EĞİTİM - ÖĞRETİM İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR

EĞİTİM - ÖĞRETİM İLE İLGİLİ TEMEL

KAVRAMLAR

“Bilgiye sahip olarak doğmuş birisi değilim.

Öğretmeyi seviyorum ve öğrenmeye çalışıyorum.”

Konfüçyüs

"

Tüm yaşam eğitimdir. Herkes öğretmendir ve herkes sürekli olarak öğrencidir."

Maslow

 GİRİŞ

 EĞİTİM

 ÖĞRENME

 ÖĞRETME

 ÖĞRETİM

 EĞİTİM PROGRAMI VE ÖĞRETİM PROGRAMI

 ÖĞRETİM PROGRAMININ ÖGELERİ 1) Hedefler / Kazanımlar

2) İçerik

3) Öğrenme-Öğretme Süreci 4) Ölçme ve Değerlendirme

 OKUL, ÖĞRETMEN VE ÖĞRENCİ

 OKULUN AMACI VE ÖNEMİ

GİRİŞ

Bir ülkenin ihtiyaç duyduğu yetişmiş nitelikli insan gücünü sağlayabilmesi, temelde o ülkenin eğitim sisteminin verimli ve etkili çalışması ile yakından ilişkilidir. Hızla değişen ve gelişen bir dünyada eğitim sistemlerinin kendilerini sürekli olarak yenilemeleri ve geliştirmeleri beklenir.

Çünkü toplumun ihtiyaç duyduğu insan gücünden beklenen nitelikler hızla değişmekte ve bu

durum da eğitim sistemlerini doğrudan etkilemektedir.

EĞİTİM

Geçmişten günümüze bilim adamları ve düşünürler tarafından eğitimin değişik tanımları

yapılmıştır.

1. Eğitim bir süreçtir.

Süreç, bir amaca yönelmiş olan sürekli değişmelerin tümüdür. Eğitimle de, bireyin bir amaca doğru sürekli olarak değiştirilmesi ve geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Bireyin aldığı eğitimle sürekli gelişmesi, yetersiz durumdan daha yeterli duruma gelmesi sağlanmaktadır. Bu

değişiklikler birbirini izleyen ve birbiri üzerine biriken öğretme ve öğrenmeler sonucunda

gerçekleşmektedir. Bireyin eğitimi doğduğu andan itibaren başlamakta ve ölünceye kadar devam

etmektedir. Bu nedenlerle eğitim çok kapsamlı bir süreçtir.

2. Eğitim sürecinde bireyin bilgi, beceri ve davranışlarının istenen yönde değiştirilmesi

amaçlanır.

3. Bilgi, beceri ve davranışlardaki değişme kasıtlı olarak gerçekleştirilmektedir.

Eğitimin tanımındaki "kasıt" ifadesiyle, önceden tasarlanmış olan bilgi, beceri ve davranışlardaki

değişikliğin planlı olarak yani rastlantılara bırakılmadan gerçekleştirildiği belirtilmektedir.

4. Eğitim sürecinde bireyin kendi yaşantıları esastır.

Eğitim sürecinde birey bilgi, beceri ve davranışlarındaki değişikliği bizzat kendi yaşantılarıyla gerçekleştirebilir.

ÖĞRENME

Wittrock’a (1977) göre öğrenme; “anlama, tutum, bilgi, yetenek ve beceride yaşantı yoluyla

meydana gelen ve belli bir süre kalıcılığı olan değişiklikler oluşturma süreci”dir (akt. Demirel,

2005:13). Fidan’a göre ise, “çeşitli durumlardaki etkileşim sonucu kişide oluşan kalıcı davranış

değişmeleri”dir (Fidan, 1985). Öğrenme kavramı ile ilgili tanımlar incelendiğinde, öğrenmenin

kalıcılığı, yaşantı ürünü olması ve kişide bir değişmeyi sağlaması özelliklerinin öğrenmede ortak

olarak yer aldığı görülmektedir.

ÖĞRETME

Gagne ve Dick’e (1983) göre öğretme, “içsel düşünme süreçlerini destekleyen öğrencinin dışında gerçekleşen olaylar takımı”dır (akt. Açıkgöz, 2003:13). Ertürk’e (1978) göre ise “herhangi bir

öğrenmeyi kılavuzlama ve sağlama faaliyeti”dir. “Öğretme” tanımları incelendiğinde, öğretme

kavramının özünde “öğrenmeyi gerçekleştirme amacıyla öğrenciye yardım etme” özelliğinin

bulunduğu dikkat çekmektedir.

ÖĞRETİM

Öğretme etkinliklerinin önceden hazırlanmış bir program çerçevesinde amaçlı, planlı, düzenli ve kontrollü olarak yapıldığı yerler okullardır. Okullarda

gerçekleştirilen öğrenme-öğretme etkinlikleri öğretim olarak adlandırılır. Yani

öğretim, öğretme ve öğrenmeyi kapsamaktadır.

EĞİTİM PROGRAMI VE ÖĞRETİM PROGRAMI

Varış (1998) eğitim programını, “bir eğitim kurumunun, çocuklar, gençler ve yetişkinler için

sağladığı, millî eğitim ve kurumun amaçlarının gerçekleştirilmesine dönük tüm faaliyetler” olarak tanımlarken Demirel (2005:4) eğitim programını, “öğrenene, okulda ve okul dışında planlanmış etkinlikler yoluyla sağlanan öğrenme yaşantıları düzeneği” biçiminde tanımlamaktadır. Ertürk (1972) ise eğitim programını “yetişek” olarak nitelemekte ve “geçerli öğrenme yaşantıları

düzeni” olarak tanımlamaktadır. Ertürk’e göre yetişek, öğrenci açısından bir öğrenme yaşantıları

düzeni, eğitimci açısından ise bir eğitim durumları düzenidir.

ÖĞRETİM PROGRAMININ ÖGELERİ

Öğretim programında yer alan dört öge, öğretim programının kapsaması gereken dört soruyu da beraberinde getirir:

Neler hedeflenmeli?

Hangi konular kapsanmalı?

Hangi öğretim stratejileri, kaynakları ve etkinlikleri kullanılmalı?

Öğretim programının sonuçlarını değerlendirmek için hangi yöntem, teknikler ve araçlar kullanılmalı?

Öğretim programında yer alan dört öge birbirleriyle sürekli etkileşim içindedir (akt. Ornstein ve Hunkins, 1988:166). Bu nedenle bir ögede yapılacak herhangi bir değişiklik, diğer ögeleri de

etkileyecektir (Demirel, 2005:4). Öğretim programını oluşturan dört öge aşağıdaki gibi açıklanabilir:

1) Hedefler / Kazanımlar

Hedefler, bireyde bulunması uygun görülen, eğitim yoluyla kazandırılabilir nitelikteki istendik

özelliklerdir (Ertürk, 1972:24). Bu özellikler; bilgiler, yetenekler, beceriler, tutumlar, ilgiler,

alışkanlıklar vb. olabilir. Hedef ifadeleri eğitim programının başında yer alarak belirleyici olma

niteliğine sahiptir.

2) İçerik

Öğretim programının ikinci ögesi olan içerik, öğrenme-öğretme sürecinde öğrencilere kazandırılacak bilgiler

bütününü oluşturur. Bir öğretim programı belirli olguları, kavramları, ilkeleri, genellemeleri vb. ifade eder (Connely

ve Cladinin, 1991:330). İçerik çağdaş, bilimsel, sanatsal ve felsefi bilgiye ters düşmemelidir.

3) Öğrenme-Öğretme Süreci

Belli bir zaman süresi içinde bireyi etkileme gücünde olan dış şartlar (Ertürk, 1978:84) olarak tanımlanan öğrenme-öğretme süreci, programın en önemli boyutudur. Çünkü öğrenme-öğretme süreci, öğrenci ve öğretmenin gerçekleştireceği tüm etkinlikleri kapsar. Öğrenme-öğretme sürecinde gerçekleştirilen

etkinlikler, öğrencinin düşünme becerilerini geliştirmeli, onları eleştirel ve yaratıcı düşünmeye sevk etmelidir. Öğrencilerin ilgilerini çekebilmeli ve onları araştırmaya yöneltmelidir (Demirel, 2005:135).

Hedefe Görelik

Öğrenene Görelik

Ekonomiklik

4) Ölçme ve Değerlendirme

Ölçme, bir niteliğin gözlenip gözlem sonucunun sayılarla veya başka sembollerle gösterilmesidir (Turgut, 1977:11). Değerlendirme ise, ölçme sonuçlarını bir ölçüte vurarak bir değer yargısına ulaşma işidir (Turgut, 1977:225). Ölçme, değerlendirme için gerekli sayısal değerlerle ilgilidir ve değerlendirme kavramının gözlem ve veri toplama kısmını içine alır. Ölçmede öğrencilerin

hedeflere ulaşma dereceleri çeşitli ölçme araçlarıyla saptanır. Değerlendirme ise kapsam

açısından daha geniş bir kavramdır. Değerlendirme bir karar verme işlemi olup bu yönü ile

ölçmeden ayrılmaktadır (Özçelik, 1992).