ARKÎTEKT
MİMARLIK, ŞEHİRCİLİK VE TURİZM DERGİSİ Her üç ayda bir yayınlanır.
Kuruluşu : 1931
Cilt: 37 N o . : 330 İmtiyaz sahibi ve başyazarı :
ZEKİ SAYÂR Mimar, D. G. S. A. Umumî Neşriyat Müdürü :
Mahmut İlhan GÖNEN Mimar İ. T. Ü.
S E K R E T E R : Keti ÇAPANOĞLU
Adres : Anadolu Han No. 33 — istanbul Tel : 22 13 07
Muhabirleri :
B. Amerika: Nezahat ARIKOĞLU Mimar D. G. S. A. — Federal Almanya : Aslan TERZİOĞLU Mimar AIV — Fransa : Halûk TOGAY Mimar D.G.S.A. — İsviçre : Seyfi SONAD Mimar D.G.S.A. — İtalya : Dr. Baran ÇAĞA Mimar -— İsveç : Radi BİROL Mimar D. G. S. A. —
Abone şartları : Yıllığı : Altı aylığı : Bu sayı : Yabancı memleketler için yıllığı : 50.— TL. 27.50 TL. 17.50 TL. 6 0 . - TL. ARKITEKT'in KOLLEKSIYONLARI : 1931 — 1935 beher cildi 45.— TL. 1936 — 1940 • > 45.— TL. 1941 — 1950 » » 40.— TL. 1951 — 1967 » > 50.— TL. İlân tarifemiz talep üzerine gönderilir. Yazı: foto; resim ve abone bedelleri ARKİTEKT'in adresine posta ile gönderil-melidir. Basılmayan yazılar iade edilir. Adreslerini değiştiren abonelerin en geç bir ay içinde idarehanemizi haberdar etme-leri lâzımdır. Aksi takdirde kaybolan der-gilerden Müdürlüğümüz mesuliyet kabul etmez.
Pour tout payement et dsmande des ren-seignements; ainsi que pour tout envoi des dccuments, tels que photos, articles, annon-ces, bib'.igraphie â inserer, s'adresser â la Direction.
Abonnements pour l'etranger I an 5 Dollars Prix de ce numero 1.25 » Ali subscriptions, letters, photos, articles, advertisements ete. Should be addressed. T o : A R K İ T E K T
No. 33, Anadolu han Eminönü, İSTANBUL
Subscription rates : TURKEY Annual subscription Dollars 5.00
Single copy » 1.25
B A Ş Y A Z I :
YAPI MALZEMESİNİN
KALİTE VE FİYAT
KONTROLÜ
Yazan : Zeki SAYAR
Bir yazımızda yapı malzemesi sanayii-nin son yıllarda çok geliştiğini ve ihtiyacı-mızın mühim kısmını karşıladığını, bu sek-töre büyük sermayenin yatırım yapmağa başladığını söylemiş, bundan böyle daha kaliteli ve daha teknik imalât yapılmasını temenni etmiştik.
Maalesef, yapı malzemesinin çoğunun hînüz norm ve standartlarının tesbit edil-memiş olmasından dolayı, piyasada eski laubalilik devam etmekte, birçok imalâtçı-lar, aşırı kâr gayesiyle, beynelmilel ölçüler-den ayrılmakta ve kalitesiz malzeme imal etmektedirler.
Bu durum tabiatiyle yapılarımızın ka-litesini düşürmekte, neticede maddî zarar-lara yol açmaktadır.
Mimarlar ve mühendisler için, inşaat piyasasında kaliteli malzeme bulmak bir p/cblem olmakta, itimat edilir, tatmin edi-ci vasıftaki malzemelerde, çok sınırlı kal-maktadır.
Halen, in;.\at piyasasında, imalât tek-nolojisine uymayan o kadar çok malzîîm vardır ki. bunları satın alırken, tefrik et-mek, mukavemet ve standart çaplarını in-celemek imkânsız elmakta, bu malzemeler ancak kullanılırken kusurları meydana çık-maktadır.
Yapı malzemesini bu durumdan kur-tarmak için, hor şeyden önce, nerm ve standartlarını tesbit etmek, bilhassa fabri-kaları imalât sırasında sıkı ve ciddî bir kentrola tabi tutmak lâzımdır.
Halen, yüzlerce yapı malzemesinin pek azının standartları tesbit edilmiştir. Bu muameleler bir programa göre yapılmamış
olup, ya imalâtçıların müracaatıyle, ya da herhangi bir malzeme hakkında vaki şikâ-yet sonucunda yapılmıştır.
Kalorifer radyatörlerinin standartları tayin edilirken, kazanların ihmal edilmesi, ahşap elyaflı planşlar ve parkelerin stan-dartları tayin edildiği halde, inşaat keres-tesinin, başıboş bırakılması gariptir. Hele inşaat kerestesi satışlarında uygulanan bir metraj usulü vardır ki, tüccar Orman İşlet-mesinden satın aldığı keresteyi, müşteriye, çaplarına % 1 0 - 1 5 ilâve ederek satar. Yıllar-dan beri bir şarklı açıkgözlüğü ile tatbik edilen bu usulün, normların tayin edilme-mesi yüzünden doğduğu aşikârdır. Ve daha buna benzer nice yapı malzemelerinin ima-lât vasıflarının tayin edilmemesi, bu işin tesadüflere terkedilmiş olduğunu göster-mektedir.
Türkiye Standartlar Enstitüsünün mem-leket çapındaki faaliyetleri arasında inşaat sektörüne gereken önemi verememesinin birçek nedenleri olsa gerektir. İlk önce ih-tisaslaşmış bir kadronun noksanlıjı akla gelmektedir.
Yurdumuzda, yapı malzemesi kontrol-l.arı çeşitli yollarla yapılmaktadır. Bayın-dırlık, İmar İskân Bakanlıkları ve Teknik Üniversite, malzeme labcratuvarlarının in-celemeleri daha ziyade dayanıklılık vasıf-ları üzerinde yapılmakta ve standartlar ve norm araştırmasıyle uğraşılmamaktadır. Aynı zamanda bu kontrollar umumî mahi-yette c'mayıp Bakanlıkların ihale işle-rindeki malzemelere inhisar etmektedir. Halbuki, bu kontrolların herhangi bir mal-zeme için duyulan ihtiyaç sonunda değil
de, bütün malzemelerin daha, imalât sıra-sında norm ve standartlarıyle, kalitelerinin devamlı bir şekilde kontrol edilmesi zorun-ludur.
Başka memleketlerde, bu işlerle uğra-şan resmî ve £;ayriresmî teşekküller vardır. Fransa'da C. S. T. B„ Hollanda'da <=Bouw-centrium» teşekkülleri bu meyandadır.
Bunlar aynı zamanda hükümetlerin ta-nıdıkları öze! birer teşekkül olup, bir yan- < dan malzemeleri teshir ederken, kurduk-ları deney laboratuvarkurduk-larında eski ve yeni malzemelrrin kcntrcllarını yapmakta, bu suretle müşteriyi uyararak aynı zamanda bir amme hizmeti görmektedirler.
Bizde geçen sene kurulan «Yapı En-düstri Merkezi» nin ilerideki amacı her hal-de aynı clsa gerektir. Şimdilik yapı endüs-trisine ait kaliteli mamulleri teşhir ile yeti-nen ve zaman zaman bunların özellik, vasıf ve kullanılışları hakkında konferanslar tertip eden bu teşebbüsün, her halde zamanla Av-rııpa'daki benzerleri gibi, malzeme kontrol ve deney laboratuvarları kurması beklene-bilir. Bu sur:tle Yapı Endüstri Merkezi amme hizmeti göçen bir teşebbüs haline gelmiş olacaktır.
2. Kalkınma plânıyle inşaat sektörü-nün kazandığı ehemmiyet ve yapılacak bü-yük yatırımlar, yapı malzemesiyle ilgilenil-mesini zorunlu kılmaktadır. En büyük in-şaat yatırımlarını resmî sektör yapmakta-dır. Kalitesiz, çapsız inşaat malzemelerinin kullanılması daha ziyade resmî yapıların vasıflarını düşürecek ve maddî ziyanlara yol açacaktır.
Bu sebeple, süratle yapı malzemesiyle ilgilenilmesi gereklidir. Ya T. S. Enstitüsün-de bağımsız bir yapı malzemesi şubesi kur-mak, veya başka memleketlerde olduğu gibi tamamen ayrı bir organizasyon kurarak, en kısa zamanda sonuca varmak lâzımdır. Bu-günkü şekilde yapı malzemelerinin imalini rasyonel bir şekle sokmak imkânsızdır. Kısa zamanda, bu branşı başıboşluktan kurtarmak artık bir mecburiyet olmuştur.
Yapı malzemesinin kalite düşüklüğü yanında, fiyatların yüksekliği de dikkati çekmektedir. Birçok fabrikalar bilhassa Dev-let Plânlama teşkilâtının iyi niyetlerle koy-duğu ithal yasaklamasından faydalanarak, rakipsiz kalan mamullerini çok aşırı kârla satmaktadırlar.
Sen zamanlarda bazı sanayi mamulle-rinde fiyat indirimi yapan Sanayi Bakan-lığının, bu alâkayı biraz da yapı malzeme-sine göstermesini temenni ederiz.
Yaptırılacak bir inceleme sonunda bir-çok malzemede ehemmiyetli indirimlerin •olacağına şimdiden inanmaktayız.
İRFAN BAYHAN Mimar E. T. H./SIA
1922 de istanbul'da doğdu. İlk, orta ve lise öğrenimini aynı şehirde yaparak Güzel Sanatlar Akademisi Mimarlık bölümüne gir-di. 1943 yılında İsviçre'ye giderek 1947 de Zürich politekniği mimarlık bölümünden mezun oldu. 1947 de Prof. Dr. F. Hess'in yanına asistan olarak atandı. Şehircilik ve projeye giriş dersleri ile vazifeli olan bu kür-südeki görevinin yanı sıra Prof. Hess'in özel bürosunda da ayrıca aşağıdaki serbest meslek çalışmalarına katıldı.
— Zürich politekniği kimya fakültesi A, B, C, blokları inşaatı, avan ve tatbikat projeleri, uygulama.
— Zürich'de çekirdek kesimindeki eski şehir yerleşmesini sıhhileştirme projesi,
— Zürich'de, özel metro ile ulaşım için güzergâh ve inkişaf projesi,
— Çeşitli müsabaka ve yapı projeleri. (1947- 1953).
1953 de yurda dönerek memleketimiz-deki ilk proje uygulaması olan (Harbiye Cumhuriyet cad. 315 Kclay apt. nını inşa etmiş ve 1955 yılında sona eren askerlik hiz-metinden sonra istanbul Yüksek Teknik Okuluna Mimarî proje ve Şehircilik öğret-meni olarak atanmıştır. Mezkûr okuldaki çalışmaları sırasında,
— Mesken tipleri ve yerleşme form-ları,
— Şehircilik (tarihçe, tanımlama, plan-lama)
isimli yayınları yapmıştır.
— Vita Fabrikası yeni atelye ve tek-nik büro binası,
— Vita Fabrikası işçileri lojman bina-ları,
— Anayol işhanı, istanbul,
— Fitaş ve Dünya Sinemaları, istan-bul,
— Petrol işçileri sitesi Etiler - istan-bul,
— Eskişehir maarif koleji, (sınırlı ya-rışma sonucu),
— Osmanlı Bankası Taksim işhanı. — Sadıkoğlu villâsı ve apt. istanbul,
1966 da öğretim görevinin artması se-bebiyle BMO dan ayrılan İrfan Bayhan mes-keni ile birlikte özel bir atelye kurmuş ver
— İzocam Fabrikası, Gebze,
— İzocam Fabrikası lojman ve misa-firhane binaları,
— Fehmi Sabuncugil apt. istanbul, — Mesken ve atelye binası Feneryolu istanbul,
— Ege Özel Mimarlık ve Mühendislik Yüksek Okulu yerleşme planı tevsi binaları, — Selimiye, (Edirne) çevresi planlama-sı (Şehircilik).
(Ergun Taneri ve İYTO grubu ile 3. mükâfat).
Avan proje, tatbikat projeleri veya uy-gulamaları hazırlamıştır.
1957 yılma kadar, apartman, villâ, sa-hil tesisleri gibi proje ve uygulama faaliye-tinden sonra 1957 yılında meslekdaşlarından bir grupla (Emin N. Uzman, Ahsen Yapa-na<r, Mahmut Bilen ve Adnan Kuruyazıcı) Birleşmiş Mimarlar Ort. (BMO) ni kurmuş ve 10 yıl kadar BMO ile şu çalışmaları yü-rütmüş veya uygulamıştır.
— Vita Fabrikası Müdüriyet ilâvesi,
/ - N
Arkitekt'in meslekdaşların çalış-ma ve uygulaçalış-malarını toplu halde ya-yınlaması, büyük ilgi ile karşılan-maktadır.
Gaye, hiç bir tercih yapmadan, daha ziyade grup halinde çalışan genç toplulukları tanıtmak olduğundan, bu büroların dergimizle temasa gelmele-rini beklemekteyiz.
