İYUK, md. 17/1.Danıştay ile idare ve vergi mahkemelerinde açılan iptal ve yirmibeşbin Türk Lirasını aşan tam yargı davaları ile tarh edilen vergi, resim ve harçlarla benzeri mali yükümler ve bunların zam ve cezaları toplamı yirmibeşbin Türk Lirasını aşan vergi davalarında, taraflardan birinin isteği üzerine duruşma yapılır.
2. Temyiz ve istinaflarda duruşma yapılması tarafların istemine ve Danıştay veya ilgili bölge idare mahkemesi kararına bağlıdır.
3. Duruşma talebi, dava dilekçesi ile cevap ve savunmalarda yapılabilir.
4. 1 ve 2 nci fıkralarda yer alan kayıtlara bağlı olmaksızın Danıştay, mahkeme ve hakim kendiliğinden duruşma yapılmasına karar verebilir.
5. Duruşma davetiyeleri duruşma gününden en az otuz gün önce taraflara gönderilir.
İDARİ YARGILAMA USULÜNDE DURUŞMA
Genel Olarak
İptal kararı, idari işlemi ortadan kaldırır.
İptal edilen işlem hiç yapılmamış sayılır.
İptal kararları geri yürür.
İptal kararı ile idari işlem yapılmadan önceki durum geri gelir.
İPTAL KARARLARININ SONUÇLARI
İdarenin Ret ya da Zımni Ret İşlemlerinin İptali Bakımından
Ret işleminin iptali söz konusu olduğunda idari işlem yapılmadan önceki durum geri gelmiştir, yani ret işlemi yapılmamış sayılır ama diğer taraftan da ret işlemine konu olan istemin yerine getirilmesi gerekir. Bunun için idare harekete geçmek zorundadır. Ancak
“idarenin yapmak zorunda olduğu şey, [ret veya] zımni ret işlemine konu olan istemin yerine getirilmesi değil, bu istemi yeniden incelemek, başkaca ret sebebinin bulunmaması halinde istemi olumlu yönde karara bağlamaktır .” (Danıştay 1. D. T. 07.05.1987, E.
1987/165, K. 1987/207)
İPTAL KARARLARININ SONUÇLARI
Düzenleyici İşlemlerin İptali Bakımından
Bir düzenleyici işlem iptal olmuşsa, düzenleyici işlemden etkilenen, menfaati olan herkes için bu iptal kararı sonuç doğurur. Söz konusu düzenleyici işlemden etkilenen herkesin yeniden iptal davası açmasına gerek yoktur. Zira iptal olmuş bir işlemin yeniden iptal edilmesi söz konusu olamaz.
İPTAL KARARLARININ SONUÇLARI
Yürütmenin durdurulması bir dava türü değildir, bir taleptir ve tek başına istenemez, ancak bir iptal davasında istenebilir. Dava açıldığı sırada da istenebilir, dava görülmekte iken de istenebilir.
İYUK, md. 27/2: «…davalı idarenin savunması alındıktan veya savunma süresi geçtikten sonra gerekçe göstererek yürütmenin durdurulmasına karar verebilirler. Uygulanmakla etkisi tükenecek olan idari işlemlerin yürütülmesi, savunma alındıktan sonra yeniden karar verilmek üzere, idarenin savunması alınmaksızın da durdurulabilir. Ancak, kamu görevlileri hakkında tesis edilen atama, naklen atama, görev ve unvan değişikliği, geçici veya sürekli görevlendirmelere ilişkin idari işlemler, uygulanmakla etkisi tükenecek olan idari işlemlerden sayılmaz»
YÜRÜTMENİN DURDURULMASI
Kural olarak, İYUK/27-1 gereği «Danıştayda veya idari mahkemelerde dava açılması dava edilen idari işlemin yürütülmesini durdurmaz.»
Bu kuralın istisnası, İYUK/27-4: «Vergi mahkemelerinde, vergi uyuşmazlıklarından doğan davaların açılması, tarh edilen vergi, resim ve harçlar ile benzeri mali yükümlerin ve bunların zam ve cezalarının dava konusu edilen bölümünün tahsil işlemlerini durdurur.»
Yargı yeri, ancak taraflardan birinin istemi ile yürütmenin durdurulması kararı verebilir. Talebe bağlılık ilkesi gereği, yargıç kendiliğinden karar veremez.
YÜRÜTMENİN DURDURULMASI
AY, md. 125/5: «İdari işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkansız zararların doğması ve idari işlemin açıkça hukuka aykırı olması şartlarının birlikte gerçekleşmesi durumunda gerekçe gösterilerek yürütmenin durdurulmasına karar verilebilir.»
Anayasa maddesiyle uyumlu olarak İYUK, md.27/2’ye göre de yürütmenin durdurulmasının iki koşulu vardır. Bu koşulların her ikisi de mevcut olmalıdır, ikisinden birinin varlığı yeterli değildir.
İdari İşlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkânsız zararlar doğmalı ve
İdari işlem açıkça hukuka aykırı olmalıdır
YÜRÜTMENİN DURDURULMASI
KOŞULLARI
Bu durumda, «…davalı idarenin savunması alındıktan veya savunma süresi geçtikten sonra gerekçe göstererek yürütmenin durdurulmasına karar verebilirler. Uygulanmakla etkisi tükenecek olan idari işlemlerin yürütülmesi, savunma alındıktan sonra yeniden karar verilmek üzere, idarenin savunması alınmaksızın da durdurulabilir.»
Yürütmenin durdurulması kararları gerekçeli olmalıdır.
Danıştay veya idare mahkemeleri «…gerekçe göstererek yürütmenin durdurulmasına karar verebilirler... idari işlemin hangi gerekçelerle hukuka açıkça aykırı olduğu ve işlemin uygulanması halinde doğacak telafisi güç veya imkânsız zararların neler olduğunun belirtilmesi zorunludur.» ( Dikkat edilirse maddede yürütmenin durdurulması talebinin reddi halinde kararın gerekçeli olması gerektiği düzenlenmemiştir. İNCELEYİNİZ: AY, md. 141)
NOT: AY, md. 125/6: «Kanun, olağanüstü hallerde, sıkıyönetim, seferberlik ve savaş halinde ayrıca milli güvenlik, kamu düzeni, genel sağlık nedenleri ile yürütmenin durdurulması kararı verilmesini sınırlayabilir.»
YÜRÜTMENİN DURDURULMASI
KOŞULLARI
Yürütmenin durdurulması kararı, hakimin dosyadan elini çekmesini gerektirmeyen bir ara karardır. Ara kararlara karşı doğrudan kanun yoluna gitmek mümkün olmamakla birlikte esasa ilişkin kararla birlikte istinaf ya da temyiz yoluna gidilebilir. Ancak yürütmenin durdurulması kararı için özel bir durum söz konusudur.
YÜRÜTMENİN DURDURULMASI
İTİRAZ
İYUK, md. 27/7: Yürütmenin durdurulması istemleri hakkında verilen kararlar;
Danıştay dava dairelerince verilmişse konusuna göre İdari veya Vergi Dava Daireleri Kurullarına,
Bölge idare mahkemesi kararlarına karşı en yakın bölge idare mahkemesine,
İdare ve vergi mahkemeleri ile tek hakim tarafından verilen kararlara karşı bölge idare mahkemesine,
Çalışmaya ara verme süresi içinde ise idare ve vergi mahkemeleri tarafından verilen kararlara en yakın nöbetçi mahkemeye veya kararı veren hakimin katılmadığı nöbetçi mahkemeye,
Kararın tebliğini izleyen günden itibaren yedi gün içinde bir defaya mahsus olmak üzere itiraz edilebilir.
İtiraz edilen merciler, dosyanın kendisine gelişinden itibaren yedi gün içinde karar vermek zorundadır. İtiraz üzerine verilen kararlar kesindir.
YÜRÜTMENİN DURDURULMASI
İTİRAZ
İYUK, md. 52/1: «Temyiz veya istinaf yoluna başvurulmuş olması, hakim, mahkeme veya Danıştay kararlarının yürütülmesini durdurmaz. Ancak, bu kararların teminat karşılığında yürütülmesinin durdurulmasına temyiz istemini incelemeye yetkili Danıştay dava dairesi, kurulu veya istinaf başvurusunu incelemeye yetkili bölge idare mahkemesince karar verilebilir. Davanın reddine ilişkin kararlara karşı temyiz ya da istinaf yoluna başvurulması halinde, dava konusu işlem hakkında yürütmenin durdurulması kararı verilebilmesi 27 nci maddede öngörülen koşulun varlığı na bağlıdır.
2. İptal davalarında teminat istenmeyebilir.
3. İdareden ve adli yardımdan yararlananlardan teminat alınmaz.
4. Temyiz ve istinaf incelemesi sırasında yürütmenin durdurulması istemleri hakkında verilen kararlar kesindir.
5. Kararın bozulması, kararın yürütülmesini kendiliğinden durdurur. .»
YÜRÜTMENİN DURDURULMASI
TEMYIZ VEYA ISTINAF ISTEMLERINDE YÜRÜTMENIN DURDURULMASI
