BİR ESER ÜZERİNDEN KAVRAMSAL NETLİĞİ DÜŞÜNMEK
Eleştirel Düşünme Becerisi
A CONCISE GUIDE TO READING, EVALUATING AND WRITING
PHILOSOPHICAL WORKS M.ANDREW HOLOWCHAK
Critical Reasoning &
Philosophy
Ph.D., University of Pittsburgh,
Philosophy and History of Science (Program of Philosophy, Classics, and Ancient Science)
M.A., University of Pittsburgh,
Philosophy and History of Science M.A., Wayne State University,
Philosophy
B.A., Wayne State University, Philosophy
B.A., Wayne State University, Psychology
M.ANDREW HOLOWCHAK
Rider University, Assistant Professor
YAZAR HAKKINDA BİLGİ EDİNMEK- BAĞLAMSAL ANLAMA ÇABASI
Critical Reasoning & Philosophy İçindekiler
I.BÖLÜM : Giriş
Modül1 Felsefe Nedir?
Modül 2 Felsefe & Eleştirel Zihin
II.BÖLÜM : FELSEFİ ÇALIŞMALARI OKUMAK Modül 3 Bir Felsefi Çalışmanın Genel Çerçevesi Modül 4 Felsefe Çalışması Okurken Yardımcı
Olabilecek Dört Basamak
III.BÖLÜM : FELSEFİ ÇALIŞMALARI İNCELEMEK/DEĞERLENDİRMEK
A. Argümanları Tanımlama & Yeniden Yapılandırma
B. Argümanları Değerlendirme
C. Diyagramlar Yoluyla Yeniden Yapılandırma
IV. BÖLÜM : FELSEFİ BİR ÇALIŞMA OLUŞTURMA/YAZMA
D. Ön Hazırlıklar
E. Yazım Süreci
F. Düzenleme ve Yeniden Yazma
Giriş
“Bir toplumun medeniyet seviyesi çatışan zihinlerin
yerini işbirlikçi aklın alışı ile ölçülebilir” John Dewey
Analitiktir: Kendimiz ve dünyaya dair temel varsayımlarımızı analiz eder.
Normatiftir: Doğru ile yanlışı ayıran ilke ve kurallara başvurur.
Eleştireldir: gerçeğe ulaşmak ve geleceğe dönük bir anlayış oluşturabilmek için inancın geleneksel bakış açılarına adeta meydan okur.
Sentetiktir: Ortaya koyduğumuz bakış açısı ile yaşayan dünyayı uyumlu bir şekilde bir araya getirmeyi hedefler.
Rasyoneldir: Aklın ilkelerinden yola çıkar.
Yaratıcıdır: Felsefi problem veya konulara yeni yollardan bakabilmeye davet eder.
Kaynak Açısından Zengindir: İdeal olan merkezde olsa da var olan şartlar ve onlar üzerine düşünmek de felsefeye içerik sağlayabilir.
Felsefe’nin Metotları;
Analitik Felsefe
Analitik felsefede ise felsefenin işlevinin duyularımızdan bağımsız olduğu varsayılan veya inanılan alanla ilgili spekülasyon yapmak değil bilgi dediğimiz şeyin hangi anlamda bir bilgi olduğunu lingüistik araştırmalarla analiz etmek ve felsefeden entelektüel kargaşaya veya yanlış anlama gelen ve hatta yanlış sorulan soruları ayıklamak olduğu kabul edilmektedir.
Dile ve mantığa odaklanmakta ve özellikle kavramların net anlamları olduğu ve muğlaklığa yer verilemeyeceğini savunmaktadırlar.
Bir metot olarak Analitik felsefe günümüz felsefesinde yaygın bir metodik
yaklaşım olarak benimsenmektedir. Analitik felsefenin varsayım ve kanıtlara
ağırlık veren yaklaşımı, belirsizlikten kaçınması ve ayrıntılara verdiği dikkat
gibi net yaklaşımları günümüz felsefesinde de benimsenmektedir.
Felsefe ve Eleştirel Zihin
Uygulamalı Felsefe; geleneksel felsefe yaklaşımından farklı olarak günlük yaşam konularını merkeze almaktadır. Politika, cinsiyet, ırk,medikal etik, savaş ve barış uyuşmazlıkları, çevre felsefesi, klonlama, serbest pazar kapitalizmi, küresel ısınma, AIDS hastalığının yayılması, spor vb uygulamalı felsefenin konularındandır.
Uygulamalı felsefeye neden ihtiyaç duyuldu?
Eleştirel Tutum Nedir?
“Karşınızdakinin fikirleriyle çelişmediği müddetçe
söylediklerinizin dinlenmesi mümkün değildir.” George Bernard Shaw
Dönüştürücü düşünme becerisine sahip olmayan bireyler ve konfor alanları
Felsefe yapanlar içinse dünyaya dair bakış açısı her daim
“yapım aşaması”ndadır. Ve onlar dünyaya bakışta eleştirel bir
tutum içerisindedir.
Eleştirel Bir Zihne Sahip Olabilmek İçin;
Açık Fikirli Olmak
Yanılma Payını Hesaba Katabilmek : “Özgür ve Güçlü Zihinler” J.
Dewey
Anlama Olgunluğuna Sahip Olmak
Hedeften Ayrılmamak
Entelektüel Bütünlüğe Sahip Olmak : “İnsanın tüm saygınlığı düşünceleridir” B.Pascal
Çatışmaları Çözebilmek: “En büyük sevvet ya iyi bir mizah anlayışı ya da dingin bir zihindir” Freud.
İçsel Dengeye Sahip Olmak
Felsefi - Eleştirel Bakış Açısıyla Bir Çalışma Ortaya Koyarken;
Çalışmanızı yapılandırın,
Kolay anlaşılır olun,
Amacınıza uygun ilerleyin,
Analitik olun,
Anlaşılır ve Akıcı bir üslup kullanın,
Yaratıcı olun,
Dürüst olun,
Otantik olun,
Hassas olun,
Kaynak metinleri doğru anladığınızdan emin olun,
Dikkatli olun,
Mağrur olun…
Eğitimde Eleştirel Düşünme;
Günümüz bilgi anlayışı çerçevesinde öne çıkan düşünme
becerilerinden birisi olan eleştirel düşünme en genel
ifadelerle; verilen kararların yorumlama, analiz,
değerlendirme, çıkarım, açıklama ve öz düzenleme
basamaklarından geçerek oluşturulduğu bir düşünce biçimi
olarak tanımlanmıştır (Facione, 1990)
Eleştirel düşünme anlayışına katkıda bulunan tanımların bir
kısmı (Chance ve Mayer&Goodchild gb.) bu sürece bilişsel
açıdan yaklaşarak eleştirel düşünme sürecindeki işlemleri
vurgulamışlardır. Felsefe alanından katkıda bulunanlar (Ennis
ve Paul&Elder gb.) ise eleştirel düşünmenin yalnızca sürece
katılmakla gerçekleşmeyeceğini aksine onun inanç ve
davranışlarımızı etkilemesi gerektiğine vurgu yapmışlardır.
Paul ve Elder (2007)’e göre eleştirel düşünme, entelektüel becerilerin, yetenek ve eğilimlerin bir arada kullanılmasıdır.
İçerik konusunda derinleşme ve üst düzey düşünmenin
gerçekleşmesini sağlar. Öğrencilerin, bilgiyi keşfetmeleri,
sonuçlara giden yolları düşünmeleri, karmaşık konularda bakış
açısı geliştirmeleri, farklı bakış açılarını düşünmeleri,
kavramları, teorileri ve açıklamaları analiz etmeleri, sorunları
ve sonuçlarını netleştirmeleri, fikirleri yeni bağlamlara
aktarmaları, varsayımları incelemeleri ve değerlendirmeleri
konusunda teşvik eder.
Din Eğitimi ile İlişkisi Bakımından;
DKAB Öğretim Programları:
«Bilim ve teknolojide yaşanan hızlı değişim, bireyin ve toplumun değişen ihtiyaçları, öğrenme öğretme teori ve yaklaşımlarındaki yenilik ve gelişmeler bireylerden beklenen rolleri de doğrudan etkilemiştir. Bu değişim bilgiyi üreten, hayatta işlevsel olarak kullanabilen, problem çözebilen, eleştirel düşünen, girişimci, kararlı, iletişim becerilerine sahip, empati yapabilen, topluma ve kültüre katkı sağlayan vb.
niteliklerdeki bir bireyi tanımlamaktadır. Bu nitelik dokusuna sahip bireylerin yetişmesine hizmet edecek öğretim programları salt bilgi aktaran bir yapıdan ziyade bireysel farklılıkları dikkate alan, değer ve beceri kazandırma hedefli, sade ve anlaşılır bir yapıda hazırlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda bir taraftan farklı konu ve sınıf düzeylerinde sarmal bir yaklaşımla tekrar eden kazanımlara ve açıklamalara, diğer taraftan bütünsel ve bir kerede kazandırılması hedeflenen öğrenme çıktılarına yer verilmiştir. Her iki gruptaki kazanım ve açıklamalar da ilgili disiplinin yetkin, güncel, geçerli ve eğitim öğretim sürecinde hayatla ilişkileri kurulabilecek niteliktedir. Bu kazanımlar ve sınırlarını belirleyen açıklamaları, sınıflar ve eğitim kademeleri düzeyinde değerler, beceriler ve yetkinlikler perspektifinde bütünlük sağlayan bir bakış açısıyla yalın bir içeriğe işaret etmektedir. Böylelikle üst bilişsel becerilerin kullanımına yönlendiren, anlamlı ve kalıcı öğrenmeyi sağlayan, sağlam ve önceki öğrenmelerle ilişkilendirilmiş, diğer disiplinlerle ve günlük hayatla değerler, beceriler ve yetkinlikler çevresinde bütünleşmiş bir öğretim programları toplamı oluşturulmuştur» amaçları doğrultusunda oluşturulmuştur.
Örneğin 9. Sınıf ‘Bilgi ve İnanç’ Ünitesi
3.Kazanımı;
İsrâ Suresi 36. ayet ile Mülk suresi 23. ayetlerinde verilen mesajları değerlendirir. Kazanım, öğrencilerin Kur’an-ı Kerim mealini kullanma, Kur’an-ı Kerim’i anlama ve yorumlama, ayetlerde geçen şahıs, yer, konu ve kavramları belirleme becerilerini geliştirici etkinliklerle desteklenir. Bu kapsamda ayetlerin (nüzul sebebi, ana konuları gibi) kısa açıklamalarına öğrenci seviyesine göre yer verilir.
Bu beceriyi destekler nitelikte öğeler barındırmaktadır.
10. Sınıf ‘Allah – İnsan İlişkisi’ Ünitesinde
2. Kazanım;
