BLUMİA NERVOSA
Nevrotik Kusma; Yeme hastalığı;
Blumia nervosa bir yeme bozukluğudur. Blumiada kontrolsüz yeme atakları görülür. Hastalar bu ataklardan sonra yediklerinin kendilerine zarar vereceği kilo aldıracağı düşüncesi ile ya kusarlar, ya ilaç ile ishal olmaya çalışırlar yada idrar söktürücü alırlar.
Blumia hastaları bu durumu sıklıkla tekrar ederler. Bu durumun haftada en az 2 kez ve üç ay süreyle tekrarlanmasına blumia nervosa denir.
Hastaların kiloları ve vücut şekliyle ilgili takıntıları vardır. Bazen bu durum aşırı egzersiz, oruç yada açlık dönemlerini takiben aşırı yeme ve öğünlerini çıkartma şeklinde de görülür.
Blumia nervosa neden olur?
Blumia nervosa bir yeme bozukluğudur ve diğer yeme bozuklukları gibi sebebi tam olarak aydınlatılamamıştır. Birçok faktörün bu hastalığın gelişiminde yer aldığı düşünülmektedir:
Moda ve sosyal trendin zayıflık yönünde çağrılar yağması, Sıkı diyet yada kısıtlı yeme alışkanlığı,
Beyin kimyasının bozulması,
Fiziksel ve ruhsal stres altında olmak,
Sindirim sistemi bozuklukları ve hastalıkları:
Midenin büyümesi, Yavaş boşalan mide,
Sindirim hormonlarının azlığı ve yetersizliği hastalığın başlamasını tetikleyebilir.
Blumia nervosa kimlerde görülür?
Hastalık daha çok:
Kadınlarda,
11- 20 yaşları arasında, Obez kişilerde,
Anksiyetesi olanlarda, Depresyonda olanlarda,
Ailesinde obez kişiler olanlarda,
Ailede ruhsal problemler olan kişilerde, Kendine güveni olmayan kişilerde,
Vücut kilosu ve şekli ile sorunu olan kişilerde,
Fiziksel görünüşün önemli olduğu işlerde çalışanlarda Blumia daha sık görülür.
Blumia nın belirtileri nelerdir?
Ruhsal bulgular:
Bir seferde yüklü miktarda öğün yemek, Yemek yerken kontrolü kaybetme duygusu, Kendi kendini kusturabilme,
Laksatif (ishal yapıcı), idrar söktürücü, diyet ilaçlarını bulundurma ve sık sık kullanma,
Aşırı egzersiz,
Ruh halinde hızlı ve şiddetli değişiklikler, Depresyon,
Anksiyete hali,
Yeme arzusunu bastıramama, Alkol yada ilaç kullanımı, Fiziksel bulgular:
Karın ağrıları,
Adet düzensizlikleri,
Yanak ve çene bölgesinde şişlik ödem, Boğaz ağrısı,
Tükürük bezlerinde ödem, Şişkinlik, gaz,
Mide asidi nedeniyle dişlerde çürük, lekelenme, diş etlerinde çekilme, Parmakla kusturmadan dolayı ellerin, parmakların arkasında sıyrılma zedelenmeye bağlı izler,
Diğer bulgular:
Kusmaya bağlı yutak borusu yanıkları, Diş çürükleri,
Dişeti hastalıkları, Ağızda kötü koku, Sinüzit,
Laksatif ve idrar söktürücü kullanımı dolayısıyla aşırı halsizlik, hipotansiyon ve vücut kimyasında bozulma,
Baş dönmesi, Baygınlık atakları, Çabuk yorulma, Kas krampları, Kabızlık,
Kalpte ritim bozukluğu, ani ölüm, sık görülür.
Blumia hastalarında yüksek oranda kişilik bozuklukları, psikiyatrik bozukluklar görülür:
Depresyon sık görülür, çabuk gelişir, Anksiyete ve panik atak sık görülür,
İlaç ve alkol bağımlılığı gibi bağımlılıklara yatkındırlar, Ruh halinde ani ve şiddetli değişiklikler sık görülür.
Blumia nervosa nasıl teşhis edilir?
Hastanın ve hasta yakınlarının hikayesi ile muayene bulguları teşhise yardımcı olur. Hastanın:
Fiziksel ve psikolojik geçmişi, Öğünleri ve yeme şekli,
Vücuduna giren öğünlerden kurtulma şekli ve isteği teşhis koydurur.
Aynı zamanda blumia nın neden olduğu hasarın tespiti gerekir bu amaçla:
Laboratuar testleri, Kan sayımı,
Böbrek fonksiyon testelri, Karaciğer fonksiyon testleri, Kan biyokimyası,
EKG ve kalbin durumu,
İlaç taraması, Diş muayenesi, Gastroskopi,
Kolonoskopi gerekebilir.
Tüm blumia hastaları psikiyatri tarafından detaylı muayene edilmelidir.
Blumia tedavisi:
Blumia tedavisinde amaç:
Kontrolsüz yemek yemeyi önlemek ve,
Yenilen yemekten kurtulma girişimlerini durdurmak,
Vücut kilo ve şekli konusunda kendine güven oluşturmaktır.
Tedavide aşağıdaki girişimler kombine edilir:
A- Diyetisyen konsültasyonu: sağlıklı diyet ve öğün içerikleri konusunda hastanın bilgilendirilmesini sağlar, dengeli ve düzenli beslenme, kilo hedefi ve kalori hedefi koymaya yardımcı olur.
B- Psikoterapi: kognitif davranış tedavisi tedavide etkilidir. Özellikle ilaç tedavisi ile desteklenmiş psikoterapi başarılı sonuçlar verir.
Psikoterapi ile hastanın:
i. Kendisini kontrolsüz yemeğe iten sebepleri belirlemesi, ii. Yeni yeme isteği ile başa çıkma becerileri geliştirmesi, iii. Stres yönetimi,
iv. Zayıflama konusunda realistik düşünceler geliştirmesi,
v. Yeme konusunda sağlıklı düşünce ve yaklaşımlar geliştirmesi, vi. Yeme dürtülerini kontrol etmesi sağlanabilir.
İlaç tedavisi: Serotonin geri alım inhibitörü olan anti depresan ilaçlar ile birlikte psikoterapi blumia tedavisinde çok başarılı sonuçlar vermektedir.
Blumiadan korunmak mümkün mü?
Blumiadan korunmak için yeme, yeme dürtüsü ve vücut algısı konusunda sağlıklı bir düşünce oluşturulması gerekir. Bu düşünce çocuk yaştan başlanarak oluşturulabilir. Erken tanı önemlidir bu nedenle çocukların
Yeme arzularını kontrol edemediklerini düşünüyorsanız,
Vücut ve kilo algılamasında sorunlar yaşıyor ise, Zayıflık ve zayıflama konusunda takıntılar başlarsa,
Kendini kusmaya zorlar ise vakit geçirmeden bir doktora başvurunuz.
Referanslar:
1. Bulimia Nervosa Resource Guide for Family and Friends http://www.bulimiaguide.org/
2. National Association of Anorexia Nervosa and Associated Disorders http://www.anad.org/
3. National Eating Disorders Association http://www.nationaleatingdisorders.org/
4. Bulimia Anorexia Nervosa Association http://www.bana.ca/
5. Candian Mental Health Association http://www.ontario.cmha.ca/index.asp/
6. Antidepressant use in children, adolescents, and adults. US Food and Drug A d m i n i s t r a t i o n w e b s i t e . A v a i l a b l e a t : http://www.fda.gov/Drugs/DrugSafety/InformationbyDrugClass/UCM096273 . Published May 22, 2009. July 15, 2009.
7. Beers MH, Fletcher A. The Merck Manual of Medical Information . 2nd ed.
Whitehouse Station, NJ: Merck Research Laboratories; 2003.
8. Bulimia nervosa. National Institute of Mental Health website. Available at:
http://www.nimh.nih.gov/health/publications/eating-disorders/bulimia-nervosa.sht ml . July 11, 2008.
9. Cecil RL, Goldman L, Bennett JC. Cecil Textbook of Medicine . 21st ed.
Philadelphia, PA: WB Saunders Company; 2000.
10. Conn HF, Rakel RE. Conns Current Therapy 2001 . 53rd ed. Philadelphia, PA:
WB Saunders Company; 2001.
11. Ferri F, ed. Ferri’s Clinical Advisor 2010. Philadelphia, PA: Mosby Elsevier;
2009.
12. Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Textbook of Internal Medicine. 23rd ed.
Philadelphia, PA: Saunders; 2008.
13. Goroll AH, Mulley AG. Primary Care Medicine . 4th ed. Philadelphia, PA:
Lippincott Williams & Wilkins; 2000.
14. Griffith HW. Griffiths 5-Minute Clinical Consult . Baltimore, MD: Lippincott Williams & Wilkins; 1999.
15. Jacobson JL, Jacobson AM. Psychiatric Secrets. 2nd ed. Philadelphia, PA:
Hanley & Belfus; 2001.
16. Lenders JW, Eisenhofer G, Mannelli M, et al. Phaeochromocytoma. Lancet . 2005;366:665-675.
17. Noble J. Textbook of Primary Care Medicine. 3rd ed. St. Louis, MO: Mosby;
1996.
18. Rakel R. Textbook of Family Medicine 2007. 7th ed. Philadelphia, PA:
Saunders Elsevier; 2009.
19. Rakel RE, Bope ET. Conns Current Therapy. 60th ed. Philadelphia, PA:
Saunders Elsevier; 2009.
20. Stern TA, et al. Massachusetts General Hospital Comprehensive Clinical Psychiatry. Philadelphia, PA: Mosby Elsevier; 2008.
21. Tasman A, Kay J, Lieberman JA. Psychiatry . Philadelphia, PA: WB Saunders Company; 1997
ANOREKSİYA NERVOSA
Nevrotik iştahsızlık; Yeme bozukluğu; Anoreksi;
Anoreksi bir yeme bozukluğudur. Kişilerin aşırı kilolu olduklarına yönelik takıntıları sonucu ortaya çıkan iştahsızlık ve egzersiz yapma durumudur. İdeal vücut ağırlığının %85 ve altında olmasına rağmen kendini kilolu sayan herkes anoreksiya nervosa kabul edilir. Hastalık ciddi rahatsızlıklara ve ölüme neden olabilir.
Anoreksiya nervosa neden olur?
Anoreksiyanın sebebi bilinmemektedir. Genetik meyil ve çevresel faktörler hastalığın ortaya çıkışında rol oynar. Kişinin kendi vücudu hakkındaki algısı bozulur ve kendini sürekli olarak kilolu görür.
Anoreksiya nervosa hastalığı için risk faktörleri nelerdir?
Hastalık aşağıdaki durumlarda daha sık ortaya çıkmaktadır:
Bayanlar,
Adolesan dönemi ve erken gençlik dönemi, Kendine güveni olmayan kişiler,
Çaresizlik duygusu içinde olanlar, Mükemmeliyetçi olanlar,
Şişmanlık korkusu olanlar,
Aile tarafından zayıflama baskısı olanlar,
Aşırı koruyucu, sert, çatışma içinde olan aile çocukları, Ailesinde yeme bozukluğu olan kişiler,
Duygusal stres içinde olan kişiler,
Depresyon, anksiyete gibi psikolojik rahatsızlık çeken kişiler, Kişilik bozuklukları olanlar,
Zayıflığı ve inceliği vurgulayan sosyal eğilim ve moda trendlerine karşı duyarlı olmak,
Anoreksiya nervosa ne şikayete neden olur?
Hastalık sinsi seyirlidir. Hasta ideal kilosunun % 85 i ve altına inmesine rağmen kendini halen aşırı kilolu görür ve bu amaçla diyet ve egzersiz yapar. Hastada görülen bulgu ve şikayetler:
Kilo kaybı,
Kalorili, yağlı gıdalardan korku derecesinde çekinme, Kilo kaybına rağmen diyet yapma,
Kilo almaktan aşırı korkmak,
Aksi yöndeki bütün bulgulara rağmen vücut algısında bozukluk, kendini kilolu olarak görme ( body dismorphia),
Aşırı egzersiz yapmak,
Vücut kilosu ve şekli konusunda algı bozukluğu, kendini şişman ve kilolu algılamak,
El ve ayaklarda üşüme,
Yiyeceklerden tiksinti duymak, Saç dökülmesi, vücutta kıllanma,
Aşırı halsizlik, yorgunluk, bayılma atakları, Kabızlık,
Depresyon ve / veya anksiyete,
Çarpıntı en sık görülen şikayetlerdir.
Tedavi edilmeyen anoreksiya nervosa ciddi yan etkilere yol açar özellikle adet kesilmesi ( amenore ), kemik erimesi ( osteoporoz ), ve kalpte ritim bozuklukları ( aritmi ) sık görülür. Kardiyak problemler ölüme neden olabilir.
Anoreksiya nervosa teşhisi nasıl konur?
Hastanın şikayetleri ve muayene bulguları ile teşhis koymak mümkündür.
Muayene ve laboratuar testleri ile kesin teşhis konur. Muayenede aşağıdaki bulgular dikkat çeker:
Vücut yağ dokusunun kaybı, Kas dokusunda azalma,
Kalp ritim bozuklukları ve kalp ritminde yavaşlama, Tansiyon düşüklüğü,
Ayağa kaktığnda tansiyonda belirgin düşme, Kemik yoğunluğuna azalma,
Yavaşlamış metabolizma belirtileri en göze batan bulgulardır.
Anoreksiya nervosa tedavisi:
Anoreksiya tedavisi hastayı sağlıklı olabileceği kilosuna getirmek ve orada tutmaktır. Hastanın sağlıklı olabileceği kilo ideal kilosunun % 85 i dir. Bu amaçla hastanın aldığı kalori miktarı azar azar artırılır. Bu amaca aşağıdaki gibi bir dizi girişim ile ulaşılmaya çalışılır.
A- Nutrisyonel konsültasyon ( diyetisyen konsültasyonu):
Diyetisyen sağlıklı beslenmenin bileşenleri hakkında bilgi verir. Ulaşılmak istenen kilo hedefleri konusunda yardımcı olur. Bu hedefe ulaşmada beslenme öğeleri ve öğünler konusunda pratik yaklaşımlar çizer.
B- Kognitif davranış psikolojisi tedavisi:
Davranış psikolojisi tedavisi sağlıklı ve realistik vücut algısı sağlamaya yardımcı olur. Hastanın kendi vücudu, diyet ve egzersiz konusunda yeni bakış açısı geliştirmesini sağlamaya çalışır.
C- Birebir tedavi: kişilerin endişeleri ve algıları ile başa çıkmasına yardımcı olmak için yapılan psikoterapidir.
D- Aile tedavisi: yeme bozukluklarının atında büyük oranda aile bulunmaktadır.
Birçok anoreksiya hastası aile tedavisi olmadan davranışını düzetemez. Bu nedenle ailenin tamamen tedaviye alınması gerekebilir. Ailenin ısrarcı davranışı, aşırı koruyucu davranışı, aile içi çelişki ve çatışmalar dindirilmeden hastanın
tedavisi çoğu zaman başarısız olur. Anoreksiya nervosa hastalarının aileleri bu hastalığın sebebini, seyrini, aile davranışının bu hastalıktaki yerine ve tedavisini anlamalıdır.
E- Antidepresan tedavi: Antidepresan ilaçların tek başına kullanımı pek bir sonuç vermez. Ancak bazı durumlarda anoreksiya hastaları psikoterapi ile birlikte antidepresan ilaç tedavisinden çok fayda görürler. Özellikle selektif serotonin geri alım inhibitörü antidepresan ilaçlar kullanılır.
F- Kemik erimesi ve metabolik takviye: özellikle kemik erimelerini durdurmak amacıyla tedaviye kalsiyum ve mineraller eklenmeli, hormon eksiklikleri takviye edilmelidir.
G- Hastaneye yatma:
a. Eğer ideal vücut kilosunun % 25 ila % 30 u kaybedildi ise, b. Ciddi kalp rahatsızlıkları ve ritim bozuklukları varsa, c. Ciddi fiziksel hastalık bulguları varsa,
d. Ciddi psikolojik rahatsızlık bulguları varsa hasta hastaneye yatırılmalıdır.
Anoreksiya nervosa erken teşhis ve tedavisi başarılı sonuçlar vermektedir. Geç kalınan vakalar ciddi komplikasyonlara ve ölüme neden olabilir. anoreksiya nervosa dan bilinen bir korunma yolu yoktur.
Referanslar:
1. National Association of Anorexia Nervosa and Associated Disorders http://www.anad.org/
2. National Eating Disorders Association http://www.nationaleatingdisorders.org/
3. Canadian Mental Health Association http://www.ontario.cmha.ca/
4. National Eating Disorder Information Center http://www.nedic.ca/
5. Anorexia nervosa. National Eating Disorders Association website. Available at:
http://www.nationaleatingdisorders.org/p.asp?WebPage_ID=286 . Accessed June 19, 2008.
6. Anorexia nervosa. National Women’s Health Information Center website.
Available at: http://www.womenshealth.gov/faq/easyread/anorexia-etr.htm . Accessed June 19, 2008.
7. Beers MH, Fletcher AJ, et al. The Merck Manual of Medical Information—Home
Edition . 2nd ed. Whitehouse Station, NJ: Simon and Schuster, Inc; 2003.
8. Casper RC. How useful are pharmacological treatments in eating disorders?
Psychopharmacol Bulletin . 2002;36:88-104.
9. Ferri F, ed. Ferri’s Clinical Advisor 2010. Philadelphia, PA: Mosby Elsevier;
2009.
10. Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Textbook of Internal Medicine. 23rd ed.
Philadelphia, PA: Saunders; 2008.
11. Jacobson JL, Jacobson AM. Psychiatric Secrets. 2nd ed. Philadelphia, PA:
Hanley & Belfus; 2001.
12. Lenders JW, Eisenhofer G, Mannelli M, et al. Phaeochromocytoma. Lancet . 2005;20-26,665-675.
13. Lock J, le Grange D, Dare C, et al. Treatment Manual for Anorexia Nervosa . New York, NY: Guilford Press; 2000.
14. Noble J, Green H. Textbook of Primary Care Medicine. 3rd ed. St. Louis, MO:
Mosby; 1996.
15. Rakel R. Textbook of Family Medicine. 7th ed. Philadelphia, PA: Saunders Elsevier; 2007.
16. Rakel RE, Bope ET, Conn H. Conn’s Current Therapy. Philadelphia, PA:
Saunders Elsevier; 2009.
17. Stern TA. Massachusetts General Hospital Comprehensive Clinical Psychiatry.
Philadelphia, PA: Mosby Elsevier; 2008.
ESTRADİOL
Estradiol testi; E2; Estradiol, Östradiol,
Kanda bulunan estradiol miktarını gösteren laboratuvar testidir.
Estradiol ( ÖSTRADİOL ) en aktif kadınlık hormonlarından biridir. Kadınlık özelliklerini sağlayan ana hormondur, dişi cinsel organlarının gelişimi ve cinsel olgunluğa erişmesini sağlar. Beyinden gelen uyarıcı hormonlar (LH- FSH) sayesinde over ler den yani yumurtalıklardan, böbrek üstü bezlerinden ve gebelik sırasında plasentadan salgılanır. Gebelikte estradiol uterusun ve bebeğin
gelişiminde önemli rol oynar. Kadınlarda progesteron hormonuyla birlikte yumurtlama ve adetleri düzenler, uterus, overler, meme dokusu ve dış genital organların gelişmesini sağlar. Erkekte testislerden az miktarda salgılanır ve prostat ile meme dokusunun gelişmesinde rol alır. Estradiol yağ dokusunun kadın tipi gelişmesini sağlayan hormondur. Kadın tipi yağlanmayı estradiol sağlar.
Estrojen terapisi, estrojen içeren ilaçlar ve doğum kontrol ilaçları estrojen seviyesini değiştirir laboratuvar testi sonucu nu etkilerler.
Estrojen miktarına neden bakılır?
Gebelik sırasında plasentanın durumunu görmek için,
Over ler, böbrek üstü bezleri ve beyin arasındaki hormonsal döngünün nasıl çalıştığını görmek amacıyla,
Over tümörlerinin teşhisinde,
Kadın ve erkekte beklenen vücut karakterlerinin olgunlaşmadığı durumlarda,
Adet kesilmesinin sebebini araştırmakta, Menopoz – pre menopoz tespitinde, Tüp bebek uygulamalarının takibinde,
Kısırlık araştırmasında estradiol miktarına bakılır.
Estradiol normal değeri nedir ?
Kadınlarda adet süresince estradiol miktarı değişir.
Erkek: <62 pg/ml Kadın:
Folüküler Faz: 1-147 pgr/ml Ovülasyon: 93-404 pg/ml Luteal Faz: 29-318 pg/ml Menopoz: <58 pg/ml
Estradiol miktarını yükselten sebepler:
Beklenenden yüksek estradiol over tümörünün belirtisi olabilir, Follikül kistleri,
Endometriyozis sırasında estradiol artar.
Estradiol miktarını düşüren sebepler:
Menopoz, Over yetmezliği,
Genetik, kalıtsal hastalıklar, Turner sendromu, Beyin, hipofiz, hipotalamus hastalıkları
Kronik böbrek hastalıkları, Tiroid hastalıkları,
Şeker hastalığı.
Hızlı kilo kaybı yada aşırı zayıf kişilerde esrojen seviyesi beklenenden düşük bulunur.
Referanslar:
Webster RA. Reproductive function and pregnancy. In: McPherson RA, Pincus MR, eds. Henry’s Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Methods.
21st ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2006:chap 25.
Ferri FF. Laboratory tests and interpretation of results. In: Ferri FF, ed. Ferri’s Clinical Advisor 2012. 1st ed. Philadelphia, Pa: Mosby Elsevier; 2011:section IV.
ANTİ TİROGLOBÜLİN ( Anti Tg)
Anti Tg; Anti Tiroglobülin Antikoru;
Tiroid hücreleri içinde bulunan tiroglobülin proteinine karşı gelişen antikorları araştıran testtir. Otoimmün tiroid hastalıklarının tespitinde kullanılan laboratuar testidir. Aç karnına alınan kandan bakılır.
Anti tiroglobülin antikoru ne için bakılır?
Anti tiroglobülin antikoru tiroid hücrelerini bozarak hastalıklarla yol açar. Tiroid bezinin otoimmün hastalıklarının tespitinde kullanılan bir testtir.
Anti Tg için normal değer:
Anti Tg normalde negatif olmalıdır.
Anti Tiroglobülin Antikor Pozitifliği neyi gösterir?
Testin pozitif olması tiroglobülin proteinine karşı antikor varlığını ve aşağıdaki hastalıkların olabileceğini gösterir:
Graves hastalığı, Hashimoto tiroiditi, Hipotiroidi,
Miks ödem,
Sistemik Lupus Eritematozus, Tiroid kanseri,
Tirotoksikoz, Tip 1 diyabet.
Gebelerde de bu test pozitif olabilir, hastalık anlamına gelmez.
Refeanslar:
Ladenson P, Kim M. Thyroid. In: Goldman L and Ausiello D, eds. Cecil Medicine.
23rd ed. Philadelphia, Pa: Saunders; 2007:chap
ACTH (Synacten) STİMÜLASYON TESTİ
Adrenal rezerv testi; Synacten stimülasyon testi;
ACTH stimülasyon testi adrenal yetmezlik teşhisinde kullanılır.
ACTH stimülasyon testi neyi ölçer?
ACTH beyinde hipofiz bezinden salgılanır ve adrenal bezlerden kortizol hormonu salgılatır. Synacten sentetik ACTH hormonudur ve onun gibi etki ederek kortizol salgılatır. Test böbrek üstü bezlerinin (adrenal) ACTH hormonuna ne derece iyi cevap verdiğinin ölçülmesidir. Adrenal bezlerin yetmezliğini teşhis amacıyla kullanılan laboratuar testidir.
ACTH (Synacten) stimülasyon testi nasıl yapılır?
Testten 12 – 24 saat önce ağır egzersiz ve yüksek kalorili karbonhidratlı gıdaların kesilmesi gerekir. Test den önce aç olmak gerekir. Önce kan alınır ve kortizol ölçülür daha sonra Synacten damardan verilir ( 0,25 mg i.v.) verilerek adrenal bezler uyarılır enjeksiyondan 30 ve 60 dakika sonra kan alınır. enjeksiyondan 60 dakika sonra değerin 20 mg/dL altında olması adreno kortikal yetmezlik teşhisi koydurur.
ACTH stimülasyon testi için normal değerler:
Bazal kortizol >5 mg/dL
30. ve/ veya 60. dk. Kortizol: >20 mg/dL olmalıdır.
Doktorunuz idrarda serbest kortizol çıkışı için idrarda serbest kortizol ya da 24 saatlik idrarda 17 – Ketosteroid testini de ek olarak isteyebilir.
ACTH ( Synacten ) stimülasyon testi neden yapılır?
Böbrek üstü bezlerin ( adrenal bezlerin ) düzgün çalışıp çalışmadığını test etmek ve hipofiz ile adrenal arası bağlantıyı kontrol etmekte kullanılır:
Adrenal yetmezlik teşhis için,
Hipofiz yetmezliği teşhis için kullanılır.
Başlangıçta kortizol az fakat synacten den sonra normal artış oluyorsa hipofiz yetmezliği var denir. Başlangıçta kortizol düşük enjeksiyondan sonra hala düşük ise adrenal yetmezlik var denir.
ACTH stimülasyon testi:
Akut adrenal kriz,
Adisson hastalığı ( adrenal yetmezlik), Hipofiz yetmezliği,
Hipofiz tümörlerinin ayırıcı tanısında kullanılır.
Referanslar:
1.Stewart PM. The adrenal cortex. In: Kronenberg HM, Melmed S, Polonsky KS, Larsen PR, eds. Williams Textbook of Endocrinology. 11th ed. Philadelphia, PA:
Saunders Elsevier; 2008:chap 14.
2.Melmed S, Kleinberg D. Anterior pituitary. In: Kronenberg HM, Melmed S,
Polonsky KS, Larsen PR, eds. Williams Textbook of Endocrinology. 11th ed.
Philadelphia, PA: Saunders Elsevier; 2008:chap 8.
ACTH Adreno Cortico Tropic Hormon
Serum Adrenokortikotropik Hormon; Serum ACTH; Adreno cortico tropik hormone; High-Sensitif ACTH;
ACTH ( Adreno kortiko tropik Hormon ) beyinden salgılanan ve böbrek üstü bezlerinden hormon salgılatan maddedir. Serum ACTH miktarı gün içinde değişir.
Doğru değerlendirme için test örneğinin sabah erken saatte ( tercihan saat 8 de ) alınması gerekir. Serum ACTH laboratuvar testi yapılmadan önce kortizon içeren ilaçların kesilmiş olması gerekir.
Serum ACTH testi neden yapılır?
Test beyin ve böbrek üstü bezler arasında ki bağlantıyı incelemek amacıyla yapılır. Hormon problemlerinin tanısında kullanılır. ACTH hormonunun ana görevi böbrek üstü bezlerinden Kortizol hormonunu salgılatmak dır.
Adreno Cortico Tropic Hormon (ACTH) için normal değerler:
Erişkin için : 9- 52 pg/mL dir.
ACTH miktarını yükselten sebepler:
Cushing (kuşing) sendromu,
Addison hastalığı ( böbrek üstü bezlerinin yetmezliği), Doğumsal adrenal hiperplazi,
ACTH üreten tümörler, Nelson sendromu.
ACTH miktarını düşüren sebepler:
Böbrek üstü bezi tümörlerine bağlı cushing sendromu, Dışarıdan verilen kortizol e bağlı cushing sendromu, Hipofiz yetmezliği,
Ayrıca hipopituitarizm ( hipofiz yetmezliği ) ve Multip Endokrin Neoplazi hastalıklarının teşhisinde de Serum ACTH seviyesine bakılır.
Referanslar:
1.Stewart PM. The adrenal cortex. In: Kronenberg HM, Melmed S, Polonsky KS, Larsen PR, eds. Williams Textbook of Endocrinology. 11th ed. Philadelphia, PA:
Saunders Elsevier; 2008:chap 14.
2.Melmed S, Kleinberg D. Anterior pituitary. In: Kronenberg HM, Melmed S, Polonsky KS, Larsen PR, eds. Williams Textbook of Endocrinology. 11th ed.
Philadelphia, PA: Saunders Elsevier; 2008:chap 8.
24 SAATLİK İDRARDA SERBEST KORTİZOL
24 Saatlik İdrarda Kortizol; İdrarda Serbest Kortizol,
Test idrarda atılan serbest kortizol miktarını ölçer. 24 saatlik idrarda bakılır.
Kortizol böbrek üstü bezlerinden salgılanan steroid hormondur. Gün içinde artıp azalır. Sabah 6-8 arası en yüksek olduğu dönemdir. Gece yarısı en düşük olduğu dönemdir. 24 saat boyunca idrarda atılan miktarı laboratuvar testi ile ölçülür.
Kortizol vücudun birçok sistemini etkiler özellikle.
Kemikler,
Dolaşım sistemi, Kan şekeri, İmmün sistem,
Yağ metabolizması,, karbonhidrat ve protein metabolizması,
Sinir sistemi,
İdrarda kortizol testi ne için yapılır?
Kortizol strese karşı verilen cevapta önemli bir hormondur. Laboratuar testi vücuttaki kortizol miktarını göstermek açısından önemli bir testtir. Cushing (kuşing ) hastalığında kortizol çok artarken böbrek üstü bezlerinin yetmezliğinde (Addison hastalığı ) kortizol miktarı çok düşer. İdrarda serbest kortizol miktarı bu hastalıkların teşhisinde kullanılan bir testtir.
Bazı ilaçlar testin sonucunu bozar:
Glukokortikoid ilaçlar ( kortizonlu ilaçlar), Lityum,
Diüretik, Ketokonazol, Östrojen,
Trisiklik antidepresanlar sonucu bozar.
Ayrıca ciddi psikolojik ve fiziksel stres de idrarda kortizol sonucunu bozar.
Doğru sonuç için aralıklarla testin 2- 3 kez tekrarlanıp ortalamasının alınması daha doğru sonuç verir.
24 saatlik idrarda kortizol için normal değerler:
Erişkinde: 10-100 mcg/24h
Hafif Cushing sendromlarında normal ve normale yakın sonuçlar görülebilir. Bu durumda ACTH stimulasyon veya Deksametazon süpresyon testleri yapılır.
İdrarda serbest kortizolu arttıran sebepler:
Cushing sendromu: hipofiz besinden bağımsız, Cushing hastalığı: hipofize bağımlı,
Yalancı Cushing, Eksojen Cushing, Ağır depresyon,
ACTH salgılayan tümör.
İdrarda serbest kortizolu düşüren sebepler:
Addison hastalığı ( böbrek üstü bezi yetmezliği ), Hipopituitarizm,
Konjenital adrenal hiperplazi, Referanslar:
1. Stewart PM. The adrenal cortex. In: Kronenberg HM, Melmed S, Polonsky KS, Larsen PR, eds. Williams Textbook of Endocrinology. 11th ed. Philadelphia, PA:
Saunders Elsevier; 2008: chap 14.
2. Melmed S, Kleinberg D. Anterior pituitary. In: Kronenberg HM, Melmed S, Polonsky KS, Larsen PR, eds. Williams Textbook of Endocrinology. 11th ed.
Philadelphia, PA: Saunders Elsevier; 2008: chap 8.
SİROZ
Siroz karaciğer hücrelerinin ve dokusunun kalıcı olarak bozulması ve karaciğerin iş göremez hale gelmesidir. Siroz da sağlıklı karaciğer hücrelerinin yerini bağ dokusu alır ve karaciğer metabolik işlerini yapamaz, zehirli maddeleri kandan temizleyemez, yaşam için gerekli besin maddelerini üretemez. Karaciğer dokusunun yerini alan bağ dokusu karaciğer içindeki kan akışını da yavaşlatır, kan normal yolundan akamaz, yan yollara sapar, varisler ortaya çıkar ( özefagus varisleri) kanamalar olur.
Siroz sebepleri
Siroz birçok sebebe bağlı olsa da tedavi edilmeyen Kronik Hepatitler günümüzde en sık görülen siroz sebepleridir.
Kronik Hepatit B, Kronik Hepatit C, Hepatit D enfeksiyonu, Aşırı alkol alımı,
Otoimmün hepatit, Kalıtsal hastalıklar,
Glukojen depo hastalıkları, Galaktozemi,
Fruktoz intoleransı, Tirozinemi,
Hemokromatoz, Wilson hastalığı,
Alfa 1 anti tripsin eksikliği, Kistik fibroz,
Karaciğer yağlanması steatohepatit ( Non Alkolik Steato Hepatit NASH ) Diyabet,
Obezite,
Kalp hastalıkları, Yüksek trigliserid,
Steroid ilaçların kullanımı, Safra yolu hastalıklarına bağlı siroz,
Safra taşı,
Safra kanalı ve safra kesesi tümörleri, Safra kanalı tıkanmaları ve parazitleri, Safra taşı cerrahileri,
İltihabi barsak hastalıklarına bağlı safra kanalı problemleri, Pankreatit,
İlaç ve zehirli maddelere bağlı karaciğer sirozu, Arsenik,
İzoniyazid, Metotreksat,
Aşırı A vitamini kullanımı, Enfeksiyonlar,
Shistosomiyazis, Brusella,
Ekinokok kist hidatik ( karaciğer kistleri ) Sifiliz,
Ağır kalp yetmezliğine bağlı siroz.
Siroz için risk faktörleri
Aşağıdaki risk faktörleri karaciğer sirozu ihtimalini arttırmaktadır:
Tedavi edilmeyen kronik hepatit B ve kronik hepatit C, Hepatit D enfeksiyonu,
Aşırı alkol alımı,
Karaciğere zarar veren ilaç ve madde kullanımı, Obezite,
Kontrolsüz diyabet,
Aşırı demir kullanımı siroz gelişimi için önemli risk faktörleridir.
Siroz bulguları nelerdir
Siroz hastalığı ileri evrelere gelene dek hastanın şikayeti olmaz. Karaciğer fonksiyonlarının birçoğunu kaybettikten sonra hastanın şikayetleri başlar.
Karaciğer yetmezliği başlayınca en çok görülen şikayetler şunlardır:
Halsizlik, İştah kaybı,
Karında şişlik ve gerginlik, karında hassasiyet ve ağrı, Karında sıvı toplanması,
Bulantı, Kilo kaybı,
Kaslarda zayıflama,
Erkeklerde göğüslerde büyüme,
Daha ileri dönemlerde şikayetler koplikasyonlara bağlı olarak gelişir:
Safra kanallarının tıkanmasına bağlı sarılık, ciltte kaşıntı, Avuçlarda kızarıklık,
Saç dökülmesi, tüylerde dökülme, Testislerde küçülme,
Dalak büyümesi,
Karaciğerde önce büyüme sonra küçülme olur, Ciltte ince kılcal damarlar belirir,
İdrarda koyulaşma, Karında sıvı birikmesi,
Bacaklarda ödem ve şişme,
Kolay morarma, uzun süre kanama, pıhtılaşma bozulması, Özefagus varislerine bağlı Kanlı kusma,
Adet düzensizliği, anormal vajinal kanamalar, Karın içinde iltihaplanma,
Cinsel istekte azalma, Unutkanlık,
Dalgınlık, Sinirlilik,
Ellerde ayaklarda titreme, Varis gelişimi,
Kemiklerde erime, Kalpte ritm bozukluğu,
Uykus bozukluğu ve uykuya meyil, Ülser,
İnsülin direnci diyabet kontrolünde bozulma, Koma,
Siroz zemininde karaciğer kanseri gelişebilir.
Siroz teşhisi
Şikayet ve muayene bulguları sirozu düşündüren hastada teşhis laboratuar testleri ve incelemeler ile konur.
LABORATUVAR TESTLERİ Laboratuvar testleri
Karaciğer fonksiyon testleri Laboratuar testleri:
Karaciğer fonksiyon testleri SGOT, AST
SGPT , ALT GGT,
LDH, ALP,
Bilirubinler,
Total Protein, Albümin,
PT,
Hepatit A, Hepatit B, Hepatit C, Hepatit D testleri, Tümör markerları,
ANA, ASMA, Otoimmün hepatit araştımaları yapılır.
Görüntüleme yöntemleri: Ultrason, Bilgisayarlı Tomografi ve Manyetik rezonans görüntüleme yönemleri ile karaciğer ve safra yollarını yapısı incelenir,
Karaciğer Biyopsisi ve patolojik inceleme kesin teşhisi koydurur.
Siroz tedavisi
Siroz geriye dönüşü olmayan karaciğer doku harabiyetidir. Tedavinin ana hedefi karaciğerdeki bozulmayı ve hastalığın ilerlemesini durdurmaktır. Bu amaçla:
Bozulmaya neden olan hastalıkların kontrolü mümkün ise derhal kontrol altına alınmalıdır. Örneğin hasta kronik hepatit hastası ise ve tedavi imkanı var ise kronik hepatit tedavisi başlanmalıdır,
Sirozu ağırlaştıran durumlar tespit edilmeli ve hızla tedavi edilmelidir.
Durumu ağırlaştıran faktörler ortadan kaldırılmalıdır.
Siroz semptom ve komplikasyonları sık aralıklarla izlenmelidir.
Karaciğer kanseri sık aralıklarla izlenmelidir. Siroz vakalarında karaciğer kanseri gelişme şansı yüksektir.
Varis, enfeksiyon gibi komplikasyonlar sık sık aranmalı var ise hemen tedavi edilmelidir.
Karında biriken sıvı boşaltılmalıdır,
Karaciğer nakli
Siroz hastalığının kalıcı tek tedavi yolu karaciğer naklidir. Karaciğer nakli her zaman mümkün olmamaktadır.
[nbox type=”error” ] Karaciğer nakillerinin en büyük sebebi KRONİK HEPATİT hastalığıdır. [/nbox]
Siroz hastalarının dikkat etmesi gerekenler
Alkol tamamıyla kesilmelidir,
Doktor reçete etmediği taktirde hiçbir ilaç kullanmayın,
İyi gelecek diye aktardan alınan, kendi yaptığınız maddeleri kullanmayın ( bitki çayları vb. ),
Dengeli beslenin aşırıya kaçmayın diyabetik iseniz şekerinizi sıkı kontrol edin,
İleri karaciğer ytmezliği varsa protein tamamen kesilebilir, Tuz kullanmayın,
Zatüre aşısı, yıllık grip aşıları ve hepatit aşılarınızı yaptırın, Çiğ gıda yemeyin,
Normal kilonuzu koruyun, Ellerinizi sık sık yıkayın, Doktorunuzu dinleyin.
Referanslar
American College of Gastroenterology http://www.acg.gi.org/
1.
American Gastroenterological Association http://www.gastro.org/
2.
American Liver Foundation http://www.liverfoundation.org/
3.
Canadian Liver Foundation 4.
http://www.liver.ca 5.
http://www.hc-sc.gc.ca/index_e.html/
6.
Cirrhosis. National Guideline Clearinghouse website. Available 7.
at: http://www.guideline.gov/ . Accessed July 9, 2009.
Cirrhosis. National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney 8.
D i s e a s e s w e b s i t e . A v a i l a b l e a t :
http://digestive.niddk.nih.gov/ddiseases/pubs/cirrhosis/ . Published December 2008. Accessed July 9, 2009.
Cirrhosis and chronic liver failure: what you should know.
9.
American Academy of Family Physicians website. Available at:
http://www.aafp.org/afp/20060901/781ph.html . Published September 2006. Accessed July 9, 2009.
Cirrhosis of the liver. AGA Patient Center. American 10.
Gastroenterological Association website. Available at:
http://www.gastro.org/wmspage.cfm?parm1=5673 . Accessed July 9, 2009.
Dambro MR, Griffith JA. Griffith’s 5-Minute Clinical Consult.
11.
Philadelphia, PA: Lippincott Williams & Wilkins; 1999.
Ferri F, ed. Ferri’s Clinical Advisor 2010. Philadelphia, PA: Mosby 12.
Elsevier; 2009.
Feldman M. Sleisenger & Fordtran’s Gastrointestinal and Liver 13.
Disease. 8th ed. St. Louis, MO: Mosby; 2005.
Hirschfield GM, Gershwin ME. Primary biliary cirrhosis: one 14.
disease with many faces. Isr Med Assoc J . 2011;13(1):55-59.
Molodecky NA, Kareemi H, Parab R, Barkema HW, Quan H, Myers 15.
RP, Kaplan GG. Incidence of primary sclerosing cholangitis: a systematic review and meta-analysis. Hepatology . 2011;53(5):1590-1599.
2/12/2010 DynaMed’s Systematic Literature Surveillance DynaMed’s 1.
Systematic Literature Surveillance : Chang Y, Ryu S, Sung E, et al. Weight gain within the normal weight range predicts ultrasonographically detected fatty liver in healthy Korean men. Gut. 2009;58(10):1419-142
en iyi enfeksiyoncu dr aydoğan lermi
This is as simple as it gets for coding by hand. However, you still have to preview and make sure everything fits on your pages and posts the way you want them to – every single post. An easier way to do this in your visual editor is by using a plugin. Also, this only affects your posts and pages – not the site design itself.
Plugins do this coding for you.
They give you choices so you can see how your columns will fit within the post. Some provide shortcodes that you place within your content. Others provide buttons or other additions to your visual editor, allowing you to make quick selections. Here is a quick look at some nice plugins.
a
KARACİĞER KANSERİ
(Malignant Hepatoma; Hepatocellular Carcinoma; Primary Liver Cancer)
Karaciğer kanserlerinin en büyük sebeplerinden birisi kronik hepatitlerdir. Tedavi edilmeyen Kronik Hepatit B ve Kronik Hepatit C siroza ve karaciğer kanserine yol açabilir.
Karaciğer
Karaciğer sağ kaburga altında yer alan vücudumuzun en büyük organıdır.
Bağırsaklardan emilen tüm besinler karaciğerde işlenerek kullanılırlar. Karaciğer bir filtre gibi kandaki tüm zararlı maddeleri süzer ve atar. Karaciğer kanseri karaciğer hücrelerinin kontrol dışı çoğalmalarıdır.
Kanser hücrelerin kontrol dışı çoğalmaları demektir. Kontrol dışı çoğalan hücrelerin oluşturduğu kitleye tümör denir.
Kanserler kötü huylu tümörlerdir ve vücuda hızla yayılarak diğer hücrelerinde çalışmasını bozarlar.
Karaciğer kanseri neden olur:
Karaciğer kanserleri birçok sebebe bağlı olabilir en sık görülen sebeplerin başında kronik hepatitler yani kronik hepatit B ve kronik hepatit C gelmektedir.
Karaciğer kanseri risk faktörleri şunlardır:
Erkek cins, 40 yaş üstü,
Kronik Hepatit B veya Kronik Hepatit C, Siroz,
Aşırı alkol tüketimi, Kötü beslenme, Obezite,
Karaciğer Paraziter hastalıkları,
Hemakromatoz ( karaciğerde demir birikimi),
Metabolik hastalıklar ( Alfa 1 anti tripsin eksikliği ve Tirozinemi ), Bazı ilaç ve kimyasal maddeler
Aflatoksin: bakliyat ve baharatlarda üreyen bir küf zehiridir,
Arsenik, Vinil klörür, Thoryum Klorür, Karbon tetraklörür: Sanayi kimyasalları,
Hormonlar: Vücut geliştirme, Spor, Doping amacıyla kullanılan anabolik steroid ve testosteron türevleri
Kullanmak karaciğer kanser riskini arttıran önemli faktörlerdir.
Karaciğer kanseri belirtileri
Karaciğer kanserinin erken dönemlerinde pek şikayet olmaz, ileri dönemlerde şikayetler ortaya çıkmaya başlar. En sık görülen şikayetler:
İştah kaybı, Kilo kaybı, Ateş,
Halsizlik,
Çabuk yorulma, Karın ağrısı, Karında şişme, Bulantı,
İdrarda koyulaşma,
Ciltte ve gözlerde sarılık, Ciltte kaşıntı,
Sersemlik hali, Uykuya meyil,
Bu şikayetler karaciğer kanseri dışında birçok sebebe de bağlı olarak oluşabilir.
Karaciğer kanserine özgü şikayetler değildir.
Karaciğer kanseri teşhisi nasıl konur
Yukarıda yer alan şikayetler karaciğer kanseri araştırmasını gerektirir.
Laboratuar testleri teşhise yardımcı olur:
Kan testleri: Karaciğer fonksiyonlarını değerlendirmeye yarayan testlerdir.
SGOT, AST SGPT , ALT GGT,
LDH, ALP, Bilirubin, Albümin, Total Protein, PT,
Hepatit A, Hepatit B, Hepatit C testleri, Tümör markerları,
ANA, ASMA,
Bakır, serüloplazmin
Karaciğer ultrasonu, Bilgisayarlı Tomografi, Manyetik Rezonans görüntüleme, gerekirse anjiografi yapılarak karaciğer kanseri teşhisi doğrulanmaya çalışılır.
Kesin teşhis biyopsi ile konulur. Karaciğerde görülen bir lezyon var ise iğne biyopsisi ile alınan parçanın incelemesi kesin teşhis koydurur.
Karaciğer kanseri tedavisi
Karaciğer kanser teşhisi konduktan sonra evrelemesi yapılmalıdır. Evreleme karaciğer kanserinin ne derece yayıldığını gösterir. Karaciğer kanserinde kemoterapi, radyoterapi ve cerrahi tedavi yöntemleri denenir.
Cerrahi: tümöral bölgenin etraf doku ile birlikte çıkarılmasıdır. Çok nadir durumlarda böyle bir imkan ortaya çıkar. Karaciğer kanserleri genellikle teşhis edildikleri dönemde yaygın olurlar.
Kriyosurgery (kriyocerrahi): bir metal uç ile kanser dokusunun olduğu bölgenin dondurularak tedavisidir.
Etanol ablasyon (alkol ablasyon ): kanser dokusunun içine alkol enjekte ederek tümör hücrelerinin öldürülmesidir,
Radyoterapi: radyasyon ile kanser hücrelerinin öldürülmesidir. Dışarıdan yada radyoaktif maddelerin yerleştirilmesi ile içeriden yapılabilir,
Radyofrekans ablasyon: bir metal uç ile tümör hücrelerinin yakılmasıdır, Kemoterapi: ilaçlar ile tümör hücrelerinin öldürülmeye çalışılmasıdır.
İlaçlar hap, iğne yada o bölgeye yerleştirilen bir kateterden verilebilir.
Biyolojik tedavi: vücut hücreleri tarafından yapılan ve kansere karşı mücadeleyi arttıran maddelerdir. Biyolojik cevap arttırıcılar (biological response modifier (BRM)) de denir.
Karaciğer kanserinden korunma
Karaciğer kanserinden korunmak için hepatit aşılarınızı olun, hepatitten korunun, cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunun, prezervatif kullanın, aşırı alkol kullanmayın, kimyasal maddeler ile çalışırken gerekli önlemi alın.
Çocuklarınızı hepatite karşı aşılatın.
Referanslar:
American Cancer Society http://www.cancer.org/
1.
American Liver Foundation http://www.liverfoundation.org/
2.
BC Cancer Agency http://www.bccancer.bc.ca/
3.
Canadian Cancer Society http://www.cancer.ca/
4.
All about liver cancer. American Cancer Society website. Available at:
5.
http://www.cancer.org/ . Accessed July 1, 2009.
Liver cancer. National Cancer Institute. National Institutes of Health 6.
(NIH) website. Available at: http://www.cancer.gov/ . Accessed July 1, 2009.
Salem, R, Lewandowski, RJ, Mulcahy, MF, et al. Radioembolization for 7.
hepatocellular carcinoma using Yttrium-90 microspheres: a comprehensive report of long-term outcomes. Gastroenterology.
2010;138:52.
SHARP: study of heart and renal protection. Clinical Trials.gove website.
8.
Available at: http://clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT00125593 . Updated 2006. Accessed July 1, 2009.
3/19/2010 DynaMed Systematic Literature Surveillance DynaMed’s 9.
Systematic Literature Surveillance : Saunders D, Seidel D, Allison M, Lyratzopoulos G. Systematic review: the association between obesity and hepatocellular carcinoma—epidemiologic evidence. Aliment Pharmacol Ther. 2010 Feb 18.
