DİĞERKAMLIK VE
PROSOSYAL DAVRANIŞ
Tüm yardım davranışlarını içeren bir sözcük var mı acaba?
YOK
PROSOSYAL DAVRANIŞ
• Diğer bir kişi yada grubu yararlandırmak niyeti ile yapılan gönüllü davranıştır. Bazı sosyal psikologlarsa bunun yerine “yardım etme davranış “ terimini tercih etmektedirler.
• Birisine zorla yaptırılan iyilik yada yararlı
davranış prososyal davranış tanımı içinde yer almaz.
İşbirliği ve prososyal davranışın önemli 2 tipidir.
Diğerkamlık
İşbirliği
• Ortak hedeflere ulaşmaya katkıda bulunan prososyal davranıştır. Örn : birlikte çalışan bilgilerini paylaşan ortak etkinlik için zaman ve enerji harcayan kişilerin işbirliği içinde olduğu söylenebilir.
Diğerkamlık
İşbirliğinden farkı davranışın kişisel kazanç beklentisi olmadan yapılmasıdır. Örn : bir cinayete tanık olan kişinin riski göze
alarak,kişisel kazanç beklentisi olmadan
tanıklık yapması. Ancak güdülerimiz nadiren bu denli yalındır.
• Bazı durumlarda diğerkamlık karşı tarafı karşılık vermeye götürebilir. O zamanda değerkamlığı bir işbirliği izler.
• Benzer bir şekilde,işbirliği bir kazanç
beklentisi ile başlayıp,ilişkinin ilerlemesiyle birlikte olagelen yakınlaşma diğerkamlığı doğurabilir.
Prososyal davranışta sosyal normlar ve kültür
• Sosyal normlar toplum örgütlerine formel ve informel olarak oluşturulmuşlardır ve bunlar tutum ve inançları oluştururlar. Bireylerse bu normlara uyma konusunda bir baskı
yaşamaktadırlar.
Prososyal davranışta özellikle rol oynayan belli başlı sosyal normlar;
1- Sosyal Sorumluluk
Kişilerin kendilerine bağımlı olanlara yardım etmelerinin beklenmesi.
örn:ebeveyn-çocuk ilişkisi
2- İlişkilerde Karşılıklı Denklik
Altın kural “başkaları için onların senin için
yaptığını yap” ilişkilerdeki karşılıklılığı verir.
Sosyal denklik ise insanların çabaları
ölçüsünde ödüllendirildiklerini ifade eder.
3- Hakkaniyet Normları
İnsanlar hakettiklerini bulurlar,tersi olursa acı yada kayıp söz konusu olduğundan buna
neden olanın bir bedel ödemesi gerekir.
Prososyal Davranışın Öğrenilmesi ve Model Alınması
Diğer davranışlar gibi pekiştirme yolu ile öğrenilirler. Örn: fakire yardım eden ve
çocuğuna iyilik yapmasını anlatan annenin çocuğu bunu yapar.
Diğerkamlık ve Prososyal Davranış için Genel Bir Model
Çevresel koşullar
Hava-yoğunluk-gürültü
SOSYAL VE DURUMSAL ETMENLER
Kolaylaştırma-ketvurma-sorumluluğun dağılması
Diğerkamlığı başlatıcı etmenler
1-yardım çağrısının biçimi ve derecesi 2-muhtaç kişinin karakteri ve niyeti
3-kazanç ve paraların değerlendirilmesi
Potansiyel yardım edicinin özellikleri
1-geçmişi-tarihçesi 2-geçmişte yaşadığı diğerkamlığa yöneltici durumlar
3-kişiliği ve kişisel normlar
4-fiziksel ve ruhsal durumu
Normlara başvurma
DUYGULAR Empati Suçluluk Tiksinme
YARDIM ETME
YARDIM ETMEME
DURUMUN ALTERNATİF TANIMLARI
DİĞERGAMCA DAVRANIŞI VEYA YARDIM ETME DAVRANIŞINI BESLEYEN YADA KET VURAN ETMENLER İÇİN BİR MODEL
SORUMLULUĞUN YAYILMASI
İşin içinde başkalarının olduğu durumlarda sorumluluk azalmakta “diğeri yapsın burada tek ben mi varım?”yaklaşımı egemen
olmaktadır.
• T E S E K K Ü R L ER…………..