DİYALİZDE AKILCI İLAÇ KULLANIMI
Doç. Dr. M. Sena Ulu
O Akılcı İlaç Kullanımı tanımı ilk defa 1985 yılında Dünya Sağlık Örgütü tarafından yapılmıştır.
O Ülkemizde Sağlık Bakanlığı bünyesinde, akılcı ilaç kullanımı ile ilgili çalışmalar, yaklaşık 20 yıldır
sürmektedir.
O 12 Ekim 2010 tarihinde Bakan Oluru ile, Akılcı İlaç Kullanımı Birimi kurulmuştur.
O 19 Mart 2012 tarihinde Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Bünyesinde Akılcı İlaç Kullanımı, İlaç Tedarik Yönetimi ve Tanıtım Dairesi kurulmuştur.
Conference of Experts on the Rational Use of Drugs, World Health Organization, Nairobi, Kenya, WHO/CONRAD/WP/RI, (25-29.12.1985).
Akılcı İlaç Kullanımı
AMAÇ
OSağlık hizmeti
kalitesini arttırmak
OTedavi maliyetini azaltmaktır.
TANIM
O Kişilerin hastalıklarına göre
O Uygun ilacı,
O Uygun sürede,
O Uygun dozda,
O En düşük maliyetle kolayca
sağlayabilmeleridir.
Conference of Experts on the Rational Use of Drugs, World Health Organization, Nairobi, Kenya, WHO/CONRAD/WP/RI, (25-29.12.1985).
UYGUN OLMAYAN İLAÇ KULLANIMI ŞEKİLLERİ
O Çoklu ilaç kullanımı
O İlaçların özensiz şekilde gereksiz ve aşırı kullanımı
O Klinik rehberlere uyumsuz tedavi seçimi
O Piyasaya yeni çıkan
ilaçların uygunsuz tercihi
O Uygunsuz kişisel
tedavilere başvurulması
O Gereksiz yere antibiyotik tüketimi
O Gereksiz yere enjeksiyon önerilmesi
O Gereksiz ve uygunsuz vitamin kullanımı
O Bilinçsiz şekilde bitkisel ürün kullanımı
O İlaç-ilaç etkileşimleri ve besin- ilaç etkileşimlerinin ihmal edilmesi
OHastaların tedaviye uyumunun azalmasına,
Oİlaç etkileşimlerine,
OBazı ilaçlara karşı direnç gelişmesine,
OYan etki görülme sıklığının ve
OTedavi maliyetlerinin artmasına neden olur.
AKILCI OLMAYAN İLAÇ KULLANIMI
Hekim
Eczacı
Yardımcı sağlık personeli
Hasta/ hasta yakını
Üretici
Diğer (Medya vb.)
DSÖ’nün tahminlerine göre, ilaçların:
% 50′sinden fazlası uygun olmayan şekilde
reçetelenmekte, temin edilmekte veya satılmaktadır.
Tüm hastaların yarısı da ilaçlarını doğru şekilde kullanamamaktadır.
7
DSÖ TARAFINDAN AKILCI İLAÇ KULLANIMININ TEŞVİK EDİLMESİ İÇİN ÖNERİLEN 12 TEMEL MÜDAHALE -1
1. İlaç kullanım politikalarını koordine edecek ve bunların etkilerini izleyecek kurum
2. Eğitim denetim ve karar alma süreçlerinin desteklenmesine yönelik Klinik Tanı ve Tedavi Rehberlerinden yararlanma
3. İlk seçenek tedavileri esas alan temel ilaçlar listesi oluşturma
4. Bölgelerde ve hastanelerde ilaç ve tedavi kurulları kurma 5. Mezuniyet öncesi müfredat programında probleme dayalı
farmakoterapi eğitimi vermeyi sağlama
6. Bir gereklilik olarak hizmet içi sürekli tıp eğitimleri düzenlenmesi
WHO Policy Perspectives on Medicines; September 2002
DSÖ TARAFINDAN AKILCI İLAÇ KULLANIMININ TEŞVİK EDİLMESİ İÇİN ÖNERİLEN 12 TEMEL MÜDAHALE -2
7. Kurumsal çerçevede izleme, denetim ve geri bildirim sistemlerinin geliştirilmesi
8. İlaçlar konusunda bağımsız (tarafsız) bilgi kaynaklarını kullanma 9. Kamuoyunun ilaçlar hakkında eğitilmesi
10. Etik olmayan girişimlerden sakınılması
11. Uygun ve zorunlu düzenlemeleri hayata geçirme
12. İlaçların ve personellerin mevcudiyetini güvence altına almaya yönelik yeterli devlet harcamalarının sağlanması
WHO Policy Perspectives on Medicines; September 2002
AKILCI İLAÇ KULLANIMI TEMSİLCİLERİ ve İŞBİRLİĞİ
O İllerde koordinasyonu sağlamak amacıyla 81 ilde İl Sağlık Müdürlüklerinde Akılcı İlaç Kullanımı İl
Temsilcisi bulunmaktadır.
O Hastane Hizmet Kalite Standartları gereğince, hastanelerde planlama yapmak ve faaliyetlerde bulunmak amacıyla Akılcı İlaç Kullanımı Ekipleri oluşturulmuştur.
Yıl: 2002
Tüketilen ilaç sayısı: 700 milyon kutu
Yıl: 2011
Tüketilen ilaç sayısı: 1,7 milyar kutu
Hekimlerin Akılcı İlaç Kullanımına Bakışı
Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü yayınları, Ankara, 2011
Hekimlerin Akılcı İlaç Kullanımına Bakışı
Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü yayınları, Ankara, 2011
Akılcı ilaç kullanım ilkeleri
Tedavi hedefleri belirlenmeli
Hedefe ulaştıracak tedavi (etkili, güvenilir ve düşük
maliyetli- güncel kılavuzlara uygun ve ilaç etkileşimleri öngörülerek) ilaç seçimi yapılmalı
Hasta ve hasta yakını tedavi hakkında bilgilendirilmeli
Sonuçlar izlenmeli (Tedavinin başarısı, hasta uyumu ve yan etkiler )
Olumsuz sonuçlarda basamaklar gözden geçirilmeli
Nefroloji pratiğinde akılcı ve akılcı olmayan ilaç uygulamaları
O Nefroloji hastaları ve risk gruplarının farkındalığının az olması
O NSAİİ ve antibiyotiklerin gereksiz kullanımı
O Nefrotoksik ajanların ve alternatif tıp ürünlerinin sıkça kullanılması ve nefrotoksisite oluşması
O İlaç dozlarının GFR’a göre düzenlenmesi konusunda yapılan hatalar
O Hipertansiyon takip ve tedavi aşamasında yaşanan sorunlar
Biz neler yapabiliriz?
Klavuzlar, başlangıç ilaç seçimi ve
hedef KB
Kısa notlarla,
Antihipertansifler
O Thiazid’ler <GFR 30ml/dk hastalarında etkisizdir, Thiazidli anti HT kullanımı kaynak israfıdır.
O B blokerler: Doz ayarlanmaması durumunda hipotansiyon ve bradikardi , nonselektiflerde bronkospazm riski
O Fosinopril dışında birçok ACE i böbrek yolu ile vücuttan atılırlar.
O Kalsiyum kanal blokerleri diyalizabl değildir.
Lup Diüretikleri
O Etakrinik asit, furosemid, bümetanid.
O Hastaların % 6-7’sinde ototoksisite görülür ( Tinnitus, geçici işitme kaybı vb)
O Yüksek dozlarda kalıcı işitme kaybı ! (Diyaliz hastaları)
O Not: NSAİD ototoksisitesi ile beraber görülürse ciddi- geri dönüşsüz
ERİTROPOETİN ve HT
O Viskozite ve SVO riski artar
O Total periferik rezistans artar
O Epo tedavisi alan KBY hastalarının 1/3 ünde KB > 10 mmHg ↑
O Kuru ağırlık azaltılır
O Epo dozu azaltılır veya doz atlanır
O Anti HT başlanılabilir (tercihen KKB)
Antibiyotikler
O Moksifloksasin renal klirensi az olduğu için KBH’da doz ayarlanması gerektirmeyen tek florokinolondur.
O Kinolonlar, interstisyel nefrit ve kristalüriye yol açabilirler.
O Makrolidler çoğunlukla hepatik yolla vücuttan
atıldıkları için genellikle doz ayarlanması gerekmez.
O Trimetoprim ; serum kreatinini artırabilir (GFR
değişmeksizin- kreatininin proksimal sekresyonunu azaltarak).
O Ayrıca distal tubulde K atılımını önleyerek hiperkalemiye yol açabilirler.
Kumadin etkisini arttıran ilaçlar
O Siprofloksasin
O Amiodaron
O Phenylbutazon
O Simetidin
O Anabolic steroidler
O Kotrimoksazol
O Klofibrat
O Fenofibrat
O Piroksikam
O Balık yağı
O Diltiazem
O Citalopram
O Mango
O Omeprazol
O Sertraline
O Flukonazol
O Izoniazid
O Metronidazol
O Propranolol
O Eritromisin
Görüntüleme yöntemleri
O RRF korunması için, Radyokontrast sonrası gerekirse riskli grupta HD
O GFR< 30ml/dk ise MR’dan kaçınılmalı
Kronik böbrek hasarı, Diabetes Mellitus, İleri yaş, Konjestif kalp yetersizliği, Hipovolemi Hipoalbüminemi,beraberinde
Nefrotoksik ilaçlar, tekrarlayan dozlar
Kullanımı özellik gösteren ilaçlar
O NSAİİ
O Renal papiller nekroz,
O RRF kaybı,
O Hiperkalemi, ödem
O Nitrofurantoin ciddi periferik nöropati !
O Spironolakton, amilorid ve triamteren hiperkalemi !
O ACE inhibitörleri, ARB’ler
O GFH düşürebilir.
O Hiperkalemi (Özellikle diyabetiklerde ) O Fenformin, metformin laktik asidoz !
O Sulfonilüreler ağır hipoglisemi !
O Kolsişin kas güçsüzlüğü ve polinöropati
Eve götürülebilecek notlar
O AİK sürekli gündemde olması gereken bir konudur
O Tıp eğitiminde uygulanan hali tekrar gözden geçirilmelidir
O Mezuniyet sonrası eğitim programlarında yer verilmelidir
O Tedavide güncel rehberler takip edilmelidir
29 29
www.akilciilac.gov.tr
