HABER BÜLTENĐ
2 Şubat 2006
Haber Özetleri
Irak
• Seçimi kazanan oluşumlar kendi aralarında geniş kapsamlı bir toplantı yaparak kurulacak olan kabinenin oluşumu ve bakanlıkların paylaşımı hakkında detaylı bir şekilde müzakereler ve tartışmalar yaptılar. Toplantı, Yüksek Đslam Kurulu binasında yapıldı. Toplantıya ITC dahil seçimi kazanan tüm oluşumlar katıldı. Toplantıya ayrıca Abdulaziz El-Hekim, Celal Talabani, Mesud Barzani, Đbrahim El-Caferi, Haşim El-Hasani, Adil Abdulmehdi, Hamit Mecit Musa ve Muhsin Abdulhamit de katıldı. Bu arada, Başbakan Đbrahim El- Caferi, Başbakanlık için aday gösterilen 4 kişinin hiçbirinin adaylıktan çekilmediğini açıkladı. (ĐLAF-ELDĐVAN)
• Irak’ın önde gelen Sünni lideri Tarık El-Haşimi, Şii Đçişleri Bakanı görevden alınmadığı taktirde, ''tüm ülkede toplu ayaklanma çıkarma'' tehdidinde bulundu. Ancak Haşimi, bunun ne tür bir ayaklanma olacağı, Iraklı ve Amerikalıların taleplerini ne zamana kadar karşılamaları gerektiği konusunda bilgi vermedi. Irak Uzlaşma Cephesi'nin 2 Sünni partisinden birinin lideri olan Haşimi, Đçişleri Bakanı Bakır Solak Cebir ile üst düzey personelinin görevden alınmasını, halkı korumak için Bağdat'ta Irak askerlerinin görevlendirilmesini ve gerek Iraklıların, gerekse Amerikalıların elinde gözaltında bulunanların tümünün serbest bırakılmasını istedi. Haşimi, Đçişleri Bakanlığı'nın yönetimindeki bir cezaevinde Sünni tutuklulara kötü muamele yapıldığı iddialarına hükümetin ve işgal güçlerinin en kısa süre içinde cevap vermesini de talep etti. Sünni politikacılar, yeni kurulacak hükümette savunma ve içişleri bakanlıklarının radikal dinci Şii partilerle yakın bağları olmayan insanlara verilmesini istiyor. (AA)(AP)
• Kürt Đttifak üyesi Mahmut Osman, Kürt Đttifakının Başbakanlık için Adil Abdulmehdi’yi tercih ettiğini ve Đbrahim El-Caferi’yle anayasanın 58. maddesi (Kerkük konusu) ve diğer konularda bazı problemlerinin olduğunu bildirdi. (EL-
DAR EL IRAKĐYYE)
• 50’den fazla Iraklı siyasetçi bir araya gelerek “Iraklı Akım” isminde yeni bir siyasi oluşumun kurulduğunu ilan ettiler. Bu siyasi oluşum için 9 adet genel sekreter ve oluşumun içinde bulunan temsilcilerden oluşan bir sekreterlik bürosunun kurulduğu açıklandı. 16 parti ve siyasi oluşumu temsilen 50 siyasetçi dün bir toplantı yaparak genel sekreteri seçti. Bunlar: Milliyetçi
Nasırcı Partinin Genel Sekreteri Zidan Halef El-Nuaymi, Arap Demokratik Parti’nin Genel Sekreteri Fehran Havas El-Sadid, Demokratik Adalet ve Đlerleme Partisi Genel Sekreteri Abdurrahim El-Nasrullah, Ehlul Irak Hareketi’nin Genel Sekreter Yardımcısı Faruk Hıdır El-Duleymi, Orta Fırat Aşiret Şeyhleri Meclisi’nden Şeyh Sahip, Ali El-Şibli, Nasırcı milliyetçi parti bürosu üyesi Yasin Cabbar El-Duleymi, Uluslar arası Araştırmalar Merkezi’nden Dr. Sermet El-Ubeydi, Arap milliyetçi oluşumdan Seyfettin El- Bedri günlük El-Hakaik (Gerçekler) gazetesinin başyazarı Davud El-Cenabi.
Açıklamanın sonunda “Iraklı Akım”, Irak’ın bir Arap ülkesi olduğuna inanan, ırkçılığı ve mezhepçiliği reddeden tüm Iraklı parti ve ulusal güçlerin bu oluşum içinde yer almalarını talep eti. Oluşum başlangıç noktalarının milli duygu, Irak’ın bütünlüğü ve Arap kimliğine bağlılık ilkelerinden yola çıkarak kurulduğunu bildirdi. (EL-DAR EL-IRAKĐYE) (IRAK HABER AJANSI)
• Irak’taki direnişçi gruplarla ABD arasında Irak, Ürdün ve Suriye’de gerçekleşen müzakereler, öne sürülen şartların ABD tarafından reddedilmesi sonucu çıkmaza girdi ve durduruldu. El-Sabah gazetesinin edindiği bilgilere göre, direnişçi grupların öne sürmüş olduğu şartlar şunlar idi: Đki taraf arasında bir yıl süreyle ateşkes ilan edilmesi, bu süre içinde ABD güçlerinin yarısının Irak’tan çekilmesi, direniş gruplarının bazı liderlerine devlet müesseselerinde yer verilmesi, kurulacak hükümette Arap Sünnilere daha çok yer vermesi. Gelen haberlere göre, ABD tarafı bir yıl içinde Irak’tan çekilmeyi reddederek kendisine beş yıl fırsat tanınmasını istemiştir. El-Sabah gazetesi Amerikan Newsweek gazetesinden naklettiği haberde müzakerelere katılanların Iraklıların Baas Partisi mensupları, Đslamcı kesimler ve Cumhuriyet muhafızları, özel muhafızlar ve muhabere subayları olduklarını bildirmiştir. (EL- SABAH GAZETESĐ)
• Irak Başbakan Yardımcısı Ahmet El-Çelebi Norveçli D.N.O. Petrol şirketinin
“Kürt bölgesinde” petrol olduğunu ilan etmesi ve bu alanda bölge hükümetiyle anlaşmaya varmış olmasının üretime geçmek için yeterli olmadığını ve önce Bağdat’ın onayının alınması gerektiğini ifade etti. Enerji Kurulu ile Devlet Sözleşmeler Komisyonunun başkanlığını yapan El-Çelebi, D.N.O. şirketinin Bağdat’tan onay alana kadar petrolün yer altında kalacağını, bu hususta müzakerelerin henüz başlamadığını, Kürtlerle bir anlaşmaya varılmış olmasının yetmediğini ve sondaj işlemine başlanabilmesi için Bağdat’ın onayının alınmasının şart olduğunu bildirdi. (EL-ŞARK EL-AVSAT GAZETESĐ) (www.kerkuk.net)
• ABD Başkanı George Bush Kongre’nin özel oturumunda yaptığı geleneksel
“Birliğin Durumu” konuşmasında dış ilişkiler, terörle mücadele, ekonomi ve enerji alanında bağımlılığa son verme gibi alanlarda hedeflerini açıkladı. Bush Amerika’nın Orta Doğu’da demokratik reformları desteklediğini vurguladı. ABD Başkanı Đran ve Suriye’den söz ederken, Đran’ın terörü desteklemeye devam ettiğini, Suriye’de demokrasi olmadığını söyledi. Başkan, Irak halkının özgürlük isteğinin sonunda kazanacağına inandığını vurguladı ve Amerika’nın da zafer kazanmadan Irak’tan ayrılmayacağını tekrarladı. Bush Irak’ta hedefi zafer olan bir planın uygulandığını, bu plan çerçevesinde ayrıca ülkenin yeniden imar edilip bütün Iraklıları kucaklayan bir yönetim kurmak için çalıştıklarını bildirdi. Başkan, Irak kuvvetlerinin isyancıları yenilgiye uğratma yeteneğinin giderek güçlendiğini söyledi. Bush Irak’taki görev tamamlandığı zaman
Amerikan kuvvetlerinin çekileceğini ancak bu konuda kararı Washington’daki siyasetçilerin değil, askeri liderlerin vereceğini belirtti. (VOANEWS)
Orta Doğu
• Đran Ulusal Yüksek Güvenlik Konseyi (UYGK) Genel Sekreteri Ali Laricani, ''nükleer dosyalarının BM Güvenlik Konseyi'ne gönderilmesi durumunda uranyum zenginleştirmeye en kısa zamanda başlayacaklarını, bunun için Natanz tesislerinin hazır olduğunu'' bildirdi. Đran'ın BM Viyana ofisi nezdindeki daimi temsilcisi Büyükelçi Ali Asker Sultani ise, ülkesinin nükleer dosyasının BM Güvenlik Konseyi'ne havale edilmesi halinde ''Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEK)’yla iş birliğine son vereceklerini'' söyledi. Konuşmasında, ''Avrupa'nın Đran'ın barışçı amaçlarla nükleer enerji elde etme faaliyetlerini yanlış algıladığını'' iddia eden Sultani, ülkesinin taraf olduğu, Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşmasının (NPT) 4. maddesinin ''Taraf ülkelere nükleer enerjiyi barışçı amaçlarla kullanma hakkı tanıdığını ve taraf ülkelerin birbirleriyle iş birliği yapmasını öngördüğünü'' söyledi. Ülkesinin nükleer faaliyetleri konusunda UAEK’yla azami düzeyde şeffaf bir iş birliği yaptığını ifade eden Sultani, ''Biz nükleer tesislerimizi hem UAEK'nın hem de incelemek isteyen Avrupalı ülkelerin uzmanlarına açıyoruz. Ama Fransa aynı denetimlerin kendi nükleer tesislerinde yapılmasına izin vermez'', dedi. UAEK Yönetim Kurulu, Viyana'da bugün yapacağı olağanüstü toplantıda Đran'ın nükleer dosyasının BM Güvenlik Konseyi'ne havale edilmesine ilişkin AB üçlüsü Almanya, Fransa ve Đngiltere ile ABD'nin ortaklaşa sundukları karar tasarısını görüşerek oylayacak. Hindistan Başbakanı Manmohan Singh ise, Đran'ın nükleer programıyla ilgili tartışmaların, BM Güvenlik Konseyi'nde değil, Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'nda (UAEK) müzakereler yoluyla çözülmesi gerektiğini açıkladı. Hindistan hükümeti, Eylül ayında, Đran'ın Güvenlik Konseyi'ne havale edilebileceğini öngören karara imza atmış; ancak sol kanat müttefiklerin şiddetli eleştirileriyle karşılaşmıştı. (AA)(AP)
• Đran Savunma Bakanı Mustafa Muhammed Neccar, ''Đran'a yapılacak her türlü saldırıya karşı hazır olduklarını'' söyledi. Neccar, Buşehr'deki bir hava üssünü ziyaretinde yaptığı açıklamada, ''Ülkeye yapılacak her türlü saldırıya karşı hazır olduklarını, nükleer tesislere yapılacak olası bir saldırıya da çok sert yanıt vereceklerini'' bildirdi. Đran hava kuvvetlerinin ''yüksek kabiliyete'' sahip olduğunu söyleyen Neccar, ''Bakanlığın stratejisinin olası bir saldırıya hazırlanmak olduğunu, böyle bir saldırı yapılması durumunda mutlaka galip geleceklerini'' ifade etti. (AA)
• Mısır Cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek'in sözcüsü Süleyman Avad Hamas'a, Đsrail’le yapılan barış anlaşmalarını tanıması çağrısında bulundu. Đstihbarat Servisi Başkanı Süleyman Avad, Kahire'de 1 Şubat Çarşamba günü Filistin lideri Mahmud Abbas ile Mübarek'in görüşmesinden sonraki açıklamasında, Abbas'ın, Đsrail'i tanımaması ve şiddetten vazgeçmemesi halinde Hamas'a hükümeti kurma görevi vermeyeceğini söylediğini ifade etti. Süleyman ayrıca bugün Kahire'de Hamaslı liderlerle de görüşme yapacağını belirtti. (AA) (AP)
Kafkasya ve Orta Asya
• Gürcistan Parlamento Başkanı Nino Burcanadze, Tiflis'te temaslarda bulunan Ukrayna Güvenlik Sekreteri Anatoli Kinah’la görüşmesinden sonra gazetecilere yaptığı açıklamada, Rus barış gücü askerlerinin bölgede kışkırtıcı ve sorumsuz davranışlarda bulunduğunu kaydetti. Savunma Bakanı Irakli Okruaşvili de açıklamasında, bölgede yaşanan olayların Rus barış gücü askerlerinin buradan çıkartılmasını zorunlu hale getirdiğini belirtti. Bu arada Güney Osetya lideri Eduard Kokoeti yaptığı açıklamada, bölgede görevli Rus barış gücü askerlerinin Gürcistan hükümeti tarafından kışkırtıldığını iddia etti.
Gürcistan yönetiminin, yaşanan gerginliği fırsat bilerek sorunlu bölgeye ek asker sevk ettiğini öne süren Kokoeti, taraflar arasında bulunan tüm anlaşmaların ciddi şekilde ihlal edildiğini kaydetti. (AA)
• Gürcistan Enerji Bakanı Nika Gilauri, ülke genelinde yaşanan enerji krizinin aşıldığını belirtti. Gilauri, hükümet toplantısında yaptığı açıklamada, başkent Tiflis'in tüm semtlerine kesintisiz elektrik ve doğal gaz verilmesine başlandığını belirterek, karşılaşılan küçük çaplı teknik sorunlar nedeniyle bazı bölgelere elektrik verilemediğini, sorunların kısa zamanda giderileceğini kaydetti. (AA)
Avrupa Birliği
• Dışişleri Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Abdullah Gül, Fransa Dışişleri Bakanı Philippe Douste-Blazy’yle bir araya geldi. Gül, görüşmenin ardından düzenlenen ortak basın toplantısında, Fransız Bakana, Türkiye’nin Kıbrıs konusundaki eylem planıyla ilgili bilgi verdiğini ve destek talebinde bulunduğunu söyledi. Dışişleri Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Abdullah Gül, Türkiye'nin Kıbrıs Rumlarını tanıması için önce kalıcı çözümün sağlanması gerektiğine işaret ederek, ''Biz, Kıbrıs Rumlarını, BM öncülüğünde kalıcı bir çözüm ortaya çıktıktan sonra tabii ki tanıyacağız'', dedi. Douste-Blazy ise,
"Burada kesinlikle sanki sizlere bir ders veriyoruz izlenimini yaratmak istemem, tam tersine devam etmek için sizi teşvik etmek isterim. Lütfen bu çabalarınıza devam edin demek istiyorum. Avrupa’yla yakınlaşma süreci uzun olabilir, zaman zaman zorlu noktalardan geçebilir; ama en önemli şey ortak bir vizyonu paylaşmaktır" diye konuştu. Fransa Dışişleri Bakanı Douste-Blazy, Kıbrıs konusundaki bir soruya verdiği yanıtta, bütün taraflarca kabul edilebilir bir çözümün bulunabilmesi için her iki toplum arasında müzakerelerin başlamasını arzu ettiklerini ve BM’nin, bu müzakerelerin gerçekleştirilmesi için en iyi çerçeve olduğunu düşündüklerini vurguladı. Bu müzakerelerin, Türkiye’nin AB üyelik müzakereleri üzerinde bir etkisi olduğuna işaret eden Fransız Bakan, AB’nin, Türkiye’nin Gümrük Birliği Ek Protokolüyle birlikte yayınladığı deklarasyona verdiği cevapta, bütün üyelerin tanınmasının AB üyelik sürecinin önemli bir yapı taşı olduğunu belirttiğini hatırlattı. (AB HABER)
Dünya Basını
Đngiltere basınına bu sabah ABD Başkanı George Bush'un yıllık konuşmasıyla, Đran'ın Batı'dan gelen nükleer eleştirilere tepkisi yansıyor. Guardian “Đran'ın Batı'ya mesajı: Geri adım atın, yoksa karşılık veririz” başlığı altında, Đran Dışişleri Bakanının görüşlerine manşetinden yer veriyor. Buna göre Bakan Manuçehr Mutteki, Batılı bir ülkenin gazetesine verdiği ilk röportajda ABD'yi
krizi tırmandırmakla suçlarken, sorunların aşılabilmesi için hala zaman olduğunu savundu. Ancak Mutteki, Đsrail ya da Amerika'dan gelebilecek her tür saldırının sonuçlarının ağır olacağına da dikkat çekti.
Daily Telegraph gazetesi ise Amerikan Başkanı Bush'un, ülkesinin Đran'dan gelen tehditlere kulak asmayacağı yolundaki sözlerine yer vermiş: "Dünyayı barışa taşıyan yolda kapasitemizin altına düşmemeliyiz. Biz yorulsak da, dayansak da, sınırlarımızı geriye çekecek olsak da, düşman ortadan kaybolacak değil."
Avrupa basını ise Amerikan Başkanı Bush'un Ulusa Sesleniş konuşmasını tartışıyor: "Zayıf mıydı, yoksa cesaret gösterisi miydi?" Alman Frankfurter Rundschau, Bush'un konuşmasının Amerikan dış politikasındaki yeni realizmi ortaya koyduğunu savunuyor. Gazeteye göre Bush'un ülkesinin petrole bağımlılığını azaltma planları, aslında hareket kabiliyetindeki yeni sınırlamaların göstergesi.
Fransız Le Monde gazetesi ise George Bush'un epey bir zamandır zayıf düşmüş olduğunu savunuyor. Gazete "Önerilerinin 2003 ile 2004 yıllarındaki heyecanlı anlatımıyla kıyaslandığında, son derece basit oldukları görülüyor", diye yazmış. Le Monde, Bush'un konuşmasında en heyecan verici noktanın Başkanın nükleer ve yenilenebilir enerji araştırmalarına katkı sağlayacağını açıklaması olduğunu belirtiyor ve devam ediyor: "Bu konu, nerdeyse bir saat süren konuşmanın sadece 2 dakika 15 saniyelik bir bölümünü kapsadı." Le Monde gazetesi Đran'ın nükleer silah emellerini durdurmanın yolunun konuşma yapmaktan geçmediğini belirtmektedir.
New York Times (01.02.2006) Bush’un enerji alanındaki petrole bağımlılığın azaltılmasıyla ilgili sözlerini öne çıkartıyor. Amerikan ekonomisi ve ulusal güvenlik açısından konunun büyük bir önem taşıdığını vurgulayan gazete, Bush’un açıklamalarını ise yetersiz buluyor. Yapılan yorumda, temiz, ucuz ve sürdürülebilir alternatif enerji kaynakları için daha somut öneriler gerektiği belirtiliyor: "Birliğin Durumu konuşmaları genellikle umut vermeyi amaçlayan konuşmalardır. Bu nedenle, Bush’un Orta Doğu petrolüne olan bağımlılığı azaltma sözünü alkışlamak gerekir. Ama bu kadar büyük bir hedef belirlenirken, bu hedefe hangi yöntemlerle ulaşılacağı da belirtilmelidir. Bush, enerji konusunda hiçbir zaman ciddi davranmadı. Liderlerimizin birçoğu gibi Bush da, sorunu tanımlıyor ancak mevcut dengeleri bozacak çözüm önerileri konusunda pek bir şey söylemiyor. Eğer petrole olan bağımlılığın azaltılması terörle savaşın bir parçası ise, Bush’un saldırı değil savunma politikası izlediğini söyleyebiliriz."
Boston Globe (01.02.2006), Đran’ın nükleer programı konusunda geri sayımın başladığını ve Güvenlik Konseyinin beş daimi üyesinin bu konuda uzlaşmaya vardığını hatırlatıyor. Rusya ve Çin’in de Avrupa ve Amerika’yla birlikte davranmasını diplomasinin başarısı olarak yorumlayan Gazete, Đran’ın önünde altı haftalık bir süre kaldığını kaydediyor: "Varılan anlaşmanın en önemli unsuru, Ruslarla Đranlıların önümüzdeki ay yoğun bir görüşme trafiği başlatması. Bu görüşmelerde, Đran’daki reaktörlerde kullanılacak uranyumun Rusya’da zenginleştirilmesi konusunda bir uzlaşma sağlanması hedefleniyor.
Böylece Đran’ın nükleer silah üretimi için gerekli zenginleştirilmiş uranyum elde etmesi önlenecek, ancak elektrik üretiminin de önü açılacak. Şimdi, Đran’ın iyi niyeti bütün dünyanın gözü önünde bir sınavdan geçecek. Londra’da varılan uzlaşmayla, Đran’ın nükleer programı konusunda barışçıl bir çözüm umudu doğdu."
