Hümanizm ve
Aydınlanmada Tarih
Kavramı
Ortaçağ, insanlara her şeyin Tanrı
tarafından belirlendiği bir dünya tablosu sunmuştu. İnsan edilgindi.
Rönesans hareketi ile birlikte farklı bakış açıları oluştu.Rönesans dönemine
karakteristiğini veren en önemli
akımlardan Hümanizm insanin birey olma çabalarını içerir. (16. yüzyıl). Bu
yüzyıl aynı zamanda dinde reformasyon çağıdır. Bu anlamda tarih yazıcılığında bir laikleşme süreci görülür.Ancak teolojik
tarih yazıcılığı da etkinliğini sürdürür.
N. Machiavelli(1469-1527): Tarih yazıcılığının ahlakçılıktan ve
öğütçülük sıyrılıp, olayları gerçek nedenleriyle anlatılması
gerektiğini ileri sürer.
Reformcular historia’yı hümanistlerden farklı
yorumladılar. Tarih yeniden
Tanrı’nın yapıtı olarak görüldü.
Mesela Luther tarihi Tanrı ile
Şeytan arasındaki savaş alanı
olarak tanımla
16. Yüzyılda üç türlü historia’dan sözedilir.
1.
Historia divina (Tanrısal tarih)
2.
Historia Naturalis (Doğal olayların bilgisi)
3.
Historia Civilis ya da Historia
Humana( İnsani ve toplumsal
olayların bilgisi)
17. Yüzyıl:
Rasyonalizm yüzyılıdır.G. W. Leibniz tipik temsilcisidir.
Leibniz bir rasyonel bilme yanında bir historik bilme olduğunu kabul eder. Ona göre esas varlık bilgisi
rasyonel bilgidir. Historik bilgi genel değil genelleştirilmiş bilgidir.
17.yy Formulü: Historik bilme olgusal bilmedir, felsefi bilme ise temel
nedenleri bilmedir.
18. Yüzyıl:
Tarih felsefesi terimini kullanan ilk yüzyıl olmuştur.
