Postictal Serum Prolactin Levels and Peripheral Leukocytosis in Afebrile and Febrile Convulsions in Children
Semra KARA, Dilara ‹ÇA⁄ASIO⁄LU, Derya BÜYÜKKAYHAN, Rukiye PINAR Epilepsi 2005;11(2-3):63-69
Dergiye gelifl tarihi: 03.01.2005 Düzeltme iste¤i: 28.03.2005 Yay›n için kabul tarihi: 09.05.2005 Cumhuriyet Üniversitesi T›p Fakültesi Çocuk Sa¤l›¤› ve Hastal›klar› Anabilim Dal›.
‹letiflim adresi: Dr. Semra Kara. Cumhuriyet Üniversitesi T›p Fakültesi Çocuk Sa¤l›¤› ve Hastal›klar› Anabilim Dal›, 58140 Sivas.
Tel: 0346 - 219 13 00 / 2245 Faks: 0346 - 219 12 84 e-posta: karasema@hotmail.com
Amaç: Bu çal›flmada febril ve afebril konvulsiyonlar- dan sonra serum prolaktin düzeyleri ve psödo nö- betleri gerçek nöbetlerden ay›rmak için afebril kon- vulsiyonlar›n serum prolaktin düzeyi ve periferik be- yaz küre say›s› üzerine etkisi araflt›r›ld›.
Hastalar ve Yöntemler: Çal›flmada afebril konvulsi- yon geçirmifl 19 hastada (12 erkek, 7 k›z; ort. yafl 73.3 ay; da¤›l›m 2 ay-13 y›l) ve febril konvulsiyon geçirmifl 32 hastada (22 erkek, 10 k›z; ort. yafl 30.5 ay; da¤›l›m 9 ay-5.5 y›l) serum prolaktin ve beyaz küre de¤erleri ölçüldü. Afebril 30 çocuk (19 erkek, 11 k›z; ort. yafl 60.4 ay; da¤›l›m 3 ay-14 y›l) ile febril 30 çocuk da (16 erkek, 14 k›z; ort. yafl 32.6 ay; da¤›l›m 4 ay-5.5 y›l) kontrol gruplar›n› oluflturdu. Tüm hastalar›n ortalama postiktal 2.9±0.3 saatte serum prolaktin ve beyaz kü- re de¤erleri ölçülüp karfl›laflt›r›ld›.
Bulgular: Afebril ve febril konvulsiyonlu hastalar›n postiktal serum prolaktin de¤erleri kontrol gruplar›na göre anlaml› derecede yüksek bulundu (p<0.05).
Afebril konvulsiyon grubunda postiktal periferik beyaz küre say›s›, afebril kontrol grubuna göre anlaml› dere- cede yüksek idi (p<0.05).
Sonuç: Postiktal serum prolaktin seviyesinin hem feb- ril hem de afebril konvulsiyonda orta derecede yüksel- di¤i ve bu bulgunun nöbet ile nöbeti taklit eden durum- lar›n ayr›m›nda kullan›labilece¤i düflünüldü. Afebril konvülziyon sonras›nda 2.9 saate kadar periferik be- yaz küre say›s›nda ciddi bir art›fl olmaktad›r.
Anahtar Sözcükler: Çocuk; epilepsi/kan; lökosit say›m›;
prolaktin/kan; nöbet, febril/kan.
Objectives: We determined serum prolactin levels after febrile and afebrile convulsions, and the effect of afebrile convulsions on serum prolactin levels and peripheral white blood cell count was assessed for the differential diagnosis of epileptic and pseudoepileptic seizures.
Patients and Methods: Serum prolactin levels and white blood cell count were measured in 19 patients with afebrile convulsions (12 boys, 7 girls; mean age 73.3 months;
range 2 months to 13 years) and in 32 patients with febrile convulsions (22 boys, 10 girls; mean age 30.5 months;
range 9 months to 5.5 years). Postictal measurements were made at a mean period of 2.9±0.3 hours. The results were compared with those of two control groups including 30 afebrile (19 boys, 11 girls; mean age 60.4 months; range 3 months to 14 years) and 30 febrile (16 boys, 14 girls; mean age 32.6 months; range 4 months to 5.5 years) patients.
Results: Postictal serum prolactin levels in patients with febrile and afebrile convulsions were significantly higher than those of the control groups (p<0.05). Compared to afebrile controls, afebrile convulsions were associated with significantly elevated peripheral white blood cell counts (p<0.05).
Conclusion: Significant increases in postictal serum prolactin levels in both febrile and afebrile convulsions may be a useful marker for the differentiation of epilep- tic and pseudoepileptic seizures. Peripheral white blood cell count is also significantly elevated at a mean pos- tictal period of 2.9 hours in afebrile convulsions.
Key Words:Child; epilepsy/blood; leukocyte count; pro- lactin/blood; seizures, febrile/blood.
Çocuklarda Febril ve Afebril Konvulsiyonlarda Postiktal Serum
Prolaktin Düzeyleri ve Periferal Lökositoz
Nöbet; beyin hücrelerindeki anormal ve kontrol edilemeyen elektriksel deflarj sonucu istem d›fl› motor, duyu, otonomik veya psikolo- jik fenomen ya da bunlar›n bileflkeleri fleklinde ortaya ç›kan, s›kl›kla bilinç de¤iflikliklerinin efl- lik etti¤i klinik bir tablodur. Anormal nöronal deflarja yol açabilen metabolik, travmatik, anoksik, enfektif, toksik ve damarsal pekçok neden nöbete yol açabilir.[1]Epilepsi ise k›saca, atefl veya akut serebral olayla iliflkisiz tekrarla- yan nöbetler olarak tan›mlan›r. Epilepsi, pedi- atrik yafl grubunda oldukça s›k rastlanan nöro- lojik bozukluklardan biridir. Genel nüfusun
%0.5-1’inde görülmekte ve bu durum olgular›n
%60’›nda çocukluk yafl grubunda ortaya ç›k- maktad›r.[2]‹nsanlar›n %4-5’i yaflamlar› boyun- ca bir kez konvulsiyon geçirirler.[3]
Epilepsi birçok klinik formda kendini göste- rebilir. Bu nedenle, epilepsinin yalanc› epilep- tik nöbetlerle ay›r›c› tan›s› güç olabilir. Klinik özellikleri, etyolojisi, fliddeti, prognozu, efllik eden di¤er nörolojik bulgular çok de¤iflkendir.
Bu nedenlerle nörologlar›, pediatristleri, psiki- atristleri de içine alan birçok farkl› branfl›n or- tak çal›flmas›n› gerektirebilir.[4]
Epilepsinin tan›s› klinik olarak konulur.
Öncelikle nöbetin detayl› bir flekilde tarif edil- mesi önemlidir. Nöbetin di¤er geçici semp- tomlardan ay›rt edilmesi gerekir. Senkoplar ve yalanc› nöbetler s›kl›kla epilepsi zannedi- lebilinir. Her ikiside genç eriflkinlerde yayg›n- d›r. Yalanc› nöbetlerin, bu yafl grubunda görü- len inatç› epilepsilerin %20’sinden fazlas›n›
meydana getirdi¤i düflünülmektedir.[5] Bu ne- denlerle konvulsiyonlar s›ras›nda meydana gelebilecek biyokimyasal de¤iflikliklerin tan›
koymada yard›mc› olabilece¤i düflünülmüfl ve ilk kez Ohman ve ark.[6] elektrokonvulsiv tedavi sonras› serum prolaktin de¤erinin art- m›fl oldu¤unu saptam›fllard›r. Bu bulgu spon- tan epileptik konvulsiyonlardan sonra da do¤rulanm›flt›r.[7,8] Epileptik nöbet sonras›
prolaktin art›fl›n›n, atak s›ras›nda hipotala- musun direkt uyar›s›na ba¤l› oldu¤u düflü- nülmektedir.[9]
GEREÇ VE YÖNTEM
Cumhuriyet Üniversitesi T›p Fakültesi Ço- cuk Sa¤l›¤› ve Hastal›klar› Klini¤ine, Temmuz 2003-Ocak 2004 tarihleri aras›nda baflvuran, öy- küsünden akut konvulsiyon geçirmifl veya ge-
çirmekte oldu¤u anlafl›lan yafllar› 1 ay-16 yafl aras›nda de¤iflen hastalar incelemeye al›nd›.
Çal›flmaya al›nma kriterleri:
- Halen konvulsiyon geçirmekte olan veya geçirdikten sonra en geç 12 saat içinde baflvu- ranlar.
- Daha önce hiç antiepileptik ilaç (AE‹) teda- visi almam›fl olanlar.
Çal›flmada dört grup belirlendi. Bunlar;
Afebril konvulsiyon geçiren grup: Öyküsünden afebril konvulsiyon geçirdi¤i kabul edilen ve yafllar› 2 ay-13 yafl aras› de¤iflen 12’si erkek, 7’si k›z toplam 19 hasta dahil edildi.
Febril konvulsiyon geçiren grup: Öyküsünden febril konvulsiyon geçirdi¤i kabul edilen ve yafllar› 9 ay-5.5 yafl aras› de¤iflen, 22’si erkek 10’u k›z toplam 32 hasta dahil edildi.
Afebril kontrol grubu: Konvulsiyon d›fl›nda baflka flikayetlerle gelen, atefli olmayan ve fizik muayenesi normal de¤erlendirilen yafllar› 3 ay- 14 yafl aras› de¤iflen 19’u erkek 11’i k›z toplam 30 çocuk dahil edildi.
Febril kontrol grubu: Ateflli hastal›¤› teflhis edilen ancak konvulsiyon d›fl›nda baflka flika- yetle gelen ve atefli aksiler 37.5 °C’nin üstünde olan, yafllar› 4 ay-5.5 yafl aras› de¤iflen 16’s› er- kek, 14’ü k›z toplam 30 çocuk dahil edildi.
Tüm olgular›n rutin incelemeleri (hemog- ram, kan flekeri, karaci¤er fonksiyon testleri, kan üre, kreatinin ve elektrolitler) yap›ld›. Kan lökosit say›s›na postiktal 2.95±0.32 saatte bak›l- d›. Afebril konvulsiyonlu grupta lökositoza se- bep olacak durumlar ekarte edildi. Serum pro- laktin düzeyleri postiktal 0.5-6 saat aras›nda al›nd›. Serum örnekleri C.Ü.T.F. Hastanesi’nin Nükleer T›p Anabilim Dal› Radyoimmünoas- say (RIA) laboratuvar›nda, IMMULITE 2000 Prolactin (DPC®Los Angeles, USA CA 90045- 5597) kiti kullan›larak prolaktin düzeyleri ince- lendi. Referans prolaktin de¤erleri; k›z çocukla- r›nda 1.9-25 ng/ml, erkek çocuklar›nda ise 2.5- 17 ng/ml olarak al›nd›.
Tüm hastalar›n EEG’leri çekildi. Elektroense- falografi kay›tlar› Nöroloji Anabilim Dal› EEG laboratuvar›nda, yüzeyel elektrotlar ve 12 ka- nall›, dijital alet (Nihon Kohden Neurofax mar- ka) ile kaydedildi.
Çal›flma için Cumhuriyet Üniversitesi T›p Fakültesi Etik Kurulu’nun onay› al›nd›. Ailele- re çal›flmadan önce çal›flma içeri¤i hakk›nda bilgi verildi ve onaylar› al›nd›.
Çal›flmam›z›n verileri SPSS (Windows Versi- on 9.05) program›na yüklenerek, verilerin de-
¤erlendirilmesinde Varyans analizi, Tukey testi, Khi-kare testi, Man-Whitney U-testi, Fisher’in kesin Ki-kare testi (Fisher’s exact test) ve kore- lasyon analizi uyguland›. Verilerimiz tablolar- da ortalama ±1 standart hata fleklinde verildi.
BULGULAR
Çal›flma grubuna al›nan tüm hastalara ait demografik özellikler Tablo 1’de verilmifltir.
Afebril konvulsiyonlu grubun ortalama prolaktin de¤eri ile febril konvulsiyonlu gru- bun ortalama prolaktin de¤eri aras›nda anlam- l› farkl›l›k bulundu (p<0.05). Gruplara göre prolaktin de¤erleri ikiflerli olarak karfl›laflt›r›l- d›¤›nda; afebril konvulsiyonlu grubun ortala-
ma prolaktin de¤eri ile afebril kontrol grubu- nun ortalama prolaktin de¤erleri aras›nda an- laml› farkl›l›k saptand›. Febril konvulsiyonlu grubun ortalama prolaktin de¤eri ile febril kontrol grubunun ortalama prolaktin de¤eri aras›nda da farkl›l›k saptand› (p<0.05), (Tablo 2, fiekil 1).
Gruplar cinsiyet aç›s›ndan de¤erlendirildi-
¤inde cinsiyet ile prolaktin seviyesi aras›nda anlaml› bir fark olmad›¤› (p>0.05) görüldü.
Febril ve afebril konvulsiyonlu hastalardan farkl› saatlerde al›nan prolaktin seviyeleri kar- fl›laflt›r›ld›. Her iki grupta da postiktal prolaktin al›nma süresi ile serum prolaktin seviyesi ara- s›nda negatif yönlü bir iliflki oldu¤u saptand›
(r=-0.65, p<0.05), (fiekil 2, 3).
Febril konvulsiyonlu tüm hastalar›n EEG’si normal bulundu. Afebril konvulsiyonlu hasta- lar›n beflinde (%26.5) EEG anormal saptand›.
Elektroensefalografi’leri anormal olan befl has- tan›n üçünde jeneralize ikisinde ise fokal akti- vasyon gözlendi. Anormal ve normal EEG bul- gular› bulunan hastalar›n prolaktin ortalamala- r› karfl›laflt›r›ld›¤›nda önemli farkl›l›k bulunma- d› (p>0.05), (Tablo 3).
TABLO 1
Febril ve Afebril konvulsiyon hastalar› ve kontrol gruplar›
Hasta grubu Afebril Afebril Febril Febril
n=62 konvulsiyon kontrol konvulsiyon kontrol
Hasta say›s› 19 (%38) 30 (%50) 32 (%62) 30 (%50)
Ort. yafl (ay) 73.3 60.4 30.5 32.6
da¤›l›m (ay) (2-156) (3-180) (9-66) (4-68)
Erkek/k›z 12/7 19/11 22/10 16/14
TABLO 2
Serum prolaktin düzeyi yönünden gruplar›n da¤›l›m›
Hasta grubu Serum prolaktin düzeyi X±Se (ng/ml) Afebril konvulsiyon
grubu (n=19) 38.20±5.06
Febril konvulsiyon
grubu (n=32) 22.47±1.65
Afebril kontrol
grubu (n=30) 9.85±0.91
Febril kontrol
grubu (n=30) 7.78±0.71
f=38.12; p<0.05.
40 35 30 25 20 15 10 5 0
38
Afebril konvulsiyon
Febril konvulsiyon Afebril
kontrol
Febril kontrol 9
22
7
fiEK‹L 1
Tüm hastalardaki ortalama prolaktin de¤erleri (ng/ml).
Afebril konvulsiyon geçiren hastalar›n be- yaz küre say›lar› afebril kontrol grubunun be- yaz küre say›lar›na göre daha yüksek bulundu ve bu yüksekli¤in anlaml› oldu¤u gözlendi (p<0.05), (Tablo 4).
TARTIfiMA
Pek çok paroksismal olayda oldu¤u gibi, epileptik olaylar sonras›nda da vücutta hormo- nal de¤iflikli¤in oldu¤unu gösteren çeflitli çal›fl- malar bildirilmifltir.[10,11] Prolaktin, hipotalamo- pituiter aks taraf›ndan kontrol edilen ve anteri- or hipofizden sal›nan, tek zincirli ve 199 aa’l›
bir polipeptid hormondur.[12] Postiktal dönem- de hormonal de¤iflikliklerden biri de prolaktin seviyesindeki yükselmedir. Prolaktin düzeyin- deki bu de¤ifliklikten ventromedial hipotala- mustan yay›lan ilk deflarjlar›n sorumlu oldu¤u düflünülmektedir.[11] Bu bölge, ayn› zamanda amigdaladan gelen eksitatör stimuluslar al- makta ve epilepsi hastalar›nda oldu¤u gibi, amigdalan›n direkt elektriksel uyar›lmas› ile prolaktin düzeyinde anlaml› yükselifller olmak- tad›r.[10,13,14]
Laxer ve ark.,[13]iktal dönemde motor aktivi- tedeki art›fla ba¤l› olarak prolaktin sekresyonu- nun artt›¤›n› belirtmifllerdir. Sperling ve ark.,[15]
amigdala, hipokampüs ve frontal loba cerrahi olarak yerlefltirilmifl intrakranial elektrotlarla epileptik deflarjlar› belirlemifl ve postiktal pro- laktin de¤erlerini saptam›fllard›r.
Dirik ve ark.,[16]‹zmir’de 37 çocuktan oluflan (afebril, febril, senkop) hasta grubu ile ayn› sa- y›daki kontrol grubunu karfl›laflt›rm›fllard›r.
Ataktan sonraki 1.5 saat içerisinde al›nan kan örneklerinde, afebril konvulsiyon sonras› pro- laktin yüksekli¤i saptan›rken, febril konvulsi- yon ve senkop ata¤› sonras› prolaktin düzeyin- de de¤ifliklik olmad›¤› saptanm›flt›r. Bu neden- le afebril nöbetlerin tan›mlanmas›nda prolaktin düzeyinin kullan›labilece¤ini bildirmifllerdir.
Erdo¤an ve ark.[17] yapt›klar› çal›flmada basit febril, komplike febril ve afebril konvulsiyonlu çocuklarla kontrol gruplar›n›n prolaktin düzey- lerini karfl›laflt›rm›fllar ve tüm konvulsiyonlu hastalarda postiktal prolaktin düzeyinin yük- sek bulundu¤unu bildirmifllerdir. Ancak afebril konvulsiyonlu hastalar›n postiktal prolaktin düzeyleri, basit ve komplike febril konvulsi- yonlu hastalara göre anlaml› olarak yüksek bu- lunmufltur. Bu sonuçlara göre serum prolaktin düzeylerinin, epilepsileri di¤er konvulsiyon-
TABLO 3
Elektroensefalografi bulgular›na göre prolaktin de¤erleri
Elektroensefalografi Prolaktin S
bulgusu X±Se
Normal (n:12) 35.2±4.94 18.49
Anormal (n:5) 46.6±13 31.03
p=0.459, (p>0.05).
TABLO 4
Afebril konvulsiyon ve afebril kontrol gruplar›nda beyaz küre de¤erleri
Gruplar Beyaz küre Se
X±Se Afebril konvulsiyon
(n:19) 13.050±844.28 3680.16
Afebril kontrol
(n:30) 9090±464.86 2546.17
p=0.001.
0-2 saat 28.9
18.9
14.3
2-4 saat 4-6 saat
fiEK‹L 3
Febril konvulsiyonlu hastalarda prolaktin al›nma süresi ve prolaktin de¤erleri.
60 50 40 30 20 10
0 0-2 saat 2-4 saat 4-6 saat
56
39.6
21.6
fiEK‹L 2
Afebril konvulsiyonlu hastalarda prolaktin al›nma süresi ve prolaktin de¤erleri.
35 30 25 20 15 10 5 0
lardan ay›rmada bir gösterge olabilece¤ini dü- flünmüfllerdir. Kiremitçi ve ark.[18] yapm›fl ol- duklar› çal›flmada ise postiktal serum prolaktin düzeylerinin basit ve komplike febril konvulsi- yonlar›n ayr›m›nda kullan›labilece¤ini belirtil- mifltir.
Bu çal›flmada, afebril konvulsiyonlu hasta- lar›n ortalama prolaktin de¤eri daha yüksek ol- makla birlikte hem febril hem de afebril kon- vulsiyonlu hastalar›n ortalama prolaktin de-
¤erleri kontrol gruplar›na göre anlaml› olarak yüksek bulundu. Bu sonuç, Erdo¤an ve ark.n›n[17]yapt›¤› çal›flma sonucu ile uyumluluk göstermektedir.
Culebras ve ark.,[19]GH, kortizol ve prolaktin düzeylerindeki de¤ifliklikleri, konvulsiyon ve stres durumlar›yla karfl›laflt›rm›fl ve konvulsi- yon sonras› yüksekli¤in daha anlaml› oldu¤u- nu saptam›fllard›r.
Çal›flmaya ald›¤›m›z hastalarda belirgin stres faktörü ve prolaktin yüksekli¤ine sebep olabilecek durumlar yoktu ve rutin biyokimya- sal incelemeleri normal idi.
Zelnik ve ark.[20] yapt›klar› çal›flmada 17 je- neralize konvulsiyonlu çocukta postiktal pro- laktin düzeyinin (ort. 26.5 ng/ml) yükseldi¤i- ni, 23 febril konvulsiyonlu çocukta postiktal prolaktin düzeyinin ortalamas›n› 13 ng/ml ve nöbet geçirmeye neden olmayan yüksek ateflli çocuklarda prolaktin düzeyini (11.2 ng/ml) normalin üst s›n›r›nda, senkop, nefes tutma ataklar› ve kontrol grubundaki çocuklarda ise 7.3 ng/ml olarak saptam›fllard›r. ‹talya’da ya- p›lan bir çal›flmada febril konvulsiyonlarda nöbetten hemen sonra al›nan postiktal prolak- tin düzeylerinin anlaml› bir flekilde yüksek bu- lundu¤u belirtilmifltir.[21]Febril konvulsiyonlar gerçekte tonik ve klonik nöbetler fleklinde geçi- rilir, bu nedenle hipotalamik aktivasyon sonu- cu serum prolaktin düzeyinde art›fla neden ol- malar› beklenir. Ancak bu hastalarda limbik ve di¤er subkortikal alanlar›n nöral aktivitesi muhtemelen daha az yo¤undur. Bu da aktivi- tenin hipotalamik çekirde¤e ulaflmas›n› daha zor hale getirir.[22]
Bizim çal›flmam›zda febril konvulsiyonlu hastalar›n prolaktin ortalamalar› kontrol gru- buna göre anlaml› olarak yüksekti. Ancak afeb- ril hasta grubundaki yükseklik kadar belirgin de¤ildi. Febril konvulsiyonlu hastalarda bul-
du¤umuz yüksek de¤erler normal referans ara- l›¤›n›n üzerindeydi ve bu sonuçlar daha önceki çal›flmalar ile uyumlu bulundu.[8,17]
Çocuklarda afebril ve febril nöbetler, senkop veya nefes tutma ataklar›n›n tan›mlanmas› za- man zaman kar›flabilir. Bu kar›fl›kl›¤›n nedenle- ri aras›nda senkop veya nefes tutma ataklar›n›n atipik olmas›, anne ve baban›n olay esnas›nda gergin olmalar› veya ilk kez bu olaya tan›k ol- malar› nedeniyle do¤ru öykü vermemelerin- den kaynaklan›r. Bu tür durumlarda prolaktin seviyesi önem kazanmaktad›r.[23,24]
Çal›flmalar›n ço¤unda, kan örnekleri ilk bir saat içinde al›nm›flt›r. Bu çal›flmalarda prolaktin de¤erlerinin konvulsiyonlardan 15-30 dakika sonra pik de¤erlere ulaflt›¤› ve bu sürelerde ör- nek al›nmas› önerilmifltir. Bu da testin kullan›- m›n› k›s›tlayan bir durum olarak öne sürül- müfltür.[25]
Collins ve ark.,[26] jeneralize nöbetten 15-20 dakika sonra prolaktinin pik de¤erlere ulaflt›¤›- n› ve 60. dakikada bazal de¤erlere düflüfl gös- terdi¤ini belirtmifllerdir. Wyllie ve ark.,[27] 15., 30. ve 60. dakikalarda prolaktin seviyesine bak- m›fl ve 15. dakikada pik de¤erlerin görüldü¤ü- nü bildirmifllerdir.
Zelnik ve ark.[20]yapt›klar› çal›flmalarda pos- tiktal prolaktin düzeyini iktal olaydan 60-90 dakika sonra bile hala yüksek bulduklar›n› bil- dirmifllerdir. Bu da en yüksek prolaktin düzeyi- ne ulafl›lan 15-30 dakika esnas›nda hormon in- celemesi için kan al›namad›¤›nda 60.-90. daki- kaya kadar al›nabilece¤inin önemini ortaya koymaktad›r.
Biz çal›flmalar›m›zda, afebril konvulsiyon grubunda postiktal ortalama 3.18±0.41. saatte, febril konvulsiyon grubunda ise ortalama 2.73±0.24. saatte serum prolaktin seviyesini be- lirledik. Her iki grupta bulunan prolaktin orta- lamalar›, kontrol gruplar›na göre anlaml› ola- rak yüksekti. Çal›flma grubumuzdaki hastala- r›n %80’inden fazlas› postiktal birinci saatten sonra baflvurmufllard› ve bu hastalarda da pro- laktin yüksekli¤i hala devam etmekteydi. Kon- vulsiyondan saatler sonra ulaflan hastalarda da rutin incelemelere ek olarak al›nan ve yüksekli-
¤i gösterilen prolaktin düzeylerinin tan›sal aç›- dan de¤er tafl›d›¤› kanaatindeyiz. Ancak pos- tiktal serum al›nma süresi uzad›kça, serum pro- laktin düzeyinde azalma oldu¤u da gözlendi.
Bu nedenle postiktal en k›sa sürede prolaktin düzeyini belirlemek için serum al›nmas› gerek- ti¤i kan›s›na var›ld›.
Epileptik ataklar›n baz›lar›nda, özellikle sta- tus epileptikusta ve jeneralize tonik klonik epi- lepsilerde lökositoz oluflmaktad›r.[28] Shah ve ark.[29]yapt›klar› çal›flmada jeneralize konvulsi- yonlu hastalar›n %33’ünde görülen kompleks parsiyel nöbetlerin %7’sinde lökositoz olufltu-
¤unu bildirmifllerdir. Ancak yalanc› nöbet son- ras› lökositoza rastlanmam›flt›r. Postiktal löko- sitozun mekanizmas› tam olarak bilinmemek- tedir. Toyosawa[30]yapt›¤› çal›flmada bir hayvan modelinde elektriksel uyar› ile nöbet olufltur- mufl ve bu deneklerde periferal lökosit say›s›na bakm›flt›r. Burada lökositozun bimodal bir yük- selifl gösterdi¤i görülmüfltür. Postiktal 20. ve 30.
dakikalardaki ilk yükseliflin kas aktivitesine se- konder oldu¤u, postiktal dördüncü saatteki ikinci pikin ise katekolaminlerin etkisiyle olufl- tu¤unu bildirmifltir.
Tek bir jeneralize tonik klonik nöbet sonra- s›nda bile sirkülasyondaki epinefrin ve norepi- nefrinin artt›¤› belirtilmifl, bu hormonlar›n da lökositoza neden oldu¤u bildirilmifltir.[28]Di¤er bir çal›flmada ise tavflanlarda elektrokonvulsiv nöbetler oluflturulmufl ve tüm deneklerde löko- sitoz geliflti¤i gösterilmifltir.[31] Postiktal lökosi- toz geçici bir olayd›r. Dolay›s›yla postiktal ne kadar çabuk kan al›n›rsa, lökositozu yakalama flans› o denli fazlad›r.[29]
Bizim çal›flmam›zda afebril konvulsiyonlu hastalar›n beyaz küre say›lar› ile kontrol gru- bun beyaz küre say›lar› karfl›laflt›r›ld›. Afebril konvulsiyonlu hastalardaki beyaz küre say›s›
kontrol grubuna göre anlaml› olarak yüksek bulundu. Postiktal kan al›nma süresi ile lökosi- toz karfl›laflt›r›ld›¤›nda arada negatif yönlü bir iliflki oldu¤u görüldü. Yani kan al›nma süresi uzad›kça lökosit say›s› da düflmekte idi.
Biz, postiktal serum prolaktin seviyesinin hem febril hem de afebril konvulsiyonda önemli derecede yükseldi¤i, yak›n zamanda geçirilmifl febril ve afebril konvulsiyon tan›s›n- da prolaktin seviyesinin bir belirleyici olarak kullan›labilece¤i sonucuna vard›k. Ayr›ca afeb- ril konvulsiyon sonras› periferik beyaz küre sa- y›s›nda ciddi bir art›fl oldu¤unu ve bunun geçi- ci bir durum oldu¤unu gözlemledik.
KAYNAKLAR
1. Karagöl U. Çocukluk ça¤› epilepsileri. In: Cin fi, edi- tor. Çocuk hastal›klar›. 1. Bask›. Ankara: Ant›p A.fi.
Yay›nlar›; 1997. s. 706-15.
2. Haslam RHA. The nervous system. In: Behmian RE, KIiegman RM, Jcnson MB, editors. Texbook of Pediatrics. 16th ed. Philadelphia: WB Saunders;
2000. p. 1793-866.
3. Yalaz K. Çocukluk ça¤› nöbetlerine genel bak›fl.
Katk› Pediatri Dergisi 1994;6:447-52.
4. Baflo¤lu M. Epileptik nöbetlerde s›n›flama. In:
Epilepsiler. 2 Bask›. ‹zmir: Akal Ofset; 2001. s. 38-40.
5. Howell SJ, Owen L, Chadwick DW. Pseudostatus epilepticus. Q J Med 1989;71(266):507-19.
6. Ohman R, Walinder J, Balldin J, Wallin L. Prolactin response to electroconvulsive therapy. Lancet 1976;2:936-7.
7. Bye AM, Nunn KP, Wilson J. Prolactin and seizure activity. Arch Dis Child 1985;60:848-51.
8. Sifianou P, Mengreli C, Makaronis G, Pantelakis S.
Prolactin levels in febrile and afebrile seizures. Eur J Pediatr 1995;154:925-7.
9. Morales A, Bass NE, Verhulst SJ. Serum prolactin levels and neonatal seizures. Epilepsia 1995;36:349- 54.
10. Parra A, Velasco M, Cervantes C, Munoz H, Cerbon MA, Velasco F. Plasma prolactin increase following electric stimulation of the amygdala in humans.
Neuroendocrinology 1980;31:60-5.
11. Matthes A. Epilepsie. Diagnostik und therapie fuer klinik und praxis. 2nd ed. Stuttgart: Georg Thieme;
1975. Çeviri editörü: Arman F. Epilepsi klinik tan›
ve tedavi. K›rklareli: Sermet Matbaas›; 1987. s. 11-5.
12. Schachter SC. Neuroendocrine aspects of epilepsy.
Neurol Clin 1994;12:31-40.
13. Laxer KD, Mullooly JP, Howell B. Prolactin changes after seizures classified by EEG monitoring.
Neurology 1985;35:31-5.
14. Gallagher BB, Flanigin HF, King DW, Littleton WH.
The effect of electrical stimulation of medial tempo- ral lobe structures in epileptic patients upon ACTH, prolactin, and growth hormone. Neurology 1987;37:299-303.
15. Sperling MR, Pritchard PB 3rd, Engel J Jr, Daniel C, Sagel J. Prolactin in partial epilepsy: an indicator of limbic seizures. Ann Neurol 1986;20:716-22.
16. Dirik E, Sen A, Anal O, Cevik NT. Serum cortisol and prolactin levels in childhood paroxysmal disor- ders. Acta Paediatr Jpn 1996;38:118-20.
17. Erdo¤an A, Ersoy B, Ar›kan Z. Febril ve afebril kon- vülziyonlu olgularda serum prolaktin düzeyleri.
Türk Pediatri Arflivi 1999;34:130-3.
18. Kiremitçi M, Köse G, O¤uz F. Basit ve komplike febril konvülziyonlar›n ay›r›c› tan›s›nda serum ve beyin omirilik s›v›s› prolaktin düzeyleri, MN-Klinik Bilimler ve Doktor 2001;7:359-62.
19. Culebras A, Miller M, Bertram L, Koch J.
Differential response of growth hormone, cortisol, and prolactin to seizures and to stress. Epilepsia 1987;28:564-70.
20. Zelnik N, Kahana L, Rafael A, Besner I, Iancu TC.
Prolactin and cortisol levels in various paroxysmal disorders in childhood. Pediatrics 1991;88:486-9.
21. Sifianou P, Mengreli C, Makaronis G, Pantelakis S.
Prolactin levels in febrile and afebrile seizures. Eur J Pediatr 1995;154:925-7.
22. Matthew E, Woods JF. Growth hormone and pro- lactin in temporal lobe epilepsy. Epilepsy Res 1993;16:215-22.
23. Devinsky O, Gordon E. Epileptic seizures progress- ing into nonepileptic conversion seizures.
Neurology 1998;51:1293-6.
24. Gerald SG. Fainting and syncope. In: Bruce OB, edi- tor. Principles of child neurology. 2. Bask›. New York: Me Graw-Hill Co; 1997. p. 297-302.
25. Fisher RS, Chan DW, Bare M, Lesser RP. Capillary prolactin measurement for diagnosis of seizures.
Ann Neurol 1991;29:187-90.
26. Collins WC, Lanigan O, Callaghan N. Plasma pro- lactin concentrations following epileptic and pseudo-
seizures. J Neurol Neurosurg Psychiatry 1983;46:505-8.
27. Wyllie E, Luders H, MacMillan JP, Gupta M. Serum prolactin levels after epileptic seizures. Neurology 1984;34:1601-4.
28. Simon RP. Physiologic consequences of status epilepticus. Epilepsia 1985;26 Suppl 1:S58-66.
29. Shah AK, Shein N, Fuerst D, Yangala R, Shah J, Watson C. Peripheral WBC count and serum pro- lactin level in various seizure types and nonepilep- tic events. Epilepsia 2001;42:1472-5.
30. Toyosawa K. Changes of peripheral leukocyte- counts by electrically induced convulsion in rabbits (author’s transl). Nippon Seirigaku Zasshi 1975;37:297-306. [Abstract]
31. Jaju BP, Srivastava AK, Agarwal AK, Gupta B. Effect of electroconvulsions on leucocyte counts. Indian J Exp Biol 1990;28:329-32.
