Sağlık Psikolojisi

(1)

Sağlık Psikolojisi

Doç. Dr. Bahar Baştuğ

(2)

Tanımı

1970li yıllarda psikoloji kuram ve uygulamalarının ﬁziksel sağlık sorunlarına uygulanması düşüncesiyle gündeme gelmiştir. 1980’de APA’nın tanımı: «Sağlık psikolojisi, psikoloji disiplininin eğitim, bilim ve profesyonel alanlarda özgül katkılarının bir araya gelmesidir; bu alan sağlığın geliştirilmesi ve sürdürülmesinin yanı sıra, hastalıktan korunmayı, sağlık ve hastalığın etyolojik ve tanısal ilişkilerinin ortaya çıkartılmasını ve sağlık hizmetlerinin irdelenmesini, ilgili işlev bozukluklarını, bu hizmetlerin geliştirilmesini ve sağlık politikasının biçimlendirilmesini kapsar.»

(3)

Tıp alanındaki gelişmeler

•  

İnsanın sağlıkla ilgilenmesi çok eski tarihlere dayanır.

•  

İlk kültürlerde hastalığın bedene şeytanın girmesi ile oluştuğu, tedavinin de şeytanın bedenden çıkması için bazı dua ve törenlerle yapıldığına ilişkin bilgiler vardır.

•  

Taş Devri dönemine ait arkeolojik buluntularda, kafataslarındaki deliklerin şaman ya da hekimler tarafından ritüellerle yapıldığı

(4)

Trepanation

• 

The photographs have been taken in Samsun Archaeological Museum by Bahar Baştuğ.

(5)

•  

Eski Mısır ve Mezopotamya’da tıpta büyü, sihir ve din..

(6)

(7)

Eski Yunan’da sağlık tanrı ve tanrıçalarından bahsedilmekte

•  

Asklepios: Apollon’un oğlu, Doğa güçlerini çok iyi bilen at adam Kherion tarafından büyütülmüş, ölüleri bile diriltecek güce sahiptir. Sağlık kaybedilen ve bir fırsatta hekim tarafından bulunup getirilen, ele geçirilen bir şeydir.

•  

Hygeai (Hijyen): Asklepios’un kızı, adı sağlık anlamına gelir. İnsanlara olduğu gibi hayvanlara da bakmıştır, yeraltı simgeleri taşır, en özgür yeraltı yaratıklarından yılanla birlikte gösterilir. İnsan akla uygun yaşadığı sürece sağlıklı kalabilir.

(8)

•  

Hippocrates (M.Ö. 5.-4 yy) hastalığı mizaç kuramı kapsamında ele almıştır.

•  

Bergamalı Galenos (M.S. 130-200) hastalığın bedende dört sıvının (kan, balgam, sarı safra, kara safra) dolaşımındaki dengenin bozulmasından kaynaklandığını ileri sürmüştür. Çağına göre ciddi çalışmalar yapmış, birçok organın işlevini tanımlamıştır.

(9)

•  

Ortaçağda mistisizm ve demonoloji (şeytan bilim) hakim olmuştur. Hastalık anlayışı da değişmiş, bireyin bu dünyada yaptığı kötü şeylerin Tanrı tarafından cezalandırılması sonucu hastalığın geliştiğine inanılmıştır. Bu nedenle tedavi bedene işkence yapılarak kefaretin ödenmesi olarak düşünülmüştür. Bu yaklaşım sonraları dua etmek ve iyi şeyler yaparak kefaret ödemeye dönüşmüştür.