Тurkic Weekly (35) 01 Haziran - 05 Eylül

Тurkic Weekly 2016 27 (35) 01 Haziran - 05 Eylül

Turkic Weekly, Sizi Türk dünyasındaki son gelişmelerin nabzını tutmanıza yardımcı olacak haber kaynağıdır. Turkic Weekly, Türk dili konuşan ülkelerde cereyan eden kilit öneme sahip siyasi, sosyal,

ekonomik ve bilimsel olaylar hakkında güvenilir bilgi ve güncel analiz sunmaktadır.

Bu haber bülteni Türk Akademisi Uluslararası Teşkilatı tarafından hazırlanmıştır.

ŞANGHAY İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ GENİŞLEMEKTE

23-24 Haziran 2016 tarihlerinde Özbekistan’ın başkenti Taşkent şehrinde Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) 15. yıldönümü Zirvesi gerçekleşti.

Zirvede ele alınan temel meselelerin biri ŞİÖ’nün yeni üyeleri olan Hindistan ve Pakistan’ın yükümlülüklerine dair anlaşmaların imzalanmasıdır. Anılan iki devletin önümüzdeki yılda teşkilata tam üye olarak girmesi planlanmaktadır.

Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’e göre ŞİÖ’ye Hindistan ve Pakistan’ın üye olması ile teşkilat “Avrasya alanının %60’ından fazlasını, dünyanın %40’ını ve dünyanın GDP oranının %19’unu içine alacaktır”.

İki günlük Zirvede üye ülkelerin liderleri terörizm ve aşırıcılıkla mücadeleye ilişkin ortak görüşleri kapsayan Taşkent Bildirisi’ni imzaladılar. Zirvede onaylanan diğer önemli belge

“ŞİÖ’nün 2025 Yılına Kadar Stratejisini Hayata Geçirmenin Eylem Planı” oldu. Planda Afganistan ve Ortadoğu ülkelerinden kaynaklanan güvenlik tehditlerine birlikte karşı durma tedbirleri öngörülmüştür.

Taraflar “Afganistan’daki iç çatışmanın kapsayıcı nitelikteki ulusal uzlaşmanın sağlanması aracılığıyla çözülmesini desteklediklerini ve sözkonusu çabaların Afganistan’lıların idaresi altında ve Afganistan’lılar tarafından sarf edilmesi gerektiğini esas aldıklarını” açıklamıştır.

Şanghay İşbirliği Örgütü’nün bir sonraki zirvesinin Astana’da 7-8 Haziran tarihlerinde düzenleneceği belli oldu. Kazakistan tarafı hazırlık çalışmalarına başladığını açıkladı.

1

KAZAKİSTAN DEVLET BAŞKANI N.NAZARBAYEV’İN TÜRKİYE’YE RESMİ ZİYARETİ

Kazakistan Cumhuriyeti Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev 5 Ağustos 2016 tarihinde Türkiye’de resmi ziyarette bulundu.

Dünya medyasında anılan ziyaret tarihi olay olarak değerlendirildi. Sayın N. Nazarbayev 15 Temmuz tarihinde yer alan darbe girişiminden sonra Türkiye’nin başkentini ziyaret eden ilk Devlet Başkanıdır.

Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan “Nursultan Nazarbayev’in Ankara ziyareti ülkemiz için bir hayli önemlidir. Türk milletinin zor anlarında bize destek verdiniz. Milletimiz adına size teşekkür ediyoruz. Kazakistan ülkelerimiz arasında dostluk ve güvenin güçlenmesinde büyük katkıda bulundu” dedi.

Nursultan Nazarbayev “Türkiye her türlü meydan okumaların üstesinden gelebileceğini tüm dünyaya göstermiştir... Şahsen Türkiye’nin bu kritik dönemi başarı ile atlatacağına ve dünyanın itibarlı devletine dönüşeceğine inancım tamdır. Bunu Türkiye’nin Rusya ile olan ilişkileri de göstermektedir. Sözkonusu ilişkiler iyileşmeye başladı. Bu durum tüm bölgeye etki edecektir” diye konuştu.

Kazakistan Devlet Başkanı’nın R.Т. Erdoğan ile yaptığı görüşmede terörizmle mücadele ve Suriye gibi küresel tehdit ve sorunların artması çerçevesinde Kazakistan ve Türkiye’nin dünyada güvenlik ve istikrarın sağlanmasına dönük işbirliği meseleleri değerlendirildi.

İki ülkenin ekonomik işbirliği meseleleri de ayrıca ele alındı. Son bir yılda Kazakistan ve Türkiye arasındaki ticaret hacmi azalmıştır. İki devlet lideri karşılıklı yıllık ticaret hacmini önümüzdeki dönemde 10 milyar dolara çıkartma hedefini tekrarladılar.

Program çerçevesinde toplam değeri 813 milyon dolara eşit 20 yatırım projesinin hayata geçirileceği öngörülmektedir.

Türkiye’nin gelişmiş altyapıya sahip anahtar bir transit ülkesi olduğunu dikkate alan N.Nazarbayev, “Nurlu Jol” projesinin geliştirilmesine Türkiye’nin de katılmasını önererek, Kazakistan-Türkiye sanayi bölgelerinin kurulmasının önemine değindi.

Kazakistan Devlet Başkanına göre anılan projeler iki ülkenin ekonomik fırsatlarının daha da genişlemesini sağlayacaktır.

R.Т. Erdoğan Türkiye-Rusya krizinin çözülmesinde büyük rol üstlenmesinden dolayı N.Nazarbayev’e ayrıca teşekkür etti. Objektif olarak Rusya-Türkiye uzlaşımı genelde Kazakistan ve özelde N.Nazarbayev’in çabaları sayesinde mümkün oldu. Böylece Kazakistan bir arabulucu ülke olduğunu bir daha ispatladı.

Bu bağlamda Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı İsmail Kahraman “Nursultan Nazarbayev dünya arenasında tanınan bir siyasi liderdir. Dirayetli bir stratejisiyendir. Rusya ve Türkiye’nin diyalog ilişkilerini başlatmış olmasında ülkenizin büyük payı vardır. Bu bizim için çok önemlidir” diye açıkladı.

İki büyük Avrasya güçleri arasındaki krizin çözülmesi ilk önce Kazakistan’ın siyasal kazançlar elde etmesi, barıştırıcı imajı ve pragmatik çıkarları açısından yarar sağlamıştır.

Astana hem Rusya, hem Türkiye ile yoğun ticari ilişkileri geliştirmektedir. Kazakistan açısından Avrasya bölgesi ve ulaştırma projeleri hayati önem arz etmektedir. Petrol fiyatlarındaki düşüş durumunda Kazakistan’ın ana döviz gelirleri transit üzerinden sağlanabilir. Kazakistan kıtalararası koridorların anahtar bir etkeni olarak bölgenin istikrarlı olmasını sağlamaya çalışmaktadır.

Rusya ve Türkiye arasındaki sorunlar çözülmeden anılan projeleri hayat geçirmek mümkün olamazdı.

Bu bakımdan Ankara’ya yapılan ziyaret Nursultan Nazarbayev’in tarihi zaferinin de devamıdır. Anılan ziyaretin önemini önümüzdeki gelişmeler gösterecektir. Çünkü bu gelişmeler Suriye dahil olmak üzere bir çok meseleyi etkileyecektir.

Böylece, BM Güvenlik Konseyi’ne geçici üye olan Kazakistan uluslararası güvenliğin sağlanmasında katkılar sağlamaya devam etmektedir.

TÜRKİYE VE RUSYA CUMHURBAŞKANLARININ GÖRÜŞMESİ

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 9 Ağustos 2016 tarihinde Rusya’yı ziyaret ederek, Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Vladimir Putin ile ikili görüşme gerçekleştirdi. Bu, Türkiye’de vuku bulan başarısız darbe girişiminden sonra Türkiye Cumhurbaşkanının yurt dışına yaptığı ilk ziyaret oldu.

Sankt-Petersburg şehrinde gerçekleşen ikili görüşmede Rus-Türk ilişkilerinin yanısıra Suriye krizinin çözümüne ilişkin meseleler de değerlendirildi.

Görüşme esnasında R.Т. Erdoğan Türkiye devletine karşı yapılan darbe girişimine ilişkin aldığı tutumundan dolayı Rusya Devlet Başkanına teşekkür etti. Rusya lideri ise Rusya ve Türkiye ilişkilerinin eskiye dönmesine dair memnuniyetini dile getirdi.

Bu hususta V.Putin şöyle açıklama yaptı: “Biz Türkiye ile özellikle ekonomi ve terörizmle mücadele alanları başta olmak üzere tüm ilişkilerimizi yeniden canlandırmak niyetindeyiz. Bunun için gerekli imkanların doğmasını sevinçle karşılıyoruz. İlişkilerimizin iyileşmesi her iki ülkenin yararına olacaktır”.

R.T.Erdoğan da “Değerlendirmemiz gereken birçok sorun ve meselelerimiz mevcuttur. Rusya ve Türkiye ilişkileri istikrar dönemini yaşamaktadır. Birçok bölgesel meseleler bizim kararlar almamızı beklemektedir. Biz bu meseleleri birlikte çözebiliriz. İki devlet arasındaki ilişkilerin hızlı bir şekilde eski seviyeye ulaşacağına ve Rusya ile işbirliğimizin bölgesel sorunların çözümünü sağlayacağına inanıyorum”

dedi.

Ekonomik işbirliğine ilişkin Taraflar “Türk Akımı” ve Akkuyu Nükleer Santrali’nin inşası projelerinin canlandırılması ve ikili ticaret hacminin eski kriz öncesi düzeye dönmesi gerektiği hakkında açıklamalar yapıldı. Bununla birlikte Moskova Türk tarafının güvenliği sağlaması şartıyla Rus turistlerinin Türkiye’ye gelişi ile ilgili tüm sınırlandırdırıcı tedbirleri ortadan kaldırdı.

Türkiye ve Rusya uzlaşmasına paralel olarak yeni Türkiye-Rusya-İran etkileşim formatı oluşturulmaktadır. Anılan ilişkiler formatı hem Ortadoğu’daki, hem Güney Kafkasya’daki durumun gelişmesine, öncelikle yıllardır devam eden Dağlı Karabağ çatışmasının çözümüne büyük ölçüde etki edebilecektir.

Başka bir deyişle Büyük Avrasya çapındaki işbirliğinin yeni sevieyeye yükselme perspektifi ortaya çıkmaktadır.

3

KAZAKİSTAN DEVLET BAŞKANININ POLONYA VE SIRBİSTAN ZİYARETLERİ

Kazakistan Cumhuriyeti Devlet Başkanı 22 Ağustos 2016 tarihinde Polonya’ya resmi ziyaret gerçekleştirdi.

Polonya Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nda Cumhurbaşkanı Andrzej Duda ile dar ve genişletilmiş formatta yapılan görüşmelerinde ticaret, ekonomi, yatırım, tarım ve ziraat, transit ve ulaştırma, kültür alanlarındaki işbirliğinin geliştirilmesi ile ilgili meseleler değerlendirildi.

А.Duda Polonya’lı şirketlerin Kazakistan piyasasında çalışmak istediğini açıkladı. Varşova ve Astana arasında hava uçuşlarının başlatılması hakkındaki görüşmeler sürüyor.

Kazakistan Devlet Başkanı N.Nazarbayev, Polonya’nın Kazakistan’ın Avrupa’daki önemli ve yakın ortağı olduğunu vurgulayarak, Polonya’nın Kazakistan ile Avrupa Birliği arasındaki anlaşmayı destekleyeceğini ümit ettiklerini açıkladı.

Bunun yanısıra, Kazakistan Devlet Başkanı Polonya ekonomisinin %57’nin elinde bulunduran küçük ve orta ölçekli işletmelerin deneyiminin incelenmesi gerektiğini belirtti. Görüşmeler sonunda aşağıdaki bir takım belgeler imzalandı:

- Kazakistan Cumhuriyeti ve Polonya Cumhuriyeti arasında Ekonomik İşbirliğine dair Bildiri;

- Kazakistan Cumhuriyeti ve Polonya Cumhuriyeti Hukümetleri arasında Düzensiz Göçmenlerin Geri Kabulü üzerine Anlaşma;

- Kazakistan Cumhuriyeti ve Polonya Cumhuriyeti Hukümetleri arasında Tarım ve Ziraat alanındaki İşbirliği üzerine Anlaşma;

- “Kazakistan Kalkınma Bankası” ve Polonya Ulusal Ekonomi Bankası arasında Çerçeve Anlaşma.

23 Ağustos 2016 tarihinde yapılan Kazakistan ve Polonya Ekonomik İş Forumu’nda toplam tutarı 900 milyon dolar olan ikili ekonomik anlaşmalar imzalandı. Forum’a Kazakistan’dan 100’den fazla iş adamı katıldı.

Polonya ziyaretinin ardından 24 Ağustos 2016 tarihinde Kazakistan Devlet Başkanı Sırbistan’ın başkenti Belgrad’ı resmi ziyaret etti.

Ziyaret çerçevesinde Nursultan Nazarbayev’in Sırbistan Cumhurbaşkanı Tomislav Nikoliç ile dar ve genişletilmiş formatta yaptığı görüşmelerinin sonucunda Taraflar birkaç ikili anlaşmalar imzaladı. Onlar:

- Kazakistan Cumhuriyeti ve Sırbistan Cumhuriyeti Devlet Başkanlarının Ortak Bildirisi;

- Kazakistan Cumhuriyeti ve Sırbistan Cumhuriyeti arasında Suç Davaları, Suçluların Teslimi konularında Yasal Yardımlaşmaya dair Anlaşma;

- Sırbistan Cumhuriyeti’nin Uluslararası “EXPO-2017” Fuarı’na katılımına dair Anlaşma;

- Almatı Belediyesi ve Voyevodina Otonom Bölgesi Hukümeti arasında İşbirliğine dair Anlaşma.

Medya mensupları için verilen basın konferansında KC Devlet Başkanı N.Nazarbayev Sırbistan’ın Güney Avrupa ve Balkan yarımadasında ticaret açısından önemli bir ülke olduğunu açıkladı. Kazakistan Cumhurbaşkanı “Kazakistan’a yakın ilgi duyduğu için biz de Sırbistan’ın bu adımlarını destekliyoruz. Biz bu tür ülkelerden uzaklaşmamalıyız, aksine karşılıklı adımlar yapmalıyız”

diye açıkladı.

Astana Sırbistan’la ikili ilişkileri güçlendirmeyi planlayarak, yenilikçi deneyim ve teknolojiye sahip Sırbistan’lı şirketlerin Kazakistan’a gelmesini istiyor. Kazakistan lideri Sırbistan’lı şirketlerin Büyük İpek Yolu’nun ulaştırma yollarından istifade etmmesini önerdi ve EXPO-2017 Fuarına katılmaya davet etti.

Bununla birlikte Kazakistan’ın 2017-2018 yıllarda BM Güvenlik Konseyi’nin Daimi Olmayan Üyesi olarak yapacağı faaliyetler çerçevesinde yoğun etkileşmeyi öngören öneri Sırbistan tarafından olumlu karşılandı.

Bunun yanısıra Belgrad’ın merkezinde Kazak şairi Jambıl Jabayev’in heykelinin açılışının düzenlenmesi Sırbistan tarafından önemli sembolik jest olarak değerlendirildi.

Genel olarak N.Nazarbayev’in iki Slav ülkesine yaptığı ziyaretler başarı ile tamamlanarak, Kazakistan’ın Avrupa yönündeki pozisyonlarının güçlenmesine hizmet edecektir.

TÜRK KENEŞİ GENEL SEKRETERİ BİR DİZİ RESMİ GÖRÜŞMELER GERÇEKLEŞTİRDİ

Türk Keneşi Genel Sekreteri Büyükelçi Ramil Hasanov, 5 Ağustos 2016 tarihinde Ankara'ya resmi ziyarette bulunan Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev onuruna Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'nde verilen resmi yemeğe katılmıştır.

Devlet Protokolünün tamamının ve Türk Keneşi'ne üye ülkelerin Büyükelçilerinin de katıldığı yemek sırasında Genel Sekreter Hasanov T.B.M.M. Başkanı İsmail Kahraman, Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı Binali Yıldırım, Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Kazakistan Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Erlan İdrissov, Türkiye Cumhuriyeti Ulaştırma Bakanı Ahmet Arslan ve birçok kişiyle ikili görüşme gerçekleştirmiştir.

Genel Sekreter Hasanov, 5 Ağustos 2016 tarihinde Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev onuruna verilen resmi yemek sonrasında Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından kabul edilmiştir.

Kabul sırasında Genel Sekreter Hasanov, 15 Temmuz 2016 tarihinde Türkiye'de gerçekleştirilmek istenen darbe girişimini ayıpladığını ifade etmiştir. Genel Sekreter Hasanov ek olarak, sözkonusu menfur darbe girişimi sonrasında Türk Keneşi'ne üye ülkelerin üst düzey yöneticileriyle temaslar gerçekleştirdiğini ve bu temaslar neticesinde üye ülkelerden de çok güçlü dayanışma mesajları aldığını ifade etmiştir.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türk Keneşi'ne teşekkür etmiş ve geçirilen bu zor dönemde kardeş devletlerin desteğinin önemine vurgu yaparak bugüne kadar Türk Keneşi'ne süregelen desteğin bundan sonra da artarak devam edeceğini ifade etmiştir.

Türk Keneşi'nin halihazırda yürüttüğü projeler ve gelecekte planlanan faaliyetler hakkında kısaca bilgi alan Cumhurbaşkanı Erdoğan kurumun faaliyetini olumlu değerlendirmiştir.

Türk Keneşi Genel Sekreteri Büyükelçi Ramil Hasanov 19 Ağustos 2016 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı İsmail Kahraman tarafından makamında kabul edilmiştir. Genel Sekreter Hasanov, Türkiye Cumhuriyeti'nde gerçekleştirilmek istenen darbe girişimi ayıpladığını ifade ederek, Türk Keneşi adına Türk halkına barış ve huzur dilemiştir.

Azerbaycan Cumhuriyeti’ne resmi ziyarette bulunan Büyükelçi Ramil Hasanov, 22 Ağustos 2016 tarihinde Azerbaycan Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Elmar Mammadyarov’u makamında ziyaret etti.

Görüşme sırasında Genel Sekreter Hasanov, özellikle, Kasım ayında Kırgız Cumhuriyeti evsahipliğinde gerçekleştirilecek Türk Keneşi VI. Devlet Başkanları Zirvesi hazırlıkları ve Kırgız Cumhuriyeti evsahipliğinde düzenlenecek II. Dünya Göçebe Oyunları hakkında Dışişleri Bakanı Mammadyarov’a kapsamlı bilgi sunmuştur. Genel Sekreter Hasanov ayrıca, Eylül ayında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu marjında düzenlenecek gayr-ı resmi Dışişleri Bakanları Toplantısı, sözkonusu toplantıda ele alınacak Türk Keneşi ile ilişkili kuruluşların hukuki prosedürleri, Eylül ayı sonunda Azerbaycan Cumhuriyeti’nin Gence kentinde Türk Keneşi’ne üye olmayan Gürcistan, Katar ve Macaristan gibi ülkelerin de katılımlarıyla düzenlenecek gençlik festivali konularında da Dışişleri Bakanı Mammadyarov’a bilgi aktarmıştır.

Büyükelçi Ramil Hasanov, 23 Ağustos 2016 tarihinde Bakü’de Türk Keneşi faaliyetleri hakkında ve Türk Dünyası gündemine ilişkin değerlendirmelerde bulunduğu bir basın toplantısı gerçekleştirmiş ve basın mensuplarının sorularını cevaplamıştır.

Türk Keneşi Genel Sekreteri Büyükelçi Ramil Hasanov, 27 Ağustos 2016 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı Binali Yıldırım’ın İstanbul'daki makamında kabul edilmiştir.

Sayın R.Hasanov Türk Keneşi'nin devam etmekte olan faaliyetleri, Kasım ayında Kırgız Cumhuriyeti evsahipliğinde gerçekleştirilecek Türk Keneşi VI. Devlet Başkanları Zirvesi hazırlıkları ve Zirve sırasında ele alınacak, üye ülkelerin ortak çıkarlarını ilgilendiren konular ile Eylül ayı başında 40 ülkenin katılımıyla yine Kırgız Cumhuriyeti evsahipliğinde düzenlenecek II. Dünya Göçebe Oyunları hakkında Başbakan Yıldırım'a kapsamlı bilgi vermiştir.

Türk Keneşi'nin halihazırda yürüttüğü projeler ve gelecekte planlanan faaliyetler hakkında bilgi sunan R.Hasanov Başbakan B.Yıldırım’a desteklerinden dolayı teşekkür etmiştir. Başbakan B.Yıldırım Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulduğu günden bu yana Türk Keneşi'ne süregelen desteğin artarak devam edeceğini belirtmiştir.

5

TÜRK KENEŞİ AKSAKALLAR KONSEYİ 11. TOPLANTISI ASTANA’DA GERÇEKLEŞTİ

Türk Keneşi Aksakallar Konseyi’nin 11. Toplantısı 17 Ağustos 2016 tarihinde Astana’da gerçekleşmiştir.

Türk Keneşi Genel Sekreteri Ramil Hasanov’un moderatörlüğünde düzenlenen toplantıya Aksakallar Konseyi Üyeleri Fattah Heydarov (Azerbaycan), Adil Ahmetov (Kazakistan), Beksultan Jakiyev (Kırgızistan), Mustafa İsen (Türkiye) ile birlikte Uluslararası Türk Akademisi (TWESCO) Başkanı Darhan Kıdırali ve diplomatlar katılmıştır.

İlk oturumu Astana’da yapılan toplantı Burabay’da devam etti.

İki gün süren toplantıda Aksakallar Konseyi’nin önceki oturumlarında sunulan öneriler ve talimatların yerine getirilmesi ile ilgili meseleler ele alınmıştır. Bununla birlikte Türk Keneşi’nin siyaset, ekonomi, eğitim, kültür, ulaştırma ve turizm gibi çalışma alanlarında gerçekleştirilecek etkinlikler hakkındaki öneriler de değerlendirilmiştir. Toplantı sonunda Devlet Başkanlarına sunulmak üzere tavsiye kararlarını içeren bir protokol imzalanmıştır.

6

MACARİSTAN’DA TURAN KURULTAYI TAMAMLANDI

12-14 Ağustos 2016 tarihlerinde 27 farklı ülke ve halkı temsil eden heyetler 2007 yılından beri düzenlenmekte olan Turan Kurultayı’na katılmak üzere Macaristan’da bir araya geldi. Kurultay – göçebe halkların eski geleneklerini koruma bayramıdır. Etkinliğin esas amacı ortak geçmişe sahip kardeş halkların milli kültürleri göstermekle birlikte kültürel ve insani ilişkilerini geliştirmektir.

Her iki yılda bir defa düzenlenmekte olan kurultaya Azerbaycan, Macaristan, Moğolistan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkiye, Türkmenistan, Rusya Federasyonu’ndan bazı özerk cumhuriyetler, Moldova (Gagavuzya) ve Bulgaristan’dan heyetler katılmaktadır. Türk Keneşi, TürkPA ve Uluslararası Türk Akademisi de Kurultay’ın çalışmalarına aktif şekilde katılmaktadır.

2010 yılından beri Kurultay bayramı Macaristan’ın Parlamentosu Başkan Yardımcısı Sandor Lezsak’ın destekleriyle kutlanmaktadır.

Turan Kurultayı’nın ana organizatörü “Macaristan-Turan” Fonu’dur. Macaristan Parlamentosu binasında düzenlenen Kurultay’ın açılış töreni Macaristan’ın eski Parlamentosu Başkan Yardımcısı Sandor Lezsak’ın kutlama konuşmasıyla ve “Macaristan-Turan” Fonu Başkanı Andras Biro’nun konuşmasıyla başladı.

Bundan sonra Kurultay Bugac şehride düzenlenen farklı kültürel etkinliklerle, tiyatro müzik ve şov programlarıyla, gösterişlerle, sergiler ve fuarlarla devam etti.

Kurultay çalışmalarına Azerbaycan, Başkortostan, Buryatya, Kazakistan, Kırgızistan, Türkiye ülkelerinden gelen heyetlerin yanısıra Türk Keneşi ve TürkPA Sekteterliklerinin temsilcileri katıldı. Diplomatik ve akademik heyetlerle birlikte etkinliğe çok sayıda folklor grupları ve sivil toplum kuruluşları aktif şekilde katıldı.

Genel anlamda Kurultay kardeş halkların birbirlerini tanıyarak karşılıklı yakınlaşmalarını, ayrıca kültürel işbirliğinin ve dostluk ilişkilerinin gelişmesini sağlamaktadır.

7

TÜRK DİLİ KONUŞAN ÜLKELER RİO 2016 YAZ OLİMPİYAT OYUNLARI’NDA

Brezilya’nın Rio-de-Janeiro şehrinde 5-21 Ağustos 2016 tarihlerinde devam eden XXXI. Yaz Olimpiyat Oyunları 22 Ağustos günü sona erdi. Rio 2016 Güney Amerika’da ilk defa, Latin Amerikası’nda ikinci defa ve 2000 yılından bu yana Güney yarımküresinde ilk defa düzenlenmiş olan olimpiyat oyunlarıdır.

Anılan spor yarışmalarında 206 ülke katılarak tüm önceki rekorları kırdı. Toplam 306 mücadelede madalyalar sahiplerini buldu. En çok madalya kazanan milli spor takımları ABD, İngiltere, Çin ve Rusya’yı temsil ettiler.

Rio 2016’da Azerbaycan’ı 56 sporcu temsil etmiş olup, bir altın, yedi gümüş ve on bronz madalya olmak üzere toplam 18 adet madalya kazandı. Azerbaycan’ın milli takımı Olimpyat’taki en verimli spor heyeti olarak değerlendirildi. Her üç Azerbaycan’lı sporcu bir madalya kazandı. Toplam madalyalar bazında Azerbaycan 39. sırada oldu. Ayrıca bu Oyunlarda Azerbaycan toplam madalya sayısı açısından önceki tüm rekorlarını kırdı.

Kazakistan’ın milli olimpiyat takımı bazı önde gelen sporcuların diskalifye olmasına rağmen Rio 2016 Oyunlarında kendi geçmişindeki ikinci büyük sonucu elde etti. Toplam madalyalar bazında Kazakistan 22. sıraya yerleşti. Kazakistan’lı sporcular üç altın, beş gümüş ve dokuz bronz olmak üzere toplam 17 madalya kazandı. Kazakistan bu oyunlarda toplam madalya sayısı ve sırf gümüş madalya sayısı açısından kendi rekorlarını kırdı.

Kırgızistan Rio’daki Oyunlarda 19 sporcu tarafından temsil edilmiş olup, güreş, boks, halter gibi spor yarışmalarına katıldı.

Türkiye Yaz Olimpiyat Oyunlarına katılma deneyimi açısından Türkçe konuşan ülkeler arasındaki en tecrübeli milli takımdır. Türkiye Yaz Olimpiyatlarına ilk defa 1908 yılında katılmıştır. Rio 2016 Olimpiyatlarında Türkiye’yi 103 sporcu (55 erkek ve 48 kadın) temsil ederek, bir altın, üç gümüş ve dört bronz olmak üzere toplam 8 madalya kazandı. Toplam madalyalar bazında Türkiye 41. sırada kaldı.

Kazanılan 8 madalyanın beşi grek-roma ve serbest güreş yarışmalarında kazanıldı.

Özbekistan bu Yaz Olimpiyat Oyunlarında toplam 13 madalya kazanarak yeni rekorlar kaydetti. Dört altın, ikisi gümüş ve yedisi bronz alan Özbekistan toplam ülkeler bazında 21. sıraya yükseldi. Özbekistan sporcuları boks yarışmalarında üç altın, iki gümüş ve iki bronz hak ederek, takımlar arasında birinciliği kazandı.

Türkmenistan’ın milli takımı bu olimpiyatlarda hiç bir madalya kazanamasa bile iki defa önceki milli rekorlarını kırdı.

Böylece bağımsız Türk Cumhuriyetleri Rio-de-Janeiro Olimpiyatında toplam 9 altın, 17 gümüş ve 30 bronz madalya kazandı.

Bundan sonraki Yaz Olimpiyat Oyunları 2020 yılında Tokyo’da organize edilecektir.

TÜRKLERİ VE MOĞOLLARI BİRLEŞTİREN KEŞİF ÇALIŞMASI

Uluslararası Türk Akademisi 20-27 Ağustos 2016 tarihlerinde Moğolistan’da “Tanrı Dağı’ndan Ötüken’e: Büyük Bozkır Halklarının Tarihsel ve Kültürel Değerleri” konulu II. Uluslararası Keşif Çalışmasını başarı ile gerçekleştirdi.

Keşif gezisi programının oldukça yoğun, görüşmelerin de neticeli geçtiği söylenebilir. 20 Ağustos 2016 tarihinde Moğolistan’ın başkenti Ulanbator’da keşif çalışması katılımcıları “Göçebe Halklarda Tıp Geleneklerinin Gelişim Aşamaları” konulu uluslararası konferansa katıldı. Yedi ülkeden gelen 40’tan fazla bilim adamları Türk ve Moğol halklarında tıp geleneklerinin gelişim tarihini değerlendirerek, halkların sağlıklı yaşam alanındaki deneyimleri üzerine görüş ve düşünce teatisinde bulundular.

Program katılımcıları Moğolistan’ın Arşiv İdaresi’nde birkaç görüşme düzenleyerek, önde gelen Moğol doğubilimcisi, Moğolistan Bilimler Akademisi Üyesi Şagdarın Bira’ya Türk Akademisi’nin Altın Madalya’yı takdim etme törenine katıldı. Anılan ödül, göçebelerin ve Büyük İpek Yolu devletlerinin tarihi üzerine yazdığı eserleri sayesinde kardeş halklar arasındaki işbirliğinin gelişmesi ve kültürel ilişkilerin derinleşmesine yaptığı katkılarından dolayı Moğol araştırmacısına verildi.

Keşif çalışması çerçevesinde Uluslararası Türk Akademisi ve Moğolistan’ın Merkezi Arşiv İdaresi İşbirliğine dair Mutabakat Zaptını imzaladı. Anlaşmaya göre Taraflar arşiv, belge ve ilmi bilgiler teatisi alanında yakın ve yapıcı işbirliği ilişkilerini geliştirmeye niyetli olduklarını bildirdiler.

İmzalama töreninden sonra Akademi Başkanı Darhan Kıdırali Moğolistan’ın Merkezi Arşiv İdaresi Başkanı İşjamts Saruul’a göçebeler uygarlığı tarihinin araştırılmasına yaptıkları katkılarından dolayı Türk Akademisi’nin Gümüş Madalyası’nı takdim etti.

Bununla birlikte Akademi Türk halklarının önde gelen devlet adamı Turar Rıskulov hakkındaki kitapların tanıtımını yaptı. Moğol bilim adamları tarafından hazırlanan iki monografik eserde T.Rıskulov’un Moğolistan’da Komintern vekili olarak görev yaptığı yıllardaki hayatı ve faaliyetleri hakkında anlatılmaktadır. Kitapta Rıskulov’un Moğolistan Anayasası’nın yazılmasında ve ilk Kurultay’ın düzenlenmesindeki katkıları detaylı şekilde incelenmektedir.

Anılan etkinliklerin ardından keşif grubu üyeleri arkeolojik kazıların yürütüldüğü Şiveet Ulaan abideler mevkiine hareket etti. Kazı yerinde yapılan yeni araştırmalar ve tespitlerin sonuçları 24 Ağustos tarihinde düzenlenen “Büyük Bozkır Göçebeleri: Tarihsel ve Kültürel Benzerlikler” adlı Türk-Moğol Arkeologların II. Saha Semineri’nde açıklandı.

Moğolistan programı çerçevesinde keşif gezisi katılımcıları Tonyukuk, Kültegin ve Cengiz Han abidelerini ziyaret ettiler.

Keşif çalışmasına tanınmış Türkologlar, bilim adamları, tarihçi arkeologlar, uluslararası teşkilat yöneticileri, yabancı ve Moğol gazeteciler katıldı.

9

G-20 UZUN VADELİ POLİTİKALAR GÜTMEKTE

Dünyanın en büyük 20 ülkesi (G-20) Çin’in Hangzhou şehrinde bir araya gelerek, küresel ekonomi ve siyasetin önemli meselelerini değerlendirdi.

Üst düzey davetlilerin önünde konuşma yapan Çin Halk Cumhuriyeti Başkanı Xi Jinping G-20’nin artık kısa vadeli amaçlardan ziyade uzun vadeli amaçlara daha fazla önem vermesi gerektiğinin altını çizdi. Çin Devlet Başkanı 20 lider ülkenin ileride mevcut krizlere tepki gösteren mekanizmadan tam anlamdaki küresel yönetim kurumuna dönüşmesine ilişkin ümidini ifade etti.

Zirveden evvel BRICS’e üye ülkeler Devlet Başkanları kendi aralarında bir toplantı düzenleyerek, G-20 üyelerine Uluslararası Para Fonu’ndaki mevcut ülke kotalarını yeniden gözden geçirme çağrısında bulundu. Daha önce G-20 ülkeleri kotaların düzenli ve zamanlı olarak yeniden değerlendirilmesini gerektirecek şekilde Uluslararası Para Fonu özsermayesini artırma hususundaki ortak görüşü savunmuştu.

G-20 ülkeleri anılan Mutabakat gereğince 2016 sonuna kadar uluslararası ticaret prosedürlerinin kolaylaştırılmasına dair Anlaşmayı onaylamak niyetinde olup, DTÖ’nün diğer üyelerinden de aynı şeyi yapmasını istedi. Ülkeler Çin Yuanı’nın özel çekme hakkına dahil edilmesini olumlu karşıladı ve İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden çıkışının küresel ekonomideki belirsizliğin sürmesini sağlayacağını açıkladı.

Bununla birlikte, G-20 terörizmin finansal kaynaklarını denetlemeye ilişkin kararlılığını ifade ederek, terörizmle mücadele çerçevesinde gerekli bilgi ve veriler alış-verişinde bulunmayı vade etti.

Hangzhou’daki G-20 Zirvesine 77 ülke katılmış olup, bunların ikisi Türk dili konuşan ülkeler olan Kazakistan ve Türkiye’dir. Cumhurbaşkanları N.Nazarbayev ve R.T.Erdoğan hem karşılıklı görüşme gerçekleştirmiş, hem de diğer bazı mevkidaşları ile bir araya geldiler.

G-20 küresel GDP oranının %85’ini sahiplenen gelişmiş ve gelişmekte olan ekonomileri bir araya

getirmekle birlikte küresel ve ekonomik işbirliği meselelerinin tartışıldığı büyük forumdur.

KIRGIZİSTAN’DA 2.DÜNYA GÖÇEBE OYUNLARI BAŞLADI

3-8 Eylül 2016 tarihlerinde Kırgızistan’ın Çolpon-Ata bölgesindeki Issık gölü yakınlarında 2. Dünya Göçebe Oyunları düzenlenmektedir. Göçebe Oyunlarına Azerbaycan, Kazakistan, Türkiye, Türkmenistan, Gagavuzya (Moldova), Moğolistan, Rusya Federasyonu’ndan 10’a yakın özerk cumhuriyetler, ayrıca Özbekistan, Tacikistan ve Çin’den spor takımları katılmaktadır. Oyunların amacı katılımcı ülkelerin kültürel ilişkilerini güçlendirmek yoluyla dünyanın göçebe halklarının tarihi ve kültürel mirasını canlandırmak ve korumaktır.

Anılan uluslararası spor ve turistik proje göçebe uygarlığının mirasçısı olan birçok halkların geleneksel ve ulusal oyunlarını geliştirmek amaçlı organize edilmektedir.

“Dünya Göçebe Oyunları” Kırgız Cumhuriyeti’nin inisiyatifiyle her iki yılda bir defa düzenlenmektedir. Anılan inisiyatif 2012 yılında Bişkek’te yapılan Türk Keneşi Zirvesi’nde Kazakistan Cumhuriyeti, Azerbaycan Cumhuriyeti ve Türkiye Cumhuriyeti’nin Devlet Başkanları tarafından desteklenmiştir.

Oyunların temelinde Orta Asya’daki göçebe halkların geleneksel sporları yatmaktadır. Dünya Göçebe Oyunları programına göçebe halkların güreş, okçuluk, kök börü, at yarışı gibi spor türleri girmiştir.

Dünya Göçebe Oyunları Kıgrızistan’ın Issık-Kul Eyaleti Çolpon-Ata’da 9-14 Eylül 2014 tarihlerinde gerçekleşti. Birinciliği Kırgızistan, ikinciliği Kazakistan ve üçüncülüğü Türkmenistan kazandı.

3 Eylül 2016 tarihinde düzenlenen II. Dünya Göçebe Oyunları’nın açılış töreni’ne Kırgız Cumhuriyeti Devlet Başkanı Almazbek Atambayev başta olmak üzere Hukümet Üyeleri, Cogorku Keneş milletvekilleri ve uluslararası teşkilat yöneticileri katıldı. Açılış törenin Şeref Konukları arasında Uluslararası Türk Akademisi (TWESCO) Başkanı Darhan Kıdırali de hazır bulundu.

II. Dünya Göçebe Oyunları programına göre 26 milli spor yarışmaları düzenlenecektir. Ayrıca 40’a yakın milli spor takımının katılmaktadır. 62 ülkeden yaklaşık 1750 sporcu katılmaktadır. Program muhteşem açılış ve kapanış törenlerinden, ilgi çekici spor yarışmalarından, kültürel etkinliklerden ve konserlerden ibarettir.

Kırgız Cumhuriyeti Başbakanı S.Ceyenbekov’a göre “Tarih ve Kültür Yılı” çerçevesinde planlanan tüm etkinliklerin yüksek seviyede gerçekleşmesi için gerekli tüm hazırlık çalışmaları tamamlanmıştır.

Farklı ülkelerden gelen 500’e yakın gazeteci ve muhabirler Oyunlar hakkında haberler yayınlamaktadır.

Anılan oyunların organizasyon amaçlarından biri etkinliğe evsahipliği yapan devletin turistik potansiyelinin artırılmasıdır.

11

ÖZBEKİSTAN CUMHURBAŞKANI VEFAT ETTİ

Ülkesini başarılı şekilde yöneten Özbekistan Cumhuriyeti Devlet Başkanı İslam Kerimov 2 Eylül 2016 tarihinde beyin kanaması geçirme sonucunda 78 yaşında vefat etti.

İslam Kerimov ülkesindeki tarihsel dönüşümlerin fikir babalığını ve yönetmenliğini yaptı. Kerimov’un başkanlığında ülkenin bağımsız kalkınma programı hazırlandı, yeni kamu ve sosyal gelişme programı gerçekleştirildi, Özbekistan Cumhuriyeti Anayasası hazırlandı, merkez ve bölgelerdeki yönetim sistemi geliştirildi, Silahlı Kuvvetler, hudut birlikler ve iç askerin modernizasyonu ile ekonomik kalkınmanın bağımsız modeli gerçekleştirildi.

Sıradan Özbekistan’lılar için Kerimov’un iktidar dönemi çeyrek yüzyılı kapsayan bir tarihdir.

Günümüzde şahitlik etmekte olduğumuz Özbekistan’ın banisi Kerimov ülkesinin barış ve istikrar içinde gelişmesini sağladı.

İ.Kerimov 3 Eylül 2016 tarihinde kendi memleketi olan Semerkant’ta anne-babasının yanına İslam geleneklerine göre defnedildi. Kerimov’un cesedi Müslüman adet ve örflerine uygun olarak 21 metrelik kefenle sarılarak Şahi-Zinde adlı tarihsel mezarlığa götürüldü.

Son yirmi yılda Şahi-Zinde mezarlığında kimsenin defnedilmemiş olmasına rağmen, Özbekistan’ın İlk Cumhurbaşkanı için istisna yapıldı.

Özbekistan’da üç günlük yas ilan edildi. Türk Dünyası Özbekistan’la birlikte yas tutmaktadır.

12

Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye Devlet Başkanları tarafından 2010 yılında kurulan Türk Akademisi Uluslararası Teşkilatı, Türk dünyasının dillerini, kültürünü ve kadim çağlardan günümüze kadarki tarihini titizlikle ve kapsamlı bir şekilde inceleyen ve benzer konulardaki bilimsel araştırmaların koordinasyonunu üstlenen uluslararası örgüttür. Uluslararası Türk Akademisi, Türk dünyasının araştırma ve eğitim merkezleri arasındaki bilimsel işbirliğini teşvik etmektedir.

www.twesco.org | 57-49-86

57 Tauelsizdik caddesi, Barış ve Uyum Sarayı Astana, 010000 | Kazakistan

@intturkicacadem

https://www.facebook.com/International-Turkic-Academy-832484896847678/