NURULLAH BERK'İN SERGİSİ MÜNASEBETİYLE
Prof. Ressam Zeki Faik İ Z E R
35 yıldan beri devamlı çalışma ve araş-tırmaları ile resim âlemimizde m ü m t a z bir yeri olan N. Berk'in son sergisi bu araştır-malarına bir yenisini kattı :. Linoleum tek-niği.
Şehir galerisinin iyi ışıklandırılmış kü-çük salonunda, adet bakımından mütevazi, muhteva bakımından pek değerli eserleri bana bu satırları yazdırma fırsatını verdiği için kendisine teşekkür etmeliyim.
Plâstik sanatların bakır, tahta oyması, litografya gibi bir teknik kolu olan linoleum sanatının başlangıcı 20 nci asrın evveline gitmez. Eski sanatların icrası güç
malzeme-lerle mücadelesinin bir kısmı asrımızda, ta-m a ta-m e n terkedilta-miştir. T a h t a kazısı bunun başlıca kurbanıdır. Eski çağlarda bilhassa l ö . n c ı yüzyılda çok gelişmiş olan, Albert Durer, Chaungoer gibi büyük sanatkârlara mükemmel bir ifade zenginliği hazırlayan teknik, asrımızda çinkografi ile birlikte ta-m a ta-m e n ortadan kalkta-mış gibidir. A v r u p a d a bazı lüks kitap baskılarının dışında tahta ka-zısı eserler kalmadı. Buna mukabil üzerin-de çalışma kolaylığı gösteren işçiliğin rijit tekniğine mukabil yumuşak bir icra imkânı veren linoleumla sanatkârlar istediklerini daha serbest daha rahat ve kolay bir şekilde
ifadeye muktedir oldular. Sanatkârı ne ka-dar titiz olursa olsun endişelerini yumuşata-cak bir unsur olan linoleum Nurullah Berk gibi bir sanatkârda cidden güzel bir ufuk açmış bulunuyor.
Siyah beyaz tekniğine dayanan ve tara-ma çizgilerle tabir edilen bu küçük kompo-zisyonlar insan elinde daha kolaylıkla be-şerî ifadesini alıvermiş. Sanatkâr, daha ilk hamlede, heyecanlarını kaybetmeden mal-zeme ile mücadelede yorulmadan istediğini söyleyivermiş. Belki kendisinin deneme ma-hiyetinde gördüğü bir kısım eserlerini doğ-rudan doğruya m u v a f f a k olmuş neticeler kaydediyoruz. Aynı kompozisyonun değişik renk kâğıt üzerine yaptığı baskılar hayret verici bir tenevvü göstermekte sanki başka bir kompozisyon intibaını vermektedir.
Kolayca linoleum tekniğine sahip olan N. Berk'in ifade şekli son gelişmelerine pa-ralel bir surette şahsiyetini gösteriyor.
N. Berk, büyük sanat endişesi olan bu endişe ile değişik denemeler yapan sanat-kârlarımızın başında gelir. Kendisi ile 1933 de D grubunu kurduğumuz günden bu yana araştırmalarındaki tenevvü ve derinlik icra-sında titizlik derecesine varan itinası lino-leum'larında da açık bir şekilde belli olmak-tadır. Onu icra ve ifade bakımından heye-canını yenerek nizama ve muvazeneye de-ğer veren ressamların arasında mütalâa edi-yoruz. 30 senelik çalışmaları da d a i m a bu açıda ve bu yaradılış noktasında toplanmış bulunuyor. İlk kübik araştırmaları sonraki realizması, daha sonraki şahsiyeti daima renklerde, çizgilerde ve kompozisyonlarda bu muvazene ve nizamın etkisi altında kalmıştır.
Bu sergiye kadar söğüt sanatı kabul et-mediğini sandığımız Nurullah Berk'in sergi-de bir kaç tane sergi-de abstre sergi-denemeleri var. Memnuniyetle kaydedelim ki, bunlarda eski eserlerinden bir şey kaybetmiş intibaını ver-medi. Belki de bu yolda denemelerine bir başlangıç teşkil ediyorlar. İlerisi için daha sürprizli sonuçları müjdeliyebilir, bilhassa Orta Asya T ü r k heykellerinin form ve hare-ketini hatırlatan bir kompozisyonunun üze-rinde ayrıca durulacak bir güzelliği var. Ser-giyi zenginleştiren Baloncu ve diğer birkaç eseri ile açılış gününde, kendisini tebrik edenlere ressam, konferansçı, muharrir, sanat eleştirmecisi Nurullah Berk — «Türk resmine ufacık bir şey getirebilmişsem, mes'ud olurum» diyordu. Biliyoruz ki, N u -rullah Berk'in getirdikleri «ufacık bir şey» kelimeleriyle ifade edilemiyecek kadar çok büyük ve değerlidir.
