• Sonuç bulunamadı

Bülten. No: 3 - Ağustos 2020

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Bülten. No: 3 - Ağustos 2020"

Copied!
9
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

No: 3 - Ağustos 2020

Bülten

(2)

Batı Afrika ülkesi Mali’de askerler bir kez daha yönetime el koydu. Cumhurbaşkanı İbrahim Boubacar Keita’yı gözaltına aldı. Yolsuzluk ve güvenlik açıkları nedeniyle şiddetle eleştirilen devlet başkanı, istifaya zorlandı. Darbeci askerler en kısa sürede sivil bir geçiş hükümeti kurmayı

ve seçimlere gitmeyi planladıklarını duyurdu.

Mali’de Darbe!

M Darbeye Uluslararası Tepkiler

Afrika Birliği, “hükümetin anayasaya aykırı bir şekilde değiltirilmesi”ni kınayarak, Mali’ni Birlik üyeliğinin anayasal bir düzen kurulana kadar askıya alındığını açıkladı.

Ecowas ( Batı Afrika Devletleri Ekonomik Birliği), Birlik üyesi devletlerin Mali ile hava ve kara sınırlarını kapatacağını açıklarken darbeciler ve işbirlikçilerine karşı yaptırım uygulanması çağrısında bulundu. Ayrıca

Mali’nin karar alma mekanizmasındaki rolünün askıya alındığını bildirdi.

BMGK, darbecilere Cumhurbaşkanı Keita başta olmak üzere tutuklu siyasileri serbet bırakması ve kışlalarına dönme çağrısında bulundu.

Avrupa Birliği, tutuklu siyasilerin ivedilikle serbest bırakılması ve hukuk devleti

standartlarına geri dönülmesi çağrısında bulundu.

Darbeye Giden Yol

Mali’de darbeye yol açan siyasi krizin arkasında anayasa mahkemesinin seçim sonuçları

hakkındaki kararı var. Anayasa mahkemesi Mart ayında gerçekleştirilen milletvekili seçimlerinin ardından, Keita’nın partisinin iktidara gelmesini sağlayacak 30 milletvekilliği sonucunun iptal edildiğini açıkladı. Bu kararın ardından imam Mahmud Dicko liderliğindeki 5 Haziran Hareketi cumhurbaşkanına karşı protestolara öncülük etti. Keita’yı istifaya davet ederek meclisin feshedilmesi ve geçiş hükümeti kurulması çağrısında bulundu.

Haziran ayında Ecowas (Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu) “milli birlik mutabakat hükümeti” kurulması çağrısında bulundu.

Temmuz ayında sokak gösterileri hız kazandı.

Başkent Bamako’daki gösterilerde 10 kişinin ölmesi ve çok sayıda muhalefet liderinin

tutuklanmasını ardından Keita, 11 Temmuz’da anayasa mahkemesini feshettiğini açıkladı.

Halk arasında Keita’ya karşı duyulan memnuniyetsizliğin bir başka sebebi de ekonomik. 19 milyon olan Mali nüfusunun yaklaşık yarısı 18 yaşın altında ve gençler artan işsizlikten şikayetçi. Ayrıca devlet kademelerinde giderek yayılan yolsuzluk, protestoların temel motivasyonlarından biri. Halk, Keita’nın ülkeyi istikrara kavuşturmak için yeteri kadar çaba göstermediğini düşünüyor.

(3)

İsrail ve Birlikleşik Arap Emirlikleri’nin normalleşme adımları kapsamında “Yatırım, turizm, kültür, doğrudan uçuşlar, güvenlik, telekomünikasyon, teknoloji, enerji, sağlık, kültür, çevre, karşılıklı elçiliklerin açılması” alanlarında ikili anlaşmalar yapacak. Normalleşme anlaşması- nın önemli içerenlerinden bir diğeri de İran ve vekilleri başta olmak üzere bölgesel tehditlere karşı güvenlik iş birliğinin yapılması.

BAE- İsrail Normalleşme Anlaşması

Adım Adım Normalleşme

İsrail ve BAE arasında son yıllarda yaşanan gelişmeler “normalleşme”ye adım adım gidildiğine işaret ediyordu. 2015 yılında İsrail, BAE başkenti Abu Dabi’de diplomatik ofis açtı;

üst düzey İsrailli yetkililer Abu Dabi’ye ziyaretler gerçekleştirdi. İsrailli atletler BAE’de düzenlenen bölgesel müsabakalarda yer aldı. İsrail, Dubai’de düzenlenecek olan World Expo fuarına katılma kararı aldı.

Normalleşme adımlarının hız kazanmasında İsrail’in 1 Temmuz’da Batı Şeria’da işgal faaliyetlerine başlamamasının etkili olduğu iddia ediliyor. BAE’nin, ilhak planının masadan kaldırılması vaadine karşılık “tam normalleşme”yi kabul ettiği de bir başka iddia.

BAE’nin İsrail ile Barış Anlaşması F-35’in Habercisi

Birleşik Arap Emirlikleri’nin İsrail ile yaptığı barış anlaşması neticesinde Körfez ülkesi havacılık alanında önemli bir adım atmaya hazırlanıyor.

İsrail ve BAE görüşmelerinin parçası olan bir savunma sanayi yetkilisi, yapılan barış anlaşmasının yan anlaşmaları kapsadığını söyledi. Bu anlaşmalar kapsamında da BAE, Amerika’dan F-35 almayı planlıyor. Amerika’nın da sıcak baktığı bu istek, Orta Doğu’da jetin tek kullanıcısı olan İsrail’in karşı olduğu bir husus.

İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu bölgedeki askeri üstünlüğü sağlamak adına BAE’ye yapılabilecek herhangi bir F-35 satışına karşı olacaklarını söyledi. Donald Trump her ne kadar BAE’nin F-35 almasından yana olsa da jetin en son alıcı ülkesi olan Polonya, ilk uçağını 2024 yılında teslim alabilecek. Jared Kushner’ın aracılığında planlanan F-35 satışına ilişkin Pentagon’dan herhangi bir açıklama yapılmadı.

(4)

ABD Hong Kong

Anlaşmalarını Askıya Aldı:

Sebep Çin

Trump yönetimi, Hong Kong’la imzalanmış olan suçluların iadesi ve vergilerden muafiyet konularını kapsayan üç anlaşmayı askıya aldığını açıkladı.

Bu karar, Başkan Trump’ın geçtiğimiz ay ABD’nin Hong Kong’a diplomatik ve ticari ilişkilerde tanıdığı özel statüyü sonlandıran başkanlık kararnamesini imzalamasının ardından geldi.

Bu gelişmelerin arkasında Trump yönetiminin, Hong Kong’taki siyasi muhalefeti bastırdığı gerekçesi ile Çin’i cezalandırma çabaları var. Çin haziran ayında Hong Kong’ta merkezi hükümeti yıkmaya teşebbüs, vatana ihanet ve ulusal güvenliği tehlikeye atan eylemleri yasaklayan Ulusal Güvenlik Yasası’nı yürürlüğe koyduğunu açıkladı. Yasa uyarınca Pekin, Hong Kong’a polis ve istihbarat servisi konuşlandırma yetkisini ele geçirdi.

ABD Dışişleri Bakanı Pompeo 19 Ağustos’ta Twitter hesabından yaptığı açıklamada

Çin Komünist Partisi, Hong Kong halkının özgürlüğünü ve özerkliğini bastırmayı seçti. Komünist Parti’nin faaliyetleri yüzünden bölge ile olan üç anlaşmamızı askıya alıyor ya da sonlandırıyoruz

” dedi.

Askıya alınan üç anlaşma firarilerin ve hükümlülerin iadesini içeriyor. Aynı zamanda uluslararası gemi nakliyesinden elde edilen gelirlerdeki vergiden karşılıklı muafiyeti içeriyordu.

(5)

Çin’in Orta Doğu’daki Petrol Stratejisi Değişiyor

Batılı ülkelerin diplomatik ve askeri ittifak girişimleriyle bölgede artırmak istedikleri etkinin aksine Çin bunu ticari yoldan yapmak istiyor. Dünyanın en büyük ham petrol ithalatçısı olarak bilinen Pekin, birçok Arap ülkesinden çeşitli miktarda petrol alıyor.

Ancak COVID-19’un dünya çapında yayılması, Çin’in sınırlarını kapatması, ülke içi ve dışı seyahatleri durdurması neticesinde ülkede ihtiyaç duyduğu petrolün de azalmasına sebebiyet verdi.

Geçtiğimiz Nisan ayında petrolün maliyetinin sıfır doların altına düşmesiyle satıcıların, alıcılara para ödemesiyle Orta Doğu enerji sektörünün 270 milyar Dolar gelir kaybı

yaşadığı düşünülüyor. Suudi Arabistan, Kuveyt ve Umman’dan diğer ülkere göre daha çok petrol ithal eden Çin, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri ile de önemli anlaşmalar imzaladı.

Virüs olduğu sürece Pekin’in Orta Doğu ülkeleriyle ilişkilerinin de uzun vadede olumsuz etkilenmesi bekleniyor.

Umman ile ticari ilişkisi enerji sektörü haricinde ülkede ortak projeleri de kapsayan Çin, Yemen, Libya ve Irak’ın da en büyük petrol alıcısı konumunda.

(6)

1953 Darbesi Musaddık Darbesi’nin Detayları Ortaya Çıktı

Britanya Dış İstihbarat Servisi’nin (MI6) 1951 yılındaki İran Büro Şefi Norman Darbyshire, 1985 yılında çekilen “

Bir İmparatorluğun Sonu: İran

” belgesel filmi için yayınlanmaması şartıyla darbenin detaylarından bahsediyor.

Darbyshire’a göre darbenin nedeni Musaddık’ın kabineye dahil ettiği

Komünist olan Tudeh Partisi’nden bir bakandı. Zaman içerisinde Musaddık’ın Komünistlerin etkisi altına girebileceği düşüncesi sebebiyle müdahale ettiklerini ifade ediyor. Darbyshire, akademisyen ve dünya savaşı sırasında istihbaratçı olan Robert Zaehner aracılığıyla meclis üyeleri ve önde gelen İranlılar, bisküvi kutularına saklanan paralarla devşirme çalışmalarının başarısız olduğunu söylüyor. 1,5 milyon Sterlin’den fazla rüşvet verilmesine karşın darbenin sadece 700 bin Sterlin’e mal olduğunu aktarıyor.

İran faaliyetlerini Kıbrıs’tan yöneten Darbyshire, CIA’den yardım almak için Beyrut’a giderek darbeden bahsediyor. Amerikalılar önce istekli olmasalar da daha sonra CIA’in İran Büro Şefi Stephen Meade ile Paris’e Şah’ın yanına

giderek kendisini darbeye ikna etmeye çalışıyorlar. Nihayetinde kabul ettiğinde ise 19 Ağustos 1953 yılında birkaç denemenin ardından Tahran’da darbe yapılıyor.

Tahran

(7)

Norveç Casusluk Gerekçesiyle Rus Diplomatı Sınır Dışı Etti

Norveç Karşı İstihbarat Servisi, Hint asıllı Norveç vatandaşı Harsharn Singh Tathgar’ın Rus istihbarat personeli Aleksandr Stekolshchikov ile görüşmesinin ardından tutuklandığını açıkladı.

Yaptığı iş gerekçesiyle yabancı devletlerin ilgisini çekebilecek konumda olan bu kişinin, sanayi alanında çalıştığı belirtildi. Tutuklanan şahsın, dünyadaki birçok ülkede faaliyet gösteren DNV GL şirketin çalıştığı açıklandı. DNV GL, enerji şirketlerine teknik danışmanlık ve hizmet sağlıyor.

Norveç’in ulusal çıkarlarına büyük tehdit oluşturduğunu belirten hükümet kaynakları, en üst ceza olan 15 yılla yargılayacaklarını ve davanın da gizli bir yerde görüleceğini aktarıyorlar. Bu sebeple geçtiğimiz Çarşamba günü Norveç, Rus Büyükelçiliği’nde Ticari Ataşe yardımcısı olan söz konusu görevli istihbarat personelini, istenmeyen adam ilan ederek sınır dışı etti. Stekolshchikov diplomatik dokunulmazlık altında olsa da Norveç Polisi tarafından çantası aranarak, bir süre de gözaltında tutuldu.

SOGUKTAN GELEN CASUS

(8)

Gazze’de Elektrik Krizi

İsrail’in Gazze Şeridi’ne yönelik ablukayı sıkılaştırması nedeniyle bölgedeki tek elektrik sant- ralinde üretimin durması sonrası yerel insani yardım örgütleri ve Gazze Sağlık Bakanlığı

insani kriz uyarısı yaptı.

Çeşitli yardım örgütlerinden yapılan açıklamalarda Gazze’deki santralin durması sonrası ortaya çıkan elektrik sıkıntısının, yaşamı olumsuz etkileyeceği ve Gazze Şeridi’ndeki sağlık hizmetleri ve temel hizmetlerdeki bozulmayı daha da kötüleştireceği vurgulandı. Uluslararası topluma İsrail’in uygulamalarına son vermesi için baskı yapma çağrısında yapıldı.

Gazze’deki Enerji ve Tabii Kaynaklar

Kurumundan yapılan yazılı açıklamada, İsrail’in bölgeye yönelik ablukayı şiddetlendirme kararı bağlamında mevcut elektrik krizinin daha da derinleştiği belirtilmiş ve “

İsrail’in 12 Ağustos’tan bu yana santral için kullanılacak akaryakıt girişini durdurması nedeniyle, ihtiyaç duyulan yakıt tamamen tükendi.

” ifadelerine yer verilmişti.

Gazze Şeridi günlük 560 megavat elektriğe ihtiyaç duymasına rağmen bu miktarın sadece 205 megavatı temin edilebiliyor. Bu da endüstri gibi üretimin yapıldığı sektörler ile kamu

hizmeti sunan hastaneler, belediyeler ve kamu binalarının yanı sıra halkı da doğrudan olumsuz etkiliyor.

Gazze Şeridi’nde elektrik hayati bir önem taşıyor. Korona salgını sırasında kronik böbrek

yetmezliği ve akciğer hastalarının günlük sağlık destek ünitelerinin yanı sıra az sayıdaki ventilatörün çalışabilmesi için ihtiyaç duyulan enerji Gazze’de halihazırda İsrail abluka ve ambargosu ile kötü durumdaki sağlık sistemini çökmenin eşiğine getirdi.

Diğer yandan bölgede uzun yıllardır yaşanan şebeke suyu krizinin aşılabilmesi için yapılan kuyu suyu ve arıtım faaliyetleri için de elektrik hayati bir önem taşıyor.

(9)

Stratejik Diyalog

Irak Başbakanı Mustafa el Kazımi, ABD ile stratejik diyalog kapsamında Washington’a bir ziyaret gerçekleştirerek ABD Başkanı Donald Trump ile görüştü. Başbakan Kazımi ve heyeti iki gün süren Washington ziyareti sırasında güvenlik, enerji, ekonomi ve sağlık konuları başta olmak üzere çeşitli konularda Amerikalı üst düzey yetkililer ile bir dizi görüşme gerçekleştirdi.

Ana başlığı Amerika’nın Irak’taki askerî varlığı olan görüşmeleri iki ülke arasında imzalanan enerji anlaşmaları tamamladı. Amerika, Irak’ın enerjide İran’a bağımlılığı ortadan kaldırmak üzere ülkenin petrol ve gaz endüstrisine yatırım yapılmasına öncelik veriyor. ABD’li Honeywell ve General Energy başta olmak üzere çeşitli şirketler, Irak enerji ve petrol bakanlarıyla 8 milyon dolar değerinde ticari iş birliği anlaşması imzaladı. Enerji devi Chevron şirketi de yapılan anlaşmalar uyarınca Irak’ın güneyinde büyük bir petrol sahası geliştirme şansını yakaladıklarını açıkladı.

Beyaz Saray’dan Ortak Açıklama

El Kazımi-Trump görüşmesinin ardından Beyaz Saray bir ortak açıklama metni yayınladı.

Metin şöyle:

Amerika ve Irak arasındaki stratejik ortaklık, karşılıklı güvenlik ve refah arzusu üzerine kuruludur.

IŞİD’i mağlup etmek için oluşturulan Amerika liderliğindeki küresel koalisyon ve Iraklı güvenlik güçleri, birlikte IŞİD’in fiziki varlığını ortadan kaldırdı. IŞİD’in Irak ve diğer tüm ülkelere yönelik bir tehdit unsuru olmasını önlemek için yakın ve eşgüdümlü çalışma içinde olmaya devam ediyoruz.

Irak’ın askeri kapasitesini inşa etmek ve ortak çıkarlarımıza yönelik tehditlere yanıt vermek için

güvenlik alanında uzun vadeli işbirliğinde bulunma taahhüdümüzü yineliyoruz.

Güvenlik işbirliğimiz; ekonomik, insani, siyasi ve kültürel işbirliğinin genişletilmesi için harcadığımız çabaların temelini güçlendiriyor. COVID-19 pandemisi; refah içinde, istikrarlı, halkına iş ve hizmet sunan, Ortadoğu için istikrar sağlayıcı bir güç işlevi gören bir Irak inşa etmek için birlikte çalışmanın önemini vurguluyor.

Neden Stratejik Diyalog?

Ocak ayında IRGC komutanı Kasım Süleymani ve Şii milis komutanı Mehdi el Mühendis’in İHA saldırısı ile öldürülmesinin ardından Irak meclisi ABD kuvvetlerinin Irak’ı terk etmesi yönündeki yönergeyi onaylamıştı.

Bu kararın ardından Irak’taki ABD üslerine ve diplomatik temsilciklerine saldırılar

düzenlenmişti. Bu saldırılar ardından yaşanan gerginliklerin giderilmesi ve ABD’nin Irak’taki askerî varlığının bir karara bağlanması için ABD Dışişleri Bakanı Pompeo 7 Nisan’da iki ülke arasında stratejik diyalogun başlatılacağını açıklamıştı. Bu bağlamdaki görüşmelerin ilk ayağı 11 Temmuz’da video konferans şeklinde gerçekleştirilmişti.

Referanslar

Benzer Belgeler

Çin’in sınıra bu sistemi konuşlandırmasının ardından Hindistan ile Çin arasındaki teknik görüşmelerin henüz başında başarısızlık eğilimi görüldüğünü aktaran

Kontrat işleme kapandığı sırada 92,8’li seviyelerden işlem gören dolar endeksi sabah itibariyle 92,6 seviyelerinden, dün kontrat işleme kapandığı sırada

Mehmet Durman, Aras Holding Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Elif İnci Aras, Rektör Yardımcısı Prof. Baki Aksu, Beykoz Lojistik Meslek Yüksekokulu Müdürü

PEYNİR BEYAZ İNEK

ABD ve Çinli müzakereciler birinci faz anlaşma üzerine görüşme gerçekleştirdiler ve iki taraf da anlaşmayı ilerletecek koşulları oluşturmak konusunda

Corona Virüs Salgını - Dünya Ekonomisine Etkileri (1) Uluslararası Para Otoriteleri Tarafından Alınan Tedbirler.. • Çin’in yüzde 40-50 kapasiteyle çalışmasının sebep

Türk Armatörler Birliği Genel Sekreteri Sayın Hüseyin Çınar Denizcilik Genel Müdürü olarak atanan Sayın Ünal Baylan’a 14. Temmuz 2020 Salı günü bir nezaket ziyareti

Merkez Bankası’nın açıkladığı ödemeler dengesi istatistiklerine göre cari açık Haziran’da 4.1 milyar dolar seviyesinde gelirken, 3.8 milyar dolar’lık