Bölüm 4. Bütün onu oluşturan parçalardan daha büyüktür ön kabulüne dayanan (Newell, 1994; Davis, 1995),

(1)

96

Bölüm 4

Tarih ve Coğrafya Programlarında Yer Alan İlişkili Kazanımların Disiplinlerarası Öğretim Yaklaşımı ile Tasarlanması

Disiplinlerarası Bir Ders Akışı Geliştirmenin Aşamaları

B

ütün onu oluşturan parçalardan daha büyüktür ön kabulüne dayanan (Newell, 1994; Davis, 1995), öğrencileri, eleştirel düşünme odaklı disiplinlerarası bağlantılar kurmaya teşvik eden bir dersi tasarlamak; derse başlarken öğrenme hedeflerine ilişkin beklenti oluşturma ve ders sırasında bilgi inşa etmenin hedeflendiği planlama ve geliştirme aşamalarından, dersin sonlarına doğru ana düşüncelerin özetlenerek yorumlanmasının hedeflendiği birleştirme aşamasına kadar bir bütün olarak yapılandırılması ve düzenlenmesi gereken zorlu bir süreçtir (Vaughn & Estes, 1986; Crawford vd., 2005; Meredith & Steele, 2011).

Bu bölümde, disiplinlerarası derslerin nasıl yapılandırılacağı konusunu ele alan geniş literatür ışığında; ilgili disiplinlerin neler olduğunun belirlenmesi, dersin temel fikri hedefinin derinliğinin, dersi değerli kılan ana noktanın ve öğrenme hedeflerinin saptanması, öğrencilerin dikkatinin konu üzerinde odaklanmasını sağlayacak olan düşündürücü soruların, öğretim stratejilerinin, kaynakların ve materyallerin seçilmesi, ilişkili kazanımların ana temalarının tanımlanması, önemli noktalarının açıklanması, farklı kavram ve olaylar arasında bağlantı kurulması için soru sorarak, materyal kullanarak, örnek vererek, gerçek hayatla ilgili araştırma yapmaya yönlendirerek, yorumları değerlendirerek ortam hazırlanması, dersin sonunda ana fikirlerin özetlenmesi, mevcut bilgilerin yeni öğrenilenler ışığında ne yönde değiştiğinin ve öğrencilerin yaşamlarında nasıl kullanılabileceğinin düşündürülmesi, öğrenmenin değerlendirmesinin yapılması ve notlandırma ölçütlerinin oluşturulması temel adımlarını kapsayan, tarih ve coğrafya derslerinde disiplinlerarası bağlantıların kurulmasına yönelik önerilerin kılavuzlandığı ders akış tasarımı örnekleri sunulmuştur.

(2)

97 DERS AKIŞI I

Ders Öncesi Düşünülmesi Gereken İşlemler

Derse başlarken ele alınacak konuya ilişkin anahtar soruların belirlenmesi

Öğrencilerin derste cevabını arayacağı sorular nelerdir?

1 Bir araştırma alanı ve bilim olarak tarihin, coğrafya bilimi ile nasıl bir bağlantısı

bulunmaktadır?

2 Tarihin/Coğrafyanın ilişkili olduğu diğer disiplinlerden farklılıkları nelerdir?

Derste ele alınacak olan konuyu önemli kılan ana noktanın belirlenmesi

Konunun öğrenme süreci içinde kazandıracağı beklenen en önemli davranış değişikliği nedir?

Coğrafya ve tarih öğretiminde, dünyayı anlama ve anlamlandırmada kullanılan mekân ve yer kavramlarının oldukça güçlü olan tarihi

boyutlarının, sosyo-mekânsal eksenli bir anlayış çerçevesinde kavramsallaştırılması, öğrencilerin mekâna dair aidiyet duygularını güçlendirerek millet ve vatandaşlık bilincini yükseltecektir.

Dersin kazanımlarının belirlenmesi

Öğrenme süreci içinde kazandırılması hedeflenen bilişsel, duyuşsal ve devimsel alanlarla ilgili davranış değişiklikleri ve destekleyici öğrenme ürünleri nelerdir?

1 Coğrafya ve tarih disiplinlerinin sosyo- mekansal eksenli bakış açılarını karşılaştırabilme

2 Coğrafyanın ilişkili olduğu diğer sosyal ve fen bilimlerinden farklılıklarını örneklendirebilme

3 Tarihin ilişkili olduğu diğer sosyal ve fen bilimlerinden farklılıklarını örneklendirebilme

4 Her iki konu alanının sosyo-mekansal eksenli bakış açısıyla kesişen doğal ve insani çevreleri anlamaya yönelik deneyimsel öğrenme projeleri geliştirebilme

(3)

98 Etkinliklere İlişkin Düşünülmesi Gereken İşlemler I

Ön Düzenleme (Ausubel, 1960):

Derse başlarken, ilk 10 dakika, öğrencilerin ilgisini çekerek merak uyandırma, önceki bilinenler ile yeni konunun öğrenilebilmesi için bilinmesi gerekenler arasındaki boşluğu

doldurma, konuyla ilgili ana kavram, ilke, önerme ve problemlerin çerçevesini çizme, yeni konunun önemli noktaları hakkında soru sormaya

yönlendirme etkinlikleri için düşünülmesi gereken ön hazırlıklar ve kullanılacak yöntemler nelerdir?

Ön Hazırlıklar ve Yöntemler

1 Tarih ve coğrafya disiplinlerinin ana

kavramlarına işaret eden terimler ve bunlarla ilgili önemli noktalar konusunda nelerin hatırlandığını sorgulama

(Terimden tahmin etme: Crawford vd., 2005).

2 Tarih ve coğrafya bilgi alanlarının zaman, yer ve mekâna eşdeğerde önem verdiklerine dikkat çeken belgeseller içeren video kayıtlarını izleme (Yönlendirilmiş izleme ve düşünme:

Stauffer, 1969).

Materyal:

"İnsanoğlunun Geniş Soyağacı" belgeseli.

3 Belgeselden kazanımların önemli noktaları ile ilgili düşündürücü sorular hazırlama

(Beyin fırtınası).

Sorular:

"İnsanoğlunun Geniş Soyağacı" belgeselinin ana sorusu nedir?

Tarih ve coğrafya, bu sorunun

cevaplandırılmasına nasıl yardım eder?

Soruya diğer sosyal ve fen bilimleri alanlarında nasıl açıklama getiriliyor?

Gözden Geçirme (Sönmez, 2015):

Ders başladıktan sonra, ana kavramlara işaret eden terimleri tanımlama, öğrencileri; konuyla ilgili neler bildiklerini gözden geçirmeye ve neler bilmek istediklerini araştırmaya yönlendirme etkinlikleri için düşünülmesi gereken işlemler ve kullanılacak yöntemler nelerdir?

Yöntemler

kavramlarına işaret eden terimler ve bunlarla ilgili önemli noktalar konusunda nelerin bilindiğini ve nelerin bilinmesi beklendiğini gözden geçirme

(Neler biliyoruz? Neler bilmek istiyoruz?

Neler Öğrendik? K-W-L: Ogle, 1986).

2 "Tarih ve Coğrafyanın ilişkili olduğu diğer disiplinlerden farklılıkları"nı konu alan metni okurken, öğretmen tarafından araştırılması istenen bilgileri/temaları/konu başlıklarını arama, özel simgelerle işaretleme ve tablolaştırma

(Metin kodlama).

(4)

99 Etkinliklere İlişkin Düşünülmesi Gereken İşlemler II

Özetleme ve Değerlendirme:

Dersin son 10 dakikasında, öğrencileri; neler öğrenildiğini düşünme ve özetleme, yeni öğrenilenleri yorumlama, tartışma ve yaşamlarında uygulamaya yönlendirme

etkinlikleri için düşünülmesi gereken işlemler ve kullanılacak yöntemler nelerdir?

Yöntemler

kavramlarına işaret eden terimler ve bunlarla ilgili önemli noktalar konusunda nelerin bilindiğini, nelerin bilinmesi gerektiğini ve neler öğrenildiğini değerlendirme

2 Tarih ve coğrafya disiplinlerinin birbiriyle ilişkili olan kavram ve önemli noktalarının tahtaya yazılması, bir çizgi ile bağlanması ve aralarındaki ilişkinin açıklanması

(Eşleştir-İlişkilendir: Crawford vd., 2005).

3 "Coğrafya sosyal bilim midir? Fen bilimi midir?", "Geçmiş kamusal alanda kullanılmalı mıdır? Kullanılmamalı mıdır?" örneklerinde olduğu gibi tartışmaya açık bir konuda çelişki oluşturma, dörder kişilik gruplar halinde iki farklı görüşün doğruluğunu kanıtlayacak gerekçeler hazırlama ve sunma, sunulan çelişkili durumda en iyi kanıtları özetleyip sentezleme, grup raporu hazırlama

(Akademik çelişki: Johnson & Johnson, 1987;

Açıkgöz, 2014).

Deneyimsel Öğrenme Etkinlikleri (Schervish, 1995):

Öğrencilere; dersten sonra, içinde yer aldıkları mahalle, semt, ilçe, il gibi yerleşim birimlerindeki doğal ve insani çevreleri anlama, koruma ve daha güzel hale getirme fırsatları sunan gerçek yaşam sorunlarıyla ilgili projelerin geliştirilmesi için düşünülmesi gereken işlemler nelerdir?

Proje Atölyesi

1 Tarihin Sözel Kaynakları Projesi

Öğrencilerin yaşadıkları yerleşim birimlerinde geçmişteki olaylara katılmış kişilerle

görüşmeler yaparak kayıtlarla ilgili bir dergi yayınlamak üzere okul-üniversite işbirliğiyle yürütülen proje.

2 Son Hazineler Komisyonu

Türkiye'de Milli Parklar içerisinde bulunan arkeolojik alanlara ilişkin bir belgesel hazırlamak üzere okulların ve yerel yöneticilerin işbirliğiyle yürütülen proje.

3 Doğa-Kültür Parklarını Canlandırma Projesi Şehir parklarını canlandırmak ve şehir

mirasında imzası olan ünlülerin adıyla

yaşatmak üzere, okulların, yerel iş çevreleri ve yerel yöneticilerin işbirliğiyle yürütülen proje.

(5)

100 Dersin Yönetimine İlişkin Düşünülmesi Gereken İşlemler

Süre:

Dersin; ön düzenleme, gözden geçirme, özetleme ve değerlendirme etkinliklerinin her biri için ne kadar zaman ayrılmalıdır?

Ders iki ders saati üzerinden planlanmıştır:

1. Ders saati

Ön Düzenleme (15 dakika) Gözden Geçirme (25 dakika)

2. Ders saati

Özetleme (10 dakika) Değerlendirme (20 dakika) Proje Önerileri (10 dakika) Deneyimsel öğrenme etkinlikleri Dönem projeleri (Bir ders yılı)

Dersin Kaynakları ve Materyalleri:

Kazanımların ana temalarının öğrencilere sunulmasında kullanılabilecek kaynaklar ve öğretim materyalleri nelerdir?

Ders kitapları

Ortaöğretim Coğrafya 9, Tarih 9

Slayt dosyaları, harita, fotoğraf ve çizimler:

Coğrafyada ve Tarihte Temel Kavramlar Coğrafya ve Tarih Öğretiminin Temel Amaçları Coğrafya ve Tarihe Yardımcı Bilimler

Video kayıtları:

İnsanoğlunun Geniş Soyağacı Küresel Yolculuğumuz Tarihe Tanıklık Eden Şehirler Eleştirel okuma metinleri:

Tarih ve Coğrafyanın İlişkili Olduğu Diğer Disiplinlerden Farklılıkları

Yazı tahtası ve kalemleri

Dersin Değerlendirilmesi:

Öğrenme süreci içinde kazandırılması hedeflenen davranış değişikliklerinin ne ölçüde

gerçekleştirildiğinin değerlendirilmesinde kullanılabilecek puanlama stratejisi, ölçütler ve materyaller nelerdir?

1 Dersin hedef kazanımlarına uygun olarak hazırlanmış değerlendirme ölçekleri

2 Dersin hedef kazanımlarını kapsayan dönem projesi puanlama standartları ve yönergesi, portfolyolar

3 Bilişsel alanla ilgili hedef kazanımlara uygun olarak hazırlanmış yazılı sınavlar ve bireysel kontrol listeleri

4 Duyuşsal ve devimsel alanla ilgili hedef kazanımlara uygun olarak hazırlanmış grup çalışması gözlem formları

(6)

101 DERS AKIŞI II

1 Uygarlığın akışını değiştiren kırılma noktalarının en önemlilerinden biri olarak bilinen Neolitik dönemin yansıttığı yaşam biçimi nerede, nasıl, ne zaman ortaya çıkmıştır?

2 Neolitik dönüşümün Türkiye topraklarındaki en özgün izlerini temsil eden bulgular hangi merkezlerden elde edilmiştir?

3 Çağdaş yaşamın gerekleri ile kültürel mirasın korunması arasındaki denge nasıl kurulmalıdır?

Doğal ve kültürel coğrafi görünümlerin temsil ettiği kültürel bir imaj olarak tanımlanan peyzajın, sosyo-kültürel ilişkiler merkezinde

kavramsallaştırılması, doğal peyzajın zaman içinde nasıl kültürel peyzaja dönüştüğünün anlamlandırılmasını kolaylaştıracaktır.

1 Türkiye'nin kültürel coğrafi görünümüne yansıyan yerleşme çeşitliliğinin sebeplerini açıklayabilme

2 Neolitik yaşamın başladığı ve oluşum sürecini tamamladığı bölgenin haritasını çizebilme

3 Anadolu'nun ilk yerleşmelerini örneklendirebilme

4 Neolitik dönüşümün Türkiye topraklarındaki izlerini temsil eden merkezlerin tanıtımına ve korunmasına yönelik proje önerisi

geliştirebilme

(7)

1 Kültür, kültürel coğrafi görünüm, doğal coğrafi görünüm, peyzaj, kültürel coğrafi geçmiş, Neolitik, ortak kültür mirası ana kavramları ve bunlarla ilgili önemli noktalar konusundaki düşünceleri anlam haritası çizerek düzenleme (Anlam haritası: Heimlich & Pittelman, 1986).

2 Hedef kazanımlar ile ilgili soruların cevaplarını içeren belgeselleri, cevapların ortaya çıkmak üzere olduğu ara noktalarda durdurup, ne olacağı ile ilgili tahminlerde bulunarak izleme (Yönlendirilmiş izleme ve düşünme: Stauffer, 1969).

Materyal:

"Tarihi Değiştiren Kült: Göbeklitepe" belgeseli.

Ara noktalar:

1 Göbeklitepe'nin keşfi hangi ön kabulü değiştirmiştir?

2 Günümüz uygarlığının temelleri nerede atılmıştır?

3 Anadolu topraklarının ilk yerleşmelerin kurulduğu alanlardan biri olmasında etkili olan unsurlar nelerdir?

4 Bilinen ilk yerleşim merkezlerinden günümüze kalan maddi kültür varlıkları nelerdir? Bu varlıklar kime aittir?

Yöntemler

1 Hedef kazanımların önemli noktalarına işaret eden kavramlar konusunda nelerin bilindiğini ve nelerin bilinmesi beklendiğini gözden geçirme

2 "Çatalhöyük:Haritanın Atası" başlıklı metni okurken, öğretmen tarafından araştırılması istenen bilgileri/temaları/konu başlıklarını arama, özel simgelerle işaretleme ve tablolaştırma

(Metin kodlama).

(8)

Yöntemler

1 Hedef kazanımların önemli noktalarına işaret eden kavramlar konusunda nelerin bilindiğini, nelerin bilinmesi gerektiğini ve neler

öğrenildiğini değerlendirme

2 "Kültürel varlıklar özel mülk olabilir mi, yoksa hepsi kamuya mı ait kalmalıdır?", "Kültürel varlıklarla ilgili kararları, üstünde bulundukları ülkeyi yöneten devlet mi vermelidir, UNESCO gibi kültürel mirasla ilgili çalışan uluslararası kurumlar mı?" örneklerinde olduğu gibi tartışmaya açık bir konuda çelişki oluşturma, dörder kişilik gruplar halinde iki farklı görüşün doğruluğunu kanıtlayacak gerekçeler hazırlama ve sunma, sunulan çelişkili durumda en iyi kanıtları özetleyip sentezleme, grup raporu hazırlama

(Akademik çelişki: Johnson & Johnson, 1987;

Açıkgöz, 2014).

Proje Atölyesi

Ortak Kültür Mirasımız Projesi

Günümüz uygarlığının temellerinin atıldığı Neolitik dönüşümün Türkiye topraklarındaki izlerini temsil eden merkezlerin tanıtımına ve korunmasına yönelik çalıştaylar düzenlenerek belgeseller ve kitaplar hazırlamak üzere, okullar ve üniversitelerin işbirliğiyle yürütülen proje.

(9)

Süre:

1. Ders saati

2. Ders saati

Ders kitapları

Kültür ve Kültürel Coğrafi Görünüm Kültürel Coğrafi Geçmiş

Kültür Turizmi

UNESCO ve Dünya Mirası Neolitik Yaşamın Başladığı Bölge

Video kayıtları:

Tarihi Değiştiren Kült: Göbeklitepe Tüfek, Mikrop, Çelik

Eleştirel okuma metinleri:

Çatalhöyük: Haritanın Atası

Çatalhöyük: İlk Resim, İlk Ev Mimarisi Yazı tahtası ve kalemleri

(10)

105 DERS AKIŞI III

1 Coğrafyanın fikri temelleri ne zaman atılmıştır?

2 İnsanın geçmişte yaptığı eylemlerine ilişkin soruları yanıtlama çabası ne zaman başlamıştır?

Dünya üzerindeki her şeyin zaman içinde bazen öngörüldüğü gibi bazen de beklenmedik biçimde değişen süreçlerin sonucunda ortaya çıktığını ifade eden değişimin kavramsallaştırılması, coğrafyada oldukça canlı olan tarihi boyutun algılanmasını kolaylaştıracaktır.

1 Coğrafi bilginin birikim sürecine önemli katkıları olan düşünürleri fikir ve eserleri yönüyle değerlendirebilme

2 Toplumların tarihsel düşünme deneyimine önemli katkıları olan düşünürleri fikir ve eserleri yönüyle değerlendirebilme

3 Tarihin ne olduğunu/ne hakkında

olduğunu/nasıl işlediğini ve ne için olduğunu açıklayabilme

4 Coğrafyanın ne olduğunu/ne hakkında olduğunu/nasıl işlediğini ve ne için olduğunu açıklayabilme

5 Doğa filozofları olarak tarihe geçen düşünürlere göre insanın evrenle kurduğu ilişkiyi konu alan bir tiyatro metni sahneleme

(11)

1 Değişim, mithos geleneği, tarih duyarlığı, tarihsel düşünme, coğrafi bakış açısı ana kavramları ve bunlarla ilgili önemli noktalar konusundaki düşünceleri anlam haritası çizerek düzenleme

(Anlam haritası: Heimlich, 1986).

Materyal:

"Felsefenin Sembol Şehri: Miletos" belgeseli.

Ara noktalar:

1 Bilime giden yolda insanlık tarihinin en anlamlı sorusu nedir?

2 Antikçağ doğa filozofları insanın evrenle kurduğu ilişkiyi nasıl açıklamıştır?

3 Yunan toplumuna kendine özgü bir tarih duyarlığı veren anlayış neydi?

4 Bugün var olan tarih/coğrafya hangi aşamalarla ortaya çıkmıştır?

Yöntemler

2 "Mithos Geleneği" başlıklı metni okurken, öğretmen tarafından araştırılması istenen bilgileri/temaları/konu başlıklarını arama, özel simgelerle işaretleme ve tablolaştırma

(Metin kodlama).

(12)

Yöntemler

2 Derste edinilen bilgi, beceri ve yeni

düşüncelerin öğrenciler tarafından listelenmesi ve duvarlara asılarak sergilenmesi, daha sonra listelerin incelenmesi ve hangi hedef

davranışların hangi öğrencilere kazandırıldığının değerlendirilmesi Galeride yürüyüş (Açıkgöz, 2014).

Proje Atölyesi

Evren Forumu Oyunu

Thales, Pythagoras, Heredot, Thoukydides, Aristoteles, Polybius ve Strabon gibi doğa filozofları olarak tarihe geçen düşünür

karakterlerinin forum tekniği ile canlandırıldığı tiyatro oyununun sahneye hazırlanması projesi.

(13)

Süre:

1. Ders saati

2. Ders saati

Ders kitapları

Heredot: Tarihin Babası Teokratik Tarih

Coğrafya Ne İçindir?

Tarihin Yöntemi ve Değeri Video kayıtları:

Felsefenin Sembol Kenti: Miletos Efes'in Herakleitos'u

Şehirciliğin Simge İsmi: Hippodamos Eleştirel okuma metinleri:

Thales'ten Günümüze Doğanın İşleyişi ve Temel Yasaları

(14)

109 DERS AKIŞI IV

1 Ülkeler kültürel marka değerlerini yükseltmek amacıyla nasıl bir yaklaşım izlemelidir?

2 Türkiye markası aktif olarak yönetilmekte midir?

3 Türk insanının manevi derinliğini tanıtarak Türkiye algısını güçlendirmek amacıyla ülke imajımız üzerinde belirleyici olan hangi unsurların geliştirilmesine hız verilmelidir?

Milli kültürel kimliği temsil eden somut ve somut olmayan varlıkların ve değerlerin tanınması;

kültürel farkındalık ve ifade yeteneğinin yanında içinde yaşanılan kültüre dair kalıp yargıları değiştirebilme yeteneğini geliştirerek kültürlerarası iletişimi kolaylaştıracaktır.

1 Türkiye imajı üzerinde belirleyici olan temel unsurları açıklayabilme

2 Türk kültürünü temsil eden unsurları şekillendirmek bağlamında bozkırın fiziksel boyutunun sahip olduğu işlevi

değerlendirebilme

3 Türk kültürünün mekansal yayılış kalıbını haritalandırabilme

4 Türk kültür hinterlandını oluşturan bölge ülkeleri ile Türkiye arasındaki etkileşimi örneklendirebilme

5 Türk kültürünü temsil eden somut ve somut olmayan mirasın ülke sınırları dışındaki farklı kültür gruplarıyla buluşturulmasını ve bu bağlamda kültürler arası anlayış ve dostluğun güçlendirilmesini hedefleyen proje önerisi geliştirebilme

(15)

1 Türk, töre, Gök Tanrı ve Kut inançları, kültürel çeşitlilik, kültür çatışması, ayrımcılık, olumlu ayrımcılık ana kavramları ve bunlarla ilgili önemli noktalar konusundaki düşünceleri anlam haritası çizerek düzenleme

(Anlam haritası: Heimlich, 1986).

Materyal:

"Türkiye Tarihi Bir Evdir" belgeseli.

Ara noktalar:

1 Türk kültürünü temsil eden maddi unsurlar nelerdir?

2 Türk kültürünü temsil eden manevi unsurlar nelerdir?

3 Türk kültürünü temsil eden unsurların marka değeri kazanmasında etkili olabilecek

stratejiler nelerdir?

4 Türk insanı ve Türkiye hakkındaki algının olumlu yönde şekillenmesini sağlamak amacıyla hangi stratejiler izlenmelidir?

Yöntemler

2 "Bozkır Kültürü" başlıklı metni okurken, öğretmen tarafından araştırılması istenen bilgileri/temaları/konu başlıklarını arama, özel simgelerle işaretleme ve tablolaştırma

(Metin kodlama).

(16)

Yöntemler

2 Derste öğrenilen yeni kavramlar ile ilişkili ve ilişkili olmayan özelliklerin öğrenciler tarafından listelenmesi, örneklendirilmesi, örnek oluşturmayan unsurların ortaya konulması, daha sonra kavramlar arasındaki ilişkilerin netleştirilmesi ve kavramların tekrar tanımlanması

Frayer modeli (Frayer vd., 1969).

Proje Atölyesi

Küresel Vatandaşlık Bienali

Öğrencilerin yaşadıkları mahalle, semt, ilçe ve il gibi yerleşim birimlerinde kaybolmaya yüz tutan geleneksel Türk el sanatlarının geniş kitlelere sunumuna yönelik bienal düzenlemek üzere okulların, üniversitelerin ve sivil toplum kuruluşlarının işbirliği ile yürütülen proje.

(17)

Süre:

1. Ders saati

2. Ders saati

Ders kitapları, kitaplar:

Ortaöğretim Tarih 9, Coğrafya 11 ve 12 Kızıma Irkçılığı Anlatıyorum

Orta Asya Kültür Merkezleri Orta Asya'dan Türk Göçleri Video kayıtları:

Türkiye Tarihi Bir Evdir Eleştirel okuma metinleri:

Bozkır Kültürü

Medeniyetler Çatışmasından Medeniyetler İttifakına

(18)

113 DERS AKIŞI V

1 Bir yerleşmenin lokasyonunun belirlenmesinde kullanılan coğrafi yöntemler nelerdir?

2 İzafi lokasyonun tanımında meydana gelen dünya tarihindeki en büyük değişimler nelerdir?

Yollar, denizler, okyanuslar, yeraltı ve yer üstü kaynaklarına yakınlık gibi coğrafi parametrelerin yanında, tarihi, kültürel, ekonomik ve sosyal ilişkiler ışığında bir yerin konumunun analiz edilmesi, eleştirel jeopolitik bakış açısının hayata geçirilmesini ve uluslararası ilişkilerin çok yönlü bakış açısıyla yorumlanmasını sağlayacaktır.

1 Sit alanının statik olmadığını örneklendirebilme

2 İzafi lokasyonun tanımında (özel konum) zaman içinde meydana gelen değişiklikleri

örneklendirebilme

3 Ticaret yolu siti üzerinde kurulan şehirleri örneklendirebilme

4 Savunma sitlerinde yer seçen şehirleri örneklendirebilme

5 Tarihi ticaret yollarını harita üzerinde gösterebilme

6 Büyük İpek Yolu'nun, İpek Yolu Girişimi ile yeniden canlandırılmasının güzergah üzerindeki ülkelere katkısını basın toplantısı biçiminde değerlendirebilme

(19)

1 Tarihi ticaret yolları haritalarından yararlanarak hedef kazanımların önemli noktalarına işaret eden kavramları ikişer kişilik gruplar halinde belirleme ve bu kavramları kullanarak düşündürücü sorular hazırlama, önerilen düzeltmeleri gözden geçirme ve dönüşümlü olarak cevaplandırma

(Harita okuma ve yorumlama: Temple, 2003).

Kavramlar ve terimler:

Kral Yolu Büyük İpek Yolu Baharat Yolu

Bizans ve Hazar Ticaret Yolları Sit ve situasyon

Toponim

Matematik lokasyon

Sorular:

İlk ve Orta Çağlarda ticari istikametin doğu- batı yönlü olmasının sebepleri nelerdir?

Sit alanları şehirler için önemli midir?

Büyük İpek Yolu terimi ilk kez ne zaman ve ne amaçla kullanılmıştır?

Tarihi ticaret yolları ne zaman önemini kaybetmeye başlamıştır?

Yöntemler

2 "Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu" başlıklı metni okurken, öğretmen tarafından araştırılması istenen bilgileri/temaları/konu başlıklarını arama, özel simgelerle işaretleme ve tablolaştırma (Metin kodlama).

(20)

Yöntemler

2 Derste öğrenilen yeni kavramlar ile ilişkili ve ilişkili olmayan özelliklerin öğrenciler tarafından listelenmesi, örneklendirilmesi, örnek oluşturmayan unsurların ortaya konulması, daha sonra kavramlar arasındaki ilişkilerin netleştirilmesi ve kavramların tekrar tanımlanması

Frayer modeli (Frayer vd., 1969).

Proje Atölyesi

21. Yüzyıl Kara ve Demir Yolu Çalıştayı

Büyük İpek Yolu'nun, İpek Yolu Girişimi ile yeniden canlandırılmasının güzergah üzerinde bulunan Türkiye, Gürcistan, Azerbaycan, Orta Asya Türk Cumhuriyetleri, Çin ve Rusya'ya ticari ve kültürel etkileşim bağlamında sağlayacağı katkıların değerlendirilmesine ve raporlaştırılmasına yönelik olarak okul- üniversite işbirliği ile düzenlenen proje.

(21)

Süre:

1. Ders saati

2. Ders saati

Ders kitapları, dergiler:

Ortaöğretim Tarih 9, Coğrafya 12 Avrasya Dünyası

İpek Yolu Baharat Yolu Kral Yolu

Bizans ve Hazar Ticaret Yolları Eleştirel okuma metinleri:

Kardeşliğin Demir Bağları: Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu

21. Yüzyıl Deniz İpek Yolu Yazı tahtası ve kalemleri

(22)

117 Kaynakça

Açıkgöz, K. Ü. (2014). Aktif öğrenme. İzmir: Biliş Yayıncılık.

Ausubel, D. P. (1960). The use of advance organizers in the learning and retention of meaningful verbal material. Journal of educational Psychology 51, 267-272.

Crawford, A., Saul, W., Mathews, S. R. & Makinster, J. (2005). Teaching and Learning Strategies for The Thinking Classroom. NY: The International Debate Education Association.

Davis, J. R. (1995). Interdisciplinary courses and team teaching. Phoenix, Arizona: American Council on Education, Oryx Press.

Frayer, D. A., Frederick, W. C. & Klausmeier, H. J. (1969). A schema for testing the level of concept mastery.

Madison, WI: Wisconsin Research and Development Center for Cognitive Learning.

Heimlich, J. E. & Pittelman, S. D. (1986). Semantic mapping: Classroom applications. Newark, Del:

International Reading Association.

Johnson, D. W. & Johnson, R. T. (1987). Creative conflict. Edina: Interaction Book Company.

Meredith, K. S. & Steele, J. L. (2011). Classrooms of Wonder and Wisdom, Reading, Writing and Critical Thinking for the 21^st Century. USA: CORWIN, Sage Publishing.

Newell, W. H. (1994). Designing interdisciplinary courses. J. T. Klein & W. G. Doty (Eds.). Interdisciplinary studies today (pp. 35-51). San Francisco: Jossey-Bass.

Ogle, D. (1986). K-W-L: A teaching method that develops active reading of expository text. The Reading Teacher 39, 564-570.

Schervish, P. G. (Ed.). (1995). Care and Community in Modern Society: Passing on the Tradition of Service to Future Generations. NY: Jossey-Bass.

Sönmez, V. (2015). Program Geliştirmede Öğretmen Elkitabı. Ankara: Anı Yayıncılık.

Stauffer, R. G. (1969). Teaching reading as thinking process. NY: Harper and Row.

Temple, C. (2003). The B/C teachers' upgrade guide. Dar es Salaam: Tanzanian Ministry of Education and Culture.

Vaughn, J. L. & Estes, T. H. (1986). Reading & reasoning beyond the primary grades. Boston: Allyn and Bacon.