KİMYASAL, BİYOLOJİK, RADYOLOJİK ve NÜKLEER SİLAHLAR (KBRN)

(1)

KİMYASAL, BİYOLOJİK, RADYOLOJİK ve NÜKLEER SİLAHLAR

(KBRN)

22.03.2011 1

(2)

 Türkiye, coğrafi konumundan dolayı Kimyasal, Biyolojik, Radyolojik ve Nükleer (KBRN) silahlarına maruz kalma olasılığı yüksek ülkelerdendir.

 KBRN silahlarına yönelik alınması

gereken önlemler, yakın geçmişte birçok

savaşta (İran-Irak, İsrail-Filistin, Halepçe vb) ve terör olaylarında (Japonya, USA, Rusya vb) kimyasal ve biyolojik silahların

kullanılmış olması nedeni ile önem kazanmıştır.

22.03.2011 2

(3)

KBRN silahlarının kolay elde edilebilir

ve saklanabilir olması, güçsüz devletlerin ve terörist grupların elinde kontrolsüz bir güç kaynağı olmasına neden olmuştur.

Günümüzde kimyasal ve biyolojik

silahların üretimi, nakli, stoklanması ve satışı uluslar arası sözleşmelerle kontrol altında tutulmaya çalışılmaktadır.

22.03.2011 3

(4)

Kimyasal silah kullanımı ile ilgili 1925 yılında Cenevre’de 108 ülkenin katıldığı silahsızlanma protokolü imzalanmıştır.

Türkiye, Paris’te 1993 yılında imzalanan

“Kimyasal Silahlar Sözleşmesi” ne 1997 yılında Bakanlar Kurulu kararı ile

katılmıştır.

22.03.2011 4

(5)

KBRN ajanları;

fizyolojik etkileri nedeni ile canlı kitleleri çok kısa süre

içerisinde öldürme, ağır yaralama ve yaşam kalitelerini bozma niteliği

taşıyan maddelerdir.

22.03.2011 5

(6)

Bu ajanlara karşı sivil toplumun

korunması (toplu korunma) konusunda çalışmalar yapılması gerekmektedir.

22.03.2011 6

(7)

POTANSİYEL ETKİ

TEHDİT OLASILIĞI

Nuclear Weapon

Radio- isotopes

Industrial Chemicals

Biological Agents

Chemical Weapons

22.03.2011 7

KBRN ETKİ ve KULLANMA OLASILIĞI

(8)

DÜNYADA YAKIN TARİHTE

ORTAYA ÇIKAN SALGIN HASTALIKLAR

DR of Congo: Polio (2000); Marburg (1999); Ebola (1995)

Uganda: Ebola (2000);

O’nyong-nyong fever (1997)

Zambia:

Measles (2000) Angola:

Polio (1999)

Sudan: Louseborne relapsing fever (1999)

Kenya: Cholera, RVF (1997)

South Africa:

Epidemic dysentery (1996) Namibia: Polio (1993)

El Salvador:

Dengue (2000)

Nicaragua: Leptospirosis (1995); Dengue (1994) Costa Rica:

Measles (1999)

Panama: HPS (1999-2000)

Haiti and the Dominican Republic:

Polio, measles (2000)

Bolivia:

Measles (2000);

Ecuador:

Plague (1998)

Columbia: MDR TB (1997) U.S.-Mexico

boarder:

Dengue (1999)

Argentina:

Botulism, MDR-TB

(1997)

Latvia:

Diphtheria (2000)

Rep.of Georgia: Amebiasis (1998);

diphtheria (1995) Turkey: Polio

(1997) Ukraine:

Diphtheria (1992-96)

Albania: Polio (1997)

Saudi Arabia, Yemen: RVF

(2000) Micronesia:

Cholera (2000) Malaysia:

Nipah (1999)

Nauru:

Typhoid fever (1999) Palau: Dengue (1998)

Romania: Measles (1998);

Hong Kong: Avian flu (1997)

Japan: E.coli O157:H7 (1996) Tadjikistan: Typhoid

fever (1996)

Palau, Micronesia, Guam: Measles

(1994-95) India:

Plague (1994)

Angola:

Marbourg (2005)

West Nile Virus Nipah Monkeypox

SARS(2003)

22.03.2011 8

(9)

22.03.2011 9

ZEHİRLİ ENDÜSTRİYEL MADDELER (ZEM)

ve

KİMYASAL KAZALAR

(10)

22.03.2011 10

Sanayide de kullanım alanı bulunan, temas ettiğinde insan, hayvan ve bitkilerde geçici veya kalıcı bozukluklara ya da ölüme neden olabilen maddelere Zehirli Endüstriyel

Maddeler (ZEM) denir.

(11)

22.03.2011 11

ZEHİRLİ ENDÜSTRİYEL MADDELER:

1. Zehirli Endüstriyel Biyolojikler (TIB) 2. Zehirli Endüstriyel Radyolojikler (TIR) 3. Zehirli Endüstriyel Kimyasallar (TIC)

(12)

22.03.2011 12

Nihai Tüketim

%30.3 Diğer %16.4 Hizmet ve

idare sektörü

%16.4

Metal – maden, makine ve

elektrik müh.

% 9

Tarım % 6.4 Tekstil ve

Giyim % 6.3 İnşaat % 5.4

Otomotiv % 5.3Kağıt ve baskı ürünleri % 4.5

KİMYASALLARIN KULLANIM ALANLARI

(13)

DÜNYA KİMYASAL MADDE TÜKETİMİ

22.03.2011 13

Yıl Tüketim Miktarı

1950 7 Milyon Ton

1970 63 Milyon Ton

1985 250 Milyon Ton

2000 400 Milyon Ton

(14)

KİMYASAL MADDE KULLANIMI

22.03.2011 14

80.000 Kimyasal;

İlaç aktif maddesi 4 000 İlaç yardımcı maddesi 2 000

Kozmetik 3 000

Gıda katkı maddesi 2 600

Pestisit 1 500

Endüstriyel kimyasal 48 000

Bu sayıya her yıl 1.000 yeni kimyasal katılıyor.

(15)

51%

14%

10%

11%

14%

22.03.2011 15

Yakın yük trafiği: 200 Mil. t

Gemi deniz trafiği: 50 Mil. t Tren yolu trafiği: 38 Mil. t

K.Yolu yük trafiği: 46 Mil. t Gemi iç sular trafiği: 51 Mil. t

DÜNYADA TEHLİKELİ MADDE NAKLİ/GÜN

(16)

22.03.2011 16

(17)

KİMYASAL KAZALAR-Uluslararası

22.03.2011 17

• 1980-1985 arasında New York çevresindeki fabrikalarda;

 Kaza sayısı 7.000’dir.

 Ortalama 6 saatte bir kaza meydana gelmektedir,

 Toplam 135 ölüm, 1.500 yaralı vardır,

 Başlıca etkenler; % 9.6 Klorin gazı, amonyak, sülfürik asit, hidroklorik asit …

(18)

HİNDİSTAN /Bhopal

 3 Aralık 1984

 27 ton Metil İzo Siyanat (MIC) sızıntısı,

 İlk 2 günde 5 bin kişi ölmüş,

 Toplam 20 bin kişi ölmüş,

 Sakat Kalan: 150 bin

22.03.2011 18

(19)

22.03.2011 19

 Kırıkkale MKE mühimmat deposu kazası,

 Tuzla tersaneleri yangını,

 İzmit Tüpraş yangını,

 Yalova Aksa Akrilik Kimya Sanayii kimyasal sızıntısı,

 Gaziantep-Nurdağı tanker patlaması,

 Pendik klor gazı patlaması…

 Gebze - kimyasal üreten fabrikada yangın ve patlama,

KİMYASAL KAZALAR-Ulusal

(20)

BAZI ZEM’LERİN ETKİ SEVİYESİ

YÜKSEK ^ORTA ^DÜŞÜK

Amonyak Akrilonitril Arseniktriklorid

Arsin Alilamin Etilenamin

Karbondisülfid Karbonmonoksit Nitrikoksid

Klor Etilendibiomid Hidrojeniyodid Formaldehid Sülfürtrioksid Kloroasetilklorit

Etilenoksid Sülfürklorid ---

22.03.2011 20

(21)

Genel tedbirler:

 Operasyon mahallini güvenlik altına alınız,

 Maddeyi tanımlayınız,

 Personelin güvenliğini sağlayınız,

 İnsanları ve hayvanları kurtarınız,

 Tehlike altında ki insanların güvenliğini sağlayınız,

 Söndürme müdahalesinin hazırlıklarını yapınız,

 Konunun uzmanıyla birlikte çalışınız.

22.03.2011 21

TEHLİKELİ MADDELER VE YÜKLER MÜDAHALE ALGORİTMASI

Özel tedbirler:

 Maddenin yayılma ihtimali var mı?

 Kanalizasyon ve su şebekesine karışma ihtimali var mı?

 Tehlike altında olan popülasyon var mı^?

25m 50 m

(22)

22/22

BURSA KELES 2007/UMKE TATBİKATI^22.03.2011 ²²

(23)

NELER YAPILMALIDIR?

22.03.2011 23

(24)

22.03.2011 24

A. YASAL DÜZENLEMELER YAPILMALIDIR

Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK);

Nükleer ve Radyolojik Tehlike Durumu Ulusal Uygulama Yönetmeliği-

5.01.2000/23934.

(25)

22.03.2011 25

Başbakanlık Kanunlar ve Kararlar Genel Müdürlüğü;

Kimyasal Silahların Geliştirilmesi,

Üretimi, Stoklanması ve Kullanımının Yasaklanması Hakkında Kanun-

2005/4374 .

(26)

Sanayi ve Ticaret Bakanlığı;

Kimyasal Silahların Geliştirilmesi, Üretimi, Stoklanması ve Kullanımının Yasaklanması

Hakkında Kanunun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar İle Kanun Kapsamındaki Toksik Kimyasal Maddeler ve Prekürsörleri ile Farklı Kimyasal

Maddelerin Bildirimlerinin Yapılması Hakkında Yönetmelik-19/12/2007/26735.

22.03.2011 26

(27)

Sanayi ve Ticaret Bakanlığı;

Kimyasal Silahların Geliştirilmesi, Üretimi, Stoklanması ve Kullanımının Yasaklanması Hakkında Kanun - 5564/26383.

22.03.2011 27

(28)

B. Risk Yönetimi;

1. Var Olan Risklerin Belirlenmesi ve Risk Analizi

2. Karar Destek Sistemlerinin Tesisi:

a. Otomasyon

b. Erken Uyarı ve Analiz Sistemi c. Veri Analizi ve Yorumlama

d. İstatistik Çalışmaları ve Raporlama

22.03.2011 28

(29)

C. Personel Hazırlıkları;

1. Uzman personel eğitimi 2. Kurtarma ekipleri eğitimi 3. ODD/Kriz yöneticisi

eğitimleri

4. Olay yeri yöneticisi eğitimleri

22.03.2011 29

(30)

D. Ulusal Referans Laboratuarın Tesis Edilmesi;

1. Numune Alma

2. Numune Nakli (uygun nakil aracı) 3. Numune Kabulü ve Analizi

4. Akredite Edilmiş Güvenli Laboratuarlar (P3, P4) 5. Mobil Laboratuar Tesisi

22.03.2011 30

(31)

E. Lojistik Hazırlıklar;

1.Lojistik Planlama

2.Kişisel Koruyucu Ekipman

3.Aşı, Serum, Antiviral ve Antidot İlaç Depolama

4.Arındırma Sistemleri Temini 5.Negatif Basınçlı Oda tesisi 6.Karantina Hazırlıkları

7.Toplu Korunma Sistemlerinin Tesis Edilmesi.

22.03.2011 31

(32)

F. Halkın Bilgilendirilmesi ve Korunması;

1.Eğitim

2.Basın-Yayın Bildirileri 3.El rehberleri

4.Broşürler 5.Afişler

6.Web ilanları

22.03.2011 32