SPOR ANTROPOLOJİSİ

(1)

SPOR ANTROPOLOJİSİ

Pro.Dr. Timur Gültekin

(2)

Heath-Carter Somatotip Tekniği

(3)

Heath ve Carter, Sheldon’ın somatotip anlayışını temel alarak, ancak yapılan eleştirileri de dikkate alarak, yeni bir somatotip belirleme tekniği geliştirdiler.

Heath ve Carter(1967) bayan ve erkekler için kullanılabilen açık uçlu somatotip metodunu geliştirdiler.

Araştırmacılar temel olarak somatotip sınıflandırmasının elde edilmesinin üç metodunun varolduğunu bildirmişlerdir;

1) Fotoğrafsız olarak antropometrik sınıflama,

2) Yaş, boy, kilo ve standart somatotip fotoğraflarının var olduğunda deneyimli somatotipçiler tarafından yapılan fotoskopik sınıflama,

3) Heath ve Carter (1967) tarafından kullanılan işleyiş olarak bu iki metodun kombinasyonuyla sınıflama.

(4)

• Antropometrik yöntem ilk kez Heath ve Carter tarafından

kullanmakla birlikte yukarıda da söz edildiği gibi fotoğraflama yöntemi daha önce Sheldon tarafından kullanılmıştır. Ancak Heath ve Carter bu teknikte de bazı değişiklikler yapmışlardır.

Bunlar içerisinde antropometrik teknik daha fazla tercih

edilmektedir. Antropometrik tekniğin tercih edilme nedenlerini şu şekilde sıralayabiliriz:

• Daha objektif bir hesaplama sağlar

• Daha kısa sürede somatotipin belirlenmesini sağlar

• Kişinin tamamen soyunmasına gerek kalmaz

• Çok deneyimli olmayan araştırıcıların da hesaplama yapmasına olanak tanır

• Somatotipin değerlendirilmesi sırasında kişisel farklılıkları en aza indirger

(5)

Heath-Carter Tekniğinde Kullanılan Antropometrik Ölçüler

• Ağırlık

• Boy

• Triceps deri kıvrımı kalınlığı

• Subscapular deri kıvrımı kalınlığı

• Supraspinale deri kıvrımı kalınlığı

• Baldır deri kıvrımı kalınlığı

• Dirsek genişliği

• Diz genişliği

• Üst kol çevresi

• Baldır çevresi

(6)

Somatotipin Belirlenmesi

•Ölçüm değerlerinin aşağıdaki formüllere girilmesi sonucu somatotip yapı belirlenebilecektir.

•Endomorfi =

•-0.7182+0.1451 (X1)-0.00068 (X2)+ 0.0000014 (X3)

• X1=Triseps deri kıvrımı

• X2= Subskapula deri kıvrımı

• X3= Suprailiak deri kıvrımı

•Mezomorfi =

•(0.858xhumerus bikondüler çapı mm) + (0.601x Femur bikondüler çapı mm) +

(0.188x (biseps çevresi cm- triseps deri kalınlığı cm+ (0.161x(baldır çevresi cm- baldır deri kalınlığı cm)- (boy x 0.131 )+4.5)

•Ektomorfi =

•(Boy- Ağırlık oranı)x 0.732- 28.58

•Boy-Ağırlık Oranı= Boy(cm)/√ (ağırlık)

(7)

(8)

(9)

(10)

(11)

(12)

Üç Boyutlu somatokart

• Merkez: 4 – 4 – 4

endo – meso – ecto;

Yağlılık; Kaslılık; linearity

• Tipik erkek Somatotipi: 3 – 5 –3

• Tipik Kadın somatotipi: 5 – 4 – 3

(13)

Hangi somatotip?

(14)

(15)

‘The Physique of the Olympic

Athlete’

J.M. Tanner, 1964

Tipik erkek Tipik Kadın Halterciler

Uzun mesafe koşucuları

jİMNASTİKÇİL ER

(16)

Heath-Carter sınıflaması

1-9-1 İleri derecede mezomorf,

• 9-1-1 İleri derecede endomorf,

• 1-1-9 İleri derecede ekdomorf,

• 5-2-2 Dengeli endomorfi,

• 6-4-3 Mezomorfik endomorfi,

• 5-5-2 Mezomorfi ve endomorfi,

• 3-5-2 Endo-mezomorfi,

• 2-5-2 Dengeli mezomorf,

• 1-6-3 Ekdomorfik mezomorfi,

• 2-4-4 Mezomorfi-ekdomorfi,

• 2-2-5 Dengeli ekdomorfi,

• 3-2-5 Endomorfik-ekdomorfi,

• 4-2-4 Endo-ekdomorfi,

• 5-2-4 Ekdomorfik-endomorfi,

• 4-4-3 Dengeli somatotip yapı,

• 4-3-4 Dengeli somatotip yapıyı ifade eder

(17)

Somatotipinizi belirlemek için vücudunuzun dörkt farklı yerinden deri kıvırımı kalınlığı değerlerini ölçmeniz gerekir.

Bunun için deri kıvrımı pergeline ihtiyacınız var.

(18)

SOMATOKART

(19)

•Central

•Endomorph

•Mesomorph

•Ectomorph

(20)

(21)

(22)

(23)

1’den 9’a kadar rakamlarla ifade edilen somatotipte ilk sayı endomorf, ikinci sayı mezomorf ve üçüncü sayı ise ektomorf özelliği belirtmektedir.

Örneğin: 1.9.1. İleri derecede mezomorf,

9.1.1. İleri derecede endomorf

1.1.9. İleri derecede ektomorf

(24)

(25)

Somatotipin Hesaplanması için Kullanılan Heath-Carter Tablosu

Öç Bölümden Oluşur: Endomorfik, Mesomorfik ve Ectomorfik bileşenleri.

Sub Triceps = Upper Limit 10.9 14.9 18.9 22.9 26.9 31.2 35.8 40.7 46.2 52.2 58.7 65.7 73.2 81.2 89.7 98.9 Subscapular =

Suprailiac = Lower Limit 7 11 15 19 23 27 31.3 35.9 40.8 46.3 52.3 58.8 65.8 73.3 81.3 89.8

Total Skinfolds =

Endomorphic Component 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5 5.5 6 6.5 7 7.5 8

Height (cm) = 139.7 143.5 147.3 151.1 154.9 158.9 162.6 166.4 170.2 174.9 177.9 181.6 185.4 189.6 193.0 196.9 200.3 Humerus Bicondyle (cm) = 5.19 5.34 5.49 5.64 5.78 5.93 6.07 6.22 6.37 6.51 6.65 6.80 6.95 7.09 7.24 7.38 7.53 Femur Bicondyle (cm) = 7.41 7.62 7.83 8.04 8.24 8.45 8.66 8.87 9.08 9.28 9.49 9.70 9.91 10.12 10.33 10.53 10.74

Upper Arm Circumference (cm) - 23.7 24.4 25.0 25.7 26.3 27.0 27.7 28.3 29.0 29.7 30.3 31.0 31.6 32.2 33.0 33.6 34.3 Triceps Skin Fold (cm) =

Max. Calf Circumference (cm) - 27.7 28.5 29.3 30.1 30.8 31.6 32.4 33.2 33.9 34.7 35.5 36.3 37.1 37.8 38.6 39.4 40.2 Calf Skin Fold (cm) =

Mesomorphic Component 0.5 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0 3.5 4.0 4.5 5.0 5.5 6.0 6.5 7.0

Height (cm) = Upper Limit 39.65 40.74 41.43 42.13 42.82 43.48 44.18 44.84 45.53 46.23 46.92 47.58 48.25 48.94 49.63 Weight (kg) =

Height / 3√ Weight = Lower Limit less 39.66 40.75 41.44 42.14 42.83 43.49 44.19 44.85 45.54 46.24 46.93 47.59 48.26 48.95

Ectomorphic Component 0.5 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0 3.5 4.0 4.5 5.0 5.5 6.0 6.5 7.0 7.5

(26)

Endomerfik Bileşeninin Hesaplanması:

subscapular + suprailiac skinfolds ve Baldır skinfolds Örnek: 15.6 + 14.6 + 19.5 – 0.0 = 49.7

49.7 Heath Carter tablosundaki yeri 46.3 – 52.2 arasındadır

Endomorphic Bileşeni: 5

(27)

Mesomorfic Bileşeninin Hesaplanması:

Tabloda aşağıdaki beş değişken yuvarlak içine alınır:

1. Boy

2. Dirsek Genişliği 3. Diz genişliği

4. Kol çevresi – Triceps skinfold 5. Baldır Çevresi– Baldır skinfold

(28)

Bo uzunluğu ölçüsünden aşağıya dikey bir çizgi indirilir. Daha sonra

her bir değişkenin bu boy ölçümüne olan uzaklığı birim olarak hesaplanır.

Sağ taraftakiler +, sol taraftakiler – olarak kaydedilir.

(29)

Bu sapmalar toplanır:

(-2) + (+2) + (+3) + (+1) = +4 Eldeedilen sonuç 4’e bölünür:

+4/4 = +1

Using 4.0 as the start point, read the mesomorphic component (in bold on the chart) that is +1 deviation to the right of the value 4.0, in this case it is 4.5. If the total of the deviations is negative, read the values back from 4.0.

(30)

Ectomorphic Bileşeninin Hesaplanması:

Aşağıdak Formül Kullanılır:

Boy (cm) / ³√ Ağırlık (kg) Boy= 179cm ve Ağırlık = 74.2 kg olsun

3√ Ağırlık = 4.202

Boy / ³√ Ağırlık = 179 / 4.202 = 42.60

42.60 değeri 42.14 - 42.82 Heath Carter tablosunda

Ectomorphic Bileşeni :2.5

42.14 - 42.82 arasına denk gelir.

(31)

endomorphy = 5 mesomorphy = 4.5 ectomorphy = 2.5

Bu bireyin somatotipi 553 olarak değerlendirilebilir.

(32)