ASANSÖRRÜ OLUġTURAN PARÇALARIN TANITIMI VE
ĠġLEVLERĠ
Makine Mühendisleri Odası Ankara Şubesi Asansör Kontrol
Koordinatörlüğü
ASANSÖRRÜ OLUġTURAN PARÇALAR VE ĠġLEVLERĠ
Asansörler yüzlerce elemandan oluĢmaktadır, bu sunumda asansörü oluĢturan elemanlar ve o
elamanların görevlerini inceleyeceğiz,
Bu elemanların bazıları seri güvenlik
elemanlarıdır, bu elemanlar asansörlerde olmazsa olmaz kuraldır bunlardan bir tanesinin bile eksik olması durumunda asansörü kullananların kaza riski çok artırmaktadır.
Bazı elemanlar da bakım ekibinin güvenliğini
sağlamaktadır
ASANSÖRRÜ OLUġTURAN PARÇALAR VE ĠġLEVLERĠ
Asansör ana hatlarıyla ray, kapı, makine motor grubu, kabin, kuvvet ve kumanda panosu ve karĢı ağırlıktan oluĢan bir makinadır,
Bu malzemelerin seçimi, montajı, imalatı ve
kullanılması belli standart ve yönetmeliklere göre düzenlenmiĢtir,
Montajı yapılacak olan bir asansörün öncelikle
trafik hesabı yapılarak binaya uygun sayıda ve
kapasitede bir asansör olması gerekmektedir,
ASANSÖRRÜ OLUġTURAN PARÇALAR VE ĠġLEVLERĠ
Kapasite ve sayısı belli olan asansör yönetmelikte belirtildiği gibi temel sağlık ve güvenlik gereklerini karĢılamalıdır,
Gerekli mukavemet hesapları yapılarak uygun malzemeler seçilmelidir,
Montaj standartlar göz önüne alınarak yapılmalıdır,
CE belgesine sahip olması gereken ürünlerin mutlaka CE belgeleri olmalı ve asansör kapasitesine uygun olarak
seçilmelidir.
ġimdi bu malzemeleri tek tek inceleyelim.
TAMPONLAR
Tamponlar asansörün anma hızına göre belirlenmelidir,
Hızı 1,6 dan daha küçük olan asansörlerde enerji depolayan tamponlar kullanılır,
Hızı 1,6 dan daha büyük olan asansörlerde enerji harcayan (yağlı tip) tamponlar kullanılır
Tamponlar mutlaka CE belgesine sahip olmalıdır, tampon seçilirken asansörün kapasitesine uygu ebatta tamponlar seçilmelidir,
TAMPONLAR
Tamponlar yere sağlam bir Ģekilde sabitlenmelidir,
tamponların altında 50*60*100 cm. güvenlik hacmini
oluĢturacak alan olmalıdır
Enerji harcayan tamponların üzerinde mutlaka güvenlik kontağı olmalıdır,
TAMPONLARIN GÖREVĠ:
kabinin veya karĢı ağırlığın kuyu zeminine doğru kayması durumunda kabinin yere sert bir Ģekilde vurmasını
engellemektir,
RAYLAR
Ray seçilirken gerekli
kuvvet hesapları yapılmalı ve uygun ölçüde ray
kullanılmalıdır, konsol
mesafeleri yine hesaplama sonucu asansörün kapasite ve hızına uygun olarak
seçilmelidir, montajlar cıvata bağlantılı
olmalıdır,ray tabanları kuyu zeminine oturmalı veya tavandan asma
yapılmalıdır,
RAYLAR
Ray birleĢme noktaları hassas bir Ģekilde flaĢlarla bağlanmalı oluĢacak çıkıntılar
raspalanmalıdır, kılavuz raylar çekme çelikten yapılmalı veya sürtünme yüzeyleri iĢlenmelidir
RAYLARIN GÖREVĠ: Kabin ve karĢı ağırlıkta kullanılan
raylar kabinin ve karĢı ağırlığın aynı eksende çalıĢması için
kılavuzluk yapmaktır
KARġI AĞIRLIK
KarĢı ağırlık yapısı tij veya karkas olarak
üretilebilir iki adet rayla klavuzlanır, karkas ve tij bağlantıları TS’
standardına göre yapılmalıdır.
GÖREVĠ: Kabinin aĢağı ve yukarı yöndeki
hareketinin dengelemektir.
KARġI AĞIRLIK SEPERATÖRÜ
KarĢı ağırlık seperatörü nün görevi, asansör kuyusunda bakım veya çalıĢma yaparken firma elemanlarının, güveliğini sağlamak, ağırlık rayları arasına geçmelerini engellemektir.
Kuyu zemininden 30 cm.
yukardan baĢlayıp 2,5 m.
Yüksekliğinde olmalıdır,
geniĢliği ray kenarlarının en az 2 cm. dıĢında olmalıdır, sert ve dayanıklı sacdan yapılmalıdır
KABĠN
KABĠNĠN GÖREVĠ:
Asansörde bulunan kiĢileri yukarı veya aĢağı yönde taĢımaktır
Asansörü oluĢturan en önemli elemandır, kabin üzerinde birçok güvenlik ekipmanları ve aksesuarlar bulunmaktadır, önce
kabinin yapısını niceleyelim,
KABĠN
Kabin, alt ve üst süspansiyon, yan dikmeler, yan duvarlar,
kabin üstü güvenlik kuĢağı, etek sacı, kabin kapısı, kabin altı
çarpma plakası, patenler, alt veya üst süspansiyona bağlı olan paraĢüt fren sistemi, iç kumanda but onları,
havalandırma fanı, kabin üstü bakım kumandası, aĢırı yük kontağı gibi elemanlardan oluĢan komplike bir parçadır.
Bu elemanları teker teker inceleyelim.
KABĠN
ALT VE ÜST
SÜSPANSĠYONLAR Yandaki resimde
gördüğünüz gibi alt ve üst süspansiyonlar kabinin karkas yapısını
oluĢturmaktadır, kabini getirip bu karkasın
içerisine monte ediyoruz, süspansiyonlara kabin patenleri monte edilerek kabinin kılavuzlanması sağlanır,
KABĠN
Alt veya üst süspansiyona bağlı olan bir paraĢüt fren sistemi bağlantı kolları ve kontağı mevcuttur, halat kopması veya farklı
nedenlerden dolayı
asansörün anma hızını % 1,35 geçtiği zaman
devreye girerek asansörü aĢağı veya yukarı yönde rayların üzerine sabitler.
ParaĢüt blokları mutlaka CE belgeli olmalıdır.
KABĠN
Üst süspansiyonda yine kabin üstü askı halat bağlantılar ve halat ĢiĢeleri bulunmaktadır,
Kabin üstüde bakım
kumandamız bulunmaktadır, asansörün bakım esnasında kumanda edilebilmesi için, bakım kumandasının üzerinde revizyona alma Ģalteri, aĢağı ve yukarı yön butonları, dur
butonu, priz, alarm ve aydınlatma armatürü bulunmalıdır.
KABĠN
Kabin üstü güvenlik kuĢağı, bakım yapan
elemanların kuyu içerisine düĢmesini engellemek için yapılır, yüksekliği en az 70 cm. den baĢlar kabin duvar arası mesafe arttıkça yükseklikte orantılı olarak artmalıdır.
KABĠN
Etek sacı asansörde mahsur kalan kiĢilerin kurtarılması esnasında kuyuya düĢmelerini engellemek için takılan önemli bir parçadır, etek boyu en az 75 cm olmalıdır, geniĢliği
karĢısındaki durak kapısının geniĢliğinde olmalıdır, düĢey bölümün ucu 60 derecelik bir açı yapacak Ģekilde eğik bir kısımla uzatılmalıdır
KABĠN
KABĠN ALTI ÇARPMA PLAKASI:
Kabin altı çarpma plakası kabinin kayması
durumunda kabine zarar vermemesi için yapılan
parçadır, bu parça kalınlığı 7mm. Den az olmamalı, asansör kapasitesi arttıkça kalınlaĢmalı ve cıvata ile alt süspansiyona
takılmalıdır.
KABĠN
Patenler kabin ve karĢı ağırlığın raylar üzerinde rahat hareket etmesi için kullanılmaktadır, değiĢik paten çeĢitleri mevcuttur, asansör hızı yüksek olması durumunda tekerlekli tip paten kullanılmalıdır.
KABĠN
AĢırı yük kontağı asansöre kapasitesinin üzerinde yük geldiği zaman güvenlik için asansörü bloke eden bir parçadır, genellikle taban kontağı olarak kabinin altına takılır, elektronik olarak
çalıĢanları da mevcuttur.
KABĠN
Ġç kumanda butonları asansöre kabin içinden kumanda etmek için kullanılır, kumanda
sisteminde kat butonları, imdat butonu aĢırı yük ikazı, havalandırma
butonu, acil aydınlatma, kabin haberleĢmesi
otomatik kapı açma butonu, kat göstergesi olacak Ģekilde olmalıdır.
KABĠN
Kabin kapısı seyir halinde yolcuların hareketli
yüzeye karĢı korunması için takılan bir güvenlik elemanıdır, kabin kapısı standartların gerektirdiği donanımlara sahip
olmalıdır sıkıĢma kontağı, fotosel, belli bir darbeye dayanıklı olması,
elektriksel bağlantı
kesildiği zaman kapının elle açılması gibi.
KABĠN
Kabin duvarları tavanı ve tabanı, kabin tamamen deliksiz duvarlar, taban ve tavan ile çevrelenmiĢ
olmalıdır. Yalnız Ģu açıklıklara izin verilebilir a) normal kabin giriĢleri, b) imdat kapıları ve kapakları, c) havalandırma menfezleri
Duvar taban ve tavan yeterli bir mekanik dayanıma sahip olmalıdır
Camdan yapılan duvarlarda lamine cam kullanılmalı cam üzerinde kalınlık ve sarkaç deneylerine ait ibareler bulunmalıdır
KAT KAPILARI
Kat kapıları yolcuların
katlardan kabine giriĢlerini
sağlar. Durak kapıları yüzeyleri deliksiz, kapı aralıkları 6 mm.
den daha büyük olmamalıdır, kilitleri olan kapılar, kilitli durumda iken yeterli mekanik dayanıma sahip olmalıdır, Ģöyle ki, kilitli konumda iken bir veya diğer yüzünün herhangi bir
noktasında dik olarak, 5 cm2 lik yuvarlak veya kare Ģeklindeki bir alana eĢit olarak dağılacak 300 N’ luk kuvvet
uygulandığında kalıcı bir
Ģekilde biçim değiĢtirmemeli, 15 mm. den çok esnememeli ve deney sırasında ve deneyden sonra güvenli bir Ģekilde çalıĢmalıdır.
KAT KAPILARI
Durak kapılarının yüksekliği en az 2 m. Olmalıdır, durak kapılarının serbest geniĢlikleri kabin kapısı geniĢliğini her iki yanda ayrı ayrı olmak üzere 50 mm. den fazla
aĢmamalıdır, camdan yapılan kapı panelleri bu standarda uygun olarak uygulanacak kuvvetlerin etkisi ile tahrip olmayacak Ģekilde tespit edilmelidir, daha büyük boyutlu camlara sahip olan kapılarda lamine cam kullanılmalı ve ayrıca kapılar standarda belirtilen sarkaç çarpma
deneylerine dayanabilmelidir ve camlar iĢaretlenmelidir.
Kapılar CE belgeli kilitlerle donatılmalıdır.
KĠLĠTLER
Kilitler kat kapılarının emniyetli bir Ģekilde kilitlenmesini, kapı açıksa dahi asansörün hareket etmemesini sağlarlar, otomatik
kapılarda fiĢ kontaklar aynı zamanda kilit
görevi görürüler.
KAPI AMORTĠSÖRLERĠ
Kapı amortisörleri,
çarpma ve yarı otomatik kapılarda kapının
yumuĢak bir Ģekilde kapanmasını sağlar,
hidrolik olarak çalıĢırlar, yağın mevsime göre
incelmesi veya
kalınlaĢmasından dolayı zaman zaman ayar
vidasından ayarlanması gerekir.
KAPI YAYLARI
Kapı yayları kapı açıldıktan sonra
kapının kendiliğinden
kapanmasını sağlar,
değiĢik Ģekillerde kapı
yayları mevcuttur.
LĠRPOMP
Lirpomp, asansör kata geldiğinde kilit koluna çarparak kapının
açılmasını sağlar, kabin üzerinde bulunur ve
elektromanyetik olarak
çalıĢır.
HALATLAR
Halatlar kabin ile karĢı ağırlığı birbirine bağlar, makine tahrik kasnağı üzerinden geçerek
asansörlerin hareketini sağlar, halat seçimi
yapılırken asansörlere uygun kendir özlü halatlar
seçilmelidir, halatlar makine grubunun kanalına
uygun olmalıdır daha küçük çapta veya büyük
çapta halatlar kullanılmamalıdır, halatlar halat
güvenlik katsayısının hesaplanmasıyla belirlenir,
halat bağlantı noktaları halat ĢiĢeleri vasıtasıyla
kabin ve karĢı ağırlığa bağlanır ĢiĢelerden geçen
halatlara en az iki adet klemens bağlanmalıdır
HALATLAR
Asansörlerde
Ġnşaatlarda
Vinçlerde
Tarımda
Balıkçılıkta
Denizcilikte
Ormancılıkta
Madencilikte
Mermercilikte
Muhtelif mühendislik alanlarında
MAKĠNA MOTOR
Makine motor grubunun görevi motorun dönme hareketini halat ve
kasnaklar vasıtası ile
kabine ulaĢtırarak kabinin hareketini sağlamaktadır, makine motor redüktörlü veya redüktörsüz olabilir, motor üzerinde çift bobinli elektromanyetik fren
bobini bulunmalıdır ve mutlaka CE’ belgesine sahip olmalıdır
MAKĠNA MOTOR
Makine motor grubunun altında bir Ģase olmalı, Ģase yüksekliği saptırma açısına göre
hesaplanmalıdır, Ģase altlarına ses izolasyonu yapılmalıdır, Ģase
bağlantıları cıvatalı veya sertifikalı kaynak
olmalıdır,
REGÜLATÖRLER
Regülatörün görevi kabin anma hızını 1,35
geçtiğinde paraĢüt fren sistemini devreye
sokmaktır, mekanik olarak çalıĢır, makine dairesinde ve kuyu dibinde olmak üzere iki adet makarası vardır, regülatörler
laboratuar ortamında
ayarlanarak kurĢun mühür ile mühürlenir,
REGÜLATÖRLER
Üst regülatörün üzerinde bir tane güvenlik kontağı bulunur, makara üzerinde muhafaza bulunmalıdır, alt regülatörde halat kopması ve uzamasına karĢı güvenlik kontağı bulunur, makarayı germek için altında bir ağırlığı bulunmalıdır,
regülatör üzerinde üretici firma ismi, tip kontrolü ile ilgili iĢaret ve referanslar ve ayarlandığı çalıĢma hızı, regülatör mutlaka CE’ belgesine sahip olmalıdır
KUMANDA PANOSU
a) MUHAFAZA DURUMU
b) BESLEME KABLOSU
c) KABLO BAĞLANTILARI
d) FAZ SIRALI KORUMA RÖLESĠ
e) TERMĠK RÖLE
f) ARK DURUMU
g) SĠGORTALAR
h) MONTAJ
i) KONT AKTÖRLER
j) ELEKTRONĠK KART
KUMANDA PANOSU
Kumanda panosu asansör kumanda
butonlarından aldığı komutları uygulayarak asansöre istediğimiz gibi kumanda
etmemizi sağlar, kumanda panosu içerisinde bulunan kumanda kartı, sigortalar, kont
aktörler mutlaka CE’ belgesine sahip
olmalıdır, kumanda panosunun muhafaza kapağı bulunmalıdır, topraklama
bağlantıları paralel olmalıdır.
KUVVET PANOSU
Kuvvet panosu Ģebekeden gelen elektriği kumanda panosuna ileterek sistemin çalıĢmasını sağlar, kuvvet panosu içerisinde kilitli pako Ģalter, sigortalar, kaçak akım rölesi, trifaze priz, ana topraklama hattı ve muhafaza kapağı
bulunmalıdır
NĠHAĠ KESĠCĠ ġALTER
Nihai kesici Ģalter kabinin aĢağı yönde veya yukarı yönde kayması durumunda elektriği keserek
güveliği sağlar, nihai kesiciler değiĢik
Ģekillerde olabilir kuyu içerisinde
makaralı Ģalter gibi,
a) Alt sınır kesici b) Üst sınır kesici
Regülatör
Üst sınır kesici Kesici bıçağı
Kabin
Regülatör ağırlığı
Alt sınır kesici FÜZE
GENELDE KULLANILAN KESİCİLER
nafi.baran@mmo.org.tr
MAKĠNA PLATFORMU
Makine platformu
makine motor grubunu taĢıyan kuyu üstündeki bölümdür, üç çeĢit
platform kullanılabilir
a)beton platform, b)beton + çelik
konstrüksiyon
c)çelik konsrüsiyon
KUYU AYDINLATMASI
Kuyu aydınlatması kuyu içerisini aydınlatmak için kullanılır, kuyu dibinden ve tavandan 50 cm.
mesafede olmak üzere en fazla 7 m. Mesafede bir armatür olmak üzere tesis edilmelidir, en az 50 lüks Ģiddetinde olmalıdır,
tesisat kanal içerisinden geçirilmelidir.
MAKĠNA DAĠRESĠ AYDINLATMASI
Makine dairesi
aydınlatması 200 lüks Ģiddetinde olmalıdır, normal ampuller
kullanılmalıdır,
UYARI YÖNERGELERĠ
Uyarı yönergeleri bakım kurtarma ve kullanma talimatlarıdır, kullanma talimatı giriĢ katına ve kabin içerisine mutlaka asılmalıdır, bakım ve kurtarma talimatlarıma makine dairsinde gözle görülecek uygun bir yere asılmalıdır
