ÜNİTE 1
İŞLETİM SİSTEMİ KAVRAMLARI
Bu Ünitede Neler Var?
• İŞLETİM SİSTEMİNİN GENEL TANIMI VE KONUMU
• BİLGİSAYAR YAPISININ GÖSTERİMİNDE KULLANILAN MODEL
• İŞİN TANIMI
• TEK İŞ DÜZENİ, ÇOK İŞ DÜZENİ TANIMLARI
• GÖREV VE ÇOK GÖREVLİ İŞLEM
• TOPLU İŞLEM VE ETKİLEŞİMLİ İŞLEM
• GERÇEK ZAMANLI İŞLEM
• İŞLETİM SİSTEMİNİ OLUŞTURAN KESİMLER
Öğr. Gör. Erhan POLAT
İŞLETİM SİSTEMİNİN GENEL TANIMI
• “İşletim sistemi, bilgisayar sistemini oluşturan donanım ve yazılım nitelikli kaynakları kullanıcılar (programlar) arasında kolay, hızlı ve
güvenli bir işletim hizmetine olanak verecek biçimde paylaştırırken bu kaynakların kullanım verimliliğini en üst düzeyde tutmayı amaçlayan bir yazılım sistemi”
İŞLETİM SİSTEMİNİN KONUMU
Öğr. Gör. Erhan POLAT
BİLGİSAYAR YAPISININ GÖSTERİMİNDE KULLANILAN MODEL
İŞİN TANIMI
• İş, kullanıcıların sistemden bir bütün olarak ele alınmasını istedikleri işlem takımına verilen ad olarak tanımlanır. İş, program kavramını genişleterek içeren bir kavramdır. Bu bağlamda, tek bir program da, yine iş olarak adlandırılabilecektir.
Öğr. Gör. Erhan POLAT
TEK İŞ DÜZENİ, ÇOK İŞ DÜZENİ TANIMLARI
• Bir bilgisayar sisteminde, aynı anda tek bir iş işletime alınabiliyor ise kurulan işletim düzenine tek iş düzeni denir. Bu düzen içinde tüm sistem kaynakları, aynı anda tek bir iş, dolayısıyla tek bir kullanıcı tarafından tüketilir.
• Çok iş düzeni, tek iş düzeninin yetersizliklerini aşmak üzere ortaya çıkan bir düzendir. Bir bilgisayar sisteminde, birden çok iş, aynı anda işletime alınabiliyor ise kurulan işletim düzenine çok iş düzeni denir.
Birden çok işin aynı anda işletime alınabilmesi, bir işin işletimi
sonlanmadan diğer işlerin de işletimlerinin başlatılması demektir.
GÖREV
• Görev herhangi bir programın işletimine verilen addır.
Öğr. Gör. Erhan POLAT
ÇOK GÖREVLİ İŞLEM
• Çok görevli işlem, herhangi bir kullanıcının aynı anda birden çok görev tanımlayarak işletebilmesine olanak veren bir işlem türüdür. Çok iş
düzeni için verilen tanımın çağrıştıracağı üzere çok görevli işlem birden çok görevin aynı anda çalışmasına olanak veren işlem türü olarak
düşünülmemelidir. Çok görevli işlem, işletim sisteminin kullanıcılara sunduğu bir olanak, bir işlem türü olarak algılanmalıdır.
TOPLU İŞLEM
• Toplu işlem ve etkileşimli işlem, çok iş düzeninin kurulduğu bilgisayar sistemlerinde, aynı anda işletime alınan işlerin ele alınış biçimine
verilen adlardır.
• Toplu işlemde (işletimde) işler sisteme, biriktirilerek, dönem dönem sunulurlar.
Öğr. Gör. Erhan POLAT
ETKİLEŞİMLİ İŞLEM
• Toplu işlem ve etkileşimli işlem, çok iş düzeninin kurulduğu bilgisayar sistemlerinde, aynı anda işletime alınan işlerin ele alınış biçimine
verilen adlardır.
• Kullanıcıların iş adımlarını adım adım işletebildiği, adımlar arasında
işletim akışını izleyebildiği ve işletim akışına müdahale edebildiği işlem türü etkileşimli işlem olarak bilinir.
GERÇEK ZAMANLI İŞLEM
• Etkileşimli işlemde, sistemin yanıt süresine bir üst sınır konabilmesi durumunda yapılan işlem türüne gerçek zamanlı işlem denir.
• Gerçek zamanlı nitelemesi çoğu kez çevrim içi deyimi ile aynı anlama gelecek biçimde kullanılır.
Öğr. Gör. Erhan POLAT
İŞLETİM SİSTEMİNİ OLUŞTURAN KESİMLER
• Ana İşlem Biriminin Yönetimi
• Zamanuyumlama İşlevleri
• Giriş/Çıkış Sistemi
• Ana Belleğin Yönetimi
• Kütük Yönetimi
• Sistem Komut Yorumlayıcısı
Kaynak
• Saatçi, A., Bilgisayar İşletim Sistemleri, Ankara, 2003.
Öğr. Gör. Erhan POLAT
