KAPASİTE GELİŞTİRME
E Ğ İ T İ M R A P O R U
PROGRAMI
E M İ N E K A Y A
E Ğ İ T M E N L E R
Ana and Vlade Divac Foundation(Sırbistan) Prima Association (Karadağ),
Youth Alliance – Krusevo (Kuzey Makedonya) Partners Albania for Change and Development (Arnavutluk)
Toplum Gönüllüleri Vakfı (Türkiye).
Arnavutluk, Kuzey Makedonya, Karadağ, Sırbistan ve Türkiye’deki gençlerin daha fazla sosyal, ekonomik ve politik katılımını sağlamak adına ilk olarak 2016 yılında kuruldu.
Toplumdaki önemli karar alma süreçlerinde gençlerin katılım yüzdelerinin düşük olması ve gençleri etkileyen mevcut kamu politikalarının gençlerin katılımını teşvik etmeye yönelik olmaması, ağa dahil olan üye ülkelerin ortak kesişim noktalarındandır. Bugün, YHWBT ağı, özellikle gençliğin istihdamına odaklanarak;
gençlerin siyasi, ekonomik ve sosyal olarak dahil edilmesi için politika izleme ve araştırmaya dayalı çözümlerin savunuculuğunu yapan 20 gençlik örgütünden oluşmaktadır. YHWBT Ağı, Avrupa Komisyonu tarafından desteklenmekte olup Batı Balkanlar ve Türkiye’deki beş gençlik kuruluşu tarafından koordine edilmektedir;
E Z G İ G E D İ K
8 - 1 1 K A S I M 2 0 2 1
R A M A D A E N C O R E K A R T A L İ S T A N B U L
E Ğ İ T İ M E 2 1 K İ Ş İ K A T I L M I Ş T I R ezgigedik@toygenclik.org
H T T P S : / / W W W . T O G . O R G . T R / P R O J E L E R / E M P L O Y O U T H - F O R -
W E S T E R N - B A L K A N - A N D - T U R K E Y - P R O J E S I /
Y O U T H H U B W E S T E R N B A L K A N S A N D T U R K E Y A Ğ I ( Y B H W B T )
İyileştirilmiş gençlik istihdam politikaları için bilinçli ve seçmen tabanlı çözümler yaratmak;
NEET (Ne Eğitimde Ne İstihdamda) gençlerin daha iyi istihdam edilmesi için yenilikçi çözümler üretme konusunda STK’ların kapasitelerini arttırmak;
STK’ların gençlik istihdamı ile ilgili kamuoyunu bilinçlendirme konusundaki katılımını ve etkisini arttırmak.
Youth HUB Ağı’nın yürütmekte olduğu
‘EmploYouth for Western Balkans and Turkey’
projesinin amacı, genç istihdamı alanında Arnavutluk, Karadağ, Kuzey Makedonya, Sırbistan ve Türkiye’de güçlendirilmiş bölgesel işbirliğine, katılımcı demokrasilere ve AB’ye uyum sürecine aşağıdakilere odaklanarak katkıda bulunmaktır;
eminekaya@toygenclik.org
NEET gençlere yönelik tasarlanan & uygulanan projelerin, çalışmaların arttırılmasını;
Bu çalışmaların gençlerin katılım mekanizmalarını destekleyen, hak temelli yaklaşıma sahip programlar olmasını;
Sivil alanda farkındalık yaratılması ve sivil aktörlerin güçlendirilmesini hedeflemiştir.
EmploYouth projesi kapsamında, açık çağrı sonrası seçilen 20 sivil toplum örgütü 8-11 Kasım 2021 tarihlerinde, İstanbul’da Kapasite Geliştirme Eğitimi için bir araya gelmiştir.
Kapasite Geliştirme Eğitimi;
Bu eğitim çerçevesinde 4 gün boyunca katılımcılar; sivil toplum, gençlik, gençlik katılımı, Türkiye’de NEET gençler, proje döngüsü yönetimi, mantıksal çerçeve yaklaşımı gibi başlıklarda tartışmalar ve uygulamalar gerçekleştirmiş ve deneyimlerini paylaşmışlardır.
Eğitim Programı sonrasında hazırlanan bu raporda ise Kapasite Geliştirme Eğitimi’nin genel çerçevesi ve düzenlenen oturumların hedefleri hakkında bilgileri, katılımcıların tartışma ve deneyim paylaşımlarına ilişkin çeşitli notları bulabilirsiniz.
K A P A S İ T E G E L İ Ş T İ R M E E Ğ İ T İ M İ
E Ğ İ T İ M İ Ç E R İ Ğ İ H A K K I N D A
S İ V İ L A L A N & G E N Ç L İ K
K A T I L I M I V E N E E T G E N Ç L E R
Sivil alan; katılımcılık, şiddetsizlik, kar amacı gütmemek, bağımsızlık gibi temel değerler çerçevesinde insanların; haklarına erişmek, haklarını güvence altına almak, adil sistemler yaratmak ve izlemek amacıyla bir arada bulundukları ve örgütlendikleri alandır.
Örgütlenilen bu sivil alanda; hak temelli yaklaşım, kişileri “hak sahibi”, devleti ve devlet dışı birtakım aktörleri ise bu hakları
sağlamada “görev sahibi” olarak tanımlar.
Görev sahiplerinin kendi yükümlülüklerini yerine getirmeleri için kapasitelerinin geliştirilmesini, hak sahiplerinin ise hak talebinde bulunmaları için güçlendirilmesini esas alır.
Tam da bu noktadan baktığımızda; gençlik ile ilgili hak temelli olmayan yaklaşımlar, gençlerin katılımının önünde engel
oluşturmaktadır. Oysa ki; gençler kendilerini doğrudan ya da dolaylı olarak ilgilendiren tüm kararların aktif katılımcısı olma hakkına, imkanına ve alanlarına sahip olmalıdır.
Katılım temel bir insan hakkıdır.
Gençlik katılımının anlamlı bir şekilde gerçekleşmesi için; gençlerin demokratik katılımları, iyi olma halleri, istihdam ve eğitim durum ve olanakları kapsamında kapsayıcı çalışmalar gerçekleştirilmelidir.
NEET tanımına baktığımızda bu kavram;
istihdamda ve eğitimde olmayan gençlik grubunu tanımlar. Gençler genellikle bir eğitim sistemi içerisinde yer alan homojen bir grup gibi görüldüklerinden, NEET gençlerin katılımları yönünde ciddi engeller
oluşmaktadır.
Gençlik homojen bir grup değildir. Bu nedenle farklı gençlik gruplarının dahiliyeti için farklı imkanlar yaratılmalı, dezavantajlı gruplar için ek önlemler alınmalıdır.
Gerekli işbirliklerinin sağlanamaması, mesleki eğitim alanındaki yetersizlikler, toplumsal cinsiyet rolleri, coğrafya, engellilik, göç, iş piyasaları ile uyumsuz programlar gibi pek çok sebeple gençlerin eğitim, istihdam ve sosyal hayata katılımları ciddi anlamda sekteye uğramaktadır.
Kapasite Geliştirme Eğitimi’nde bu kavramsal çerçeve ile; gençlerin anlamlı katılımı için yöntemler, Türkiye’de NEET gençlerle ilgili sorunlar ve olası çözüm haritaları üzerine tartışmalar ve deneyim paylaşımları gerçekleştirilmiştir.
E Ğ İ T İ M İ Ç E R İ Ğ İ H A K K I N D A
P R O J E D Ö N G Ü S Ü Y Ö N E T İ M İ
“Benim bir Fikrim Var” ve “Benim Bir Projem Var”
demek arasında birçok fark vardır. Bir fikri proje haline getirebilmek için sistematik bir yol izlemek gerekir. Bu ihtiyaca yönelik geliştirilen Proje Döngüsü Yönetimi proje tasarımının kalitesini iyileştirmek ve etkinliğini artırmak için kullanılan bir araçtır ve proje fikrinin
tasarlanmasına, geliştirilmesine, ilgili fon kaynaklarına başvuru yapılmasına, projenin onaylanması halinde yürütülmesine, proje bitiminde değerlendirilmesine ve proje
çıktılarının toplum ile paylaşılmasına kadar olan döngüyü yönetmeyi içerir.
EmploYouth Kapasite Geliştirme Eğitimi
kapsamında da, proje planlaması ve yönetiminde kullanılan yöntemlerden biri olan “Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı” aktarılmıştır.
Ulusal ve uluslararası hibe programlarına proje hazırlama kapasitelerini arttırmak, Mevcut durum, sorun, paydaş, hedef ve strateji analizleri; faaliyet, zaman ve bütçe planlaması; ekip çalışması gibi konularda güçlendirilmelerini sağlamak,
NEET Gençlere ilişkin yerel, ulusal,
uluslararası ihtiyaç ve sorunlara yönelik fikir üretmelerini desteklemek,
Konuya ilişkin iyi proje uygulamalarını sunarak kurumların sivil alanda yürütülen çalışmalar hakkında farkındalıklarını arttırmak amacı ile tasarlanmıştır.
Bu doğrultuda hazırlanan "Proje Döngüsü Yönetimi Eğitimi" katılımcı kurumların;
E Ğ İ T İ M P R O G R A M I
8 K A S I M 2 0 2 1 / P A Z A R T E S İ
09:30 ... Varışlar
16:30 ... Açılış & Programın Aktarımı
17:00 ... Tanışma & Beklentiler - Katkılar - Endişeler 17:30 ... Grup Dinamiği
9 K A S I M 2 0 2 1 / S A L I
09:30 ... Sivil Toplum & Hak Temelli Çalışma
11:30 ... Türkiye'de Gençlik Çalışmaları ve Gençlik Algısı 13:00 ... Öğle Yemeği
14:30 ... Türkiye'deki NEET Gençlik Kavramı ve Kapsamı 16:30 ... Türkiye'de Gençlik Katılımı ve Katılım Basamakları
1 0 K A S I M 2 0 2 1 / Ç A R Ş A M B A
09:30 ... Proje Nedir & Projede 5N + 3K
Proje Döngüsü Yönetimine Giriş & Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı 11:30 ... Mevcut Durum & Sorun & Paydaş Analizleri
13:00 ... Öğle Yemeği
14:30 ... Hedef & Strateji Analizleri & Mantıksal Çerçeve Matrisi 16:30 ... Faaliyet Planının Oluşturulması & Bütçe Planı
18:00 ... PCM Halısı Uygulama Bloğu & Değerlendirme
1 1 K A S I M 2 0 2 1 / P E R Ş E M B E
09:30 ... Finansal Yönetim
11:30 ... Bundan Sonraki Süreç / Soru & Cevap
13:00 ... Değerlendirme & Ayrılışlar
O T U R U M L A R
T A N I Ş M A & G R U P D İ N A M İ Ğ İ
birbirini tanıması;
eğitimin geneline dair beklenti, endişe, katkılarını paylaşması;
takım olma beceri ve yaklaşımlarıyla ilgili farkındalık kazanması hedeflenmiştir.
Oturum boyunca tüm katılımcıların;
Eğitim ortamının tüm katılımcıların ortak beklenti, endişe ve katkılarıyla şekilleneceğinin altı çizilmiştir.
Oturumda uygulanan yaygı eğitim metotları ile, birbirini dinlemek, zaman yönetimi, risk analizi, takım halinde hareket edebilmek, tüm takım üyelerinin dahiliyetinin sağlanması gibi birlikte sahip olunması gereken temel becerilerle ilgili genel bir tartışma yürütülmüştür.
S İ V İ L T O P L U M & H A K T E M E L L I Ç A L I Ş M A
görev sahiplerinin kendi yükümlülüklerini yerine getirmeleri için kapasitelerinin geliştirilmesini,
hak sahiplerinin ise hak talebinde bulunmaları için güçlendirilmesini hedeflediği;
tüm bireylerin doğuştan, vazgeçilmez, bölünmez haklara sahip olduğu vurgulanmıştır.
Sivil toplumun ortaya çıkışı, varoluş amacı, değerleri, hak temelli yaklaşım, sivil alan ve politika arasındaki ilişki konularında genel bilgi ve yaklaşımın kazanılması hedeflenmiştir.
Tüm bireylerin karar alma mekanizmaları ve süreçlerine dahiliyeti, insan haklarının güvence altına alınması, farklı grupların ayrımcılığa uğramaması için çeşitli politikalara ve bu
politikaları tasarlayacak, izleyecek, savunacak ve uygulayacak aktörlere ihtiyaç duyulduğunun altı çizilmiştir.
Hak temelli yaklaşımın;
O T U R U M L A R
T Ü R K I Y E ' D E G E N Ç L İ K
Ç A L I Ş M A L A R I V E G E N Ç L İ K A L G I S I
gençlerin kendilerini ilgilendiren kararlarda birer özne olduğu,
yaşları nedeniyle ayrımcılığa uğradıkları için katılımlarının önünde engeller olduğu,
gençlerin çeşitli olanak ve alanlara ulaşmaları yönünde desteklenmesi gerektiği ile ilgili farkındalık kazandırılması hedeflenmiştir.
Hak temelli bir yaklaşımla,
“Genç Kimdir? Gençlerin ihtiyaçları, talepleri nelerdir?” gibi sorular çerçevesinde; farklı yaklaşımların ve kurumların farklı gençlik tanımları eşliğinde tartışmalar yürütülmüştür.
Bu tartışma sonrasında, gençlerin birer özne olarak algılanmadığı ve bunun da gençlik katılımı ve gençlik hakları alanında ciddi sorunlar yarattığı üzerine bilgi ve deneyim paylaşımları
gerçekleştirilmiştir.
NEET gençlere ulaşmak için farklı yöntemler ve araçlar geliştirilmesi,
NEET gençlerle ilgili kapsamlı ortaklıklar geliştirilmesi,
Kurumlar arası koordinasyon sağlaması, İstihdam ve eğitim kurumları arasında işbirliğinin sağlanması,
Toplumsal cinsiyet farkındalığı çalışmalarının yürütülmesi,
Önleyici çalışmaların yürütülmesi.
NEET gençlik tanımı, Türkiye’de gençlerin NEET olmasına neden olan sorunlar, olası çözüm haritaları, Türkiye’de NEET gençlerin durumu ile ilgili mevcut istatistikler ve örnek çalışmalar paylaşılarak konu hakkında farkındalık kazanılması ve çözüm yöntemleri üzerine birlikte hayal edebilmesi hedeflenmiştir.
Katılımcılarla tartışmalar sonrasında; çözüm haritaları için altı çizilen temel adımlar aşağıda sıralanmıştır.
T Ü R K I Y E ' D E K İ N E E T G E N Ç L İ K
K A V R A M I V E K A P S A M I
O T U R U M L A R
S W O T A N A L İ Z İ T Ü R K İ Y E ' D E G E N Ç L İ K K A T I L I M I
& K A T I L I M B A S A M A K L A R I
Katılım ifadesinin irdelenerek, katılımın
yurttaşların kamusal yaşamı ile ilgili olan kararlara dahil olma ve bu kararları etkileme süreci olarak tanımaları;
Gençlerle çalışan ve/veya çalışmak isteyen kurumların gerçekleştirmek istedikleri her türlü faaliyette gençlerin katılımını sağlayacak yol ve yöntemler hakkında fikir sahibi olmaları;
Roger A. Hart tarafından 1992 yılında geliştirilen Katılım Basamakları (Katılım Merdiveni)
modelinin tanınması ve içeriği konusunda açıklama yapabilmeleri
Katılımcıların, eğitimde sunulan modeli kullanarak mevcut sivil toplum kuruluşlarında gençlerin katılım seviyelerini irdeleyebilmesi ve kategorize edebilmesi hedeflemiştir.
Oturum kapsamında anlamlı bir gençlik katılımı için;
Katılım Merdiveni modeli aktarılırken, her bir basamak ile ilgili, çeşitli gençlik projelerinden örnekler verilerek grup tartışmaları yürütülmüş, gençlerin kararlar, sonuçlar ve sorumluluklar konusunda ortaklar olarak kendi fikir, talep ve ihtiyaçlarını dile getirebilecek imkan ve alana sahip olması gerekliliğinin altı çizilmiştir.
O T U R U M L A R
P R O J E D Ö N G Ü S Ü Y Ö N E T İ M İ
Bir projeyi ve fikri birbirinden ayıran etkenler üzerine yapılan grup tartışmaları ile başlatılan oturumda, projelerin ihtiyaçtan doğan, bu ihtiyaç ve/veya sorunu çözmeye yönelik belirtili hedef ve amaçları olan, planlamış bir sürede, alanda ve bütçe ile bir ekip tarafından tamamlanması hedeflenen faaliyetler bütünü olduğu tanımı üzerinde durulmuştur.
Bunu takip eden süreçte ise projenin tüm aşamalarının birbiriyle etkileşimli biçimde işletildiği sistematik bir yönetim yaklaşımı olan Proje Döngüsü Yönetimi aktarılarak, proje döngüsünün temel adımları incelenmiştir.
Mevcut durum analizi, doğru bir proje hazırlığı için değiştirilmek istenen durumun ne olduğunun, diğer bir ifadeyle ihtiyacın analiz edildiği süreçtir.
Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı’nın durum analizinde ve sonrasında kullandığı temel prensip
katılımcılıktır.
Oturum kapsamında, proje fikirleri oluştururken mevcut durum hakkında çeşitli bilgi
kaynaklarından araştırmalar yapılması ve bu araştırma sonuçlarının analizi ile
şekillendirilmesinin gerekliliği hakkında bilgi kazanımı ve tutum değişikliği hedeflenmiştir.
Oturum süresince analizin yapılabilmesi için ne tip, araç ve kaynaklar kullanılabileceği, bilgi sağlayabilecek kurumların hangileri olabileceği çeşitli örnekler sunularak grup tartışmaları eşliğinde yürütülmüştür.
M E V C U T D U R U M A N A L İ Z İ
S O R U N A N A L İ Z İ
Mantıksal çerçeve yaklaşımı, sorun analizinin gereken detayda ve katılımcı bir şekilde
yapılmasını önermektedir. Sorun analizi, mevcut durumun olumsuz yönlerini belirler ve mevcut sorunlar arasında “neden-sonuç” ilişkisini kurar.
Oturumda mantıksal çerçeve yaklaşımı kapsamında kullanılan sorun ağacı yöntemi uygulanarak, tespit edilen sorunlar arasında neden-sonuç ilişkinin nasıl kurulabileceği ve alt nedenlerin nasıl tespit edilebileceğine ilişkin bilgi ve beceri kazanımı hedeflenmiştir.
Bir temel örnek üzerinden, sorun ağacı
katılımcılarla birlikte adım adım tartışılmış ve sonrasında da tüm katılımcılarla birlikte NEET gençler özelinde bir sorun ağacı tasarlanmıştır.
Oturumda , mantıksal çerçeve yaklaşımı
kapsamında, proje sonuçlarını doğrudan ya da dolaylı, olumlu veya olumsuz olarak
etkileyebilecek ve proje sonuçlarından olumlu veya olumsuz etkilenebilecek kişiler, topluluklar, örgütler, kurum ve kuruluşların tespiti için
uygulanan Paydaş Analizi adımına ilişkin bilgi ve beceri kazanımı hedeflenmiştir.
Sorun ağacı yönteminde kullanılan örnekler üzerinden, tüm katılımcılarla birlikte paydaş haritalandırılması yapılmış, olası paydaşların proje içerisindeki konumları etki-fayda matrisi
kullanılarak irdelenmiştir.
Hedef analizi, arzulanan durumun pozitif yönlerini ortaya koyan metodolojik bir yaklaşımdır. Sorun analizi, mevcut durumun olumsuz yönlerini sunarken hedef analizi arzulanan durumu ifade eder.
Oturum içerisinde, “hedef ağacı” yöntemi kullanılarak hedefler arasında neden ve sonuç ilişkinin nasıl kurgulandığına, hedeflerin hiyerarşik bir sırada nasıl yapılandırıldığına ilişkin bilgi ve beceri kazanımı hedeflenmiştir. Sorun ağacı yönteminde kullanılan örnekler üzerinden, adım adım hedef analizi katılımcılar ile birlikte
tasarlanmıştır.
O T U R U M L A R
P A Y D A Ş A N A L İ Z İ H E D E F A N A L İ Z İ
S T R A T E J İ A N A L İ Z İ
Son analiz basamağı olan strateji analizinin önceki analiz basamaklarıyla birlikte değerlendirilmesi, proje fikrinin stratejisinin belirlenmesi, mantıksal çerçeve matrisi hakkında bilgi ve beceri kazanımı
hedeflenmiştir.
Mevcut durum analizi, sorun, paydaş ve hedef analizi sonrası strateji analizi adımları tüm katılımcılarla birlikte tartışılmış, proje yönetiminde hedefleri tanımlama kriteri olarak kullanılan S.M.A.R.T Metodu aktarılmış ve oturum mantıksal çerçeve matrisi üzerine bilgi girdisi ve tartışmalarla sonlanmıştır.
S T R A T E J İ A N A L İ Z İ & M A N T I K S A L Ç E R Ç E V E M A T R İ S İ
Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı çerçevesinde, Proje Döngüsü Yönetimi ile ilgili pratik becerilerin kazanılması hedeflenmiştir.
Katılımcılar küçük gruplara ayrılmış; Toy Gençlik Derneği tarafından tasarlanmış PCM Halısı üzerinden uygulamada var olan çeşitli proje fikirlerinin analizleri adım adım bu gruplar tarafından gerçekleştirilmiştir. Sonrasında küçük gruplar yaptıkları çalışmaları ana grupta sunmuş ve yapılan çalışmalar birlikte tartışılarak
değerlendirilmiştir.
O T U R U M L A R
F İ N A N S A L Y Ö N E T İ M &
B U N D A N S O N R A K İ S Ü R E Ç
S T R A T E J İ A N A L İ Z İ
Hedefe yönelik tasarlanan ve analizler sonrası şekillenen fikrin faaliyet planlaması, takvime oturtulması ve çıktılar üzerinden bütçesinin planlanması hakkında bilgi ve beceri kazanımı hedeflenmiştir.
Proje fikrinin faaliyet ve bütçe planı, tüm gün olduğu gibi büyük grupta gerçekleştirilen tartışmalarla, tüm katılımcılarla birlikte tasarlanmıştır.
F A A L İ Y E T P L A N I N I N O L U Ş T U R U L M A S I & B Ü T Ç E P L A N I
U Y G U L A M A - P C M H A L I S I
Kapasite Geliştirme Eğitimi sonrası, EmploYouth projesi kapsamında açılacak ve eğitime katılan kurumların başvurabileceği hibe çağrısı ile ilgili detayların verilmesi, katılımcıların sorularının cevaplanması hedeflenmiştir.
EmploYouth projesinin Türkiye ortağı olan
Toplum Gönüllüleri Vakfı’ndan Gülçin Yüce, hibe süreçleri hakkında bilgi vermiş ve katılımcıların sorularını cevaplamıştır.
Genel tartışmaları özetlemek gerekirse;
Türkiye’deki sivil toplum örgütlerinin NEET gençlere “nereden ve nasıl” ulaşacakları ile ilgili yeterli bilgi ve deneyime sahip olmadıkları hem gözlemlenmiş hem de dile getirilmiştir. Katılımcı örgütlerin en büyük kaygısı, NEET gençlere nasıl ulaşacakları ve bu gençlerin ihtiyaç, taleplerini nasıl görünür kılacakları üzerine odaklanmıştır.
NEET gençlerle ilgili yapılmış araştırmalar, katılımcılar tarafından dikkatle not edilmiş ve bu alanda örnek çalışmaların görünür olması, çoğaltılması ile ilgili beklentiler dile getirilmiştir.
Eğitimde, NEET gençlerle ilgili verilen istatistikler, katılım basamakları ve PCM halısı en ilgi çeken oturumlar olmakla beraber katılımcılardan alınan geri bildirimlerde de bu oturumlar
öğrenmenin en çok gerçekleştiği oturumlar olarak öne çıkmıştır.
Katılımcıların genel tartışmaları ve değerlendirmeleri de göstermiştir ki;
Araştırmalara dayanan; gençlerin anlamlı katılımı için yöntemler öneren; analiz, planlama süreçlerinin iyi tasarlandığı program, proje, çalışmaların desteklendiği ve arttırıldığı, ve örgütler arası öğrenme, deneyim paylaşımı alanlarının yaratıldığı bir sivil alana ihtiyaç duyulmaktadır.
