Bengü PAMUKÇU
Antalya Bilim Üniversitesi Hukuk Fakültesi Medenî Usul ve İcra-İflâs Hukuku Anabilim Dalı
Araştırma Görevlisi
MEDENÎ YARGILAMA HUKUKUNDA
DOSYANIN İŞLEMDEN
KALDIRILMASI
SUNUŞ ...V İÇİNDEKİLER ... IX KISALTMALAR LİSTESİ ... XVII GİRİŞ ...1
§ 1. KONUNUN ÖNEMİ, SINIRLARI VE İNCELEME
PLANI ...1 I. KONUNUN ÖNEMİ VE SINIRLARI ...1 II. KONUNUN İNCELEME PLANI ...5
BİRİNCİ BÖLÜM
DOSYANIN İŞLEMDEN KALDIRILMASI KURUMU VE MEDENÎ YARGILAMA HUKUKUNUN İLKELERİYLE İLİŞKİSİ
§ 2. DOSYANIN İŞLEMDEN KALDIRILMASI
KAVRAMINA GENEL BAKIŞ ...7
§ 3. MEDENÎ YARGILAMA HUKUKUNUN İLKELERİ
IŞIĞINDA DOSYANIN İŞLEMDEN KALDIRILMASI ....11 I. GENEL OLARAK ...11 II. TASARRUF İLKESİ İLE DOSYANIN İŞLEMDEN
KALDIRILMASI KURUMU ARASINDAKİ İLİŞKİ ...16
İÇİNDEKİLER
X
A. Tasarruf İlkesi Kavramı ...16
B. Yargılamanın Yürütülmesinde Tasarruf İlkesinin Davanın Takipsiz Bırakılmasındaki Görünümleri ... 20
1. Genel Olarak ... 20
2. Yargılamanın Yürütülmesinde Tarafların Davayı Takip Etme Serbestisi... 22
3. Yargılamanın Yürütülmesinde Tarafların Usulî İşlem Yapma Serbestisi ... 24
III. YARGILAMANIN MAHKEME TARAFINDAN YÜRÜTÜLMESİ İLKESİ İLE DOSYANIN İŞLEMDEN KALDIRILMASI KURUMU ARASINDAKİ İLİŞKİ ...29
A. Yargılamanın Mahkeme Tarafından Yürütülmesi Kavramı 29 B. Yargılamanın Mahkeme Tarafından Yürütülmesinin Davanın Takipsiz Bırakılmasını Engelleyen Görünümleri . 36 1. Genel Olarak ... 36
2. Mahkemenin Yargılama Faaliyeti ve Dava Malzemesi Üzerindeki Hâkimiyeti ... 38
3. Yargılamaya Tarafların Yokluğunda Devam Edilmesi .. 46
a. Genel Olarak ... 46
b. Sözlü Yargılama ve Hüküm Duruşmasında ...47
c. Kanun Yollarında ... 48
d. Geçici Hukukî Koruma Taleplerinin İncelenmesinde ... 50
e. Çekişmesiz Yargıda ...51
f. Kadastro Mahkemelerinde ... 56
g. İcra Mahkemesinde Şikâyetin İncelenmesinde ...58
h. Tahkim Yargılamasında ... 60
IV. DOSYANIN İŞLEMDEN KALDIRILMASI KURUMU YÖNÜNDEN MEDENÎ YARGILAMA HUKUKU İLKELERİNİN SONUÇLARI ... 63
A. Gıyapta Yargılama Yönünden ... 63
B. Dosyanın İşlemden Kaldırılması ve Davanın Açılmamış Sayılması ... 66
C. Davanın Yenileme Süresi ve Sayısına Etkisi ...71
XI İKİNCİ BÖLÜM
DOSYANIN İŞLEMDEN KALDIRILMASINI GEREKTİREN HÂLLER
§ 4. DOSYANIN İŞLEMDEN KALDIRILMASINI
GEREKTİREN HÂLLERE GENEL BAKIŞ ...75
§ 5. TARAFLARIN DAVAYI TAKİP ETMEME İRADESİ NEDENİYLE DOSYANIN İŞLEMDEN KALDIRILMASI ...77
I. TARAFLARIN DURUŞMAYA GELEREK DAVAYI TAKİP ETMEYECEĞİNİ BİLDİRMESİ (DOĞRUDAN TAKİPSİZLİK İRADESİ) ... 77
A. Genel Olarak ... 77
B. Her İki Tarafın Duruşmaya Gelerek Davayı Takip Etmeyeceğini Bildirmesi ...78
C. Tarafların Davayı Takip Etmeyeceğini Bildirmesinin Benzer Kurumlardan Farkı ...85
1. Genel Olarak ...85
2. Tarafların Davayı Takip Etmeyeceğini Bildirmesinin Davadan Feragatten Farkı ... 87
3. Tarafların Davayı Takip Etmeyeceğini Bildirmesinin Davanın Geri Alınmasından Farkı ...91
II. TARAFLARIN DURUŞMAYA GELMEMESİ (VARSAYILAN TAKİPSİZLİK İRADESİ) ...98
A. Genel Olarak ...98
B. Tarafların Duruşmaya Gelmemesinde Aranacak Ortak Şart: Tarafların Duruşmaya Usulüne Uygun Davet Edilmesi (Çağrılması) ... 105
1. Duruşma Davetiyesinin (Çağrı Kağıdının) Çıkarılması ... 105
2. Duruşma Davetiyesinin (Çağrı Kağıdının) İçeriği ... 107
3. Tebligatın Usulüne Uygun Olması ...111
C. Taraflardan Birinin Duruşmaya Gelmemesi... 112
XII
1. Genel Olarak ... 112
2. Tarafın Geçerli Mazereti Bulunmaksızın Duruşmaya Gelmemesi ...114
3. Tarafın Geçerli Mazeretinin Bulunması Hâlinde Duruşmaya Gelmemesi ...119
a. Genel Olarak ...119
b. Geçerli Mazeret Sayılabilecek Hâller ve Mazeretin İncelenmesi Usulü ...120
c. Geçerli Mazeretin Sonucu ... 125
aa. Tarafın Duruşmadan Önce Mazeret Bildirmiş Olması ...126
bb. Tarafın Duruşmadan Sonra Mazeret Bildirmiş Olması ... 129
D. Her İki Tarafın Duruşmaya Gelmemesi ... 132
1. Genel Olarak ... 132
2. Tarafların Mazereti Bulunmaksızın Duruşmaya Gelmemesi ... 133
3. Tarafların Mazereti Bulunması Hâlinde Duruşmaya Gelmemesi ... 135
a. Taraflardan Birinin Mazeret Bildirmiş Olması ... 135
b. Her İki Tarafın da Mazeret Bildirmiş Olması ... 137
E. Duruşmaya Gelmeyen Kişi Bakımından Özel Durumlar . 138 1. Temsilcinin Duruşmaya Gelmemesi ... 138
a. İradî Temsilcinin (Vekilin) Duruşmaya Gelmemesi ... 138
b. Kanunî Temsilcinin Duruşmaya Gelmemesi ...141
c. Tereke Temsilcisinin Duruşmaya Gelmemesi ... 145
2. Cumhuriyet Savcısının Duruşmaya Gelmemesi ... 155
3. Dava Arkadaşlığında Tarafın Duruşmaya Gelmemesi 159 a. Genel Olarak ... 159
b. İhtiyarî Dava Arkadaşlığında ... 160
c. Mecburî Dava Arkadaşlığında ... 167
aa. Maddî Bakımdan Mecburî Dava Arkadaşlığında ... 167
XIII bb. Şeklî Bakımdan Mecburî Dava
Arkadaşlığında ...178 4. Davaya Müdahalede Müdahilin Duruşmaya
Gelmemesi ... 182 a. Aslî Müdahilin Duruşmaya Gelmemesi ... 182 b. Fer’i Müdahilin Duruşmaya Gelmemesi ... 185 5. Davanın İhbarı Hâlinde İhbar Olunanın
Duruşmaya Gelmemesi ...191
§ 6. TARAFIN KANUNUN ÖNGÖRDÜĞÜ USULÎ
İŞLEMLERİ HİÇ, GEREĞİ GİBİ VEYA SÜRESİNDE YERİNE GETİRMEMESİ NEDENİYLE DOSYANIN İŞLEMDEN KALDIRILMASI ...195 I. HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU m. 150/3
UYARINCA DURUŞMA GÜNÜNÜN TARAFLARCA TESPİT ETTİRİLMEMİŞ OLMASI ... 195 II. HARÇLAR KANUNU m. 30 UYARINCA DAVA
DEĞERİ ÜZERİNDEN HESAPLANAN NOKSAN
DAVA HARCININ TAMAMLANMAMASI ...205 III. DAVA KONUSUNUN DEVRİNDE SEÇİMLİK
HAKKIN KULLANILMAMASI ...208
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
DOSYANIN İŞLEMDEN KALDIRILMASI KARARI VE SONUÇLARI
§ 7. DOSYANIN İŞLEMDEN KALDIRILMASI KARARI VE SONUÇLARI ...215 I. GENEL OLARAK ... 215 II. DOSYANIN İŞLEMDEN KALDIRILMASI
KARARININ HUKUKÎ NİTELİĞİ ...216 III. DOSYANIN İŞLEMDEN KALDIRILMASI
KARARININ DAVAYA ETKİSİ ... 218
XIV
IV. DOSYANIN İŞLEMDEN KALDIRILMASI KARARI
VE KANUN YOLLARI ...223
V. DAVANIN AÇILMASIYLA ORTAYA ÇIKAN SONUÇLAR YÖNÜNDEN DOSYANIN İŞLEMDEN KALDIRILMASI KARARININ SONUÇLARI ...226
A. Derdestlik Hâli Yönünden ...226
B. Zamanaşımı ve Hak Düşürücü Süreler Yönünden ... 227
1. Zamanaşımı Yönünden ... 227
2. Hak Düşürücü Süreler Yönünden ...228
C. Geçici Hukukî Korumalar Yönünden ... 229
§ 8. DAVANIN YENİLENMESİ ...232
I. YENİLEME KAVRAMI ... 232
II. DAVANIN YENİLENMESİ USULÜ ...234
A. Yenileme Talebi ...234
1. Yenileme Talebinin Şekli ...234
2. Yenileme Talebinin Süjesi ...235
3. Yenileme Talebinin Konusu ...238
4. Yenileme Talebi Üzerine Yapılacak İşlemler ...240
B. Yenileme Süresi ...244
C. Yenileme Sayısı ...246
III. DAVANIN YENİLENMESİNDE HARCIN YATIRILMASI ...250
IV. DAVANIN YENİLENMESİNİN HUKUKÎ NİTELİĞİ ...254
V. DAVANIN YENİLENMESİNİN SONUÇLARI...256
§ 9. DAVANIN AÇILMAMIŞ SAYILMASI ...257
I. DAVANIN AÇILMAMIŞ SAYILMASI KAVRAMI ... 257
II. DOSYANIN İŞLEMDEN KALDIRILMASI SEBEBİYLE DAVANIN AÇILMAMIŞ SAYILMASINA KARAR VERİLEBİLECEK HÂLLER ...258
A. Davanın Üç Ay İçerisinde Yenilenmemesi Hâlinde Davanın Açılmamış Sayılması ...258
XV B. Davanın Takipsiz Bırakılması Sayısına Göre Davanın
Açılmamış Sayılması ... 261 1. Yazılı Yargılama Usulünde ... 261 2. Basit Yargılama Usulünde ...264 III. DAVANIN AÇILMAMIŞ SAYILMASI KARARININ
HUKUKÎ NİTELİĞİ ...266 IV. DAVANIN AÇILMAMIŞ SAYILMASI KARARININ
SONUÇLARI ...267 SONUÇ ... 275 KAYNAKÇA ... 281
