ORGANİK TARIM
ISBN: 978-605-66689-7-5
© 1. Basım, Aralık 2016
© Copyright 2016, atlas akademi Bu baskının bütün hakları
Editör, KOP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı ve Atlas Akademi’ye aittir.
Yayın evinin yazılı izni olmaksınız, kitabın tümünün veya bir kısmının elektronik, mekanik ya da fotokopi yoluyla basımı, yayımı, çoğaltımı
ve dağıtımı yapılamaz.
Kapak ve Dizgi TMT TANITIM
Baskı ÜÇEL OFSET
Fevzi Çakmak Mh 10449. Sk. No: 1 Karatay/KONYA Tel : 0332 342 00 92
Sertifika No: 34161
KÜTÜPHANE BİLGİ KARTI Yorgancılar, Mustafa Organik Tarım
Akademi Mah. Yeni İstanbul Cad. No: 22 Selçuklu / Konya
Tel: 0332 241 30 59
15 TEMMUZ 2016
Şehitleri anısına...
Editörden
Tarımsal üretim, Dünya üzerindeki yaşamın başlangıcından bu yana insanoğlu için göz ardı edilemez bir yere sahiptir. Gıda olmadan yaşamak mümkün değildir, bu nedenlerle hayvansal ve bitkisel üretimin bütününü kapsayan tarım, insanoğlunun ihtiyaçlarını karşılayan önemli bir üretim faaliyetidir. Artan Dünya nüfusuna bağlı olarak ortaya çıkan açlık, bu durumu daha net ortaya koymaktadır. Dünyada artan gıda ihtiyacını karşılamak için tarımsal faaliyetlerde birçok ilerleme kaydedilmiştir.
Bununla birlikte yoğun tarımsal faaliyetler toprak canlılığının bozulmasına, ekosistemdeki dengenin değişmesine neden olmuştur. Üretim ve verimi artırmak için yapılan faaliyetlerde artan ve bilinçsiz ilaç ve gübre kullanımı bu ekolojik tahribatın başlıca sebepleri arasında yer almaktadır. Gelecek nesillerimizi korumak ve sürdürülebilir bir tarımsal üretim için bu tahribatın önüne geçmek, bunu yaparken de mevcut üretimimizi koruma hatta artıma gereklidir. İnsanı, hayvanı ve çevreyi korumak amacıyla ortaya konulan organik tarım sistemi bu olumsuz durumun düzeltilmesine yardımcı olacaktır. Ayrıca kırsal kalkınma açısından değerlendirildiğinde çiftçilerimizin birim alandan daha fazla gelir elde etmesi açısından da önemlidir.
Organik tarımsal üretimin mevcut üretimideki payı çok düşüktür.
Dünyadaki organik ürün pazarında daha fazla yer almak istiyorsak bu alandaki yayım ve uygulama faaliyetlerimizi artırmalıyız. Bu kitabı, yukarıda saydığımız amaçlar doğrultusunda ülkemiz tarımına katkıda bulunacağını düşünerek hazırladık. Umarım hazırladığımız bu eser ülkemiz ve milletimiz açısından hayırlı işlere vesile olur. Bu kitabın hazırlanmasında emeği geçen yazarlarımıza, basılmasında desteklerini esirgemeyen KOP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığına ve organik tarım konusunda bize öncülük eden Hocamız Prof. Dr. Mehmet BABAOĞLU’na teşekkürlerimi sunarım.
Mustafa YORGANCILAR
Önsöz
KOP Tarımsal Eğitim ve Yayım Projesi (KOP-TEYAP), KOP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı tarafından, KOP Eylem Planı kapsamında, kamu kurumları ve STK’larla işbirliği içerisinde yürütülen bir tarımsal eğitim ve yayım projesidir. KOP-TEYAP ile altyapı yatırımlarından gerekli verimin alınabilmesi, modern teknolojiler ile çiftçilerimizin buluşturulabilmesi, bölgeye özgü sorunlara odaklı etkin bir tarımsal eğitim ve yayım hizmetinin verilmesi, bu konuda hizmet veren başta çiftçi örgütleri olmak üzere kurum ve kuruluşların kapasitelerinin artırılmasına katkı sağlanması ve yeni nesillere çiftçilik mesleğinin benimsetilmesi amaçlanmıştır. Proje için kamu, özel sektör ve STK’larda tarımsal danışmanlık hizmeti sunan teknik personeller, KOP Bölgesindeki çiftçiler, İlk ve ortaöğretimdeki öğrenciler hedef kitle olarak belirlenmiştir.
Gıda güvenliği açısından tarımsal üretimde sürdürülebilirliğinin sağlanması, uluslararası stratejik öneme sahip bir konudur. Ülkemizde gıda güvenliğini sağlayabilmek için öncelikli olarak toprak ve su kaynaklarının, tasarruflu ve en etkili şekilde kullanılmasını temin edecek, doğal kaynakları koruyup geliştirecek uygun tarımsal üretim modellerinin planlanması mutlak gereklidir. Bu bağlamda organik hayvansal ve bitkisel üretim, çevre ve doğal kaynakların korunması bakımından etkili üretim modellerinden birisidir.
KOP Bölgesi sahip olduğu geniş tarım alanları ve coğrafi koşullarıyla, ülkemizde ve dünyada pazar alanı ile katma değeri giderek artan iyi tarım uygulamalarında ve organik tarımsal üretimde önemli bir potansiyele sahiptir. Özellikle altyapı ve su temini problemlerinin yaşandığı, ekonomik faaliyetlerin kısıtlı düzeyde gerçekleştirilebildiği için göç veren bölgenin dağlık kırsal alanlarında bölgeyi ayakta tutabilecek Organik ve iyi tarım uygulamaları ile ilgili model çalışmalar sürdürülebilirlik açısından oldukça önemli bir konuma gelmiştir.
Model uygulamalarla ülke tarımında söz sahibi olabilme potansiyeline sahip bölgemizde, bölgeyi kalkındırma bakımından önemli bir motor gücü sahip KOP Bölge Kalkındırma İdaresi olarak “ORGANİK TARIM” isimli KOP- TEYAP yayınının tarımla uğraşan insanlara yararlı olmasını diliyor, katkıda bulunanlara teşekkür ediyorum.
İhsan BOSTANCI KOP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanı
KOP Bölge Kalkınma İdaresi Kurucu Başkanı’ndan Değerli Tarım Camiası,
Ülkemiz için Hükümetimizin ortaya koyduğu 2023, 2051 ve 2071 gibi çok önemli hedefleri var. Bizler bu hedeflere ulaşmak istiyorsak tarımda yeni bir reform dönemine girmeliyiz. Bugün bizler KOP Eylem Planını ortaya koyduğumuz dönemdeki hedeflerin takipçisi ve destekçisi olmak için çabalarken, havza dışından su transferi yapmaya yönelik projelerin üretilmesine yönelik çalışırken, mevcut su kaynaklarımızın etkin bir şekilde kullanılması ve katma değeri yüksek ürünlerin üretilmesi büyük önem arz ediyor.
Bildiğiniz üzere KOP Eylem Planı’nı hazırladığımız dönemde ‘Tarımda Değişim Bölge’de Dönüşüm’ anlayışıyla yola çıkarak bölgemiz için birçok projeyi hayata geçirmek üzere Plana dahil etmiştik. KOP Eylem Planı aynı zamanda ülkemizdeki tarımsal değişim ve dönüşümle ilgili yapılması gerekenleri ortaya koyan bir yol haritasıydı. KOP Bölgesi için ilk defa bütüncül bir Eylem Planı hazırlanıyordu ve hazırlanan Plan uzun yıllar boyunca devam edecek kalkınma sürecinin entegre bir şekilde yürütülmesini sağlayacaktı. Bunun için katılımcı bir anlayışla farklı kurum ve kuruluşlarımızla il bazlı yaptığımız neticeler sonucunda projeleri kısa ve uzun vadeli hedefleri önceliklendirerek Plan kapsamına dahil ettik.
KOP Eylem Planının amacı bölgemiz insanının refah düzeyini yükseltmek, yaşam standardını arttırmak ve ekonomik açıdan daha yaşanılabilir bir coğrafya inşa etmekti. 2014 yılında hayata geçen plan, merkezi ve taşra kurumlarımızın işbirliği ve Hükümetimizin desteğiyle yaklaşık iki yıldır KOP Bölgesinde etkin bir şekilde uygulanıyor. Farklı sektörlerde eş zamanlı olarak bir çok proje hayata geçiriliyor. Planların sonuçlarını maalesef kısa sürede almak mümkün olmasa da uzun vadede KOP Bölgesi ülkemizin yükselen yıldızı olarak yoluna daha güçlü bir şekilde devam edecek.
Plan dahilinde ana konularımızdan biri de bölgemizde üreticimiz için katma değerli üretim, tüketici için kalite ve sağlık anlamına gelen organik tarımsal üretimin yaygınlaştırılmasıydı. 1990’lı yıllarda başlayan organik tarım faaliyetleri, 2000’li yıllarda ülkemiz tarımsal üretiminin
%0.14’lük kısmını oluştururken, yapılan eğitim yayım faaliyetleri ve tarımsal desteklemeler neticesinde son yıllarda %2’ye ulaşmış durumda.
Hükümetimizin son yıllarda attığı adımlar ve verdiği desteklerde organik tarım ve organik tarımsal üretim girdileri ön plana çıkarılmıştır.
Bölge içerisinde organik tarım faaliyetlerini arttırmaya yönelik çalışmalarımız uzun yıllardır devam ediyor. Örneğin; Konya’nın Hüyük İlçesi’nde 1997 yılında başlattığımız çalışmalar tüm ilçede hatta dağlık alandaki tüm ilçelerde örnek alınarak hızla yaygınlaşmaktadır. Organik çilek üretimi ile hane başı gelir 5 – 6 kat artarken, insanların refah düzeyi yükselmeye ve arazi verimliliği daha etkin bir şekilde artmaya başlamıştır.
Bölgemizde Organik üretim küçük araziye sahip dağlık alanlar için halen en iyi üretim şeklidir.
KOP İdaremizi tebrik ediyorum, Başkanlığını yaptığım dönemde birlikte ortaya koyduğumuz hedefleri bugün daha ileri noktalara taşımak için Bölge genelinde yoğun bir şekilde çalışmalarına devam ediyorlar. Bu atılımı daha ileri noktalara taşımak adına tüm taraflar olarak daha fazla sorumluluk almalı ve KOP Eylem Planının önümüze koyduğu hedefler etrafında kenetlenmeliyiz. Eğer birlikte çalışma kültürümüzü geliştirir ve ortaya koyulan hedefler için birlikte emek vermeye devam edersek uzun vadede eminim KOP Bölgesi, Türkiye’nin “Organik Tarım Merkezi” olma yolunda çok önemli mesafeler kat edecektir.
Organik tarım alanında uzman akademisyen meslektaşlarım tarafından hazırlanan ve KOP Bölge Kalkınma idaresi tarafından desteklenen bu kitabın Ülkemiz ve Bölgemiz Tarımına katkıda bulunacağını inanıyor, eserin hayırlı olmasını diliyorum.
Prof. Dr. Mehmet BABAOĞLU Konya Milletvekili
Önsözler I-IV
İçindekiler V-VI
Bölüm 1.
Organik Tarımın Temel Esasları 1-10
Mustafa Yorgancılar, Emine Atalay
1.1. Organik Tarımın Tanımı, Önemi ve Tarihsel Gelişimi 1.2. Organik Tarım ile Konvensiyonel Tarım Arasındaki Farklar 1.3. Organik Tarımın Avantajları ve Dezavantajları
1.4. Organik Tarımsal Üretim Yapacakların Kabul Etmesi Gereken Kurallar 1.5. Organik Tarımsal Üretim için Başvuru
1.6. Organik Tarıma Başlama 1.7. Kaynaklar
Bölüm 2.
Organik Bitkisel Üretim 11-37
Emine Atalay, Mustafa Yorgancılar, Münüre Tanur Erkoyuncu 2.1. Organik Bitkisel Üretimin Tanımı ve Önemi
2.2. Organik Ve Konvansiyonel Bitki Üretimi Arasındaki Farklar 2.3. Organik Bitkisel Üretimin Esasları
2.3.1. Arazi seçimi 2.3.2. Toprak işleme
2.3.3. Tarla ve tohum yatağı hazırlığı 2.3.4. Ekim nöbeti (Münavebe-Rotasyon)
2.3.5. Organik bitkisel üretimde gübreler ve gübreleme 2.3.6. Bitkisel üretim materyalleri
2.3.7. Ekim ve dikim işlemleri)
2.3.8. Çapalama, seyreltme, budama ve boğaz doldurma işlemleri 2.3.9. Sulama
2.3.10. Hastalık, zararlı ve yabancı ot kontrolü 2.3.10.1. Kültürel mücadele
2.3.10.2. Biyoteknik mücadele 2.3.10.3. Biyolojik mücadele 2.3.10.4. Kimyasal mücadele 2.3.11. Hasat ve harman işlemleri 2.4. Kaynaklar
Bölüm 3.
Organik Hayvansal Üretim 38-56
Yusuf Cufadar, Emine Atalay
3.1. Organik Hayvansal Üretimin Tanımı 3.2. Organik Hayvancılığın Tanımı
3.3. Organik Ve Konvansiyonel Hayvancılık Arasındaki Farklar 3.4. Organik Hayvancılığa Başlama
3.5. Organik Hayvancılık için Temel Hususlar 3.5.1. Hayvan seçimi
3.5.2. Hayvan sayısı 3.5.3. Barınakların durumu
3.6. Yetiştirme Bakım ve Uygulamaları 3.7. Yemler ve Hayvan Besleme 3.8. Kaynaklar
Bölüm 4
Organik Arıcılık 57-71
Hüseyin Bayır, Emine Atalay 4.1. Organik Arıcılık
4.2. Organik Arıcılık Geçiş Süreci 4.3. Organik Arıcılığın Esasları
4.3.1. Kovan ve diğer arıcılık malzemelerinin özellikleri 4.3.2. Arı kolonilerinin özellikleri
4.3.3. Kolonilerinin bulunduğu bölge ve kovanların yerleşimi 4.3.4. Arı kolonilerinin beslenmesi
4.3.5. Arı kolonilerinin bakımı ve yönetim uygulamaları
4.3.6. Hastalık ve zararlılara karşı alınması gereken önlemler ve mücadele yöntemleri 4.3.7. Arı ürünleri, ambalajlama ve depolama
4.4. Kaynaklar
Bölüm 5.
Organik Su Ürünleri Üretimi 72-97
Ayhan Öztürk, Hasan Hüseyin Atar
5.1. Organik Su Ürünlerinin Tanımı, Önemi ve Tarihsel Geliimi 5.2. Organik Su Ürünleri Üretimi
5.2.1. Üretim yerinin seçimi 5.2.2. Üretim koşulları
5.2.3. Tür seçimi ve stok yoğunluğu
5.2.3.1. Su ürünleri üretiminde türlere göre üretim sistemleri ve su toplama yoğunluğu 5.2.4. Besleme ve Yem Hammadeler
5.2.4.1. Organik su ürünleri yetiştiriciliğinde kullanılacak yem ve yem maddeleri 5.2.4.2. Su ürünleri yetiştiriciliğinde kullanılan yem katkıları ve belirli maddeler 5.2.5. Eş zamanlı üretim (Paralel) ve geçiş süreci
5.2.6. Balık refahı ve hastalıkların tedavisinde dikkat edilmesi gerek hususlar 5.2.7. Organik su ürünleri yetiştiriciliğinde sertifikasyon ve fiyatlandırma 5.3. Değerlendirme ve Sonuç
5.4. Kaynaklar
Bölüm 6.
Organik Ürünlerin Değerlendirilmesi 98-108
Mustafa Yorgancılar, Emine Atalay, Münüre Tanur Erkoyuncu 6.1. Organik Ürünlerin İşlenmesi
6.2. Ambalajlanması 6.3. Etiketlenmesi 6.4. Depolanması 6.5. Taşınması 6.6. Pazarlanması 6.7. Kaynaklar
Ekler
Organik Tarım Yönetmeliği Ekleri 109-140
