Elektrohidrolik servo direksiyon

(1)

Servis.

Kendi Kendine Çal›ﬂma Program› 259

Elektrohidrolik servo direksiyon

Yap›s› ve iﬂlevi

(2)

Elektrohidrolik servo direksiyon

YEN‹

Güncel kontrol, ayar ve onarım bilgileri-

Dikkat Uyar›

259_033

Elektrohidrolik servo direksiyon (EPHS direksiyon sistemi = Electrically Powered Hydraulic Steering) Lupo FSI tarafından bilinmektedir. Bu sistem, TRW yürüyüş aksam sistemleri ve KOYO şirketleri tarafından üretil- miştir.

Bu yeni sistem, konvansiyonel hidrolik servo direksiyonun mükemmel özelliklerini muhafaza etmekle kalma- yıp, bunun yanısıra birçok avantaj da sunmaktadır.

Elektrohidrolik servo direksiyonun avantajları:

Daha yüksek konfor,

manevra alanında yumuşak,

ama yüksek hızda daha sert direksiyon (emniyet fak- törü).

Enerji alımı, yanma motorunun çalışmasından bağım- sız, ihtiyaca göre yapıldığı için, yakıtta tasarruf.

Kendi kendine çal›ﬂma program› yeni

(3)

Bir Bak›ﬂta

Giriﬂ . . . .4

Sisteme genel bak›ﬂ . . . .8

Yap›s› ve iﬂlevi . . . .10

Fonksiyon ﬂemas› . . . .20

Servis . . . .21

Bilginizi test edin . . . .24

Anahtar kelimeler dizini . . . .26

(4)

Giriﬂ

Direksiyonun güç desteği için gereken sistem ba- sıncı, bir hidrolik pompa ile sağlanmaktadır.

Bu pompanın tahriki, servo direksiyonun şimdiye kadar bilinen sistemindeki gibi direkt aracın motorundan yapılmaktadır.

Demek ki, pompa tahriki için motor gücünün bir bölümüne sürekli ihtiyaç duyulmaktadır.

Direksiyon güç desteğine en ihtiyaç duyulduğu an, yani manevrada, motor devrinin en düşük ol- duğu andır.

Pompa gücü bu iş için ayrılır. Direksiyon hızı ne kadar yüksek olursa, pompa devri ve buna bağlı olarak akım hacmi de o kadar yüksek olur.

Yüksek motor devrinde ihtiyaç duyulan pompa gücü bir bypass üzerinden alınır.

Yeni direksiyon sisteminde hidrolik de insan gücü de hidrolik pompayı (dişli pompa) desteklemekte, ancak bu hidrolik pompa, bir elektromotor tara- fından tahrik edilmekte ve mekanik olarak aracın motorundan bağımsız çalışmaktadır.

Hidrolik kumanda aynı yapıdadır.

Yeni olan, direksiyon açısı ve seyir hızına bağımlı direksiyon gücü desteğidir.

Bunun için döner sürgü muhafazasına, direksiyon açı hızını kumanda elektroniğine ileten bir direksiyon açı sensörü eklenmiştir (bkz.aşağıdaki şekil).

Direksiyon açı bilgisi, bir sensör hattı üzerinden direkt olarak kontrol ünitesine gider.

Bunun dışında, kontrol ünitesindeki araç hızı, de- ğerlendirme safhasında da kullanılır.

Bu bilgi CAN-HATTI üzerinden gider.

259_028 Direksiyon diﬂli kutusu

G250 Direksiyon yard›m sensörü

Pompa motorlu diﬂli pompas›

Depo

J500 Direksiyon yard›m›

kontrol ünitesi

(5)

259_001 259_002 259_043

Volkswagen’ın direksiyon sistemi, TRW direksiyon sistemleri ve KOYO şirketleri tarafından hazırla- nır.

Her iki direksiyon sisteminin de etki prensibi aynı- dır. Sadece direksiyon açı hızının iletilmesinde farklılıklar göstermektedirler. Bunlar da direksiyon açı sensörlerinin dış yapısından fark edilebilir.

Araçtaki direksiyon açı sensörünü görebilmek için, yukarı kaldırılmış bir aracın direksiyonunun sağa doğru çevrilmesi gerekmektedir (sağdaki resmin ok yönüne doğru bakılmalı).

Ortadaki resimde aracın içine yapılmış bir TRW direksiyon görülmekte. Yassı ve geniş çalışılan bu sensör, direksiyon yardımı içindir (daha fazla bilgi için bkz. Sayfa 13).

Aşağıdaki resim aracın içinde bir KOYO direksi- yonunu göstermektedir, bu direksiyon yardım sen- sörünün formu silindiriktir (daha fazla bilgi için bkz. Sayfa 15).

İki farklı direksiyon sistemin parçaları birbiriyle değiştirilemez. Bu elektrik, elektronik ve mekanik parçalar ve bağlantı rotu ve bağlantı rotu kafala- rı için de geçerlidir.

(6)

Giriﬂ

259_042

259_005

259_027

Sisteme bileﬂenleriyle birlikte genel bir bak›ﬂ

Servotronik kontrol lambas›

Ateşleme yapıldıktan sonra K92 servotronik kontrol lambası yanar. Bu süre zarfında kendi içinde bir kontrol periyodu devreye girer.

Motor çalıştıktan ve kontrol periyodunun son- lanmasından sonra kontrol lambası sönmüyor- sa, bir arıza kaydı mevcut olabilir.

G250 Direksiyon yard›m sensörü Sensör, servo direksiyon dişli kutusunun döner sürgü muhafazasındadır.

Direksiyon açısını algılar ve direksiyon açı hızı- nı hesaplar.

Sensörün iptali durumunda direksiyon işlevi ça- lışmaya devam eder.

Servo direksiyon acil programa geçer. İhtiyaç duyulan direksiyon gücü daha çok yükselir.

Hata işlevleri J500 direksiyon yardımı kontrol ünitesinde saklanır.

Yandaki şekilde, TRW direksiyon sistemlerinin direksiyon yardım sensörü görülmektedir.

Bu şekilde ise KOYO direksiyon sistemlerinin direksiyon yardım sensörü görülmektedir.

(7)

259_032

259_010

259_004 Aracın hızı

Akım hacmi

Direksiyon açı hızı

G85 Direksiyon aç› sensörü

Direksiyon açı sensörü direksiyon kolonunda, direksiyon kolon vitesi ile direksiyon simidi ara- sında yer almaktadır. Bu sensör, elektronik stabilite programının (ESP) uygulandığı araç tiple- rine göre yerleştirilmiştir. Bununla birlikte direksiyon yardım sensörü G250 kullanılmaz.

J104 ABS kontrol ünitesi ile J500 direksiyon yardım kontrol ünitesi, direksiyon açısı sensörü- nün sinyalini, CAN-HATTI aktarımı aracılığıyla alır ve direksiyon simidinin çevrilme açısını be- lirlemek için kullanırlar.

J500 Direksiyon yard›m› kontrol üni- tesi

Kontrol ünitesi, motor pompa agregasının içine entegre edilmiştir.

Bu, direksiyon açı hızına ve aracın hızına ba- ğımlı olarak dişli pompasının tahriki için sinyallerin yerlerini değiştirmektedir.

O an ki gerekli miktar, bir kontrol ünitesinin ha- fızasında saklı olan, bir karakteristik alandan okunur.

Bu, çalışma süresince ortaya çıkan hataları ta- nır ve onları saklar.

Kontrol ünitesine, yeniden çalıştırma koruyucusu ve sıcaklık koruyucu entegre edilmiştir.

(8)

Sisteme Genel Bak›ﬂ

M +30

+15 –

CAN CAN CAN

259_006 Hidrolik ya¤ deposu

Bas›nç s›n›rlama supab›

Diﬂli pompa

ﬁasi - J500 Direksiyon yard›m›

kontrol ünitesi

Direksiyon yard›m klamas› + 30 Direksiyon yard›m klamas› + 15

Pompa motoru Servo Direksiyon diﬂli kutusu

Çek valf

Direksiyon aç› h›z›

sinyali

J220 Motor kontrol ünitesi G22 H›z sensörü

Sisteme ﬂematik olarak genel bak›ﬂ

J285 Gösterge panosu kontrol ünitesi

K92 Servotronik kontrol lambas›

CANAraç h›z› sinyali CAN CANMotor devri sinyali

(9)

100 200

0 300 400 500 600

Elektrohidrolik Servo Direksiyonunun Avantajlar›

Bugüne kadar gelen konvansiyonel servo direksiyon ile elektrohidrolik servo direksiyonu karşılaştırmak gerekirse, ikincisinin çok yönlü avantajları vardır:

- % 85’e varan enerji tasarrufu sağlamakta

- Kısıtlı enerji ihtiyacı ve enerji kullanımı gibi, hidrolik sistemdeki yağ miktarının da azaltılmasıyla çev- re koruması desteklenmekte

- Gerçekleştirilen periyodik seyirlerde, 100 km’de, yakıttan yaklaşık 0.2 l tasarruf edilmekte

- Manevrada yumuşak ama yüksek hızda sert direk- siyonla, aktif emniyet artırılmaktadır.

Sadece konvansiyonel servo direksiyonda, otoyol se- yirlerinde, yüksek motor devri yüzünden Bypass valfi- nin performansında yüksek kayıplar görülmüştür, bunun anlamı, düşük direksiyon açı hızında ve yüksek motor devir sayısında, servo pompası tarafından aşırı miktarda akım talep edilecek demektir.

Otoyol seyrindeki sonuçlardan da görülebileceği gibi, yeni elektrohidrolik servis direksiyon, düşük direksiyon açı hızı ve araç hızına göre uyarlanmış akım hacminden büyük tasarruf sağlamaktadır.

Tasarruf, şehir içi seyirde de çok belirgin olarak gö- rülmektedir (bkz. diyagram).

259_007

Otoyolda seyir

Şehirlerarası yolda seyir Şehir içinde seyir

Standart servo direksiyonu EPHS Ortalama performans [Watt] olarak

(10)

Yap›s› ve ‹ﬂlevi

Genel

Elektrohidrolik servo direksiyon, direksiyon aç› h›- z›na ve araç h›z›na ba¤›ml› bir servo direksiyon- dur.

V119 Direksiyon hidroli¤i pompas›; diﬂli pompa ve elektromotordan oluﬂmaktad›r.

Bu direksiyonda, bugüne kadar bilinen servo direksiyonda kullan›lan servo pompa (paletli pompa) yerine, motor pompalar› agregas› içine entegre edilmiﬂ diﬂli pompa kullan›lmaktad›r.

Bu diﬂli pompa, direkt arac›n yanmal› motorundan de¤il, motor pompalar› agregas›na sabitlen- miﬂ elektromotordan tahrik edilmektedir.

Elektromotor, yaln›zca atefllenmifl ve çal›flmakta olan yanmal› motorlarda çal›fl›r.

Direksiyon aç› h›z›, araç h›z› ve motor devri sinyalleri kontrol ünitesine gönderilir. Bu kontrol üni- tesi, elektromotorun ve diﬂli pompas›n›n devrini düzenler ve bununla hidrolik ya¤›n ak›m hacmini ayarlar.

Yeniden çal›ﬂt›rma koruyucusu

Elektrohidrolik servo direksiyonda ar›zalara, kullan›m d›fl› kalan parçalara veya çarp›flmalara gö- re yeniden çal›flt›rma koruyucusu bulunmaktad›r.

Yeniden çal›flt›rma koruyucusu bir çarp›flma durumunda, ancak bir teflhis cihaz› ile etkisiz hale ge- tirilir.

Yeniden çal›flt›rma koruyucusu di¤er ar›zalarda, atefllemenin kapat›lmas› ve motorun yeniden çal›fl- t›r›lmas› ile kald›r›l›r. Afl›r› hararetten sonra motor pompas› agregas›n›n gerekirse 15 dak. kadar so-

¤umas› beklenir. Bu bekleme zaman›n›n geçme- sinden sonra yeniden çal›flt›rma koruyucusu, motorun yeniden çal›flt›r›lmas›yla ortadan kald›r›lam›- yorsa, bord a¤›nda bir ar›za var veya motor pompa agregas› kullan›m d›fl› demektir. Bu gibi durumlarda kendi kendine teflhis yap›lmal› ve gerekirse motor pompa agregas› de¤ifltirilmelidir.

(11)

259_008 Kilitleme kapa¤›

Diﬂli pompas›

Geri iletim ba¤lant›s›

Depo

Kauçuk yatak

Elektromotor Direksiyon yard›m›

kontrol ünitesi Bas›nç hortumu ba¤lants›

259_009

Motor pompa agregas›

Motor pompa agregas› kendi içine kapal› bir parçad›r.

Motor pompa agregas› için özel tasar›mlanan tutucu, motor bölmesinin solunda, tampon ve ça- murluk aras›nda ﬂasi koluna vidal›d›r.

Motor pompa agregas›, kauçuk yataklardaki tutucuda elastiki bir ﬂekilde as›l›d›r ve bir ses ya- l›t›m kapsülü ile kapl›d›r.

Motor pompa agregas›nda özetle aﬂa¤›dakiler mevcuttur:

- Diﬂli pompas› ile hidrolik birimi, bas›nç s›n›r supab› ve elektromotor,

- hidrolik ya¤ deposu,

- direksiyon yard›m› kontrol ünitesi.

Motor pompa agregas› bak›m gerektirmez. ‹çinin ya¤lanmas› gerekti¤ini hidrolik ya¤dan anlar.

Da¤›t›lmaz ve onar›m› öngörülmez.

Bas›nç hatt›, pompay›, servo direksiyon diﬂli kutusu ile birleﬂtirir.

Hidrolik ya¤›n›n geri iletim hatt›, ya¤ deposuna aç›l›r.

(12)

Yap›s› ve ‹ﬂlevi

J500 Direksiyon yard›m› kontrol ünitesi

motor pompa agregas›n›n bir parças›d›r.

Gelen sinyaller

- Motor devir say›s› (içten yanmal› motor) - Araç h›z›

- Direksiyon aç› h›z›

Görevi

Diﬂli pompas›n›n tahriki için direksiyon aç›s› ve araç h›z›na ba¤›ml› olarak sinyallerin de¤iﬂti- rilmesi.

Geniflletilmifl ifllevleri

- Direksiyon yard›m› s›cakl›¤›n›n sabitlenmesi - Ar›zalardan sonra yeniden çal›ﬂt›rmaya

karﬂ› koruma

Kendi kendine teﬂhis

Kontrol ünitesi çal›ﬂma süresince hatalar› tan›r ve onlar› haf›zada saklar.

Pompa iﬂlevi

259_010

çal›ﬂ›yor mevcut

çal›ﬂ›yor aç›k

yüksek yüksek

(hafif) büyük

küçük örn.; park etme

Direksiyon güç deste¤i

Ateﬂleme Sürüﬂ motoru Pompa Direksiyon güç

deste¤i

Araç h›z› Direksiyon aç› h›z› Talep miktar› Direksiyon güç deste¤i

kapal› çal›ﬂm›yor, araç

h›z› = 0 çal›ﬂm›yor mevcut de¤il

alçak (sert direksiyon) alçak

küçük büyük

örn.; otoyol sürüﬂü

(13)

31

S

J500

G250 30

M 15

CAN L

CAN H

CAN L

CAN H

31 30 15

CAN CAN 15 +

+31+5 -

G250 Direksiyon yard›m sensörü Görevi

G250 Direksiyon yard›m sensörü, direksiyon diflli kutusunun üstünde bulunmakta ve direksiyon diflli kutusunun girifl millerini kapsamakta- d›r. Buraya direksiyon simidinin aç›s› iletilir ve burada direksiyon aç› h›z› hesaplan›r. Mutlak aç› sensörü de¤ildir (direksiyon simidinin çevril- mesine orant›l› direksiyon simidi aç›s›).

Sinyal de¤erlendirmesi

Sinyale, direksiyon yard›m› kontrol ünitesinde aç› hareketlerini alg›lamak için ihtiyaç duyulur.

Direksiyon h›z› ne kadar yüksek olursa pompa devir say›s› ve buna ba¤l› olarak da ak›m hacmi o kadar yüksek olur (araç h›z›na itina göste- rilmedi¤inde).

Ek iﬂlevi

Sensör kullan›m d›ﬂ› kald›¤›nda, servo direksiyonda acil program devreye girer.

Direksiyonun iﬂlevi devam eder.

Direksiyon biraz a¤›rlaﬂ›r.

Sensör, kendi kendine teﬂhise ba¤l›d›r.

Direksiyon yard›m kontrol ünitesi, sensörün hata iﬂlevlerini saklar.

‹ﬂlev 02’de, hata haf›zas› sorgulamas›nda aﬂa-

¤›dakiler anlaﬂ›labilir:

- ﬁasiye do¤ru k›sa devre

- Kesinti/Art›ya (Plus) do¤ru k›sa devre - Kullan›m d›ﬂ› olanlar

Elektrik devresi

G250 Direksiyon yard›m sensörü J500 Direksiyon yard›m› kontrol ünitesi

259_012

259_005

259_013

TRW

(14)

Yap›s› ve ‹ﬂlevi TRW

Kapasite sensörü

9 küçük plaka kondansatör aras›nda, giriﬂ miline sabit- li rotorda döner.

Bu yüzden plaka kondansatörünün kapasite düzeni bozulur.

Elektronik sensör bu kapasitedeki de¤iﬂiklik sinyallerini (direksiyon aç›s› ve h›z›), direksiyon yard›m› kontrol ünitesi için hesaplar.

Kondansatör düzensizli¤i prensip ﬂemas›

259_014 Rotor

259_015 Sensör elektroni¤i

Direksiyon yard›m›

kontrol ünitesi

Rotor giriﬂ mili

Rotor

Elektrod kondansatörü Sensör elektroni¤i

Elektrod kondansatörü

Önden bak›ﬂ

(15)

31

S

J500

G250 30

M 15

CAN L

CAN H

CAN L

CAN H

31 30 15

CAN CAN 15 +

31

+ +5 -

G250 Direksiyon yard›m sensörü

Görevi

G250 Direksiyon yard›m sensörü, direksiyon diﬂli çu- bu¤unun giriﬂ mili üstünde bulunmaktad›r. Buraya direksiyon simidinin aç›s› iletilir ve burada direksiyon aç›

h›z› hesaplan›r. Mutlak aç› sensörü de¤ildir (direksiyonun çevrilmesine orant›l› direksiyon simidi aç›s›).

Sinyale, direksiyon yard›m› kontrol ünitesinde, direksiyon hareketlerini tan›mak için ihtiyaç duyulur.

Direksiyon h›z› ne kadar yüksek olursa pompa devir say›s› ve buna ba¤l› olarak da ak›m hacmi o kadar yüksek olur (araç h›z›na itina gösterilmedi¤inde).

Ek iﬂlevi

Sensör kullan›m d›ﬂ› kald›¤›nda, servo direksiyon acil programa geçer.

Direksiyonun iﬂlevi devam eder.

Sensör, kendi kendine teﬂhise ba¤l›d›r.

Direksiyon yard›m› kontrol ünitesi, sensör hata iﬂlevle- rini saklar.

‹fllev 02’de, hata haf›zas› sorgulamas›nda afla¤›dakiler anlafl›labilir;

- ﬁasiye do¤ru k›sa devre

- Kesinti/Art›ya (Plus) do¤ru k›sa devre - Kullan›m d›ﬂ› kalanlar

Elektrikli devre

G250 Direksiyon yard›m sensörü J500 Direksiyon yard›m› kontrol ünitesi

KOYO

259_027

259_029

(16)

N S N S N

S S

+ -

S N S N S

N N

+ -

Yap›s› ve iﬂlevi KOYO

Hall sensörü prensibi

Hall sensörü elektronik bir kumanda ﬂalteridir.

Bir rotordan (60 m›knat›sl› yüzük) ve Hall-IC’nin için- deki sensörün içine entegre olan yar› iletken bir dev- reden oluﬂur.

Hall IC’de, bir besleme ak›m› yar› iletken bir katman›n aras›ndan akar. Rotor hava boﬂlu¤unda döner. Rotor- daki m›nat›slar›n say›s› çok oldu¤u için direksiyon aç›- s›n›n kesin olarak ölçülmesi mümkündür.

Rotora ait bir m›knat›s, e¤er direkt olarak Hall IC ala- n›nda bulunuyorsa, bu yer m›knat›s bariyeri olarak ta- n›mlan›r. Böyle bir durumda, yar› iletken katmandaki Hall IC’de, Hall gerilimi meydana gelir. Hall gerilimi- nin yüksekli¤i, sürekli manyetizman›n aras›ndaki m›k- nat›s alan›n›n kuvvetine ba¤›ml›d›r.

Rotordaki ilgili m›knat›s, dönüﬂ hareketleri ile m›knat›s bariyerinden ç›karsa, bu m›knat›s alan›, Hall-IC tara- f›ndan yönlendirilir. Hall-IC’de Hall gerilimi düﬂer ve Hall- IC kapan›r.

259_037 Hall sensör

muhafazas›

Direksiyon diﬂli kutusu giriﬂ mili

Hava boﬂlu¤u 60 m›knat›sl›

rotor

U¹ U²

U

t (s) U (V)

U² U¹

259_039

U¹ U²

U

t (s) U (V)

U² U¹

259_038 Yar› iletken katman, Hall-IC ve yumuﬂak de- mir m›knat›s iletki parça- lar›yla iletki pla¤›

(17)

G85

S S

CAN L CAN H

J500

CAN L CAN H

S 15

30

15 30

31 31

15 CAN CAN +

-

15

CAN CAN +

- M

G85 Direksiyon aç› sensörü

Görevi

G85 Direksiyon aç› sensörü, sürücü taraf›ndan sola ya da sa¤a çevrilen direksiyon simidinin aç›s›n›, ABS J104 kontrol ünitelerine ve J500 direksiyon aç›s›na CAN-HATTI aktar›m›yla iletir.

Yap›s› ve iﬂlevi, Kendi kendine çal›ﬂma program›

204, Elektronik Stabilite Program›, sayfa 19’da anlat›lm›ﬂt›r.

Sinyal, araç h›z› ve motor devir say›s›n›n yan›s›- ra, pompa devir say›s›n›n ve bununla birlikte J500 direksiyon yard›m› kontrol ünitesi arac›l›¤›

ile, ak›m hacminin de düzenlenmesini sa¤lar.

Ek iﬂlevi

Sensörün kullan›m d›fl› kalmas›nda servo direksiyon, programlanm›fl acil çal›flt›rmaya geçer.

Direksiyon iﬂlevini devam ettirir.

Kontrol ünitesinin ve sensörün de¤iﬂtirilmesinden sonra, s›f›r konumunun yeniden kalibre edilmesi gerekir.

Sensör kendi kendine teﬂhise ba¤l›d›r.

Direksiyon yard›m› kontrol ünitesi, sensör hatal›

iﬂlevlerini saklar.

‹fllev 02’de, hata haf›zas› sorgulamas›nda afla¤›- dakiler anlafl›labilir;

- direksiyon aç› göstergesi ile iletiﬂim yok - yanl›ﬂ ayar,

- mekanik hata, - kullan›m d›ﬂ›, - geçersiz sinyal.

Elektrik devresi

G85 Direksiyon aç› göstergesi G250 Direksiyon yard›m sensörü

259_032

259_034

(18)

Yap›s› ve iﬂlevi

c d

b

a

d b

c a Hidrolik kumanda ünitesinde bilinen servo direksiyonunun benzeri olan, bir taraf› çevirme levhalar›yla,

Düz seyir

Çevirme çubu¤u, düz seyirdeki çevirme levhalar› ve kumanda kovanlar›n› nötr konumda tutar. Direksiyon yard›m sensörü, direksiyon aç› h›z› alg›lamaz.

Ya¤ hemen hemen hiç bas›nçs›z olarak hidrolik birim arac›l›¤›yla, geri iletme hatt›ndan depoya geri s›zar.

di¤er taraf› ise tahrik pinyonu ve kumanda kovanla- r›yla ba¤l› olan bir çevirme çubu¤u vard›r.

Çevirme levhas› ve kumanda kovanlar›n›n kumanda oyuklar›, nötr konumda, ya¤›n çal›flma silindirinin her iki taraf›na da ulaflaca¤› ve kumanda kovan›n›n geri iletme oyuklar›ndan yedek depoya akaca¤› fle- kilde dururlar.

Hidrolik kumanda ünitesi

259_017 Çevirme çubu¤u

Geri iletim Diﬂli pompas›ndan

Çek valf

Çevirme levhalar› Kumanda kovan›

Besleme

Geri iletme

Kumanda kovan›

Çevirme levhalar›

Sol çal›ﬂma silindirine

Sa¤ çal›ﬂma silindirine

(19)

b d

c

a Sola çevirme

Çevirme plakas›, kendi içinde biçimlendirilmiﬂ çevir- me çubu¤u arac›l›¤›yla, kumanda kovanlar›na karﬂ›

bükülür. Çevirme plakalar›n›n kumanda oyuklar›, bas›nç ya¤› ak›ﬂ yönünü çal›ﬂma silindirinin sa¤ taraf›na verir.

Bas›nçl› ya¤, çal›ﬂma silindirine akar ve direksiyon hareketlerini korur.

Ayn› anda çevirme plakas›, besleme hatt›n› sol tara- fa kapat›r ve çal›ﬂma silindirinin sol taraf›ndan geri iletme hatt›n› açar.

Sa¤ taraftaki bas›nç, ya¤›, çal›ﬂma silindirinin sol taraf›ndan geri beslemeye iter.

Direksiyon çubu¤u çevirme süreci sonland›¤› zaman, çevirme plakas› ve kumanda kovanlar›n›n nötr konuma geri yaylanmalar›n› sa¤lar.

‹ﬂlev ayarlamalar› "sa¤a çevirme"

ve "sola çevirme", hidrolik olarak incelendi¤inde, bilinen servo direksiyonunun benzeridir.

Sol çal›ﬂma silindirine Sa¤ çal›ﬂma silindirine

Çal›ﬂma silindiri Piston

Besleme

Kumanda kovan›

Çevirme levhalar›

Sol çal›ﬂma silindirine

Geri besleme

Sa¤ çal›ﬂma silindirine 259_019

259_020 259_016

(20)

Fonksiyon ﬁemas›

31

S

J500

G250

J220 30

M 15

CAN L

CAN H

CAN L

CAN H

31 J519 J533

30 15

J285

G22 +15

K92

CAN CAN 15 +

+31 +5 -

Örnek: Elektronik Stabilite Program› (ESP) olmayan TRW direksiyon sistemi

Aç›l›mlar

G22 H›z ölçü göstergesi

G250 Direksiyon yard›m sensörü J220 Motronik kontrol ünitesi J285 Gösterge paneli kontrol ünitesi J500 Direksiyon yard›m› kontrol ünitesi J519 Bord a¤› kontrol ünitesi

J533 Çift yönlü veri hatt› teﬂhis arabirimi K92 Servotronik kontrol lambas›

S Sigorta

259_022

Giriﬂ sinyali Ç›k›ﬂ sinyali Art›

ﬁasi

CAN (Ç›k›ﬂ ve Giriﬂ sinyali)

Fonksiyon plan› bir elektrik ak›ﬂ plan› de¤ildir.

(21)

Servis

Min Max

Hidrolik ya¤ durumunun kontrol edil- mesi

TRW

Hidrolik ya¤ durumu, depo kapa¤›ndaki ölçüm çu- bu¤u yard›m› ile kontrol edilir.

- Hidrolik ya¤›n so¤uk olmas› durumunda:

alt iﬂaretleme alan›nda

- Hidrolik ya¤›n s›cak olmas› durumunda (motor harareti 50° C’den itibaren):

Yaklaﬂ›k olarak üst ve alt iﬂaretinin ortas›nda KOYO

KOYO direksiyon sisteminde de, hidrolik ya¤ durumu depo kapa¤›ndaki ölçüm çubu¤u yard›m›yla kontrol edilir.

Kontrol koﬂullar› TRW direksiyon sistemleriyle ayn›d›r. Yine de KOYO direksiyon sistemlerinin ya¤

ölçüm çubu¤u biçim olarak daha yass› yap›lm›ﬂt›r.

Ya¤ seviyesinin ölçülmesi:

1. Kilitleme kapa¤› sökülür

2. Ya¤ ölçüm çubu¤u bir bezle temizlenir 3. Kilitleme kapa¤› elle s›k›l›r

4. Kilitleme kapa¤› ç›kart›l›r ve ölçüm çubu¤undaki ya¤›n seviyesi okunur

259_023 Alt iﬂaret Üst iﬂaret

259_024 Hidrolik ya¤

deposu Ok çubuklu

kilitleme kapa¤›

259_025

259_026

Alt iﬂaret Üst iﬂaret

(22)

Servis

Teﬂhis iletiﬂimi CAN üzerinden sa¤lan›r. Gate- way, sinyalleri CAN’den al›p K-hatt›na çevirir.

Kendi kendine teﬂhis, servo direksiyonun elektrik/elektronik parças›yla ilintilidir. Kontrol ünitesi, çal›ﬂma süresince hatalar› tan›r ve haf›zada saklar, akü gerilimi olmad›¤› zaman da bilgiler saklan›r.

Kontrol lambas›

Ateﬂleme yap›ld›ktan sonra K92 servotronik kontrol lambas› yanar. Bu zaman zarf›nda kendi içinde bir kontrol periyodu devreye girer.

Motor çal›ﬂt›r›ld›ktan ve kontrol periyodu sona erdikten sonra kontrol lambas› sönmüyorsa, hata kayd› mevcut olabilir.

Hatalar, elektrik sisteminde bir ar›zay› bildiriyor olabilir.

Kendi kendine teﬂhisin aç›lmas› bir aç›k ateﬂleme ortaya ç›kar›r.

Kendi kendine teﬂhis,

araç sistemi test edicisi V.A.G 1552, hata okuma cihaz› V.A.G 1551 ya da

araç teﬂhis, ölçüm ve bilgi sistemi VAS 5051 ile yap›lan›r.

Adres kelime

44-Direksiyon yard›m›

ile çal›ﬂt›r›l›r.

Seçilebilir iﬂlevler:

01 - Kontrol ünitesinin versiyonu sorgulanabilir 02 - Hata haf›zas› sorgulanabilir

05 - Hata haf›zas› silinebilir 06 - Ç›kt›lar sonland›r›labilir 07 - Kontrol ünitesi kodlanabilir 08 - Ölçüm de¤er tablosu okunabilir

259_042

259_021

(23)

Fahrzeug-Eigendiagnose

Diagnosefunktion auswählen

02 - Fehlerspeicher abfragen 03 - Stellglieddiagnose 04 - Grundeinstellung 05 - Fehlerspeicher löschen 06 - Ausgabe beenden 07 -Steuergerät codieren 08 - Messwerteblock lesen 09 - Einzelnen Messwert lesen 10 - Anpassung

11 - Login-Prozedur

44 - Lenkhilfe 6Q0423156H

Lenkhilfe TRW V200 Codierung 110 Betriebsnummer 0

Messtechnik Sprung Drucken Hilfe

Fahrzeug-Eigendiagnose

Diagnosefunktion auswählen

02 - Fehlerspeicher abfragen 03 - Stellglieddiagnose 04 - Grundeinstellung 05 - Fehlerspeicher löschen 06 - Ausgabe beenden 07 -Steuergerät codieren 08 - Messwerteblock lesen 09 - Einzelnen Messwert lesen 10 - Anpassung

11 - Login-Prozedur

44 - Lenkhilfe 6Q0423156A

Lenkhilfe KOYO X707 Codierung 110 Betriebsnummer 65793

Messtechnik Sprung Drucken Hilfe

44 - Lenkhilfe 6Q0423156H Lenkhilfe TRW Codierung 110 Betriebsnummer 0

44 - Lenkhilfe 6Q0423156A Lenkhilfe KOYO Codierung 110

Betriebsnummer 65793

Servis

Direksiyon sistemlerini tan›ma unsurlar›

Teflhis ve bilgi sistemleri VAS 5051 ve VAS 5052 yard›m›yla "Araç kendi kendine teflhis" ifllevinde, arac›n içindeki direksiyon sisteminin versiyonu ö¤renilebilir. Bunun için "Araç kendi kendine teflhis" ifllevi alt›nda, adres kelime "44-direksiyon yard›m›" seçilir.

Bu arada pencere içinde üst sa¤ pencerede, direksiyon sisteminin versiyonu görünür.

Yandaki resimde, TRW direksiyon sistemli bir araç için ekran penceresi görülmekte.

Bu resimde, KOYO direksiyon sistemli bir araç için ekran penceresi görülmekte.

259_035

259_036

(24)

Bilginizi Test Edin

Hangi cevaplar do¤ru?

Bazen sadece bir tanesi.

Ama belki de birden fazlas› ya da hepsi!

1. Elektrohidrolik servo direksiyonda, direksiyon güç deste¤i için gereken hidrolik bas›nç nereden sa¤- lan›yor?

A. Araç motorunun tahrik etti¤i bir hidrolik pompadan (kanatl› pompa) B. Bir elektromotorun tahrik etti¤i diﬂli pompadan

C. Araç motorunun herhangi bir ya¤ pompas›ndan

2. Elektrohidrolik servo direksiyonunun ihtiyaç duydu¤u giriﬂ de¤eri hangisidir?

A. Araç h›z›

B. Direksiyon aç› h›z›

C. Motor devir say›s›

3. TRW direksiyon sistemleri ile KOYO direksiyon sistemlerinin aras›ndaki fark nedir?

A. Direksiyon aç› h›z›n›n iletilmesi B. Direksiyon simidinin çevrilme say›s›

C. Hidrolik alandaki farkl› etki prensipleri

4. K92 Servotronik kontrol lambas›, gösterge panelinde ne zaman yanar?

A. Elektrohidrolik servo direksiyon çal›ﬂt›r›ld›¤› zaman kontrol lambas› yanar.

B. Ateﬂleme yap›ld›ktan sonra kontrol lambas› yanar. Bu arada, direksiyon yard›m› için kontrol üni- tesinde, kendi içinde bir kontrol periyodu devreye girer.

C. J500 direksiyon yard›m› kontrol ünitesine hata kaydedildi¤i zaman kontrol lambas› yanar (örne-

¤in, direksiyon yard›m sensörünün G250 iptal olmas›nda ya da direksiyon yard›m› için kontrol ünitesi kullan›m d›ﬂ› kald›¤›nda)

5. Elektrohidrolik servo direksiyonunun sundu¤u avantajlar nelerdir?

A. Manevra alan›nda hafif, ama yüksek h›zda sert direksiyon ile aktif emniyetin yükseltilmesi

B. Di¤er konvensiyonel servo direksiyon ile karﬂ›laﬂt›r›ld›¤›nda, 100 km’de / 0,2 lt. benzin tasarrufu sa¤lan›r.

C. Hidrolik sistemde ya¤ miktar›n›n ve enerji ihtiyac›n›n k›s›tl› kullan›lmas›yla meydana gelen çevre korumas›

(25)

6. Elektrohidrolik servo direksiyonun yeniden çal›ﬂt›rma korumas› bir çarp›ﬂmadan sonra nas›l etkisiz b›rak›l›r?

A. Motorun kapat›lmas› ve tekrar aç›lmas›yla

B. Sadece Volkswagen servisindeki bir teﬂhis cihaz›yla

C. Yeniden çal›flt›rma korumas›, sadece baflka ar›zalardan sonra, örne¤in pompan›n afl›r› hararetinden sonra etkisiz hale getirilebilir.

7. KOYO direksiyon sisteminde, G250 direksiyon yard›m sensörü hangi etki prensibinden sonra çal›ﬂ›r?

A. Kondansatör düzensizli¤i prensibinden sonra B. Endüksiyon prensibinden sonra

C. Hall sensörü prensibinden sonra

8. Çal›ﬂma silindirinin hangi taraf›na, direksiyonun sola çevrilmesiyle bas›nçl› ya¤ beslemesi serbest b›rak›l›r?

A. Çal›ﬂma silindirinin sa¤ taraf›na B. Çal›ﬂma silindirinin sol taraf›na

9. Hangi sistem ﬂemas›, TRW direksiyon sistemlerinin G250 direksiyon yard›m sensörünü gösteriyor?

259_040

ﬁema A ﬁema B

259_041 G250

G250

(26)

Anahtar Kelimeler Dizini

Karakteristik alan

Genel olarak karakteristik de¤erlerin ifllevsel ba¤lant›lar›n›, yani iflletim davran›fllar›n› gösterir (performanslar, vakumlar, s›cakl›klar, devir say›- lar›, h›zlar ya da direksiyon aç› sensörünün geri- lim sinyalleri). Karakteristik alan, bir kontrol üni- tesinin içindeki bir mikro ifllemcidir ve sinyallerin hangilerinin aktorlara aktar›laca¤›n› belirler.

Kalibreleme

S›f›r noktas›n›n aktar›lmas›na, ya da ulaﬂ›lacak bir de¤erin düzlenmesini sa¤lar. Bu "ö¤renim"

harekete geçirme ya da komponent de¤iﬂiklikle- rinde çok gereklidir.

Kondansatör

Bir kondansatör, iki ya da daha fazla dielektrik taraf›ndan birbirinden ayr›lm›fl metal bobinlerdir (kondensatör plaklar). Dielektri¤in (manyetik alan) de¤ifltirilmesinden sonra, kondensatörün de kapasitesi de¤iflir. Bu de¤ifliklik, kumandalar için girifl sinyali olarak kullan›labilir.

Kapasite

Elektrik yüklemeleri için yük kapasitesidir. Bu için- de iletkenler bulunan iletkenin, geometrik düzeni- ne ve materyalin dielektrik sabitlerine ba¤l›d›r.

Yar› iletken

Yar› iletken, iletimi, elektrik ve iletmeyenler ara- s›nda olan kristalize bir sabit parçad›r. En çok bilinen yar› iletkenler: Silisyum, Germanyum, Se- len

CAN-Hatt›

(Controller Area Network) ayn› de¤erde birçok kontrol ünitesinin aras›nda çok h›zl› bir ﬂekilde veri aktar›m›n› sa¤lar. Kat›l›mc› kontrol üniteleri do¤rusal bir iletim yap›s› arac›l›¤›yla birbirine ba¤l›d›rlar. Bir kat›l›mc›n›n iptali halinde, hat ya- p›s› di¤erleri için tam kullan›ma aç›l›r. (‹stisna:

motor kontrol ünitesinin iptali hariç)

Gateway

Gateway, gösterge panelinde bulunur ve en çok üç CAN-Hatt› bölüm sistemi aras›nda bilgi de¤iﬂ tokuﬂunu yapar.

Bu sistemler aras›nda direkt bir iletiﬂim, aktarma h›zlar›n›n farkl›l›¤› nedeniyle mümkün de¤ildir.

Hall efekti

Buradan bir iletkenin içinde, bir manyetik alan arac›l›¤› ile yukar› çekilen elektrik ak›mlar›ndaki de¤iﬂiklikler anlaﬂ›l›r.

Bu tarzda 12 efekt vard›r. Bunlardan biri de hall efektidir.

(27)

Notlar

“Bilginizi test edin” cevap anahtar›

(28)

Tüm haklar› sakl›d›r. Teknik veriler önceden haber verilmeksizin de¤iﬂtirilebilir.

140.2810.78.77. Teknik durum 09/01

❀ Bu kitap klorsuz

beyazlat›lm›ﬂ ka¤›da bas›lm›ﬂt›r.