11
Ocak 2005 B‹L‹MveTEKN‹K
Güney gökküredeki Ressam (Pictor) tak›my›ld›z› bölgesinde, Dünya’ya 63 ›fl›ky›l› uzakl›kta Günefl’ten daha büyük (A5 s›n›f›) ve çok daha genç (yaln›zca 12-20 milyon y›l yafl›nda) bir y›ld›z olan Beta Pictoris’in çevresindeki gaz ve toz diskinin içinde bulunan bofl bir bölge, dev bir gezegenin
varl›¤›na iflaret olarak görülmekteydi. 2003 y›l›nda duyarl› k›z›lalt› tayfölçerlerle donat›lm›fl olan 10 m’lik Keck teleskopuyla yap›lan gözlemlerle, bu boflluk içinde iki de toz diski belirlenmiflti. fiimdiyse bir Japon gökbilim ekibi, yine k›z›lalt› tayfölçerler kullanarak 8,2 m’lik Subaru teleskopuyla
yapt›¤› gözlemlerde bu halkalar›n varl›¤›n› do¤rulamakla kalmad›, daha da içeride üçüncü bir halka keflfetti. Japon ekip ayr›ca toz halkalardaki toz zerreciklerinin büyüklü¤ünü ve bileflimlerini de belirledi. Bulgulara göre toz zerrecikleri, 0,2 mikron çap›nda bolca bulunan bir magnezyum silikat› olan olivinden olufluyor. Bu da demek ki, bu halkalara daha büyük cisimlerin çarp›flmas› sonucu sürekli olarak yeni toz ekleniyor. Çünkü normal olarak bu kadar küçük parçac›klar›n, merkezdeki y›ld›z›n ›fl›n›m bas›nc›yla uzaya savrulmas› gerekirdi. Bu ayr› toz halkalar›n›n varl›¤›, tozun kayna¤› olan daha büyük cisimlerin de Günefl Sistemi’nde Mars ve Jüpiter yörüngelerinin aras›ndaki (kayaç cisimlerden oluflan) Asteroid Kufla¤› ve Neptün’ün yörüngesinin ötesindeki (kaya ve buzdan oluflan) Kuiper kufla¤› gibi kuflaklar oluflturduklar›n› gösteriyor.
Japon araflt›rmac›lara göre Beta Pic’in çevresindeki iç halka, y›ld›zdan 6,4 AB uzakl›kta bulunuyor. Bundan bir sonraki halkan›n uzakl›¤›ysa 16 AB. Araflt›rmac›lar bu durumda Beta Pic’in gezegeninin y›ld›za 12 AB uzakl›kta doland›¤›n› hesapl›yorlar.
Sky & Telescope, Ocak 2005
