Hastanede Çocuk ve Oyun
CGM302 SAĞLIK KURUMLARINDA ALAN ÇALIŞMASI
Prof. Dr. Aysel KÖKSAL AKYOL Prof. Dr. Aynur BÜTÜN AYHAN
Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi
Çocuk Gelişimi Bölümü
OYUN
Oyun; belli bir amaca yönelik olan ya da olmayan, kurallı ya da
kuralsız gerçekleştirilen her ne şekilde olursa olsun çocuğun isteyerek ve hoşlanarak yer aldığı, fiziksel, bilişsel, dil, duygusal ve sosyal
gelişiminin temeli olan, gerçek yaşamın bir parçası ve etkin bir
öğrenme sürecidir. Oyun çocukla iletişimin en temel ve en doğru
yoludur.
OYUN TÜRLERİ
Oyun çeşitli türlere ayrılmaktadır bunlar kabaca;
Fiziksel/Hareket Oyunları
Nesne Oyunu
Hayali- miş gibi oyunları
Dil oyunları
Kurallı oyun olarak sıralanabilmektedir.
OYUN TÜRLERİ
Fiziksel/Hareket Oyunları; Fiziksel aktivasyon içeren oyun türleridir. Özellikle çocukların kaba motor becerilerinin desteklenmesinde önemli rol taşırlar.
Nesne Oyunu; Oyuncak barındıran oyunlar nesne oyunları olarak nitelendirilir.
Nesneli oyunlar genelde çocukların nesneleri kullanabilme becerileri üzerinden şekillendiği için bilişsel becerileri ve yaratıcılık süreçlerinde etkilidir.
Hayali- miş gibi oyunları; bu tür oyunlarda çocuklar gerçek yaşam problemlerini hayali bir varsayım üzerinden canlandırarak çözümlerler. Bu bağlamda hayali oyunlar çocukların yoğun olarak problem çözme becerilerini, günlük yaşam becerileri ve sosyal ilişkilerini destekler.
Dil oyunları; bu oyunlar çocukların çeşitli dil becerisi basamaklarında yansıttığı oyunlardır. Çıkarılan seslerle başlayan ve diyaloğa evrilen bir süreci temsil eder ve bu bağlamda dil gelişimi ile beraber sosyal gelişimi de destekleyici oyunlardır.
Kurallı oyun; belirli kurallar çerçevesinde yürütülen ve sınırları belli olan oyunlardır. Bu oyunlar daha çok çocukların sıra bekleme gibi prososyal davranışlarını ve öz denetimlerini geliştirme konusunda etkilidir.
Klasik olarak oyun türlerinin yanı sıra; spesifik konularda özellikle destek
alabilmek için geliştirilmiş oyun yaklaşımları da bulunmaktadır. Oyun terapisi,
terapotik oyun vb.
OYUN TERAPİSİ
Oyun ve oyuncaklar aracılığıyla çocukların
kendilerini ve ihtiyaçlarını ifade etmelerine
yoğunlaşan özel terapi türüne oyun terapisi
denilmektedir.
OYUN TERAPİSİNİN FAYDALARI
Oyun terapisinin çocukların;
Yaşadıkları süreçleri ve durumları anlamlandırmalarına
Duygu ve düşüncelerini ifade etmelerine
Zihinsel ve fiziksel becerilerini geliştirmelerine
Etkili problem çözme becerileri geliştirmelerine
İlişkilerde güçlü bağlar kurabilmelerine
İhtiyaç duydukları psikolojik desteği alabilmelerine
yardımcı olur.
OYUN TERAPİ YÖNTEMLERİ
Oyun terapisi temel iki yöntemle yürütülür. Bunlar;
Yönlendirilen; Terapistin kurallar koyduğu ve seansta oynanacak oyuncakları önceden belirlediği süreçleri
Yönlendirilmeyen; çocuğun istekleri doğrultusunda, onun belirlediği oyun ve oyuncaklarla yürütülen
seansları ifade etmektedir.
OYUN TERAPİSİNİ UYGULAMA YOLLARI
Oyun terapisi;
Bireysel
Grup oyun terapileri olarak iki farklı yolla
yürütülebilmektedir. Burada önemli olan çocukların problem durumlarının iyi analiz edilmesi ve yaş
gruplarının çok değişken olarak ele alınmamasıdır.
HASTANEDE OYUN TERAPİSİ NEDEN ÖNEMLİ
Hastane süreçleri çocukların hem gelişimsel ihtiyaçlarına uzun süreli tedaviler sonucunda ket vurabilmekte hem de çocukların kaygı bozuklukları yaşamalarına sebep
olabilmektedir. Bu bağlamda çocuğun hem gelişimsel ihtiyaçlarına(bilişsel-dil-motor-özbakım-sosyo-duygusal becerilerine)hem de psikolojik sağlığı için destek
ihtiyacına oyun terapisi yoluyla cevap vermek mümkün
olduğundan hastane sürecinde kıymetli bir araç olarak
oyun terapisi yer almaktadır.
TERAP0TİK OYUN
Terapotik oyun; hastalık ve hastaneye yatmanın
yol açtığı travmayı azaltmak, çocuğun tedavi veya
işlemlere ilişkin duygularını ve yanlış anlamalarını
değerlendirmek, stres yaratan olaydan önce, olay
sırasında ve sonrasında çocuğun olumlu baş etme
yöntemleri geliştirmesi için kullanılan bir oyun
tekniğidir.
TERAP0TİK OYUN
Sağlık personeli terapotik oyunu planlarken;
Amacını belirlemeli ve amacına uygun yöntem ve materyalleri kullanmalı,
Çocuğun gelişimsel durumunu ve ihtiyaçlarını göz önüne almalı,
Çocuğun ilgi ve yönelimlerini dikkate almalı,
Çocuğun tıbbi durumunu, bu durumun getirdiği
kısıtlılıkları dikkate almalıdır.
KAYNAKÇA
Aksoy, A. & Çiftçi, H. (2014). Erken çocukluk döneminde oyun. Pegem: Ankara
Bütün Ayhan,A. (2017). Hasta Çocukların Gelişimi ve Eğitimi. Anadolu Üniversitesi Basımevi: Eskişehir
Çelebi, A., Aytekin Özdemir, Küçükoğlu, S., & Çelebioğlu, A. (2015). Hastanede yatan çocuk ve oyun. İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hastanesi Dergisi, 5(3), 156- 160.
Kıran, B., Çalık, C., & Esenay, F. I. (2013). Terapotik oyun: hasta çocuk ile iletişimin anahtarı. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(1), 1-10.
