinin gelişimini, önlemeye yönelik halk sağlığı çabalarını özetlemektir.

• Bu sunuda, pandemide, Çin’de ilk vakanın görüldüğü

12.12.2019 tarihinden 15.04.2020 tarihleri arasındaki

süreç ele alınmıştır.

Plan:

•

Coronavirüsler (CoV) hakkında önceden bilinenleri sunmak,

•

CoVID-19 pandemisine ait epidemiyolojik bilgileri sunmak ve yorumlamak,

•

Dünyda CoVID-19 salgının başlangıcını ve pandeminin ilanına kadar olan süreci özetlemek,

•

Türkiye’de CoVID-19 pandemisinin ilk vakasının ilanından (10.03.2020) itibaren 15.04.2020’ye kadarki halk sağlığı çabalarını özetlemek.

Egeli Halk Sağlıkçılara Teşekkür

• Bu çalışmada, pandemide halk sağlığı

uzmanlarının yaklaşımını yansıtabilmek için

Egeli Halk Sağlıkçılar whatsapp grubunun

15.02.2020-15.04.2020 arasındaki

paylaşımlarından yararlanıldı. (15.04.2020)

Coronavirüsler (CoV) hakkında önceden bildiklerimiz

• Coronavirus’lar (CoV), soğuk algınlığından Orta

Doğu Solunum Sendromu (MERS-CoV) ve Ağır

Akut Solunum Sendromu (Severe Acute

Respiratory Syndrome, SARS-CoV) gibi daha

ciddi hastalıklara kadar çeşitli hastalıklara

neden olan büyük bir virüs ailesidir.

• CoV zoonotiktir.

• SARS-CoV’un misk kedilerinden, MERS-CoV’un ise tek hörgüçlü develerden insanlara bulaştığı ortaya çıkmıştır.

Henüz insanlara bulaşmamış olan ancak hayvanlarda saptanan birçok coronavirüs (koronavirüs) mevcuttur.

• İnsanlarda dolaşımda olan alt tipleri: (HCoV-229E, HCoV-

OC43, HCoV-NL63 ve HKU1-CoV).

SARS-CoV:

• SARS-CoV, 21. Yüzyılın ilk uluslararası

sağlık acil durumu olarak 2003 yılında,

daha önceden bilinmeyen bir virüs halinde

ortaya çıkmış olup yüzlerce insanın hayatını

kaybetmesine neden olmuştur.

MERS-CoV:

• Yaklaşık 10 yıl sonra Coronavirus (koronavirüs)

ailesinden, daha önce insan ya da hayvanlarda varlığı

gösterilmemiş olan MERS-CoV (Middle East

Respiratory Syndrome Coronavirus) Eylül 2012’de ilk

defa insanlarda Suudi Arabistan’da tanımlanmış; ancak

daha sonra aslında ilk vakaların Nisan 2012’de Ürdün

Zarqa’daki bir hastanede görüldüğü ortaya çıkmıştır.

CoVID-19:

• 31 Aralık 2019’da DSÖ Çin Ülke Ofisi, Çin’in Hubei eyaletinin Vuhan şehrinde etiyolojisi bilinmeyen pnömoni vakalarını bildirmiştir (Çin’de ve pandemide ilk vaka 12 Aralık 2019).

• 7 Ocak 2020’de etken daha önce insanlarda tespit edilmemiş yeni Coronavirus (koronavirüs) (2019-nCoV) olarak tanımlanmıştır.

• Kaynak: T.C. Sağlık Bakanlığı. Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü.

CoVID-19 (SARS CoV-2 Enfeksiyonu) Rehberi, 11.03.2020.

• 30 Ocak 2020'de DSÖ, Çin'de ilk kez tespit edilen yeni bir koronavirüsün patlak vermesinin uluslararası endişe verici bir halk sağlığı acil durumu olduğunu ilan etti.*

• 31 Ocak 2020'de ABD Sağlık ve İnsan Hizmetleri Sekreteri Alex M. Azar II ABD için bir halk sağlığı acil durumu ilan etti.**

*Novel coronavirus (2019-nCoV) situation report - 11. World Health Organization (WHO) website https://www.who.int/docs/default- source/coronaviruse/situation-reports/20200131-sitrep-11-ncov.pdf?sfvrsn=de7c0f7_4. Last updated January 31, 2020. Accessed February 18, 2020.

**Secretary Azar declares public health emergency for United States for 2019 novel coronavirus [news release]. Washington, DC: US Department of Health & Human Services (HHS); January 31, 2020. https://www.hhs.gov/about/news/2020/01/31/secretary-azar- declares-public-health-emergency-us-2019-novel-coronavirus.html. Accessed February 18, 2020.

• 11 Şubat 2020’de 2019-nCoV hastalığının adı DSÖ tarafından CoVID-19 olarak kabul edilmiştir.

• 10 Mart 2020 Türkiye’de ilk vakanın görülmesi ve

• 11 Mart 2020’de DSÖ Covid-19’u PANDEMİ olarak ilan etti.

• (Bu süreci daha detaylı inceleyeceğiz.)

3.3.2020 Türkiye’de haber

3.3.20’de olan bu olay Türkiye’de vaka görüleceğinin habercisiydi.

6.3.20 YÖK’TEN KORONAVİRÜS (COVİD-19) HAKKINDA YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARINDA

ALINACAK TEDBİRLERE İLİŞKİN ÖNERİLER

1- Seyahat ve Yurtdışı Toplantılar

2- Uluslararası Katılımlı Toplantılar 3- Ayrımcılığa Karşı

Alınacak Tedbirler

İnfografik: Bir vaka kaç kişiye hastalığı

bulaştırır? (Ro)

9.3.20

Koronavirüs nedeniyle tüm kongreler iptal!

İtalya’da tüm toplantılar iptal 10.3.20

«Son Akşam Yemeği de iptal»

10.3.2020

twitter paylaşımlarından birinde şu bilgi yer alıyor:

• «Dün akşam Burkina Faso’nun da vaka

bildirmesiyle beraber 50 milyonun üzeri

nüfuslu onaylı vakası bulunmayan

sadece Demokratik Kongo Cumhuriyeti

ve Türkiye kaldı.»

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın 10.3.20’de Basın Açıklaması Metni:

• Saygıdeğer Basın Mensupları,

• Çin’in Vuhan kentinde bundan tam 90 gün

önce, 12 Aralık 2019’da ortaya çıkan Yeni

Koronavirüs, başka pek çok ülkeye bir iki

hafta içinde bulaşmasına, ardından çok hızlı

bir küresel yayılım göstermesine rağmen,

Türkiye olarak süreçte büyük bir başarı

10.3.20 Basın Açıklaması Metni devam…

• Komşu ülkeler, Avrupa ülkeleri bizim aldığımız

sıkı tedbirleri almadılar. Bizimse, salgına karşı

yürüttüğümüz strateji ve disiplinli eylem

planında direncimiz hiç azalmadı, kat kat arttı.

10.3.20 Basın Açıklaması Metni devam…

• Küresel salgınların kaçınılmaz tarafları var. İnsanların

ülkeden ülkeye her an hareket halinde olduğu bir

dünyada, direnç hangi düzeyde, tedbirler hangi

keskinlikte olursa olsun bazı sonuçları önlemek

maalesef mümkün değil. Eğer dünya ile ilişkimizi

tümden kesmiş olabilseydik şu an karşınızda

olmazdım.

10.3.20 Basın Açıklaması Metni devam…

• Bu an burada olmamın nedeni bu saate dek gösterdiğimiz şeffaflık ve bunun devam edeceğinin teminatıdır. Size üzücü ama korkutucu olmayan haberi bildirmek istiyorum.

• Bugün akşam akşam saatlerinde, Koronavirüs şüphesi olan bir vatandaşımızın test sonucu pozitif çıktı. Tanı, yüksek ateş ve öksürük şikayetinin sebebinin araştırılması sonucu

konmuştur.

²¹

10.3.20 Basın Açıklaması Metni devam…

• Hastanın virüsü Avrupa teması üzerinden aldığı bilinmektedir. Dış dünyadan tamamen izole

edilmiştir. Hasta bir erkektir ve genel durumu iyidir.

Aile bireylerinin hepsi ve yakın çevresindeki tüm bireyler gözetim altındadır. Her biri şüpheli kabul edilmiştir.

• Hasta mahremiyetinin korunması açısından, detaylı bilgilerinin paylaşılması uygun bulunmamıştır.

• Bu ülkemizdeki ilk vakadır. Verilere göre tanı erken

²²

10.3.20 Basın Açıklaması Metni devam…

• Ülkemiz, süreç boyunca bu olasılığa hazırdı. Yayılmayı önleyici tedbirler alınmıştır. Bu hastalığın ülkenin herhangi bir yerinde görülme ihtimaline karşı, sağlık personeli ve hastane hazırlıkları çok önceden bitirilmiştir.

• Bu süreçte, yurtdışı ile doğrudan veya dolaylı temasların

olası sonucu ortaya bir örnekle ortaya çıktı.

10.3.20 Basın Açıklaması Metni devam…

• Yurtdışına zorunluluk olmadıkça çıkmayalım.

Bakanlığımızca bildirilen Koronavirüsten Korunma Kurallarına mutlaka uyalım.

• Tedbirlerde anahtar kelimemiz 14’tür. Yurt dışından dönenler için 14 Gün Kuralı…

Dönüşlerinde 14 gün kendilerini izole

etmelerini istiyoruz.

11 Mart 2020 günü BBC haber özetleri ⁽

https://www.bbc.com/news/live/world-51829559 (Erişim: 15.04.2020)

)

•

Dünya Sağlık Örgütü virüsün artık küresel bir

"salgın" olduğunu söylüyor

•

Avrupa'da vaka sayısı artmaya devam ediyor, İtalya'da 10.000'den fazla

•

Almanya'nın lideri, ülke nüfusunun% 60- 70'inin enfekte olabileceğini söyledi

•

İngiltere Başbakanı faiz indiriminin

azalmasıyla ekonomiyi canlandırmak için £ 30 milyarlık bir paket açıkladı

•

İngiltere sağlık bakanı Nadine Dorries, İngiltere'deki 460 dava arasında

•

Çin'deki yayılımı yavaşlarken, Pekin tüm uluslararası gelişleri karantinaya alacak

•

Şimdi ABD'de onaylanmış 1.000'den fazla

*The World Health Organization says virus is now a global "pandemic"

*The number of cases in Europe continues to rise, with more than 10,000 in Italy

*Germany's leader says 60-70% of country's population could become infected

*UK chancellor unveils £30bn package to boost economy, as interest rate cut

*A UK health minister, Nadine Dorries, is among 460 cases in Britain

*As its spread in China slows, Beijing is to quarantine all international arrivals

*Now more than 1,000 confirmed cases

Tomas Pueyo. Coronavirus: Why You Must Act Now

⁽

https://medium.com/@tomaspueyo/coronavirus-act-today-or-people-will-die-f4d3d9cd99ca (Erişim: 15.04.2020))

• Makale 10 Mart’tan 2-4 Hafta sonra olacakları öngörüyordu.

• Pandemiye doğru ilerleyen süreci istatistikler ve

tablolarla gözler önüne seriyordu.

The total number of cases grew exponentially until China contained it. But then, it leaked outside, and now it’s a

pandemic that nobody can stop.

Çin’de olduğu sürece vaka sayıları

katlanarak arttı.

Sonra Çin’den çıktı ve şimdi kimsenin durduramayacağı bir

pandemi oluştu.

Çin dışındaki Toplam vaka sayıları

(27 Şubat sonrası artışa dikkat)

Çin periyodu ve Çin dışında ilk vakalar

(13-20 Ocak)

• Çin dışında ilk vaka Tayland'da görüldü

• Koronavirüs, 13 Ocak’ta ilk defa Çin dışında görüldü.

Tayland hükümeti, Vuhan’dan gelen 61 yaşında bir kadında virüsün tespit edildiğini açıkladı.

• Japonya, 16 Ocak’ta virüs ile ilgili ilk vakanın tespit edildiğini duyurdu.

• Tayland'da 17 Ocak’ta yeni koronavirüsü bulaşan ikinci

vaka ortaya çıktı.

• Vuhan'da 18 Ocak’ta 59 kişide daha virüs tespit edildi, can kaybı 3’e çıktı.

• Virüs, 19 Ocak’ta Guangdong eyaletine bağlı Şıncın kentine sıçradı ve ilk vaka görüldü.

• Vuhan'da ise 19 ve 20 Ocak’ta 136 yeni vaka tespit edildi.

• Başkent Pekin'de 20 Ocak’ta 2 kişide virüs tespit edildiği bildirildi.

•

https://tr.euronews.com/2020/04/09/dunyada-covid-19-salg-n-n-ilk-100-gununde-yasa nanlar-ilk-nerede-ortaya-c-kt-nas-l-yay-ld

(Erişim: 15.04.2020)

Güney Kore, 20 Ocak'ta ilk vakayı duyurdu

• Güney Kore’de de 20 Ocak'ta ilk vaka tespit edildi.

• 21 Ocak’ta virüsten etkilenenlerin sayısı Çin'de 300'ü aştı ve 6 kişi hayatını kaybetti.

• Aynı gün Dünya Sağlık Örgütü, virüsün insandan insana bulaştığını duyurdu.

•

https://tr.euronews.com/2020/04/09/dunyada-covid-19-salg-n-n-ilk-100-gununde-yasananlar-ilk -nerede-ortaya-c-kt-nas-l-yay-ld

(Erişim: 15.04.2020)

Virüs, ABD'de ilk kez 21 Ocak'ta görüldü

•

21 Ocak'ta Amerika Birleşik Devletleri'nin Seattle kentinde ilk vaka tespit edildi.

•

Çin genelinde 22 Ocak’ta virüsün bulaştığı kişi sayısı 440’a çıktı, can kaybı 9’a ulaştı.

•

Çin 23 Ocak'ta virüsün çıkış noktası Vuhan'ı karantinaya aldı. 11 milyon nüfuslu kente tüm girişler ve çıkışlar yasaklandı.

•

Dünya Sağlık Örgütü Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, 23 Ocak'ta gerçekleştirilen toplantıda acil durum komitesinin tüm önerilerine rağmen 2019- nCoV salgınının, uluslararası boyutta endişe verici bir halk sağlığı olmadığını bildirdi.

• Japonya ve ABD, ülkelerindeki ikinci Covid-19 vakasını rapor etti, Asya ülkesi Nepal, ülkedeki ilk koronavirüs vakasının bulunduğunu açıkladı.

• Çin'de 24 Ocak'ta ölü sayısı 26'ya, virüs bulaşan kişi sayısı 830'a çıktı.

• Hubey'de Çin basınının ifadesiyle "mühürlenen şehirler" in sayısı 13'e çıkarak, bu durum 30 milyondan fazla kişinin hayatını etkiledi.

•

https://tr.euronews.com/2020/04/09/dunyada-covid-19-salg-n-n-ilk-100-gununde-yasananlar-ilk -nerede-ortaya-c-kt-nas-l-yay-ld

(Erişim: 15.04.2020)

As of today, this is mostly due to Italy, Iran and South Korea (Bugün itibariyle bu çoğunlukla İtalya, İran ve Güney

Kore'den kaynaklanıyor) : (*Pueyo, 10.3.20 tarihine göre söylüyor )

20.02.2 0 pik başlangı

cı

Ocak ayından 20 Şubat’a doğru ilerleyelim

• Avrupa'da ilk vaka Fransa'da görüldü

• Avrupa'da koronavirüs vakası ilk kez 25 Ocak'ta Fransa'da görüldü.

• Aynı gün Malezya ve Kanada'da ülkelerinde Covid-19'un görüldüğü bilgisini paylaştı.

• 26 Ocak'ta Çin, 769 vaka birden açıkladı.

• Küresel çapta 2 bin 801 vaka olduğu belirtildi. Bu sırada koronavirüs kaynaklı can kayıpları 80'i buldu.

• https://tr.euronews.com/2020/04/09/dunyada-covid-19-salg-n-n-ilk-100-gu nunde-yasananlar-ilk-nerede-ortaya-c-kt-nas-l-yay-ld

(Erişim: 15.04.2020)

27-28 Ocak

•

DSÖ Başkanı Tedros, olaydan 1 ay sonra Çin'e gitti

•

Dünya Sağlık Örgütü Başkanı Tedros, Çinli yetkililerle görüşmek üzere 27 Ocak'ta Çin'e gitti.

•

Hong Kong, son 14 gün içinde Çin'in Hubei eyaletinden seyahat etmiş olanların kente girişini yasakladı.

•

28 Ocak'da DSÖ Genel Direkötürü Tedros Adhanom Ghebreyesus, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile Pekin'de bir araya geldi.

•

Çin yönetimi, DSÖ'nün uluslararası uzmanlardan oluşan bir heyet göndermesini kabul etti.

•

Bu arada teyitli vaka sayısı Çin'de 5 bin 974'e yükselirken can kaybı da 132 olarak açıklandı.

•

Dünya genelinde ise vakaların sayısı 6 bini aştı.

• https://tr.euronews.com/2020/04/09/dunyada-covid-19-salg-n-n-ilk-100-gununde-yasananlar-ilk-nerede-ortaya-c-kt-nas-l-yay-ld (Erişim: 15.04.2020)

29-30 Ocak

•

Orta Doğu'da ilk vaka Birleşik Arap Emirlikleri'nde görüldü

•

29 Ocak'ta Orta Doğu bölgesindeki ilk vaka Birleşik Arap Emirlikleri'nde 4 kişilik bir ailede görüldü.

•

Aynı gün Finlandiya'da koronavirüs vakası olduğu açıklandı.

•

Çin, 30 Ocak'ta

"mühürlü şehirler"

in sayısını arttırdı. Birçok eyalette seyahat kısıtlamaları ve karantina uygulaması başlatıldı.

•

İki Asya ülkesi Filipinler ve Hindistan, 30 Ocak'ta ülkedeki ilk Covid-19 vakalarını ilan etti.

•

https://tr.euronews.com/2020/04/09/dunyada-covid-19-salg-n-n-ilk-100-gununde-yasananlar -ilk-nerede-ortaya-c-kt-nas-l-yay-ld

(Erişim: 15.04.2020)

30 OCAK: Acil Durum

•

Salgınla ilgili 30 Ocak'ta "uluslararası kamu sağlığı acil durumu"

ilan edildi

• DSÖ, Çin'de ortaya çıkan koronavirüs (Covid-19) salgınıyla ilgili 30 Ocak'ta da "uluslararası kamu sağlığı acil durumu" ilan edildiğini duyurdu.

• Hemen ardından ülkeler peş peşe sınır kontrolü uygulamalarına geçti.

• ABD Başkanı Donald Trump, Çin'e seyahat yasağı getirdi.

• https://tr.euronews.com/2020/04/09/dunyada-covid-19-salg-n-n-ilk-100-gununde-yasananlar-ilk-nerede-ort aya-c-kt-nas-l-yay-ld

(Erişim: 15.04.2020)

• Aralarında Türkiye'nin de bulunduğu birçok ülke, Vuhan'daki vatandaşlarını tahliye etti.

• ABD, Avrupa Birliği ülkeleri, Avustralya, Yeni Zelanda, Japonya, Malezya, Endonezya ve Cezayir vatandaşlarını tahliye eden ülkeler arasındaydı.

•

https://tr.euronews.com/2020/04/09/dunyada-covid-19-salg-n-n-ilk-100-gununde-yasananlar-ilk-ner ede-ortaya-c-kt-nas-l-yay-ld

(Erişim: 15.04.2020)

31 Ocak:

• ABD, 31 Ocak'ta koronavirüs tehdidi nedeniyle 'acil durum' ilan etti

• ABD Sağlık Bakanı Alex Azar, hızla yayılan yeni tip koronavirüsünün ABD'de 6 kişide tespit edilmesinin ardından ülke genelinde "kamu sağlığı acil durumu" ilan edildiğini duyurdu.

•

https://tr.euronews.com/2020/04/09/dunyada-covid-19-salg-n-n-ilk-100-gununde-yasananlar-ilk -nerede-ortaya-c-kt-nas-l-yay-ld

(Erişim: 15.04.2020)

31 Ocak:

•

Virüs 31 Ocak'ta Rusya, İsveç, İngiltere ve İspanya'ya sıçradı

•

31 Ocak'ta İngiltere, Rusya, İsveç ve İspanya'da ilk koronavirüs vakalarının görüldüğü duyuruldu.

•

31 Ocak tarihinde Roma'da bulunan iki Çinli turiste yapılan testin pozitif çıkmasının ardından İtalya'da ilk iki koronavirüs vakası rapor edilmiş oldu.

•

Ülke ilerleyen süreçte can kaybında ilk sıralarda yer aldı.

•

31 Ocak Cuma günü başlayan ve 1 Şubat Cumartesi sona eren operasyonla 32 Türk, 6 Azerbaycan, 3 Gürcistan ve bir Arnavutluk vatandaşı olmak üzere, 42 yolcu Türkiye'ye getirildi.

1 Şubat:

• 1 Şubat'ta Çin'de, teyit edilen vaka sayısı 14

bin 380'i bulurken can kaybının 300'ün

üzerinde olduğu bildirildi.

2-9 Şubat:

•

Çin dışında ilk ölüm hadisesi 2 Şubat'ta Filipinler'de görüldü

•

Çin dışındaki ilk ölüm 2 Şubat'ta Filipinler'de meydana geldi.

•

4 Şubat: Hong Kong, ilk ölüm vakasını duyurdu.

•

Türkiye Bilim Kurulu'nun önerisiyle 5 Şubat'tan itibaren Çin'den gelen tüm uçuşlar durduruldu.

•

Belçika'da ilk vaka görüldü.

•

9 Şubat'ta 2019-nCoV nedeniyle ölenlerin sayısı 800'ü aştı. Kayıp sayısı, 2002- 2003'te yaşanan ve 773 kişinin yaşamını yitirdiği SARS salgınını geride bıraktı.

10 Şubat:

• Uluslararası gözlemcilerden oluşan Dünya Sağlık Örgütü ekibi, 10 Şubat'ta Çin'den ayrıldı.

• İngiltere Sağlık Bakanlığı, koronavirüsü kamu sağlığına karşı

'yakın bir tehdit' olarak tanımladı. Bu, Londra yönetiminin

karantinayı zorla uygulayabileceği anlamına da geliyordu.

11 Şubat: Covid-19 ismi verildi.

• Yeni tip koronavirüse yeni isim verildi

• 11 Şubat'ta 2019nCoV'a yeni bir isim bulundu: COVID-19.

(Corona Virus Desease -19)

• 12 Şubat'ta Japonya'ya gelen Diamond Princess yolcu

gemisindeki 175 yolcuda vaka tespit edildi. Kamboçya, 5

ülkenin almayı reddettiği geminin kendi limanlarından birine

gelmesine onay verdi.

14 Şubat:

• Virüs Afrika kıtasına sıçradı; ilk vaka Mısır'da görüldü

• Afrika kıtasındaki ilk vaka 14 Şubat'ta Mısır'da görüldü.

• Öte yandan Çin, ülke genelinde bin 716 sağlık

çalışanının virüse yakalandığını ve 6'sının hayatını

kaybettiğini duyurdu.

15-18 Şubat:

•

Avrupa'daki ilk ölüm

•

15 Şubat'ta Avrupa kıtasındaki koronavirüs kaynaklı ilk ölüm Fransa'da yaşandı.

•

Hayatını kaybeden kişinin Çin'in Hubei eyaletinden gelen 80 yaşındaki bir turist olduğu bildirildi. Bu, Asya dışındaki ilk ölüm vakası olarak kayıtlara geçti.

•

Çin 17 Şubat günü yaptığı açıklamada, Covid-19 hasta sayısının ülke genelinde 44 bine ulaştığı bilgisini paylaştı.

•

18 Şubat'ta Covid-19'un Çin dışında

insandan insana bulaştığı

yönündeki 92 vaka, Çin dışında 12 ülkede teyit edildi.

•

DSÖ, 21 ülkeye kişisel koruyucu ekipman gönderdi.

19-21 Şubat:

•

İran'da ilk vaka

• Orta Doğu ülkesi İran'da, 19 Şubat'ta ilk Covid-19 vakaları görüldü.

• Aynı gün, dünya genelinde Covid-19 kaynaklı ölüm vakalarının 2 bini aştığı bildirildi.

• 20 Şubat'ta İran, ikisi ölümle sonuçlanan 5 Covid-19 vakası bildirdi. Bu, Orta Doğu'daki Covid-19 kaynaklı ilk ölüm hadisesi oldu.

• Güney Kore, bir gün içerisinde 104 vaka bildirdi. Bu rakamlarla Güney

Kore, Çin ana karası dışında virüsün en yüksek oranda görüldüğü ülke

konumuna yükseldi.

19-21 Şubat:

•

Diğer yandan Çin dışında 26 ülkede 7'si ölümle sonuçlanan bin 76 vaka duyuruldu.

•

Dünya Sağlık Örgütü, 21 Şubat'ta vaka sayısının 18'e çıktığı İran'da 2 gün içerisinde 4 ölüm hadisesinin gerçekleşmesi üzerine virüsün bu ülkede hızla yayılabileceği uyarısını yaptı.

•

DSÖ Genel Direktörü, 21 Şubat'ta küresel düzeyde stratejik tavsiyeler verme misyonuyla görevlendirilen 6 kişilik bir özel ekip atadı.

•

İsrail, 21 Şubat'ta ülkede ilk vakanın görüldüğünü bildirdi.

•

21 Şubat'ta İtalya'da ilk kez Covid-19'un insandan insana aktarıldığı görüldü.

İtalya'da ilk can kaybı yaşandı.

22-25 Şubat:

•

22 Şubat'ta Afrika kıtası genelinde 11 bin sağlık görevlisi Covid-19 ile ilgili online eğitimlerini tamamladı.

•

Güney Kore Devlet Başkanı Moon Jae-in, vaka sayısının 340'ı aşması üzerine 23 Şubat'ta ülkedeki alarm durumunu en üst seviyeye çıkardı. Bu durum, hükümete toplu taşımayı kısıtlama ve bazı ülkelerden gelen ziyaretçilerin yasaklanması gibi önlemler alma yetkisi de sağladı. Güney Kore, daha sonraki süreçte virüsü en sıkı kontrol eden ülkelerden biri haline geldi.

•

İtalya, Asya kıtası dışında virüsün en hızlı yayıldığı ülke konumuna yükseldi.

•

İran'a komşu ülkeler, virüsün yayılma hızı nedeniyle bu ülke ile olan sınırlarını kapatmaya başladı.

22-25 Şubat:

• Virüsün İran'da da görülmesi üzerine 23 Şubat'ta Türkiye ile İran arasındaki kara hudut kapıları kapatıldı.

• 24 Şubat'ta Kuveyt, Bahreyn, Afganistan, Irak ve Umman ilk Covid-19 vakalarını bildirdiler. Bu ülkeler vakaların İran'dan dönen ziyaretçilerde görülüğünü açıkladı.

• 25 Şubat günü Cezayir, İtalya'dan geldiğini bildirdiği bir kişide Covid-19 görüldüğünü duyurdu. Bu, Afrika kıtasında görülen ikinci vaka oldu.

• Aynı gün İsviçre, Hırvatistan ve Avusturya ülkedeki ilk vakaları

teyit etti.

25 Şubat:

• İran Sağlık Bakanı Yardımcısı Covid-19'a yakalandı.

• ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi,

Covid-19'un ABD'deki (hızlı) yayılıması

konusunda hükümeti ve halkı uyardı.

26 Şubat:

• Virüs, Güney Amerika'da

• Brezilya, 26 Şubat'ta ülkedeki ilk Covid-19 vakasını bildirdi.

Böylece virüs Latin Amerika'ya da sıçramış oldu. Antarktika hariç dünya üzerindeki tüm kıtalarda virüsün varlığı teyit edildi.

• Gün içerisinde Yunanistan, Gürcistan, Kuzey Makedonya, Norveç, Romanya ve Pakistan ilk Covid-19 vakalarını bildirdi.

• Salgının başlamasından bu yana ilk kez Çin dışında 459 vaka,

Çin'de ise 412 vaka rapor edildi. Böylece Çin bir adım geride

kaldı.

27 Şubat

• Avrupa Komisyonu, üye devletlerden pandemi hazırlıklarını

gözden geçirmelerini ve bunu nasıl uygulamayı planladıklarını komisyona bildirmelerini istedi.

• Dünya genelinde enfekte kişi sayısı artmaya devam ederken

27 Şubat'ta Çin dışında 44 ülkede Covid-19 kaynaklı 54 ölüm

hadisesi duyuruldu.

27 Şubat:

• Suudi Arabistan umre ziyaretlerini durdurdu

• 27 Şubat'ta Suudi Arabistan, Covid-19 nedeniyle umre ziyaretlerini askıya aldı.

•

^https://

tr.euronews.com/2020/04/09/dunyada-covid-19-salg-n-n-ilk-100-gununde-yasananlar-ilk-nerede-orta ya-c-kt-nas-l-yay-ld

(Erişim: 15.04.2020)

https://medium.com/@

tomaspueyo/coronavirus-act-today-or-people-will -die-f4d3d9cd99ca

(Erişim: 15.04.2020)

Her 2 günde vaka sayısı 2’ye katlanan ülkeler (Çizginin sağına

geçenler. 10.3.20)

7.3.20’ye kadar

Ocak ayının sonunda alınan önlemler sayesinde Hubei hariç Çin bölgelerinin hepsi virüsü yayılmadan durdurdu.

https://medium.com/@tomaspueyo/coronavirus-act-today-or-people-will-die-f4d3d9cd99ca (Erişim: 15.04.2020)

Mart Ayını başından itibaren CoVID-19 pandemisi dünyanın sorunu! Çin ise

oyundan çekildi (!)

•

^{28 Şubat:}

•

DSÖ: Covid-19'un risk seviyesi 'çok yüksek'

•

Birleşmiş Milletler'e bağlı Dünya Sağlık Örgütü, 28 Şubat'ta yaptığı bir açıklama ile Covid- 19 için küresel risk seviyesini 'yüksek'ten 'çok yüksek'e çıkardı. İran'da parlamento

oturumları askıya alındı.

•

Aynı gün koronavirüsün dünya genelinde Çin dışında 54 ülkede daha görüldüğü

duyuruldu. Avrupa'da hastalığın en hızlı yayıldığı ülke İtalya'da ise can kaybı 21'e tespit edilen vaka sayısı da 900'e yaklaştı.

•

Nijerya, Yeni Zelanda, Belarus, Meksika, Litvanya, Azerbaycan, İrlanda ve İzlanda tespit edilen ilk Covid-19 vakalarını bildirdiler.

29 Şubat:

• 29 Şubat'ta ABD'de koronavirüs kaynaklı ilk can kaybı yaşandı. Bunun üzerinde Trump yönetimi İran, İtalya ve Güney Kore'ye seyahat kısıtlamaları getirdi.

• Dünya Sağlık Örgütü, İran'daki salgının hızlı biçimde yayılmasının ardından bu ülkeye heyet gönderdi. Heyet 2 Şubat'ta Tahran'da yetkililerle görüştü.

• Dünya Bankası Grubu, koronavirüs salgınının tıbbi ve ekonomik etkileriyle

mücadele eden ülkelere yardımcı olmak amacıyla yaklaşık 12 milyar

dolarlık başlangıç paketini devreye sokacağını bildirdi.

5-10 Mart:

• Uluslararası Para Fonu (IMF) Başkanı Kristalina Georgieva, 5 Mart'ta yapıtğı açıklamada koronavirüs (Covid-19) salgınıyla mücadele için 50 milyar dolarlık kaynak ayırdıklarını söyledi.

• 7 Mart'ta Covid-19 vaka sayısı dünya genelinde 100 bini aştı.

• 10 Mart'ta İtalya Başbakanı Giuseppe Conte ülkede serbest dolaşımı kısıtlayarak kapsamlı karantina tedbirleri ilan etti. İlk ve orta dereceli okullar ile üniversiteler tatil edilirken, Birinci Futbol Ligi Serie A dahil tüm spor müsabakaları durduruldu.

• (10 Mart : TÜRKİYE’de de ilk vaka görüldüğü açıklandı.)

Ve 11 MART: Pandemi İlanı!

•

Dünya Sağlık Örgütü, 11 Mart'ta koronavirüsü küresel salgın (pandemi) ilan etti

•

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), koronavirüsün (Covid-19), pandemi (salgın) olarak nitelendirildiğini duyurdu. Dünya Sağlık Örgütü, (DSÖ) Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, örgütün Cenevre'deki merkezinde yaptığı basın toplantısında koronavirüs salgınında dünya çapında 11 Mart'a kadar 4 bin 291 can kaybı yaşandığını duyurdu.

•

Örgüt, en son 2009'da ortaya çıkan H1N1 virüsü için "pandemi" ilan etmişti.

• ^https://

tr.euronews.com/2020/04/09/dunyada-covid-19-salg-n-n-ilk-100-gununde-yasananlar-ilk-nerede-ortaya-c-kt-nas-l-yay-ld (Erişim: 15.04.2020)

13.03.2020 Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile kamu

görevlilerinin yurt dışına çıkışı izne

bağlandı.

Sağlık Bakanlığı Önlemleri Kamuya duyuruyor:

14 KURAL!

12.03.2020 HASUDER Görüşü

yayımlandı

HASUDER 12 Mart Önerilerinin Öneminin Anlaşıldığı ve

Gelecek Zamanda Uygulanmaya Başlandığı Görülmüştür

• Bu Öneriler Şöyle Sıralanmıştır:

HASUDER 12 Mart Önerileri:

•  İllerin halihazırda mevcut pandemi planlarını gözden geçirerek virüsle ilgili ülke genelindeki standart uygulamaların yanı sıra kendi risk durumlarını da göze alarak sınırları net çizilmiş tutarlı gözetim mekanizmaları oluşturması gerekmektedir.

• Her ilde İl Sağlık Müdürlükleri bulaşıcı hastalıklar ve ilçelerin bulaşıcı hastalık sorumluları toplanmalı ve şüpheli izlemleri ile olası ve kesin vaka yönetiminde yapılması gerekenlerle ilgili, her birimin olası her duruma yönelik iş planlarını belirlenmelidir. Planlamaya yönelik alınan kararları ilçe sağlık müdürlükleri veya TSM’lerin sınırlarındaki hastaneler ile paylaşarak yönetim şeması netleştirilmelidir.

HASUDER 12 Mart Önerileri:

• Hangi durumlarda karantina uygulaması yapılacağı ile ilgili sınırlar gözden geçirilmelidir.

• Pandemi sürecinde yurtdışı seyahat kısıtlamaları ile ilgili-özel durumlar hariç- durum güncellenmesi yapılarak kamu ve ilgili sektörlerle paylaşılmalıdır.

• Hasta izolasyonu, temaslı izlemi ve yurtdışı gelen kişilerin izlemi çalışmaları önemlidir. Bu uygulamaların etkinliği semptom başlangıcı öncesi meydana gelen bulaşma oranına bağlıdır. Yurtdışından gelen kişilere havaalanlarında/uçaklarda yapılacak duyurular ve dağıtılacak bilgi notları ile “semptomsuz ya da hafif semptomları olan vakaların potansiyel bulaşıcılıklarının farkında olmayarak enfeksiyonu yayabileceklerine” ilişkin uyarılar yapılmalıdır.

HASUDER 12 Mart Önerileri:

• Ülkemizde hali hazırda yurtdışından gelenlerle ilgili bir yandan termal kameralarla ateş kontrolü yapılırken bir yandan da 14 gün süresine dikkat çekilerek uyarılar yapılmaktadır. Bununla birlikte söz konusu 14 gün süresince çalışan kesim için net olmayan sağlık kurumu başvurusu ve rapor alma sürecinden bahsedilmektedir. Bu kapsamda çalışanların herhangi bir sağlık kurumuna başvurmaksızın izinli sayılması ile ilgili uygulanabilecek farklı çözümler getirilmelidir. Bu kişiler kamu çalışanı ise çalıştıkları kurumu havaalanındaki belirlenen noktada bildirip ilgili kurumlara 14 gün kontrol amaçlı takip edilmesi kapsamında izinli sayılacakları bilgisi iletilebilir. Diğer ve/veya tüm sektörler için havaalanları dış hatlarda 14 gün evde takip nedeniyle 14 gün izinli sayılacakları ile ilgili belge verilebilir. Ayrıca bu kişiler eğer kişiler izinli sayıldıkları dönemde maddi kayba uğrayacaksa bunu bildirmekten sakınabilir. Bu nedenle maddi anlamda kayıp yaşamayacak şekilde düzenleme yapılması da önemli bir konudur.

HASUDER 12 Mart Önerileri:

• Potansiyel bulaştırıcı olmasalar bile genel olarak tüm vatandaşlar için özellikle de risk grubunda olanlar için kalabalık ortamlara girmemeleri yönünde bilgilendirme ve eğer girilecekse de temel hijyen kuralları ile ilgili video görselleri içeren kamu spotları yapılmalıdır.

• Risk grubunda sayılan altta yatan hastalıklar açısından raporlu ilaç

yazdıracak kişilerin kalabalık ortama girmeden ilaçlarını teminle ilgili

kolaylaştırıcı yöntemler geliştirilmelidir. Pandemi döneminde sağlık

kurumunda sıra beklemeden günü dolmuş raporlu ilaçların doğrudan

eczaneden alınabilmesi gibi.

HASUDER 12 Mart Önerileri:

• Şüpheli olarak izinli sayılmış kişilerin ya da temaslı olarak takip edilenlerin herhangi bir semptomu gelişmesi durumunda başvuracağı sağlık kurumları ve bu kurumda minimum temas ortamına gireceği noktalar belirlenmelidir. Sağlık Bakanlığı HSGM COVİD-19 rehberindeki yakın temaslı için semptom gelişmesi durumunda 112 ile naklinden bahsedilmekle birlikte yurt dışı seyahati dolayısıyla şüpheli durumda olanlar için kendi imkanları ile gitmesi söz konusu olmaktadır. Belediye/diğer kurumlardan araç desteği ile herhangi semptom durumunda bu kişilerin özel aracı olmaması halinde toplu taşıma ile

gitmesini önlemek için ulaşım sağlanmalıdır.

• Numune sayısının artması ile referans laboratuarın zamanında sonuç vermesi açısından sıkıntı yaşanmaması adına tanı koyma kapasitesinin artırılması da bu aşamada büyük taşımaktadır. İlk planda influenza çalışabilen halk sağlığı laboratuarlarında, ikinci planda ise seçilecek Eğitim Araştırma hastaneleri ve Üniversite hastanelerinde tanı konulabilmesi için hazırlıklar süratle tamamlanmalıdır.

HASUDER 12 Mart Önerileri:

• Tüm illerin toplu kullanım alanlarında standart dezenfeksiyon uygulamaları yapılmalı. Camiiler gibi zemine temasın olduğu ancak zemin temizliğinin kolay sağlanamayacağı yerlerle ilgili farklı prosedürler uygulanabilir.

• Ülkede tek vaka sonrası had safhaya çıkan maske alımı ve kullanımının doğru yapılmadığı sürece ayrıca bir enfeksiyon bulaş yolu haline gelebileceği hakkında kamu spotları oluşturulmalıdır. Sağlıklı kişide değil de neden solunum yolu enfeksiyonu olan kişilerde maske kullanımının gerektiği ve eğer maske kullanımı gerekiyorsa nasıl doğru kullanıldığı hakkında sürekli bilgilendirme yapılmalıdır.

• Hijyen ve dezenfeksiyonla ilgili sağlığa zararlı olabilecek üretim yapan yerlerin kontrolleri artırılmalıdır.

HASUDER 12 Mart Önerileri:

• “Nasıl el yıkamalı” ile ilgili de kamu spotları hazırlanmalıdır. Bu noktada özellikle toplu kullanılan yerlerde temizlenmiş ellerle suyun kapatılması ya da bu noktalardan çıkışta kapı kulplarına tekrar elle dokunmanın aslında tekrar bir temas olduğu vurgulanarak peçete ile açma kapama ve peçeteyi atma şeklinde vurgulamalar da yapılmalıdır.

• Bu sürece toplumun nasıl hazırlık yapması gerektiğine ilişkin bilgilendirmeler yapılmalıdır.

Evlerde izolasyon gerekirse öncesinden yapılması gereken hazırlık var mıdır? Varsa nedir?

İzolasyon olduğunda gıda güvencesi nasıl sağlanacaktır? Bu konularda toplum bilgilendirilmelidir.

• Süreç içinde ilgili sektörlerle işbirliği sürdürülmelidir.

HASUDER 12 Mart Önerileri:

• Kamu-özel, yerel ve merkezi tüm olanaklar birleştirilmeli, farklı düzeyler ve senaryolar için hazırlık planları yapılmalıdır.

Sonuç olarak, COVİD-19 sürecinin aslında genel enfeksiyon korunma ve önleme prensipleri açısından bir farklılığı bulunmamaktadır.

Bulaşıcı hastalıklar ile ilgili bu önlemlerin farkına varılması ve tüm toplumun bilinçlenmesi için çalışmalara ve iletişimin açıklıkla sağlanmasına önemle ve sürekli olarak devam edilmelidir.

HASUDER Yönetim Kurulu

13 Mart 2020: Türkiye’de okullar tatil

edildi! Online eğitime geçildi.

Üniversitelerde tatil ile otogarlarda yığılma olması endişe uyandırdı 13 Mart 2020

Gençler evlerine dönüyorlar, yakın temas sorunu var. Eve dönüldüğünde özellikle

evdeki yaşlılarla temas

sorunu var…

Sağlık Bakanlığı korona sayfasını hazırladı ve günlük istatistiklerini

paylaştı

15.04.2020 istatistikleri

SB Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü

Bilim Kurulu COVID- 19 Rehberini

dönem dönem

revize ederek

yayımlamaktadır.

Sağlık personelinin hastalanması sorunu gündeme geldi

İtalya’da 13882 vakanın 1116’sının sağlık çalışanı olduğu twitter da paylaşılmış.

14.03.2020

16.03.2020: TTB açıkladı.

• DSÖ’den Sağlık Çalışanlarının Hakları, Rolleri ve Sorumlulukları - Sağlık Çalışanlarının Sağlığı ve Güvenliği Rehberi

• ^«

Türk Tabipleri Birliği (TTB) olarak, olağanüstü şartlarda salgın ile mücadele eden ve toplumun sağlığının korunması için çok büyük emek sarf eden tüm sağlık çalışanlarının sağlığı ve güvenliği açısından paylaşılmasını gerekli gördüğümüz rehberi tam metin olarak, tüm ilgili kişi ve kurumların dikkatine sunuyoruz.»

• https://www.ttb.org.tr/haber_goster.php?Guid=e04efc50-67a3-11ea-9b1e-2ffd6a1940f6 (Erişim:

15.04.2020)

Halk Sağlığı uzmanlarının çabaları:

•

Her Halk Sağlığı sorunun da olduğu gibi medya konuyu bilen ve bilmeyenlerle doldu.

•

Halk Sağlığı uzmanları da özellikle televizyonlarda yer alarak kamunun doğru bilgilendirilmesi için çabalarını göstermeye başladı. (14.03.2020 Uzmanlık derneği whatsapp paylaşımları)

•

Halk Sağlığı Uzmanları Derneği (HASUDER) web sayfasında CoVID-19 alanı yayımlamaya başladı

(16.03.2020)

Fake-Haberler her Halk Sağlığı olayındaki gibi gündemdeydi

•

^Örnek:

•

«Viyana'da yapıldığı bildirilen araştırma sahte imiş, İbuprofenin immün sistemi baskıladığı doğru, literatür de destekliyor. Bundan yararlanıp fakehaber üretmişler. Bu yazının içeriğinde de Türkçe sunumundaki ifadeler yer almıyor.

Ancak, bu metindeki haber doğru: Jean-Louis Montastruc, Tolouse Hastanesi Farmakoloji Bölümü Başkanı radyoda ibuprofenin ateş ve enflamasyon durumunu kötüleştirebileceğini söylemiş. Fransız Sağlık Bakanı da böyle durumlarda ibuprofen yerine parasetamol kullanılmasını önermiş.» (Egeli Halk Sağlıkçı paylaşımları 18.03.2020).

15.03.2020:

300 İtalyan doktordan dünyaya koronavirüsle ilgili açık mektup

• Çin'den sonra koronavirüsten en çok etkilenen ülke olan İtalya'da 300'ü aşkın doktor, dünyaya açık bir mektup yayınladı. Doktorlar, "Hükümetinizi hemen şimdi harekete geçmeye zorlamanızı rica ediyoruz" çağrısında bulundu.

• ^https://

www.birgun.net/haber/300-italyan-doktordan-dunyaya-koronaviru

sle-ilgili-acik-mektup-291868

15.03.2020 (Kısıtlamalar başlıyor…)

• Türkiye’de;

Restoran ve kafeler kapatıldı. Sadece ev servisi yapacak şekilde çalışacaklar, yani müşteri

alamayacaklar.

Bu kapsamda nargile kafeler de kapatılmış

oluyor. Gazino, bar vs de kapatıldı ^.

16.03.2020 (Cemaat namazına ara verildi)

• Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Ali Erbaş, koronavirüsün yayılma riskine karşı, cami ve mescitlerde cemaatle kılınan vakit namazları ve Cuma namazıyla ilgili açıklamada bulunarak, virüsün yayılma tehlikesi ortadan kalkıncaya kadar cami ve mescitlerde cemaatle namaza ara verildiğini açıkladı.

•

^https://

www.diyanet.gov.tr/tr-TR/Kurumsal/Detay/29402/cami-ve-mescitlerd e-cuma-ve-vakit-namazlarin-cemaatle-kilinmasina-ara-verildi

18.03.2020 Her şeyi bilenler yine gündemdeydi…

Umut Sarıkaya çizmiş. Egeli Halk Sağlıkçılarda Prof.

Dr. Bülent Kılıç paylaşmış.

18.03.2020

18.03.2020

• Halka «Evde Kal»

Çağrısı başladı.

18 Mart 2020:

•

Corona Virüsü Bilim Kurulu üyesinden çarpıcı iddia: Kritik eşiğe ulaştık

• Sağlık Bakanlığı Corona Virüsü Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Alpay Azap, sosyal medya hesabı üzerinden dikkat çekici bir paylaşımda bulundu.

Alpay, Türkiye'nin kritik olgu eşiğine ulaştığı iddiasında bulunarak “Az test yaptığımızı, hastaların %20'sinin hastaneye gelip tanı aldığı düşünürsek kritik eşiğe günler önce ulaşmış olmamız da olası. Hong Kong, Singapur olma şansımızı kaybettik. Bundan sonra tüm enerjimizi İtalya olmamaya harcamalıyız” ifadelerini kullandı.

•

https://www.sozcu.com.tr/2020/gundem/son-dakika-corona-virus-bilim-kurulu-uyesi nden-carpici-iddia-kritik-esige-ulastik-5686573

/ (Erişim: 15.04.2020)

18 Mart 2020 itibariyle

• Türkiye’de Koronavirüs Bilim Kurulu’nda 26 üye içerisinde sadece bir Halk Sağlığı uzmanı var:

Prof. Dr. Levent AKIN (Hacettepe Üniversitesi)

• Sorun HASUDER’e iletildi. Bakanlık ile

görüşmeler yapıldı.

23.03.2020

• HALK SAĞLIĞI UZMANLARI DERNEĞİNİN (HASUDER) YENİ KORONAVİRÜS (COVID-19) HASTALIĞI SÜRECİ İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİ-2

Yayımlandı.

20.03.2020 Tüm organizasyonlar

31074 sayılı Genelge ile ertelendi

23.03.2020 (Üniversitede uzaktan eğitim)

• YÖK Başkanı Saraç: 23 Mart'ta üniversitelerde uzaktan eğitim başlayacak

• YÖK Başkanı Yekta Saraç, imkana sahip üniversitelerde uzaktan eğitim sürecinin 23 Mart'ta başlayacağını duyurdu.

•

^https://

www.birgun.net/haber/yok-baskani-sarac-23-mart-ta-unive

rsitelerde-uzaktan-egitim-baslayacak-292211 ₉₃

Yaşlı ve engelli bakım hizmeti veren kurum ve kuruluşlarda COVİD-19’a yönelik önleme, koruma ve olası/şüpheli vaka

yönetimine karşı alınacak tedbirlerin rehberi:

•

^İzolasyon

•

Kuruma gelen ziyaretçilerin, gönüllülerin ve aciliyet oluşturmayan diğer bakım görevlilerinin (örn: berber) iptal edilmeli,

•

Tüm grup aktiviteleri ve ortak alanlarda birlikte yemek yeme, toplu televizyon izlenmesi iptal edilmesi,

•

Odalardan giriş çıkışları olabildiğince azaltılması,

•

Kurumda ateş ve solunumsal semptomlar (öksürük, nefes darlığı) yönünden günde 2 kez aktif tarama uygulanması yapılmalıdır.

•

https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/covid19-sunumlar (Erişim: 15.04.2020)

•

Rehber Halk Sağlığı Prof. Dr. Işıl Ergin tarafından oluşturulmuştur.

16.03.2020 YÖK: Tıp Fak. Çalışanları yıllık izinler

duruduruldu

20.03.2020 Sağlık Bakanlığı Pandemi Hastanelerini tanımlayan Genelge

yayımladı

21.03.2020 DEÜ İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi Kişisel Koruyucular Hk. Bilgi notu

açıkladı

24.3.2020 Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü İl Kuurllarında Halk Sağlığı Anabilim dalı öğretim üyelerinin yer alması hk

resmi yazı yayımladı

27.03.2020 Türkiye CoVID-19 vakaları ve

ölümler

30.03.2020

• HALK SAĞLIĞI UZMANLARI DERNEĞİ 

• «UMUT ve ENDİŞE» bildirisini yayımladı.

Umut ve Endişe Bildirisi

• Ülkemizin her yanında ve sağlık hizmetlerinin her kademesinde

koruyucu ve iyileştirici sağlık hizmetlerinin sunumunda görev

alan ve salgınlar dahil halkın sağlığını tehdit eden her türlü

sorunu kontrol ederek toplumun sağlık düzeyini yükseltmeyi

amaçlayan Halk Sağlığı Uzmanları olarak bizler, COVİD-19

pandemisinin ülkemizdeki kontrol çabalarını saygıyla

karşılamakta ve gelecek için umutlu olmakla birlikte, geldiğimiz

aşamada bazı endişelerimizin olduğumuzu belirtmek isteriz. 

Umut ve Endişe Bildirisi

•

Epidemiyolojik veriler ışığında, çalışması zorunlu olan kişiler dışındaki, özel sektörde çalışanlar da dahil herkesin evde kalabilmesi için belirlenecek süre için bir an önce toplum hareketliğinin daha sıkı önlemler alarak kısıtlanması, hatta yasaklanması gerektiğini düşünüyoruz. Aksi durumda şimdiye kadar harcanan emeklerin boşa gideceği ve çözümü zor sorunlarla karşılaşılacağı endişesini duyuyoruz. Söz konusu kısıtlama ve yasakların, sosyal devlet olmanın gereği olarak kimsenin mağdur olmayacağı ücretli izin, işsizlik ödeneğinde artış, işten çıkarmanın yasaklanarak gerekli düzenlemelerin yapılması gibi ekonomik olanakların sağlandığı bir ortamda uygulanabilir olacağını da vurgulamak istiyoruz.

Umut ve Endişe Bildirisi

•

Ayrıca, pandemi çalışmalarıyla ilgili bütün girişim, ölçüm ve bulguların her türlü kaygıdan arınmış olarak daha şeffaf biçimde uzmanlarla ve halkla paylaşılmasının gerekli olduğunu savunuyoruz.

•

İl Koordinasyon Kurullarının hayata geçirilmesi ve bu kurullarda Halk Sağlığı Uzmanlarına yer verilmesi yönünde alınan kararı önemsiyor; varlığımızın bu kurullara önemli katkı sağlayacağına inanıyoruz. Bununla birlikte, Halk Sağlığı Uzmanlarının merkez düzeyindeki Bilim Kurulunda da daha güçlü biçimde yer almasının ve il operasyon ve koordinasyon çalışmalarına aktif katılımlarının sağlanmasının sürece yapacağı katkıyı vurgulamak istiyoruz

Umut ve Endişe Bildirisi

•

Ülkemizin dört bir yanındaki üniversitelerimizde ve tıp fakültelerinde görev yapan bütün halk sağlığı alanındaki akademisyen, asistan ve sahadaki uzmanlarımız bu göreve her türlü fedakârlığı içerecek şekilde hazırdır. 

•

Bugüne kadar pandemi kontrol çalışmalarına destek veren halkımıza, özveri ile çalışan sağlık personeline, bilim insanlarına ve yöneticilere şükranlarımızı sunarız.

•

Türkiye Pandemi Yönetimine ve kamuoyuna saygıyla duyururuz. / 30.03.2020

•

Halk Sağlığı Uzmanları Derneği (HASUDER) 

1.4.2020 Ülkelerin Salgın eğrileri (Türkiye en

altta 2. sırada)

Koruyucu maskelerin etkinliği

1.04.2020 Fake haberlerden sonra fake resmi yazılar!!!!

• Yazıda Bakan imzası yok. Biz Bize Yeteriz Türkiyem projesi

kapsamında hekimlerin maaşından 1000 TL

kesilecekmiş!!! (Fake)

• Kendince 1 NİSAN

Şakası herhalde…

2.4.20 İçişleri Bakanlığı

5.4.20

(Egeli Halk Sağlıkçılarda paylaşıldı)

Test tipine göre test pozitifliği yüzdeleri

(Yalancı pozitiflik söz konusu)

7.4.20 Sağlık Bakanlığı il il vakaların

haritada gösterimini paylaşıyor

7.4.2020 CoVID vakaları Türkiye

(Kırmızı: Ölen, Mor: Yoğun bakımda, Yeşil: Enfekte, Mavi:

İyileşen)

7.4.2020 CoVID vakaları İstanbul

7.4.2020 CoVID vakaları Ankara

7.4.2020 CoVID vakaları İzmir

8.4.20 Halk Sağlıkçılar paylaşımlarında

Fake Halk Sağlıkçılar;

• Halk Sağlığı uzamanı olmamasına rağmen kendi ünvanını

Toplum Sağlığı uzmanı olarak kullanan ve medyada yer alan

kişiler hakkında hukuksal anlamda işlem yapılması isteniyor…

8.4.20 DSÖ’den Dr. Pavel Ursu,

Türkiye Halk Sağlıkçılarıyla görüşlerini

paylaşıyor

8.4.20 CoVID pandemide küresel

durum

8.4.20 CoVID pandemide küresel

durum

8.4.20 Türkiye’de durum

Türkiye’de vakaların

yaşa ve cinsiyete göre dağılımı-8.4.20

«Evde Kal Türkiyem!»

çağrısına

halk cevap veriyor

• 9.4.20’de Prof. Dr.

Ahmet SOYSAL’ın

paylaştığı karikatür

11-12 Nisan 2020 Hafta Sonu

Evden Çıkma Yasağı

İç İşleri Bakanlığı

•

Sayı : 89780865-153- 09.04.2020

•

^(…)

•

Bu kapsamda;

•

1- 10.04.2020 tarihi saat 24:00'den 12.04.2020 tarihi saat 24:00 arasında aşağıda belirtilecek istisnalar hariç olmak üzere Büyükşehir statüsündeki 30 ilimiz (Adana, Ankara, Antalya, Aydın, Balıkesir, Bursa, Denizli, Diyarbakır, Erzurum, Eskişehir, Gaziantep, Hatay, İstanbul, İzmir, Kahramanmaraş, Kayseri, Kocaeli, Konya, Malatya, Manisa, Mardin, Mersin, Muğla, Ordu, Sakarya, Samsun, Şanlıurfa, Tekirdağ, Trabzon, Van) ile Zonguldak il sınırları içinde bulunan tüm vatandaşlarımızın sokağa çıkmaları yasaklanacaktır.

•

^(…)

9.4.20

• HALK SAĞLIĞI UZMANLARI DERNEĞİNİN (HASUDER) YENİ KORONAVİRÜS (COVID-19) HASTALIĞI SÜRECİ İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİ-4

• Yayımlanıyor.

HASUDER 4. Görüşünden

•

23 Mart tarihli görüşümüzde, illerde İl Koordinasyon Kurullarının gerçek anlamda hayata geçirilmesini, bu kurullar aracılığı ile sektörlerarası işbirliğinin sağlanmasını ve Halk Sağlığı Uzmanlarına her düzeydeki yönetsel yapılarda görev verilmesini önermiştik. Bu görüşümüzden bir gün sonra Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğünden gelen bir resmi yazı ile (24.03.20) bu kurullara ildeki Halk Sağlığı Anabilim Dalında çalışan bir öğretim üyesinin görevlendirilmesi istenmiştir. 9 Nisan itibari ile 36 (%44,4) ilimizde İl Koordinasyon Kurullarında Halk Sağlığı uzmanlarının görevlendirilmesi yapılmıştır. Sahada en başından beri çalışmakta olan uzmanlarımızla beraber anabilim dallarındaki insan gücünün sürece katılması çok önemlidir.  Bu görevlendirmelerde emeği geçenlere Ülkemiz adına teşekkür ediyoruz.

12.04.2020

• Grubumuzun Değerli üyeleri (HASUDER üye grubu)

•  

• Pandeminin Ülkemizdeki 28 gününe ilişkin HALK SAĞLIĞI UZMANLARI DERNEĞİ (HASUDER) YENİ KORONAVİRÜS HASTALIĞI (COVID-19) GÖREV GRUBU iş planı çerçevesinde Prof. Dr. Muzaffer Eskiocak, Dr.

Öğr. Üyesi Meltem Akın Dikleli, Prof. Dr. Gül Ergör, Arş. Gör. Nurcan Şentürk Durukan, Arş. Gör. Dr. Selin Girgin ve Prof. Dr. C. Tayyar Şaşmaz.'ın katkılarıyla hazırladığımız durum raporunu değerlendirmelerinize sunuyoruz.

• salgının  zararını minimize etmeye katkı sağlamasını diliyoruz.

•  

• COVİD-19 Durum İzleme Grubu adına

• Prof.Dr.Muzaffer Eskiocak

22.1.20-25.3.20 arası önlemler, Türkiye

HASUDER 28. Gün Değerlendirmesinden

5.4.2020

HASUDER 28. Gün Değerlendirmesi

HASUDER 28. Gün Değerlendirmesi

HASUDER 28. Gün Değerlendirmesi

HASUDER 28. Gün Değerlendirmesi

HASUDER 28. Gün Değerlendirmesi

• «Sokağa çıkma yasağı coşkuyla kutlanıyor! Sokaklar insan seli!»

• (Sosyal medya paylaşımlarından)

13.04.20 Evden çıkma yasağı sonrası

• Sokağa çıkma yasağı öncesi sosyal mesafeyi bozulduğu ve arbede yaşanan olayların

sonunda İçişleri Bakanı Süleyman SOYLU

istifasını verdi. Ancak Sayın Cumhurbaşkanı bu istifayı kabul

etmedi.

4-13.04.20 Bazı ülkelerin vakada ölüm hızları

(Türkiye’de sabit bir şekilde %2.1)

Ve 15 NİSAN 2020

(HASUDER CoVID Postası)

15 NİSAN 2020

(HASUDER CoVID Postası)

15 Nisan itibariyle salgın eğrimiz çıkışını sürdürüyor…