BÜRO HAYATI
Mektepten yeni çıkmış mimarlara hususî bürolarda staj vaz'ının düşünüldüğü şu sırada bürolarımız hak- kında birkaç söz söylemeyi faydadan hâli bulmadık.
Bu fikir hâli hazır mimarî vaz'iyetimize ne derece tevafuk edebiliyor? Bunun için evelemirde bürola- rımızı tetkik edelim.
Memleketimizde mimar bürosu yoktur.- Mimar büro- sunun ne demek olduğunu izaha çalışmtakansa mimarın cihan telekkileri muvacehesinde haiz olması lâzımgelen evsafından ilk mühim şartı zikredersek mesele tavazzuh eder:
Mimarla müteahhit ayrı ayrı kimselerdir. Dünya mimarları karar verdiler ki mimar müteahhit ol- mamalıdır.
Mimarlık ve müteahhitliğin ayrı ayrı şeyler olduğu mes'elesi [henüz mimarı tanımayan memleketimizde değil] Budapeştede in'ikat eden beynelmilel mimar- lar konğresinde kendi üzerine lâzımgelen alâkayı toplamıştır. Böyle bir tefrikin mimarlığın selâmeti namına ne kadar hayırlı olacağı dünya mimarlığınca kabul edilmiştir. Hakim olan kanaat şudur: mimar müteahhitlik ederse san'atinden feda etmek mecbu- riyetinde kalıyor, kendisine emanet olunan san'at ihmale uğrayor. san'ati vahim akıbetinden kurtarmak için mimarı müteahhitlikten menetmek yahut müte- ahhitliği meslek edinenlere proje yaptırmamak düşünüliyor.
Bürolarımıza gelince:
Mevcut bürolar müteahhit yazıhaneleridir, inşa ta- ahhüdünden doğmuştur.
Bu gün memleketimizde müteahhitlerin bilmecburiye tesis ettikleri hususî müteahhit büroları hâli faaliyet- tedir. Bunlar inşa taahhüdünden doğmuştur. O se- beple yaşıyor ve bittabi gayesi de odur.
Bir müteahhit mühimce bir binayı taahhüt ederse alelekser bir büro teknik teşkilinde muztar kalıyor;
fakat bizce bu mecburiyet işin icabını takdir etti- ğinden değildir. Belki şeraiti inşaiyede zikredilen resimleri hazırlamak vesilesiledir. Şayet mal sahibi tarafında bulunan mimar müsamahakâr davranırsa buna da ihtiyaç görmeden işini yoluna kor. Eğer bu müteahhit bir şirket halinde çalışır ve işleri de tevali etmek istidadını gösterirse daimî bir büro teşkil ediyor. İcap ettikçe kadrosunu genişletip daraltarak işlerini tanzim ediyor.
Müteahhit bürolarında yapılan resimler san'at tecrü- beleri değil içtinabı gayrikabil olanlardır.
Hâkim düşünce mümkün mertebe ucuz fakat nazarı dikkati celp etmemek için birazda gösterişli şekli bulmaktır. Hazırlanan resimde gerek san'at ve ge- rek malzeme zenginliği derecesinin taayyününde büro şefinin fedakârlığı azamiyi, kontrol mimarının müsamahası da asgarîyi tahdit eder. Fakat bu iki hat arasında heman heman eser lehine hiç mesafe yoktur hatta alelekser kontrol mimarının müsamaha derecesini aşarak tekrar tashih edilir.
Memleketimizin mimar büroları olmadığı gibi mü- teahhit büroları da sayılıdır ve buralara girebil-
mek talia kalmıştır. y
Mektepten yeni çıkmış bir mimarın mevcudu da pek az olan böyle bürolara girebilmeleri de müşküldür.
Kadrosu tanzim edilmiş böyle bir büroya alınacak yeni bir adam için iş ve tahsisat yoktur. Bu mes'ele hakkında bir patron mimarımız şöyle diyor:
Staj yapacak mimar bedava çalışmalıdır. Çünki ben kendisine para verirsem bana para getirecek işte
çalıştırırım. Fakat ücretsiz çalışırsa kendi istifadesini mucip işlerle uğraşabilecktir.
Henüz sâf ve san'at düşünceleriyle meşbu hayali lekesiz bir gencin, mihveri pek tabiî olarak para olan bu gibi müteahhit bürolarında staj görmesi istifadesini değil belki sükutü hayalini muciptir. Ç o k faydali olduğu hepimizin de takdir ettiği staj bu değil, mimar bürolarında geçirilecek devredir.
Birçok değerli mimarlarımız san'at ve para mücade- lesiyle kuvvetlerini hederediyorlar
Yalnız proje tanzimile iştiğal eden mimar büroları olmadığı için kendilerinden memleket san'atinin pek çok şeyler beklediği değerli mimarlarımız kuvvetle- rini müteahhit bürolarında san'at ve para mücadele- sinde hederediyorlar.
Yeni mimarlardan beklediğimiz san'at heyecanını, yenilik kudretini yaratıcı zekâlarını para dolapların- da boğmamak isteyorsak bu vaziyetin çaresine
bakmalıyız.
Temennimiz hususî mimar bürolarının teşekkülüdür.
Bunlar hem san'at mahfelleri olacak hem de hayatla daha yakın alâkası olan ikinci birer mektep olacak- tır; bu hususta hükümete düşen bir vazife vardır.
Bu maddî fedakârlık ve bütçeden ayrılacak masraf
