gelen iki qucten, basanli olarun elde ettiql sonucu anlattr. Dilimizde, deyisle, savas alanlarmda dusmaru yenilgiye ugratlcl ustiin sonucu simgeler.

Kurgu Dergisi S:9, 1-9,1991

ATATURK'TE «ZAFER» _DO~ONCESi VE TOPlUMSAl BOYUTlARI*

Prof. Dr. inal Cem A!;)KUN**

«Zafer» sozcugu; ozunde hangi alan olursa olsun, karst karsrya gelen iki qucten, basanli olarun elde ettiql sonucu anlattr. Dilimizde, yabanci kaynakh olrnasma karsm: .ozellikle askeri basanlan, baska deyisle, savas alanlarmda dusmaru yenilgiye ugratlcl ustiin sonucu simgeler.

Bu genel ani ami yanmda, «Zafer-in Cumhuriyet tarihimiz acism- dan tasrdrq: cok deqisik bir caqrrsuru vardir ki; 0 da 30 AGUSTOS 1922'de ustun basanyla sonuclanan Baskomutanhk Meydan Savasi- drr. Boyle bir zeferledir ki; son Turk Ulusu, Anadolu topraqmda yuz- lerce yilhk tarihinden kopmadan, yeniden kendisini dunya uluslan arasmda varetme basansrru qostermistir. Bunu yaparken; ATATORK' unun onderllqinde, caruru, vanru. yoqunu ortaya koyarak, qercekten bir olum-kahm savasi vermistir. BA$KOMUTAN, bu savasm ikinci Yil- donumunde yaptlgl konusmada, soz konusu durumu yansrtan su acik deqertendirmeyi yapmistrr:

« ... Savas, hele meydana savasi, yalruz ve karst karsrya gelen

iki ordunun carpismas: deqlldir: uluslann carprsrnasrdrr. Uluslann

(') Bu cchsmo AFYON'da Universitemiz i.i.B.F. ve Valilikce ortoklcso dOzenlenen 28-29 AGUSTOS 1989 tarihindeki I. ZAFER SEMPOZYUMUNDA bildiri olorak sunulmustur.

("") Anodolu Universitesi, Acik Ogretim Fckultesi

butun varliklanyle ve teknik alarundaki basanlarryle, ahlaklarryle. kul- turleriyle. erdemleriyle, kisacasi, gaze qorunirr butun qucler! ve var- liklarry!e, her tUrlU araclan ve olanaklan lle carptstrq: bir smav ala- rudir. Bu a/anda carp-san uluslarin qercek qucler) ve deqerler l ole;:u- lecek demektir. Sonuc yalruz gaze gorunur gue;:lerin deqil, butun gue;:- lerin ,hele ahlaktan ve kulturlerden ge/en quclerin ustUnlugunu ortaya koyar. Bu nedenledir kl, meydan savasmda yenilen tarat, ulusca ve ulkece, butun quclerince ve varhklarmca yenilmis, alt edilmis sayilrr.

Boyle bir sanucun ne kadar korkunc olabileceqini kestirebilirsiniz.

Dagillp cokus, yalruz savas icindeki orduda kalmaz. Asil a orduyu cikaran ulus korkunc sonuca uqrarrus aim. Tarih, baslanndakl tach- lara hrrsrru yenemeyen politikacrlar e/inde, birtakrrn bos ve yersiz isteklere oyuncak olrnus istilac: ordularm, istllac: uluslann ugradlg/

bu cesit korkunc sonuclarla dopdoludur.

Turk yurdunu ele qeclrrnek dusuncesini, Turku tutsak etmek is- tegini bir toplumun ulkusu haline getirmek isteyenlerin de hak ettlk- leri sandan kurtularnarrus olduklarrru qozlerirniz!e qorduk. Kendi/e- rine bir ulusun talihi emanet edilen adamlar, 0 ulusun gucunu ve er- kini, yalruz ve ancak, yine a ulusun qercek ve elde edilebilecek cr- karlan yalunda kullanmakla yukurnlu olduklarim hicblr gun hatirla- nndan crkarmamahdrrlar. Bu adamlar dusunmelidir ki, bir ulkeyi ele gee;:irmek, a ulkede oturanlara eqernen olmak lcln hie de yeterli de- Sji!dir. Bir ulusun ruhu ele qecirilmedikce. bir ulusun yuce sistemi j8v?eyip kmlmadrkca. 0 u/usa boyunduruk vurulamaz. Yuzyillann dogurdugu bu uiusa/ Inarusa, gue;:lu ve surekli bu ulusal dayarusa hie- blr gUl;: karst duramaz.

Tutsak olmak istemeyen bir ulusu, soz hakki ve davranma ergin- ligi vermeden hukmu altmda bulundurabilecek kimseler artik bu yer- yuzimde kalrnarrustir. Turk ulusu son savaslarryla hele burada kazan- dlgl zaferle ae;:lga vurduqu gucu ve lstemiyle, bu belli gere;:egi bir kere daha tar ihin bagrma celik kalernle kazanrrus bulunuyor.

Afyonkarahlsar-Dumlupmar Meydan Savas: ve anun son parcasi alan 30 Agustos Zaferi, Turk tarihinin en onernh bir donurn noktasr- dir. Ulusal tarihimiz cok buyuk, cok parlak zaferlerle doludur, ama Turk Ulusunun burada kazandrqi zafer kadar keskin sonuclu. yalrnz bizim tarihimize deqil, dunya tarihine yeni bir akrm vermekte kesin etkili bir meydan sava~1 hanrlarmyorum ...n.

ATATURK'un Buyuk Zafer'in lkinci Yildoruirnunde 30 Aqustos 1924'te Durnlupmar'da yaptlgl konusmarun yukanda aktardrqrrruz bo-

2

lumlertnde ilk vurquladiq: dusunce ya da qorus ulusal baglmslzhktlr.

Kendisi meydan savas lanru sadece iki ordunun deqll, iki ulusun kul- tur, ahlak, uyqarhk gibi turn deqerlerly!e karst karsrya gelip; birbirle- rini tarlh sahnesinden silme -rnucadelesr» blcirnlnde g6rmektedir.

Boylesi bir savasta, gerc;:ekten «qalip» crkmak icin yenilen ulusun ruhunu ele gec;:irmesini zorunlu qormektedlr. Bu acidan bakrldrqmda Turk Ulusu, Buyuk Zaferle; hicbir yabanci quciln «ruhunu ele qeclre- meyeceqin!» turn dunyaya qostermlstlr.

Durnlupinar konusrnasmda ATATORK'un «zafer^» dusuncesi kap- sarrunda vurquladtqi ikinci onernli nokta ulusal egemenlik kavrarru- dir. Bu noktaya dikkati cekerken, su qorusleri one surmektedir:

« ... Bu buyuk zaferin turlu nedenleri ustunde en onernlisl, en

koklusu Turk Ulusunun Kayrtstz eqernenliqini eline alnus olmasrdir.

Bu olayrn tarihimizde ve butun dunyada ne buyuk ve ne verimli bir devrim olduqunu aciklarnayt gerekli bulmuyorum. Ulusumuzun yuz- yillardan beri hanlar, hakanlar, sultanlar ve halifeler elinde, onlann istidadi altmda ne kadar ezildiqini, onlann yersiz isteklerini yerine getirmek yolunda neler cektiqini, ne zararlara uqradiqm: dusunursek, ulusumuzun eqernenliqlni eline alnus olrnasmm butun buyuklugu bu- tun onerni qozlerimtz!n onunde daha iyi bellrrnis olur. Gerci buyuk zaferin ertesi qunune kadar lstarrbul'da halife ve sultan adrru tasr- yan bir kisi ve onun doldurmaya ozendiqi blr halifelik ve sultanlrk yeri vardi. Ama bu zaferden soma ulus a makarnlan, a rnakarru dol- duranlan sokup attr.

Ulus eqernenliqi oyle bir rsrktrr ki; onun karsrsmda zincirler erir, taclar, tahtlar yanar, yak olur. Uluslarm tutsakhq: uzerine oturtulrnus Kurumlar her yerde ergec;: vrkrlacaktrr. Avrupa'run ortasmdan ta do- Qunun obur ucundaki binlerce yiluk ulkelere bakacak olursak, as- rnanh lmparatorluqunun bu kaderini daha iyi anlarrz.

Saraylann iclnde Turkten baska koruyuculara dayanarak, dus- manlarla anlasip birleserek Anadolu'ya Turkluqe karst cikan a curu- mus qolqe adamlann Turk yurdundan kovulmasi, dusrnanlann denize dokulmeslnden daha kurtanci bir davrarustrr. Turk ulusunun atalar- dan kalan bu topraklarda tam anlayrsla ozqur ve egemen olarak ya- samasi. ancak 0 yersiz, gereksiz ve anlamsrz olmakla kalmayrp da varhq: qittikce zararh ve yrktc: alan makarnlarm silkinip atilmas: ile qerceklesebilirdl. Onlar yuzunden Turk Yurdunun ve Turk ulusunun cektiq] cileleri tatmamis bir tek insarurruz yoktur. Bu kadar yaslara

3

katlarup yrkrrnlara uqradiktan sonra, TUrk hie;: kuskusuz agrenmi_9tir ki, yurdu yeniden yapmak ve orada mutlu ve ozqilr yasayabllrnek ie;:in eqemenllq: hie elden brrakmamak ve cumhuriyet bayraq: altmda bu- tun cocuklanru toplu ve dikkatli bulundurmak gerektir. Yuzyillardan beri inleyip duran ama aldatrcilarm, bilgisizlerin, gericilerin cikardrk- Ian engeller ve yaptiklan qurultuler yuzunden yurek parcalayrci se- sini ulusun kulaqma duyuramayan zavalh yurt, buqun diyor ki; can kulagmizi yanrms, yrkilmrs, bagrmda en derin acrlar duymus annesl-

nin icten seslentsme artrk herqiln acrk bulundurun ...».

Zafer dusuncesl icinde ulusal baglmslzllk kavramrru, ulusun turn varliqtnm yabanct yayrlmacrlara karst gucunun kanrtlanrrrasi bicimin- de goren ATATORK; zafer anlayrstru bu kez: ulusal egemenlik kavra- rruna doqru yonledlrerek: basannm boyutlarrru sadece yabanc: dus- manlara deqil: 0 qune kadar imparatorluqu Turkluk bilinci drsmda yo- netme becerlkslzliqlne: giderek «hainllqine» donusturen, ic dusrnan- lara da qenlsletmektedir. Kuskusuz ATATORK'u boyle bir degerlen- dirmeye gotDren tarihsel gere;:ek; altt yuzyilhk Osmanh lmparatorlu- gundan Anadolu Turkune acidan, iizilntuden, yoksulluktan, baska bir

$ey kalrnarnasrdrr. Bu lrnparatorluqa ve onun saraylanna Anadolu in- sam caruru, karuru, varhqiru vermis: fakat karsthqmda en kucuk bir goanul borcuna konu olacak bir devlet desteqi qorrnemistlr. Bu irn- paratorluqun sozurn ona zaferlerinden herhangi bir pay alrnadrq: gibi, bunlar icin mallanndan, ogullanndan, babalanndan yoksun kalrruslar:

cilekes Anadolu Turkunun karn, asirlarca Belgrad ovasmdan, Viyana onlerinden, Yemenin, Afrika'nm collerme kadar su gibi akip qltmistlr.

ATATORK, zafer dilsuncesinde bu e;:ilenin sana ermesini de vurgu- larnaktadrr. Kendisi, apacrk gordugu bu tarihsel gere;:egi soz konusu konusrnasuun devammda, su qorusleriyle tamarnlarnaktadrr:

« ... Asya'da, Avrupa'da, Afrlka'da hukum surrnek gucunu ve ye-

teneqini qostermis olan atalartrruzm, bu sesi vaktinde isitmeleri on- lenmernls olsaydr, Turk toplumunun, Turklugun ulkusunun verimli kay- nagl Turk yurdu bizlere boyle yrkik ve bakirnsrz rru rniras kalacakti! ...

Yurt artik baymdrrlrk istiyar, varhk ve genlik istiyor. Bilgi ve tek- nik, yuksek uyqarlik, azgur dusunce, azgOr anlayis istiyor. Seref, na- mus, baqrmsrzl rk ve gere;:ek varhk, yurdun bu istek!erini butunuyle ve olanca hrzryla yerine getirmek lcln arasrz cahsmamiz: istiyor.

Yuzyrllardan beri Turkiye'yi yonetenler, cok seyler dusunrnusler ama yalruz bir seyi dusunmernislerdlr: Turkiya'yi. Bu dusuncesizlik

4

yuzunden, Turk yurdunun, Turk ulusunun ugradlgl zararlan ancak bir tek davrarus!a kapatabllirlz: Turklyede Turkten baska birsey dustin- memek; ancak bu davraruslardrrkl, her turlu esenlik ve mutluk erek- lerine ulasabiliriz ...»

lkinci Yildonurnunde Buyuk Zaferin anlarruru, oldukca qenis acih bir bakisla ortaya koyan ATATURK; bu ustun basanrun ulusal baqrrn- sizhk ve egemenlikten sonra, toplumun gelecekte yoneleceql arnac ya da ulkO ile bag/anacagl uygarhk dusunceslnl soyle aciklamaktadrr.

« ... Ulusumuzun ereqi, ulusumuzun ulkusil, buqunku ileri dunya

lcinde, tam anlamryla uygar bir toplum olrnaktadrr.

Bilirsiniz ki dunyada bir ulusun varllgl, deqerl, ozgurlugO ve ba- glmslzllQI eskiden yaptrq: ve ileride yapacaq: uygar eserlerle oran- tihdrr. Uygarca basanlar saqlarnak yeteneqlnden yoksun uluslar, oz- qurluklerini ve baqrrnsrzhklanm erqec yitirmek durumundadirlar. in- sanlrqm tarihi, bastan basa bu soylediqlmi Ispatlarnaktadrr. Uyqarhk yolunda yururnek ve basanya ulasmak, yasarmn ilk kosuludur. Bu yol uzerlnde duraklayanlar. durup da ileri deqil geriye bakrp imran- mek bilqisialiqlnde ve dalqmhqrnda bulunanlar, genel uygarllgm co-

$UP gelen seli altrnda bir gun boqulacaktir.

Uyqarhk yolunda basan, yenilikleri kavrayrp uygulamaya, yenl- le$meye baglldlr. Toplumsal yasayrsta: ekonornlk davrarusta, bilgi ve teknik alanmda basanh olmak lcin iler/eme ve qelisme yolu bu- duro Yasarnayi ve qecinmeyi saqlayan hukurnlerin zamanla olgunla-

$IP dejjismes}, yenilesmesi kacirulmaz bir qercektir. Uygarllgm yeni buluslarr, olaqanustu teknik basanlan, dunyayi deqisrneden degi$- meye surukleyip durduqu bir evrede, yuzyillann esklttiqi davrarus ve dusunuslare, qecmise saqlarup tapmakla varhqrrruz: korumak 01- maz ...»

ATATURK'UN "ZAFER" DU$UNCESiNiN TOPLUMDAKi KURUMSAL BOYUTLARI

30 Agustos Zaferini Turklugun tarihsel gerc;ekligi karsismda ele alrp, toplumun bundan sonraki yasammda uygarhk ulkusune baq!a- yan ATATURK; boylesi yuksek bir amacin topluma yanstmasrru, onun temel kururnlan acismdan, Durnlupmar konusmasrrun sonunda soyle yorumlarnaktadrr:

« ... Uyqarlrqm ilkesi, iler/emenin temeli, aile dozenindedir. Bu

yasamda aksakhk, ulusca ekonomik ve siyasal yasayrsta da basanz- 5

119m

ve bilgileri edinrnis olrnalan, bu odeve lstekll ve yetenekli olrnalan gerekir. Ulusumuz, burada kazamp kutladrqrrruz Zaferden daha onernli bir bdev pesindedlr. 0 odevin yerine gelmesi, a zaferin de kazarul- mast, u/usumuzun ekonomi alarundaki basanlanyla saqlanrrus olacak- trr. Bilirsiniz ki, ekonomik bakimdan celimsiz bir varlrk yoksu/luktan kurtulamaz. Gu<;:lu bir uyqarhqa, qercek genlige ve rnutluluqa kavusa- maz. Toplumsal ve siyasal yrkimlardan yakasiru kurtaramaz. Ulkenin ybnetimindeki basan da ekonomi alarundaki o/anaklar/a orantih aim.

Hicbir uygar devlet yoktur ki ordusundan donanrnasindan once eko- nomisini dusunrnus ve duzeltmis olmasm. Yurdun ve baglmslzllgln korunrnasi icin varlrq: bas kosul a/an butun qerecler ve araclar eko- nomi alanmdakl qelisrneler ve olanaklar aracihq: ile olusur, oigun- lasrr ...»

Buyuk Zafer'In uyqarhk ulkusunu Turk Top/umunun yasayisma, gu<;:iu bir aile duzeru ve ekonomi kosuluyla baqlayan ATATURK; za- ferin toplumun temel kururnlanrun basinda gelen ogretim ve egitim acrsindan _ta~ldlgl anlami: kendisini kutlamak icin 27.10.1922'de Bur- saya gelen istanbul bgretrnenlerine yaptlgl konusrnadan sectlqlmiz qoruslerinde asaqidaki bicimde ortaya koymaktadrr:

« ... Ulkemlzin en bayindtr en alrrnh, en quzel yerlerini uc bucuk

ytl kirli ayaklanyla <;:igneyen dusmaru yenip atan zaferin sirn nere- dedir, bilir misiniz? Ordulann ybnetiminde caqdas bi/gi kurallanru kl- lavuz yapmaktadir.

U/usumuzu yetlstirrnek 1<;:1n asil alan okullanrruzm, unlverslternt- zin kurulmasinda siyasal, sosya/ yasammda da, ulusumuzun dusunce egitiminde de yo/ gbstericimiz bilgi ve teknik olacaktir. Okulla, oku- lun verdiq] bilgi ile Turk u/usu, Turk Sanatr: Turk ekonornlsi. Turk slir ve edebiyati, butun inee quzellikleriyle belirip qelisecektir .

... Goruluyor ki en onern!i ve verim/i bdev/erimiz ogretim ve egi·

tim lsleridlr. Bu Islerde ne yaprp yapip basanya ulasrnarmz gerektir.

Bir ulusun qercek kurtulusu ancak bu yoldadir. Bu zaferin saqlanrnas:

lcln hepimizin tek can, tek dusunce olarak belirli bir program uzerin- de calrsmarmz gerektir. Bence bu prograrndan istenen ve beklenen iki sey vardrr:

1- Toplum yasayrstrmzm ihtiyaclanna uygun dusrnesi

2- <;aglmlzlll getirdigi ve qerektirdiql qerceklere uygun dusmesi 6

Gozlerirnizi kapayip herkesten ayrt ve dunyadan uzak yasadiqr- rmz: dusunerneyiz. Olkemizi blr sirur icine alip, dunya ile ilgisiz yasa- yarnayrz. ileri ve uygar bir ulus olarak Gagda$ uyqarhk alan: ortasin- da yasayacaqrz. Bu yasarna da ancak bilgi ile , teknikle olur. Bilgi ve teknik nerede lse oradan alacaqiz ve ulusun her bir lnsarunm kafa- stria koyacaqrz Bilgi ve teknik icin baska bag, baska kosul yoktur.

Akla uygun hicbir nedene dayanmayan blrtakrm geleneklerin, inamslann korunrnasrnda direnip duran uluslarm llerlemesl cok gug olur, belki hie olmaz. ilerlemek yolunda baqlar: ve kosullan asarnayan uluslar Gaga uygun, akla uygun bir yasarna icinde olamazlar; genel yasarnada goru$u qenis olan uluslann ellerine dusup onlara tutsak olmaktan kurtulamazlar! ...

Butun bu qerceklerin ulusca iyice anlasrlrnast ve lee sindirilebil- mesi lcin herseyden once bilgisizligi gidermek gerektir. Bunun lcln ogretim proqrarmzm, eqitim davraruslartrruzuu temel tasi, bilgisizligi gidermek olrnahdir. Bu bilgisizlik qlderllrnedikce yerimizde sayaca- glz. Verinde duran birsey ise geriye gidiyor demektir. Bir yandan ge- nel bilgisizligi gidermeye calrsrnakla birlikte; ate yandan toplum yasayrsmda herkese ornek olacak, verimli ve etkili olacak kimseler yetistirrnek gerekir. Bu da ilk ve orta ogretimin qiinluk yasamaya uy- gun olrnasiyle qerceklesebilir. Toplumlar ancak bu yoldan Is adamla- rma, sanat adamlartna kavusabilirler. Ulusal yeteneklerimizi qelisti- recek, duyqulartrruz: yukseltecek ustun insanlan yetistlrrneyl de unut- mayacaqiz. Cocuklanrruzi bu ogretim asarnalanndan qecirerek yetis- tireceqiz. •

... Ordulanrruzm kazandiq: zafer, sizin egitim ordulanrruzin zaferi icin yer

acn,

Buyuk Zaferin daha ikinci ayt dolmadan, yeni donrnus bir 8a$- komutarun, yonettiqi ordunun kazandiq: zaferi; toplumda blrinci de- recede ogretim ve egitim lslerinde erisllecek zaferlere yol aC;ICI ni- telikte qorrnesi: sarunz buqune kadar.buyuk savaslar kazanrms bas- kornutanlann hicbirtsinin ulasamadrq: bir dusunce duzeylni ortaya koymas: bakrrrundan cok ilqlnctir.

SONUC;:

30 Aqustos Zaferiyle doqrudan doqruya ilgili olarak; Turk Oil Ku- rumunun 1968 yrhnda yayrrnladiq: BUGONON

oluvu

7

SOYLEVLERi lclndeki Durnlupmar (1924) ve Bursa (1922) konusma- larrndan ogrendigimiz qorualeri dismda. «zafer» kavrarnma aciklrk getiren baska dusuncelerlnl de cesit!l nedenlerle toplurn onunde dile qetlrmistlr. Orneqin 1935 yihnda yaptlgl bir konusmada, 0 gunun di- liyle sunlan soyleernektedir:

« ...Her buyuk meydan muharebesinden, her buyuk zaferin kazarul-

masindan soma, yeni bir alern doqmahdrr. Yoksa bashbasina zafer, bosa gitmi 9 blr gayrettir...^»

Vine 1935 yrhndaki bir konusrnasmda ise soyle demektedir:

«Hicbir zafer gaye deqildlr. Zafer ancak kendisinden daha buyuk bir gayeyi elde etmek lcln belli ba911vasitadrr. Gaye fikirdir. Zafer bir fikrln istihsal ve hizmet nisbetinde krymet ifade eder. Bir fikrin istihsaline dayanamayan zafer payidar olarnaz. 0 b09 bir gayrettir.

.. .Buqune kadar kazandrqrrruz muvaffakiyet, bize ancak terakki ve rnedeniyete doqru bir yol acmistir. Yoksa terakki ve medeniyete henuz ulasilrrus deqildir...»

Ote yandan 1925 yrhndaki bir deqerlendlrmesinde ATATURK, su vur- qulamayi yapmaktadir:

- Zafer, «zafer benimdir» diyebilenin; muvaffakiyet, «rnuvaffak olacaqim» diye baslayarun ve «rnuvaffak oldurn» diyebilenin- dir.

Buraya kadar cok genel <;:izgileriyle de olsa, ATATURK'un «zafer»

kavrarnma iliskin qorusferinde, bu kavrarm sadece savas alarunda kazarulan bir basan duzeyinde qorrneylp: onu ulusun evrensel yasa- rrundan, iclndeki tek bireyin yasarn basansma kadar qenislettiqlni gormekteyiz.

ATATURK, kurulrnasmda onderlik ettigi Turkiye Cumhuriyetini devleti ve toplumuyla surekli «zafer» olgusu lcinde qorrnek lsternis ve bu ozlerni. tutkusuyla qercekten Turkun tek ve son ATASI olma ununu kazanmtsnr.

Onun gu<;:1i.i bir ulusal bilincle tarumladrqi «zafer» qerceqi, Turk Toplumunun turn kururnlan ve bireyleri ile dunyarun uyqarlik «zafer- lerl» lcinde ustun bir yer tutrnasrdir. Baska deyisle uzerinde dlrencle durduqu nokta, Turk Ulusunun bir basan toplumu olduqunu turn dun- yaya karutlamasidtr. Bunun saqlanmasmda toplumun ogretim ve egi.

tim Kurumlan ile ekonomi kurumuna buyuk qorevler dU9tUgu lnancm- 8

dadrr. Birey toplumda kendisine ustun bir orun saqlanacak _ki~iligi, onun ogretim ve egitim kurumlanndan elde ederek, ekonomide ken- disine ileri bir qonenci Irefahil saqlayacak sorumluluklan yuklenrne- lidir. Bunun icin ozqucune quvenmell, kislsel -zaferlerini» elde etme- de yasarn savasma girmede duraksama qostermemelid!r. Kuskusuz boylesi yasarn basansi qosteren bireylerden olusan Turk Toplumu bir yandan devlet yasarnmda ice ve disa ulusal eqernenliqini ortaya koyarken; ate yandan turn kururnlanyla dunyarun i1eri toplumlar: ara- sinda ulusal baglmslzhgll1l koruyacak bir gOcO elde etmis olacaktrr.

9