EĞİTİM, KÜLTÜR VE DEMOKRASİ

(1)

EĞİTİM, KÜLTÜR VE DEMOKRASİ

Eğitim,

Demokrasi,

Kültür kavramlarının içeriği ve kapsamı

(2)

DERSİN AMACI,



Demokrasinin olduğu yerde kültürün nasıl geliştiği bunların da devamı için eğitimin önemi.



Dünya üzerinde demokratik ortamda oluşan eğitimler,

12/17/2021Dr. Pınar KIZILHAN

(3)

Eğitim, Kültür ve Demokrasi İlişkisi

 Toplumda demokrasinin yerleşebilmesi ve gelişebilmesi, o toplumdaki insan davranışlarının örüntüsü olan kültürün demokratikleşmesini zorunlu kılmaktadır. Demokrasinin yerleşmesi ve gelişmesi, demokratik kültürün ailede, okulda, çevrede ve toplumda yaşanmasıyla mümkün olur. Peki aile, okul, çevre ve toplumda bu demokratik kültür nasıl yerleşip gelişecektir? Aile ve medya gibi kurumların demokratik bir kültürün oluşmasında katkısı olmakla birlikte, okulun bu sürece katkısı oldukça önemli bir yer tutmaktadır. Okullar, öğrencilere demokratik kültürün gerektirdiği ortak bilgi, beceri ve değerleri sunarak onların demokratik sürece daha aktif katılan bireyler olarak yetişmelerine yardımcı olur (MEB, Ortaöğretim Demokrasi ve İnsan Hakları Dersi Öğretim Programı, 2013).

12/17/2021

3

Dr. Pınar KIZILHAN

(4)



Demokrasi, sadece bir politik yapı veya yönetim sistemi değil, aynı zamanda bir yaşam tarzıdır.



John Dewey’in belirttiği gibi demokrasi, bir yönetim yapısından daha fazla bir anlam ifade etmektedir; demokrasi, temelde ortak

(5)

KÜLTÜR



Latince ‘cultura’

Ekip ürün almak, üretmek,



Arapça’da hars

Toprağın işlenmesi



Ekin kültür sözcüğü ile eş anlamlıdır (Gülmez, 2013).

5

(6)

 Latince Colere fiilinden türemiş olan kültür terimi, 18.

yy’ a kadar genellikle tarımsal etkinliklerde toprağı ıslah etme ve ürün yetiştirme gibi anlamlarda kullanılmıştır.

 18. yy’ dan itibaren Aydınlanma düşüncesiyle birlikte kültür terimi toplumsal bir değer ve davranış

(7)

KÜLTÜR OLGUSUNUN ÜÇ ANLAM KATMANI;



Genel bir entelektüel, tinsel ve estetik gelişim süreci (uygarlık, medeniyet anlamında)



Entelektüel ve sanatsal ve etkinlik pratikleri (yüksek kültür anlamında)



Bir grubun ya da bir dönemin yaşam biçimi olarak kültür.

7

(8)



O halde kültür,



insan hayatını düzenleyen bir değerdir,



etkileşimdir,



kültürel çeşitliliği olumlu karşılamaktır,

(9)



Tarihsel bilgiler, kültürün tüm toplumlarda mutlaka bir birikime dayandığını göstermektedir.

Bu birikim,

 İşleme (enerji, tarım, madencilik, av ve balıkçılık)

 Zanaat (tüketim eşyalarını ve mekanik nesneleri

üretme)

 Dönüştürme (maddeyi dönüştürme, fiziksel, kimyasal,

teknolojik olanaklarla başka bir nesneye dönüştürme;

yaşam alanını dönüştürme; mimari, ulaşım) (Gülmez, 2013).

9

(10)



Kültür, tüm toplumsal grupları düzenleyen organik kuralları, düşünsel eğilimleri ve sanatları, gelenek, görenek, inanç ve adetleri, aletleri ve tüketim maddelerini, ahlaksal kuralları, insanların gerçekleştirdiği yetenek ve alışkanlıkları içine alan bütünsel bir olgudur (Gülmez, 2013).

(11)



Kültür, bütünsel bir kavramdır, çünkü

 Toplumsal kuralları düzenleyen organik kurallar bütünüdür,

 Gelenek, görenek, inanç ve adetler değişen ve değişmeyen özellikleriyle bir bütündür,

 İnsanların gerçekleştirdiği yetenek ve alışkanlıkları içine alan bütünsel bir olgudur

 Simgesel olarak bütünsellik arz eder (Gülmez, 2013).

11

(12)

KÜLTÜR NEDİR?

 Kültür hakkında birçok tanım yapılmıştır.

 Andersen ve Taylor’a göre kültür: “Karmaşık bir anlam ve davranış sistemi olup bir toplum veya grubun yaşam biçimini kapsar” (akt. Kırel ve Sungur, 2015, s.58)

 “Bir Fransız düşünürüne göre, kültür, “Herşey unutulduğu zaman belleklerde ne kalıyorsa, ona verilen isimdir” (Keleş, 2005)

(13)

13

KÜLTÜR NEDİR?

 “Krober'e göre kültür, öğrenilmiş ve aktarılmış hareki reaksiyonlar ve alışkanlıklar, teknikler, fikirler, değerler ve teşvik edilen davranışların tümüdür” (akt. Arslanoğlu, 2000).

 “E.W.F. Tomlin'e göre kültür, insan hayatına mâna veren, insanı yükselten kısacası, "hayatı yaşanmaya değer kılan" bir şeydir”(akt. Arslanoğlu, 2000).

 “T. S.Eliot'a göre kültür, aslında herhangi bir toplumun dininin vücut bulmuş bir şeklidir.

Din kültüre muhtaç olduğu çerçeveyi temin eder ve bütün insanlığı bunalım ve ümitsizlikten kurtarır” (akt. Arslanoğlu, 2000).

 “Kültür öğrendiğimiz bir bütün, toplumsal olarak aktardığımız gelenek, bilgi, maddi ürünler ve davranışlardır” (Kırel ve Sungur, 2015, s.58).

(14)

KÜLTÜRÜN ÖGELERİ

 Maddi ve manevi olmak üzere ikiye ayrılır.

 Kültürün Maddi Ögesi: “Bir

toplumun ya da grubun herhangi bir gelişim aşamasındaki teknolojik

ilerlemesini, üretim, teknik, hüner ve becerilerini ifade eder” (Kırel ve

Sungur, 2015, s.60).

 Kültürün Manevi Ögesi: “Toplum

(15)

15

KÜLTÜRÜN ÖZELLİKLERİ

1. Kültür paylaşılır: Kültür farklılıklarına rağmen insanlar belirli sembolleri,

dil kalıplarını, inanç sistemlerini paylaşarak ortak bir kültür oluştururlar (Kırel ve Sungur, 2015, s.62).

2. Kültür kalıtsal değildir, öğrenilir: “Kültürel inanç ve pratikler gayet iyi bir biçimde öğrenilmişlerdir ve doğaldır (Kırel ve Sungur, 2015, s.63).

3. Kültür olduğu gibi kabul edilir: Kültür öğrenilmiş bir kavram olduğu için toplu üyeleri kültürü nadir sorgular (Kırel ve Sungur, 2015, s.63).

4. Kültür semboliktir, dil aracılığıyla aktarılır: “Kültürü belirgin kılan şey insanların objelere ve davranışlara atfettikleri anlamlardır veya sembollerdir” (Kırel ve Sungur, 2015, s.63).

(16)

KÜLTÜRÜN ÖZELLİKLERİ

5. Kültür yer ve zamana göre değişir: “Nasıl fiziksel ve sosyal çevre bir

toplumdan diğerine farklılık taşıyorsa, insanların yaratıcılığı ve uyum yeteneği karşılaştıkları sorunlara adapte olmalarını sağlıyorsa, kültür de bir yerden başka bir yere göre değişir” (Kırel ve Sungur, 2015, s.64).

(17)

17

KÜLTÜRÜ OLUŞTURAN PARÇALAR

1. DİL:Düşünce ve duyguları bildirmeye yarayan herhangi bir anlatım aracıdır (TDK).

 Kültür için en önemli parçadır.

 Bir kültürü kuşaktan kuşağa dil sayesinde aktarırız.

2. NORMLAR: “Kültürün belirlediği yerleşik davranış kurallarıdır” (Kırel ve Sungur, 2015, s.66).

 “Her kültürde toplumsal düzeni sağlayan bireylere yol gösteren kurallar, standartlar ve fikirler bulunur. Bütün bunlara norm adı verilir” (Kırel ve Sungur, 2015, s.66).

 “Yemekten önce elini yıkamalısın”

 “Küçüklerini sev, büyüklerini say”

(18)

KÜLTÜRÜ OLUŞTURAN PARÇALAR

3. DEĞERLER: “Değerler, toplumun sosyo-kültürel ögelerine anlam veren en önemli ölçütlerdir” (Özensel, 2003).

 “Değerler bir toplu içinde yaşayan insanların iyiyi, doğruyu, güzeli, uygun olanı veya yanlışı, çirkini, uygun olmayanı belirlediği ortak düşüncelerdir” (Kırel ve Sungur, 2015, s.68).

 Değerler kültürün en önemli parçasından biridir.

(19)

19

KAYNAKÇA

 Arslanoğlu, İ. (2000). Kültür ve Medeniyet Kavramları. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, sayı:15

 Keleş, R. (2005). Kent ve Kültür Üzerine. Mülkiye Dergisi, cilt:29, sayı:246

 Kırel, Çiğdem A. ve Sungur, Z. (Şubat 2015).Davranış Bilimleri-1. Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir

 Özensel, E. (2003). Sosyolojik Bir Olgu Olarak Değer. Değerler Eğitimi Dergisi, 1 (3), 217-239

 Türk Dil Kurumu, http://www.tdk.org.tr/index.php?

option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5a581967147252.06342444

(20)

BİLİMLERİN ODAĞINDA KÜLTÜR

KÜLTÜR TARİHİ, KÜLTÜR FELSEFESİ, EDEBİYAT, KÜLTÜREL ANTROPOLOJİ

 Böylesine geniş içerikli kültür olgusu kültür tarihi gibi bir bilim dalının doğmasına neden olmuştur. Kültür tarihinin çalışma alanı;

 Düşüncelerin evrimi

 Arkeolojik bulgular,

(21)

BİLİMLERİN ODAĞINDA KÜLTÜR

 Kültür tarihi, kurumları, toplumsal grup ve çevrelerin yaşam tarzlarını ve kültür nesnelerini, popüler kültür geleneklerini konu edinir.

 Kültür tarihçileri, olayların tarihsel özelliklerinin ötesinde olayların psiko-sosyal boyutunu, olayların gerçekleştiği günlerde her kesimden dile getirilen tasvirlerin oluşturduğu yazılı metinleri, resimleri ve diğer görsel malzemeleri de değerlendirmektedir (Gülmez, 2013).

21

(22)

BİLİMLERİN ODAĞINDA KÜLTÜR



Bir kültür ve uygarlığın oluşması için öncelikli olarak bir kentin varlığı, belli bir iş, emek ve çabanın gerçekleştirilmesi, bir üretim olayına ulaşılması, bir yönetim sisteminin oluşturulması (devlet, kent yönetimi) ön koşuldur (Gülmez,

(23)

BİLİMLERİN ODAĞINDA KÜLTÜR



Bunu komşu ülke ve kentlerle

 Ticaret ilişkileri,

 Yazı ve dil dolaşımı,

 Bilimsel bilgilerin gelişmesi,

 Sanatsal, dinsel anıt v.b eserlerin yapımı izler (Gülmez, 2013).

23

(24)

BİLİMLERİN ODAĞINDA KÜLTÜR



Kent yalnızca ortak bir yaşam alanı olmanın ötesinde, ortak bir ruh halinin de temsilcisidir çünkü kent yaşamı, belirli bir yerde sabit kalmayı gerektiren üretim ilişkilerine bağlıdır. Düzenli tarım, istikrarlı ticaret, sanayi kentin varlık nedeni olmuştur.

(25)

BİLİMLERİN ODAĞINDA KÜLTÜR



Uygarlıklar arasındaki etkileşimler kaçınılmazdır, uygarlıklar kültürlerarası etkileşimler aynı zamanda şiddetli bir çatışma alanıdır (Gülmez, 2013).

25

(26)

 Demokrasi-kültür ilişkisi, ‘demokrasinin oluşumunda kent kültürü’ olarak da ele alınabilir.

 Birinci ‘kent devrimi’ : Günümüzden 5000 yıl önce Mezopotamya’da verimli hilal denilen bölgede

 İkinci ‘kent devrimi’: 1650’lerde Avrupa’da endüstri devrimi ile

 Üçüncü ‘kent devrimi’: Günümüzdeki megapolisler… (Güvenç, 1995).

(27)

BİLİMLERİN ODAĞINDA KÜLTÜR



Edebiyat eserleri ve kültür

Edebiyat eserleri

 insanlık kültürünün farklı ve benzer yanlarını,

 insanların ‘öteki’yi anlamalarına,

 kültürlerarası iletişim

 kültürlerarası köprüdür (Gülmez, 2013).

27

(28)

KAYNAKLAR

Gülmez, B. (2013). Evrensel bir kavram olarak kültür (İçinde: Kültür Tarihi).

Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Yayınları.

Güvenç, B. (1995). Kültür ve Demokrasi. İstanbul, Gündoğan Yayınları.